1
ARKEOLOJİ 1. Eski kültür ve uygarlıkları, bu uygarlıklarda yaşamış insanların elinden çıkan, insan düşüncesinin ürünü olan eserleri, alet ve malzeme ile ev eşyalarını, sanat yapıtlarını, bunların yer ve zamanını saptayarak inceleyen bilim dalına ne denir?
Arkeoloji
2. Arkeoloji kelimesi hangi
Yunanca kelimelerden türetilmiştir?
“Arkhaios” (eski)
“Logos” (bilim)
3. Arkeolojinin Osmanlıca karşılığı nedir?
Atikiyat
4. Arkeoloji biliminin amacı nedir?
Işık tutarak geçmişi canlandırmak, ilk çağ insanını düşünceleriyle ve
bunların sonucu gerçekleştirdiği yapıtlarla günümüz insanına derinlemesine tanıtabilmek, onu anlamasına yardımcı olabilmektir.
5. Arkeoloji’nin çalışmaları nelerdir?
Arama/Bulma
Değerlendirme
Yorumlama
Zamanın belirlenmesi
6. İnsanın dünya üzerinde
görülmesinden Ortaçağa kadar geçen süreç içinde insana ilişkin her türlü kalıntı ve buluntuyu, doğal çevre ile
insan arasındaki ilişkileri, yüzey, sualtı araştırmaları ve kazılarla ortaya
çıkaran, inceleyen, değerlendiren ve koruyan kişiye ne ad verilir?
Arkeolog
7. Arkeoloji ’de kullanılan alet ve makineler nelerdir?
Spatula (ucu sivri küçük mala), kazma, kürek, el arabası, keski, su terazisi, fırça, süpürge, fotoğraf makinesi, metre, kimyasal maddeler, çizim araç-gereçleri, sondaj aletleri 8. Arkeoloğun görevleri nelerdir?
Eski çağlardan günümüze kalmış toprak veya su altındaki eserleri gün ışığına çıkarmak için kazılar yapar
Kazılardan elde edilen eserleri temizler
Parça eserlerin yapıştırılmasını (konservasyon), bakım-onarım ve restorasyonunu yapar, eserlerin kaydını tutar, korunmasını sağlar ve halkın bilgisine sunar,
Kültür Bakanlığında çalışması durumunda; kazılarda gözlemci olarak görevlendirilebilir
Korunması gereken kültür ve tabiat varlıklarını saptar ve kaydını tutar, bunlara yönelik koruma ve restorasyonlar konusunda kararlar çıkarılmasını sağlar.
Çevresindeki antik kentlerin (ören yerlerinin) belirli aralıklarla denetimini yapar.
2
Müzelerde çalışan arkeologlar kolleksiyoncuların denetimini de yapar.
9. Yaklaşık 2.5 milyon yıl önce başlayan ve yine yaklaşın 10-14 bin yıl önce bugün içinde bulunduğumuz ve Holosen olarak adlandırdığımız dönemin başlamasıyla biten buzul çağları dönemine ne ad verilir?
Pleistosen
10. Yaklaşık 2.5 milyon yıl önce başlayan ve yine yaklaşın 10-14 bin yıl önce bugün içinde bulunduğumuz ve Holosen olarak adlandırdığımız dönemin başlamasıyla biten buzul çağları dönemine ait arkeolojik
buluntuları inceleyen arkeoloji alt dalı hangisidir?
Paleolitik Çağ arkeolojisi (Pleistosen arkeolojisi)
11. Tarih öncesi döneme ait
insanlığın yaşam ve geçim biçimlerini araştıran, insanlığın ortaya çıkışı ile yazının buluşu arasındaki dönemi inceleyen arkeoloji alt dalı hangisidir?
Prehistorya arkeolojisi
12. İnsanlık tarihinde tarımın başladığı ve ilk yerleşik yaşamın ortaya çıktığı dönem olan Neolitik Çağ’dan (yaklaşık olarak M.Ö. 10.000 ortaları) başlayarak sırasıyla Kalkolitik Çağ (M.Ö. 5.000-3.000), Tunç Çağı (M.Ö. 3.000-1.200) ve Demir Çağı (M.Ö. 1.000-500) sonuna kadar olan
zaman diliminde başta Anadolu olmak üzere tüm Ön Asya’ya (Yunanistan ve Ege Adaları, Girit, Kıbrıs, Balkanlar, Kafkasya, İran, Mezopotamya, Suriye, Filistin, Mısır) yayılan kültürleri ve uygarlıkları inceleyen arkeoloji alt dalı hangisidir?
Protohistorya Ve Ön Asya Arkeolojisi
13. Antik Yunan ve Roma uygarlıklarından günümüze kalan eserleri inceleyen arkeoloji alt dalı hangisidir?
Klasik Arkeoloji
14. Asya, Amerika, Afrika gibi bölgeleri inceleyen arkeoloji alt dalı hangisidir?
Kıtasal arkeoloji
15. İnsanların suda ulaşımı sağlamak için kullandıkları araçları, su
kıyısındaki etkinliklerini ve su altındaki yerleşimleri inceleyen arkeoloji alt dalı hangisidir?
Sualtı arkeolojisi
16. Tıp çalışanlarına, güvenlik güçlerine ve hukukçulara cinayetlerin çözümünde yardımcı olan ve
kurbanların yaşları, cinsiyetleri, ağırlıkları ve fiziksel görünümleri hakkında bilgiler sunan arkeoloji alt dalı hangisidir?
Adli arkeoloji
3
17. Arkeolojik araştırma yöntemleri nelerdir?
Kaynak araştırması
Yüzey araştırması
Hava fotoğrafı
Kazı
Analiz
18. Arkeolojik araştırmalarda kaynak araştırması yaparken yararlanılan kaynaklar nelerdir?
Seyahatnameler
Antik Kaynaklar
Tanıtım Kitapçıkları
19. Kazıya gerek olmaksızın yüzeyde görünür şekildeki buluntuların
incelenmesine ne denir?
Yüzey araştırması
20. Arkeolojik araştırma yöntemlerinden olan “Hava
Fotoğrafı’nın” ilk örneği kaç yılında nerede gerçekleşmiştir?
Bilinen ilk örneği 1913’te Roma’da balonla gerçekleştirildi.
21. Önceden topografik haritası çıkarılmış ve sınırları belirlenmiş arkeolojik alanlarda, yetkili
makamlardan alınacak izinle bilimsel sorumluluğa sahip kişilerin yapacağı
"kazma" işlemine ne denir?
Kazı
22. Amaçlarına göre kazı türleri nelerdir?
Planlı Kazılar
Kurtarma Kazıları
Rastlantısal Kazılar
Define Kazıları
Kaçak Kazılar
23. Her kazıda uyulması zorunlu teknik kurallar nelerdir?
Kazı sahasının saptanması: Kazı yapaılacak alan tek bir kişi tarafından ya da bir ekip tarafından seçilir.
Araştırma: Kazı yapılacak alanın seçilmesinden sonra bu alanda
araştırma yapılır. İlk aşamada kazı alanının topografik bir planı çizilir.
Kazılacak yerler bu planda 5x5 m.
ebadında kareler ayrılır. Bu kareler numaralanır. Her kare arasında 1 m.
masefe bırakılır. Bu karelerin her birine açma denir.
Buluntuların incelenmesi: Kazı alanındaki buluntuların hangi karelere geldiği araştırılır. Bunun ardından kazıya başlanacak karelere karar verilir.
Kazı Sistemi: Kazı yerinin
topoğrafik yapısına göre en sağlıklı ve kolay kazı sistemlerinin neler
olduğuna karar verilir.
Lojistik İşler: Kazı sırasında doğabilecek tüm sorunlar göz önünde tutularak bu sorunlar önceden
çözümlenir.
Kazı Ekibinin Kurulması: Kazı yerinin kültür özelliklerine göre Kazı başkanı tarafından arkeologların
4
çoğunlukta olduğu bir kazı ekibi kurulur.
24. Kazı teknik ekibi hangi üyelerden oluşur?
Kazı Başkanı
Kazı Başkan Yardımcısı
Arkeologlar
Mimar
Epigraf
Sanat Tarihçi
Jeomorfolog
Bizantolog
Numizmat
Zoolog
Botanikçi
Restoratör
Fotografçı
Bakanlık Temsilcisi
25. Arkeolojik kazı sistemleri nelerdir?
Plan-kare (grit) sistemi
Çapraz açma sistemi
Çeyrek açma sistemi
Serbest alan sistemi
26. Plan-Kare (grit) Sistemi’nin özellikleri nelerdir?
1930’larda bir İngiliz arkeologu Sir Mortimor Wheeler tarafından uygulanmış bir kazı tekniğidir.
Bu teknikte ana amaç
tabakalanmayı ortaya koyabilmek için yapı katlarını keserek, dikine boyutu inceleyebilmektir.
Bu sisteme göre kazı alanı, aralarda 0.50 m. paylar bırakmak kaydıyla 10x10 m. veya 5x5 metrelik karelere ayrılır.
Kazı bu sınırlı alan içinde sürdürülür (Daha titiz çalışma gerektirdiği durumlarda ise bu karelerin boyutları daha küçük tutulabilir).
Her bir parselden birine plan-kare denir.
Bu ölçülerek belirlenen noktalara çiviler çakılarak sabitlenir.
Bu sabit noktalardan rölevede de faydalanılır.
Bir sıfır çizgisi belirlenir.
Grit noktaları da buna göre kodlanır.
Elde edilen kareler harflendirilip numaralandırılır.
Bu sistemin en önemli yanı buluntuların hangi seviyeden ve nereden çıktığını göstermesidir.
27. Çapraz Açma Sistemi’nin özellikleri nelerdir?
Satranç tahtası sistemi de denilebilecek bu sistemde, grit
sisteminde olduğu gibi kazı alanı plan karelere ayrılır.
Grit sistemindeki işlemler (yani köşe kazıklarının çakılması, ölçü almak maksadıyla sıfır düzleminin belirlenmesi gibi işlemler), bu teknik için de geçerlidir.
5
Grit sisteminde aralarda duvar şeklinde bırakılan paylar bu teknikte yoktur.
Plan-kare grit çizgisine kadar tamamen kazılır.
Ayna anda çapraz ilişkili olan bir başka plan karede kazı yapılabilir.
Kazı ilk tabana (ana toprağa) ininceye kadar sürdürülür.
Sonra açılan kenarların kesitleri belirlenip gerekli belgelemeler
yapıldıktan sonra, pay bırakılmaksızın öteki iki karenin kazısına geçilir.
28. Çeyrek Açma Sistemi’nin özellikleri nelerdir?
Özellikle küçük höyük, tümülüs gibi özgün anıtlar veya kalıntılar olan arkeolojik sahalarda kullanılır.
Daire şeklindeki alan 4 eşit parçaya bölünür; çeyrek parçalardan biri kazılır.
Sonra çapraz açma sisteminde olduğu gibi çaprazındaki çeyrek ve sırasıyla diğerleri açılır.
29. Serbest Alan Sistemi’nin özellikleri nelerdir?
Bu teknik, yine höyük gibi düzgün olmayan tüm tabakaların tam olarak net devam etmediği görülen yerlerde uygulanabilir.
Böyle durumlarda belli bir
tabakayı tümüyle indirmek gerekebilir.
Bu teknik ayrıca bir de stratigrafi bakımından tabaka vermeyen yerlerde de uygulanır.
30. Yapılan kazı neticelerinde
ulaşılan bulgular nesneler veya mimari buluntular incelenmesine ne denir?
Analiz
31. Günümüze kadar yaşamış olan toplumlara ait tanımlanabilir tüm nesnelere ne denir?
Buluntu
32. Aynı dolguda bulunan ilişkili nesnelere ne denir?
Buluntu Kümesi
33. Kazılarda bulunan maddi kültür ürününün yapım tekniklerine göre ayırt edilmesine ne denir?
Tipoloji
34. İtalya’nın hangi şehrinde ilk Etrüsk mezarları bulunması ile İtalya’da Roma öncesi bir dönemin olduğunu ortaya çıkarmıştır?
Perugia
35. Tevrat’ta adı geçen Babil kulesinin olduğunu düşündüğü bir yapıyı belgeleyerek yakın doğu
arkeolojisinde somut verilere dayanan ilk belgeleme örneğini ortaya koyan kişi kimdir?
Alman doktor olan L. Rauwolf
36. İngiltere’deki tarih öncesi
kalıntıların ilk ayrıntılı belgelemesini yapan kişi kimdir?
W. Camden
6
37. Hangi gezginin Babil ve Ur’dan topladığı çivi yazılı parçalı ve
Persepolis yazıtlarından aldığı
kopyaları Avrupa’ya getirmesiyle batı dünyası çivi yazısıyla tanışmıştır?
İtalyan gezgin P. Della Vale
38. W. Stukeley’in tarafından Stonehenge yakınlarında
gerçekleştirilen bilinen ilk Tümülüs kazısı hangi ülkede yapılmıştır?
İngiltere’de
39. Kuzey Avrupa’da bilinen ilk kazı hangisidir?
Danimarka’da Zealand Tümülüs kazısı
40. Afrika kıtasında bilinen ilk arkeolojik çalışmaları hangisidir?
Güney Sahra’da Cookhouse çalışmaları
41. İlk kez Mısır’da krallar vadisinde kazılara başlayan arkeolog kimdir?
G. Belzoni
42. Napolyon’un Mısır seferi sırasında bulunan Rosetta taşını okuyarak, Mısır hiyeroglif yazısını çözen kişi kimdir?
J. F. Champollion
43. Alacahöyük’ü kim buldu?
W. Hamilton
44. Çivi yazısı çözen kişi kimdir?
Rawlinson
45. İstanbul’da “ Mecmua – i Asar Atika” adı altında eski eserleri Ayairini’de toplamaya başlayan kişi kimdir?
Tophane –i Amire Müşiri Fethi Ahmet Paşa
46. Ur kentinde bilinen ilk Ziggurat kazısını kim yaptı?
J. E. Taylor
47. Alt Paleolitik Çağ’a ait Avrupa dışındaki ilk örnek nedir?
Hindistan’da Pallavaran’da bir el baltasının bulunması
48. İlk tanımlı Osmanlı kazısı olan Nemrut kazısını kim gerçekleştirmiştir?
Osman Hamdi Bey
49. Arkeoloji dünyasında büyük yankı uyandıran “Sayda Nekropol’ü”
kazısını kim yapmıştır?
Osman Hamdi Bey
50. Osman Hamdi Bey’in yaptığı kazılar hangileridir?
Nemrut Dağı
Myrina
Kyme
Sayda
Aiolia Nekropolleri
Lagina Hekete Tapınağı
7
