İ Ç İ N D E K İ L E R
Sayfa
Karadeniz Teknik Üniversitesi'nde Jeodezi Enstitüsü Açıldı ... 3 Haldun ÖZEN
Mesleğimizin İnsanı ... ... 24 M. Emin E R T Ü R K
Harita Kadastro Sektöründe Mühendislik Eğitimi ... 32 Hüseyin ERKÂN
Batı Almanya'da Harita Yüksek Mühendisliği Öğrenimi ... 45 Ömer D E M S R A Ğ
Harita - Kadastro Problemi ve Yurt Kalkınmasında Yeri ... 49 Y i ğ i t A Y A Z
^Logaritma Veya Tabiî Değerler Cetvellerinden Alınan Değerlerin Hassasiyeti... ... 63
M. ŞERBETÇİ
Haberler... ... ... 66
TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası tarafından üç ayda bir Ocak, Nisan, Temmuz, Ekim aylarında yayınlanır.
Sahibi : Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Adına Başkan M. Emin E R T Ü R K
Sorumlu Müdür : Kadir P Â L Â
'-Yayın Kurulu : Yiğit AYAZ Hüseyin ERKAN
İ - * Erdoğan Ö R Ü K L Ü
■ ' -* Haldun ÖZEN
, * K a d i r P A L A '■ .Kapak
, Kompozisyonu : Hüsnü G Ü R S E L Yönetim ve
Müracaat yeri : Dem ir tepe - Sümer Sok. No.: 12/2 . _ Yenişehir - ANKARA © : 17 95 42
Fîatı : 5 TL. Yıllık Abonesi : 15 TL.
Dizildiği ve
Basıldığı yer ; ONGUN Kardeşler Matbaası — Ankara Arka dış kapak = 600 TL.
Ön iç kapak = 500 "
Arka iç kapak = 450 "
İç sahifeler = 40© "
Yarım sahifeler = 250 "
1/4 sahlfe = 150 "
Devamlı ilân verenlere % 20 indirim yapılır.
Yayınlanan bütün yazılara telif ve tercüme hakkı ödenir.
Gönderilen yazılar yayınlansın yayınlanmasın geri verilmez.
Yazı ve ilânlardaki fikirler yazarlarına aittir. Odayı ve Dergiyi sorumlu kılmaz.
Çevirilerden doğacak her türlü sorumluluk çevirene aittir.
Dergide yayınlanmak üzere gönderilen yazıların daktilo ile seyrek satır olarak yazılması, şekillerin aydıngere çini mürekkeple çizilmesi, şekil yerlerinin be-
KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİNDE JEODEZİ ENSTİTÜSÜ AÇILDI
Haldun ÖZEN
(Ankara)
GİRİŞ
İstanbul Yüksek Teknik Okulu Harita ve Kadastro Şubesi, bundan 20 yıl ön- ce, 1949 yılında eğitime açılmıştı. Böylece, Türkiye'de ilk defa harita mühendisi yetiştirme işi gerçekleşmiş oldu. 1959 yılında da İYTO Harita ve Kadastro Şubesi İhtisas Bölümü açıldı. Harita yüksek mühendisi yetiştirmeye başladı. O yıllarda kadastro işlerine verilen özel önem dolayısıyla Şubeyi bitirenlere harita ve kadastro mühendisi, İhtisas Bölümünü bitirenlere de harita ve kadastro yüksek mühendisi sanı verildi.
1969 yılı Türkiye'de harita mühendisliği eğitiminin başlamasının 20. nci, ha- rita yüksek mühendisliği eğitiminin başlamasının 10. uncu yıldönümüdür. Bu uzun süre içinde, ne teknik üniversitelerimizde, ne de diğer yüksek teknik okullarında harita mühendisliği bölümleri açıldı. 1969 yılına özellik kazandıran çok önemli olay, Karadeniz Teknik Üniversitesi İnşaat ve Mimarlık Fakültesi içinde bir Jeodezi Enstitüsü'nün açılması olayıdır.
Bugün Türkiye'de jeodezi konusunda eğitim yapan birçok üniversite, yüksek okul vardır. Ancak bu üniversitelerde, yüksek okullarda jeodezi eğitimi, diğer tek- nik mesleklere yardımcı bir eğitim olarak görülmektedir. Jeodezi eğitiminin sa- dece yardımcı bir eğitim olarak kalamıyacağı, kendi başına bir meslek olduğu, Türkiye'nin birçok harita mühendisine, harita yüksek mühendisine ihtiyacı oldu- ğu eğitim kurumlarınca yeterince anlaşılmış değildir. Bu ihtiyacı ilk duyan İstan- bul Yüksek Teknik Okulu, hâlâ akademik olanaklara kavuşamamıştır. TBMM gün- deminde olan hükümet tasarısı kanunlaşmadığı taktirde, mesleğin bu mutlu yılı gölgelenecektir.
Harita yüksek mühendisi yetiştirecek olan KTÜ Jeodezi Enstitüsü 6 Ocak 1969 günü açılmıştır. Açılış törenine katılmak üzere Başbakanlık Tapu ve Kadastro Ge- nel Müdürlüğü ile imar ve İskân Bakanlığı Trabzon'a temsilciler göndermişlerdir.
TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Başkanı ile dergimin Yayın Ku- rulu üyeleri de toplantıya katılmışlardır. Ankara'dan gelenler, açılış töreninden sonra Rektör Sayın Prof. Ahmet Özel'i ziyaret etmişlerdir. Akşam Türk Jeodezi Derneği bir kokteyl düzenlemiştir. Ertesi günü Jeodezi Eğitimi Nasıl Olmalı? ko- nulu bir simpozyum düzenlenmiştir. Enstitünün ilk öğrencileri ile bir toplantı ya-
.3
pılmış, dilekleri, ihtiyaçları öğrenilmiştir. Trabzon gazeteleri Jeodezi Enstitüsünün açılışı ile ilgili haberlere geniş yer vermişlerdir.
Dergimiz Yayın Kurulu Jeodezi Enstitüsü'nün açılışı ile ilgili konuşmaları, iz- lenimleri toplamıştır. Bu sayımızda yayımlamaktadır. Bu konuşmaların, izlenim- lerin toplanmasında emeği geçen bütün arkadaşlarımıza teşekkürlerimizi sunarız.
Karadeniz Teknik Üniversitesi Jeodezi Enstitüsü'nün yurdumuza, ulusumuza ha- yırlı olmasını dileriz.
JEOPEZİ ENSTİTÜSÜ AÇİLİŞ TÖRENİ
Jeodezi Enstitüsü açılış töreni 6.1.1969 Pazartesi günü saat: 14.00'de baş- ladı. Karadeniz Teknik Üniversitesinin ilk mezunlarından, Yapı Malzemesi Kür- süsü Asistanı Y. Müh. Taner Sevgül'ün yönettiği törende Rektör Prof. Ahmet Özel, Prof. Dr. Halis Duman, İnşaat ve Mimarlık Fakültesi Dekanı Prof. Orhan Bolak, Jeodezi Enstitüsü Sorumlu Yöneticisi Doç. Dr. Erdoğan Özbenli, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Başkanı Emin Ertürk, Jeodezi Enstitüsü öğrencile- rinden Tahir Özdil konuştular. Bu konuşmalar aşağıya alınmıştır.
• KTÜ BEKIÖRÜ PROF. AHMET ÖZELİN KONUŞMASI
Çok Muhterem Davetliler, Muhterem Öğretim Üyeleri ve Yardımcıları, Sevgili Öğrencilerimiz,
2 Aralık günü üniversitemizin açılışı hem de ilk mezunlarımızın diploma tö- reni yapıldı. Bu topfantıdâ üniversitemiz bünyesinde yeni bir akademik organın açılacağını haber vermiştim. Bu ünitenin adı Jeodezi Enstitüsü'dür. Bu enstîtü jeo-
dezi yani harita yüksek mühendisi yetiştirecektir. Böylece üniversitemize katilmiş bulunan dördüncü bölümle ve bu bölüme kaydolan 46 öğrenci ile üniversitemiz altıncı öğretim yılına sekiz yüzü aşan öğrenciyle başlamış bulunmaktadır. Bu bö- lümün üniversitemizde bir akademik organ, bir meslek organı olarak açılmasının ayrı bir özelliği bulunmaktadır. Özellikle 2 Aralık'ta açılış konuşmamızda belirt- tiğimiz gibi yüksek mühendis yetiştirme seviyesinde, Altıncı yılını henüz idrak et- miş bulunan üniversitemizde, üniversitelerimizde mevcut olmayan bir akademik organın açılmış olması üniversitemizin geleceği bakımından her türlü takdirin üs- tünde bir gelişme kaydettiğini göstermesi bakımından ayrıca özel bir önem taşı- maktadır.
Rektör Prof.
AHMET ÖZEL
Nitekim üniversitemizin bu seneki açılışında, üniversitelerimizin bütün rek- törleri burada bulunuyorlardı. Üniversitemizde yapılan tetkik ve incelemeler ne- ticesinde, üniversitemizin gelişmekte olduğunu gördüler..Takdirlerini bir bildiriyle efkârı umumiyeye, Türk milletine bildirmiş oldular. Bu üniversitemiz için bir ma- nevi destek olması itibariyle hususî bir önem taşır.
Üniversitemiz bu dördüncü yüksek mühendis yetiştirme bölümünün açılma- sıyla kalmayacak, bir yıl içinde yeni akademik kuruluşların açılması sağlanacak- tır. Nitekim Makina Elektrik Fakültesinin bu yıl üniversitemizde açılması imkâ- nını bulduğumuz vakit bu bizim için hususî bir bahtiyarlık, hususî bir mutluluk olacaktır. Biz bu çabanın ve bu gayretin içindeyiz. Ayrıca gelecek yıl Orman Fa- kültesinin de üniversitemize katıldığını, üniversitemizin biraz daha geliştiğini gör- mek bizim için ayrı bir bahtiyarlık teşkil edecektir.
Jeodezi Bölümünün memleketimizde ilk defa üniversitemizde açılmış olması dolayısıyla bu töreni tertiplemiş bulunmaktayız. Bu, memleketimizin muhtaç bu- lunduğu yüksek seviyeli insan gücünü yetiştirme bakımından ayrı bir önem, ayrı bir hususiyet taşımaktadır. Nitekim Devlet Plânlama Teşkilâtının tesbit ettiği ih- tiyaca göre bu bölüm açılmıştır. Bu bölüme, Temel Bilimler Fakültesi içinde olan
5
Jeoloji Yüksek Mühendisliği bölümünü de katarak, Jeofizik Bölümüyle birlikte üç bölüm halinde Yer Bilimleri Fakültesi olarak teşekkül etmesi üniversitemizin ge- lişmesi bakımından yerinde olacaktır. Bu konudaki çabalarımız, vaki temaslarımız meyvasını vermiş bulunmaktadır. Nitekim Devlet Plânlama Teşkilâtı tarafından Yer Bilimleri Fakültesi'nin üniversitemiz bünyesinde açılması hususu karar altına alınmış bulunmaktadır. Millî Eğitim Ba'tanlığı tarafından da kabul edilmiş bulun- maktadır. Bundan sonraki çalışmalarımız Yer Bilimleri Fakültesi'nin kadrolarını teşrii organdan istemekten ibaret olacaktır. Böylece üniversitemiz hem memleke- timizin muhtaç olduğu yüksek sev- 3de insan gücünü yetiştirmenin, hem de İstan- bul Teknik Üniversitesi seviyesine1-' bir üniversite olmanın bahtiyarlığı içindedir.
Bu alanda, benden sonra konuşacak olan diğer arkadaşlarımız size daha ge- niş bilgiler vermiş olacaktır. Biz üniversite yöneticileri olarak bu bölümün eğiti- me başlamasının sevinci, kıvancı içindeyiz. Jeodezi Bölümünün genç üniversitemiz için hayırlı ve feyizli olmasını diler, hepinizi hürmetlerimle selâmlarım.
Prof. Dr, HALİS DUMAN'm KONUŞMASI
Sayın Vali, Sayın Rektör, Sayın Arkadaşlarım, Sevgili Öğrenciler,
Müsaade ederseniz ben bu sefer konuşmıyayım. Yalnız şunu bütün kalbimle söyliyçyim ki, Jeodezi Bölümü'nün açılması bende sonsuz mutluluklar yaratmış- tır, Bunun açılışı demek üniversitemizin günden güne inkişafı için en büyük hat- velerden birisinin atılmış olması demektir. Elbette ki bu yalnız beni değil, benimle beraber, sizleri, Trabzonluları ve milletimi sevindirecektir. Müsaade ederseniz ben bugün çok konuşmıyayım. Size en büyük saygılarımı sunarak huzurunuzdan ayrı- '■ layım.
İNŞAAT ve MİMARLIK FAKÜLTESİ DEKANI Prof. ORHAN BOLAK'm KONUŞMASI
Sayın Rektör, Sayın, Misafirlerimiz, Sayın Öğretim Üyeleri, Sevgili Öğrenciler, Bugün ikinci defa bir açılış yapmanın sevinci içindeyiz. Jeodezi Bölümü öğ- retim üyesi ve yardımcıları bize bu bölümü açmak cesaretini vermişlerdir. Sayın Rektörümüze, Sayın Millî Eğitim Bakanına ve İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Genel Kuruluna bu konudaki çalışmalarından, yardımlarından dolayı te- şekkür ederim. Jeodezi alt yapının planlanmasında önemli yer tutar. Bu yeni, yav- ru Enstitü üniversitemizin gelişmesine de yardımcı olacaktır. Memleketimizin bu konudaki personel ihtiyacını karşılamak bakımından ilk adımı üniversitemiz at- mıştır. Bu bölümü İstanbul Teknik Üniversitesi yıllardan beri açmak istemektey- di. Devlet Plânlama Teşkilâtının rakamlarına göre, bu meslek dalında işgücü açığı vardır. Fakültemiz, Jeodezi Enstitüsünü açmış olmaktan mutluluk duymaktadır.
Enstitünün memleketimize hayırlı olmasını dilerim.
Dekan Prof.
ORHAN BOLAK
♦ . JEODEZİ ENSTİTÜSÜ DİREKTÖRÜ
Doç. Dr. EBDOĞAN ÖZBENLfnin KONUŞMASI
Sayın Rektör, Sayın Dekanım, Çok Kıymetli Hocalarım ve Sevgili Öğrenci A^
kadaşlarım, Sayın ve Kıymetli Davetliler, .
KTÜ ve TÜRK JEODEZİSİ tarihinde önemli bir dönüm noktası teşkil edecek olan bir kuruluşu kutlamak üzere burada toplanmış bulunuyoruz. Jeodezi Ensti tüsünün kuruluşu KTÜ tarihi bakımından önemli bir noktadır, çünkü bu kuru-' luşla Üniversitemiz ilk defa kendi inisiyatifi ve gücü ile memleketimizin diğer üni versitelerinde olmayan bir kuruluşa sahip olmaktadır. Türk jeodezisi için bu ola yın önemi de aynı noktada, yani jeodezinin memleketimizde ilk defa bir üniver site bünyesinde öğrenime açılmasındadır. Hem K T Ü'nin mensubu ve hem de Türk jepdeziyenleri olarak enstitü mensuplarının mutluluğu sonsuzdur. Enstitünün ku rulmasında emek ve gayretten çekinmeyen KTÜ yöneticilerine ve müsbet mütalâa larını esirgemeyen İTÜ İnşaat Fakültesi Genel Kuruluna huzurunuzda teşekkür et meyi bir borç biliriz,
~
Bu vesile ile memleketimizde diğer mühendislik branşları kadar tanınmamış olan JEODEZİ'yi kısaca tanımlamak ve memleket ekonomisi içindeki yer'rni belirt:
mekte fayda mütalâa ediyorum.
Encyclopaedia Brittanica'da jeodezi için [Jeodezi dünyanın en eski bilimle rinden biridir] denildikten sonra jeodezinin bilimsel ve pratik amaçları şöylece tanımlanmaktadır : [Bilimsel amacı dünyanın şekli ve büyüklüğünü tayin etmek,
7;
diğer bilimlerle ortaklaşa dünyanın iç yapısını araştırmak, pratik amacı ise dün- yanın, (veya parçalarının) hassas ve maksada uygun haritalarını elde etmek ve bunun içirt gerekli ölçü ve hesapları yapmaktır.]
IEODEZİ
ENSTİTÜSÜ MÜDÜRÜ Doç.
Dr. ERDOĞAN ÖZBENLÎ
Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal Konseyi jeodezinin önemini şu cümle ile pekiştirmiş bulunuyor: [Jeodezi - en geniş anlamı ile-ekonomik kalkınmanın sadece ilk araçlarından birisi değil aynı zamanda diğer araçların kullanılmasına başlamadan önce başvurulacak ilk araçtır.]
Jeodezinin bilimsel amacı birçok yönü ile diğer bilimlerin sınırlarını zorla- mıştır. Bilimsel jeodezide üç büyük isim olan LAPLACE, LAGRANGE, LEGENDRE aynı zamanda üç büyük [L] diye tavsif edilen büyük matematik üstatlarıdırlar.
Bunların matematikçi olarak mı jeodezide at oynattıkları veya jeodezici olarak mı matematik deryasında yüzdüklerinin münakaşasını yapmak istemiyorum. Zira jeo- dezinin dün olduğu gibi bugün de, yarın da matematikle olan bilimsel alış verişi devam edecektir. Ancak büyük deha CARL FRIEDRICH GAUSS için daha kıskanç olduğumuzu ve onun hareket noktasının sadece ve sadece jeodezi olduğunu iddia etmemize sayın matematikçi ve elektrikçiler müsaade buyursunlar.
Dünyanın şekli olarak düzlemden küreye, küreden elipsoide ve elipsoidden jeoide geçiş ilgili bilim ve teknik dallarındaki gelişmeleri takip etmemiş bilâkis bu gelişmelerle kolkola yürümüştür. Nevvton'un dört duvar arasında elde ettiği çekim kanunundan dünyanın ekvatorda daha şişkin ve kutuplarda daha basık ol- ması gerektiği sonucunu çıkaran jeodeziciler bu sonucu vakit geçirmeksizin o za- manın şartlarında kutup ve ekvator bölgelerine heyetler göndererek tahkik etmiş- lerdir. Araştırma konusu edilen basıklık bugün bile birçoğumuza gülünç gelecek kadar* küçük bir miktardır. 15 cm. yarıçapında bir küre düşünün, aşağı yukarı bir futbol topu büyüklüğüdür, bunu yer elipsoidi olarak düşünürsek, kutuplar yönün- deki yarıçapının ekvator yarıçapından yarım milimetre daha kısa olması gerek- mektedir. Bunu gözle farketmemiz mümkün değildir. Çok doğru olarak yapıldığı- na güvendiğimiz bir kürede dahi çok daha büyük farklar ölçülebilir. İşte bu kü- çük miktarları jeodezi ölçmek, dikkate almak mecburiyetindedir. Bunu sadece ken-
disî için değil bilim ve tekniğin diğer dallarriçin de yapması gerekiyor. Jeodezinin bu konudaki verilerinin kullanılmaması halinde, çağımız teknolojisinin en büyük eseri olan uzay araçlarının iri birer serseri kurşundan farklı olmayacağı kesinlik- le ifade edilebilir.
Üzerinde yaşadığımız dünyanın güneş sistemi içindeki hareketi öylesine karışık bir mekanizma göstermektedir ki, ister istemez jeodezide 4. boyut olarak zaman önemli bir yer işgal eder. Dünyanın güneş etrafındaki dönüşünü, dünya ekseninin yalpalamasını ve nihayet sabit kabul edilen kutup^ noktasının gezinmesini dikkate almazsak bile sadece dünyanın kendi etrafında dönmesinden dolayı şu anda oturduğumuz yerde takriben saatte 1200 km. den fazla bir hızla hareket ediyoruz.
İçimizden birinin bu gidişe ayak uydurmak istemediğini ve buna muktedir olduğunu düşünürsek ortaya çıkacak durum bir anda bu gibi istekleri söndürecek niceliktedir.
Şöyle ki bu zat salonun en doğu köşesinde bile olsa 0.03 saniyeden kısa bir zaman içinde büyük bir hızla batı duvarına çarpacaktır. Bu gerçek jeodezik mevki tayinlerinde 0.1 saniyelik bir zaman hatasının takriben 35 metre-% ye tekabül ettiğini ve saniyenin onda birinden çok daha hassas zaman ölçmemiz gerektiğini göstermesi bakımından dikkate değer.
*' Bunları anlatmaktan maksadım mesleğimize yeni intisap etmiş genç öğrenci arkadaşlarımın gözünü korkutmak değil bilâkis onlara, teknolojinin sınırlarını zorlamaktan ilerde duyacakları haz ve gururun küçük bir örneğini vermektir. Teo- rik jeodezinin problemlerini sıralamakla başınızı ağrıtmak istemiyorum. Biraz da geleceğin genç harita mühendislerini bekleyen pratik jeodezi problemlerinden bah- setmek isterim.
t'
5 Konuşmamın başında işaret ettiğim Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal Konseyinin jeodezinin ekonomik kalkınmada müracaat edilecek ilk araç olduğu görüşünü bir kere daha belirtmek isterim.
Bir bölgenin haritasının hazırlanması, sadece o bölgede neler yapılabileceğinin tesbiti için değil, aynı zamanda neler yapılamıyacağının tesbiti için de ilk ve önemli bir kademe teşkil eder. Bu anlamda, belli bir amaca yönelmeksizin, sadece ara- ziyi masanın üzerine getirmek için, bütün memleketin ölçek ve doğruluk bakımın- dan yeteri vasıfta haritalarının hazırlanması harita sektörünün belli başlı ana he- defi olarak ortaya çıkmaktadır. Memleketimizde askerî maksatlar için yapılmış olan 1/200 000 ölçekli haritaların yapımı 19 yıl sürmüş ve yine askerî maksat- lar için yapılan 1/25 000 ölçekli haritaların yapımı 1909 dan beri süregelmekte- dir. Bir zamanlar sivil sektörün ihtiyacına da cevap veren bu haritaların bugünkü teknik problemlerin çözümünde ölçek ve sıhhat derecesi bakımından yetersiz kal- dığı görülmüştür. Genellikle bugün büyük yatırımların projelerinin hazırlanmasın- da 1/5000 ve daha büyük ölçekli haritalar kullanılmaktadır. Bugün için mem- leketin toptan harita problemi 1/5 000 lik haritalarının tamamlanmasıdır. Bugü- ne kadar memleketimizin onda birinden daha küçük bir alanının 1/5 000 lik ha- ritaları yapılmıştır. Burada bir noktayı belirtmekte fayda vardır. Görev, haritanın tamamlanması île bitmemekte ve zamanın getirdiği değişikliklerin haritaya işlen- mesi haritanın yapımı kadar önemli ve sürekli bir iş olmaktadır.
Memleket kalkınmasında kaynak ve imkânların tesbiti ve değerlendirilmesi is- tenen vasıfta haritalar olmadan mümkün değildir. Bu gerçek, bütün dünyada ol- duğu gibi memleketimizde de kabul edilmiş ve kalkınma plânlarında önemle üze- rinde durulmaktadır. Bir bölgenin haritasının hazırlanması için gerekli olan za-
9
man esas projelerin temposunu firenlemekte ve lüzumsuz zaman kaybına sebep olmaktadır. Meselâ, 100 milyonluk bir projenin gerçekleştirilmesi için esas işlem - misal olarak söylüyorum-5 senede tamamlanabildiği halde, aynı projenin - belki- da 1 milyon değerindeki - alt hizmetini teşkil eden harita alımı işi iki yıldan fazla sürmektedir. % 1 oranındaki bir işin iş süresini % 50 artırması gerçekten uygun olmayan bir orandır. Bu sebeple ötedenberi jeodezide harita alım metodlarının sıhhatine zarar vermeden süratlerini artıracak gelişmeler olmuş ve modern me- todlar, özellikle fotogrametri harita alımına 40 yıl önce tasavvuru dahi mümkün olmayan bir hız kazandırmıştır. Ancak, tekniğin diğer alanlarında da gelişme dur- madığından yukarda bahsedilen uygun olmayan oran hâlâ devam etmektedir.
Demek ki iyi harita yapmanın yanı sıra süratli harita yapma problemi var- , dır. Bu problemlerin çözülmesini harita teknisyenleri ve topoğraflardan beklemek mümkün değildir. Çağımızın imkânlarını memleket şartlarına en iyi bir şekilde uygulamak, gerekirse bunları geliştirmek harita mühendislerine düşen en önemli
• görevlerden biridir.
Bu salt harita problemi yanında memleketin iktisadî ve sosyal problemlerin-den harita mühendislerini bekleyen daha birçok problemler vardır. Bunların başında
memleketin kadastrosu gelmektedir. Kadastro teknik yönü ile harita mü-, ' hendisinin plânlayacağı, organizasyonunu yapacağı, metodlarım geliştireceği ve yö-'
neteceği önemli bir konu olarak memleketimizde çözüm safhasına yeni girmiş bir konudur. Doğrudan doğruya ve dolaylı olarak sınır ihtilâfları ve bu yüzden çıkan cinayet ve diğer ihtilâflar milletimizin sosyal yapısını kemirmekte ve Türk adliye-
sinin mesaisinin % 70 ini işgal etmektedir. Büyük reform projelerinin de alt ya- pmışını teşkil eden kadastronun modern tekniğin bütün imkânları kullanılarak bir an
Önce tamamlanması gerekmektedir.
Bölgs ve şehir plânlaması, imar plânı uygulaması ve belediye hizmetleti yoğun bir harita ve ölçü faaliyeti gerektiren ve bu yüzden de harita mühendisini i bekleyen çalışma sahalarıdır. Amerikan üniversitelerinden birinde birkaç yıl önce yapılan bir araştırma ile şehirlerin gereği gibi ölçülemediğinden ve haritalarının yapılamadığından milyonlarca doların heba olduğu ortaya çıkmıştır.
Bunun yanında yeraltı ve yerüstü tabiî kaynaklarının tesbiti ve değerlendi- rilmesinde harita mühendisi ve haritanın payı küçümsenmiyecek kadar çoktur.
Yol etüd ve projelerinin ağırlık merkezi de harita ve ölçü işlerinde toplan- maktadır.
Büyük yatırım projelerindeki ölçme ve aplikasyon işlemleri ve büyük sıhhat isteyen daha bir takım özel ve Endüstriyel ölçme problemleri vardır ki, ölçme tek- niğinde iyi yetişmemiş elemanlar tarafından yapıldığında büyük masraf ve emek- lerin heba olduğu sık sık görülen olaylardandır.
Toprak reformunun uygulanması ve meliorasyon gibi işlemler büyük oranda ölçme işlemlerine dayanırlar ve bu yüzden Orta Avrupa memleketlerinde Harita Mühendislerinin organizasyon ve yönetiminde yapılmaktadır.
Turizm plânlaması, navigasyon, radar, telsiz ve televizyon şebekelerinin ku- rulması da Jeodezi formasyonunu gerektiren işlemlerdendir.
Bütün bu hizmetleri yürütecek Harita Mühendisinin formasyonunu verecek gerekli öğretim çeşitli ülkelerde bir takım farklılıklar göstermektedir. Her ülke-
nin tarihi ve sosyal gelişimi içinde farklı çözümlere varılması tabiîdir. Memleke- timiz için herhangi bir sistemin olduğu gibi kopya edilmesi elbette ki söz konusu değildir. Ancak oturmuş, fayda ve zararları tecrübe edilmiş sistemlere genel hat- ları ile de olsa uymakta ve uluslararası formasyon standardının altında kalma- makta fayda vardır.
Karadeniz Teknik Üniversitesi Jeodezi Bölümü öğrenim plânının hazırlanma- sında Orta Avrupa jeodezi öğrenim sistemleri ile İYTO Harita Şubesi öğrenim programından geniş ölçüde yararlanılmıştır. Çeşitli sistemler arasında en eski ve başarılı olanı Orta Avrupa sistemi olup diğer sistemler de son yıllarda bu sisteme yönelmişlerdir. 20 yıldır başarı ile öğretim yapan İYTO Harita Şubesi öğrenim programı da yurt gerçeklerine uygun bîr formasyon vermektedir.
Jeodezi Enstitüsünün bu şekilde ortaya çıkan öğrenim programı gelişmeye açık bir özellik göstermekte ve rutin işlere göre hazırlanmış bir meslek adamın- dan ziyade araştırma ve geliştirme sahasına yönelmiş, karar verme yeteneğinde meslek adamı yetiştirmeyi hedef olarak seçmiş bulunmaktadır.
KAYNAK : MUELLER, Ivan I., Conclusions from the Geodetic Education in some other eountries, Symposium : Geodesy in the space age, Institute of Geodesy, Photogrammetry and Cartography, Ghio State University, Publication Number 15, 1961, S. 196-197 (*) Türkiye rakamları, ayrıca hesaplanmıştır.
11
Yurdumuzda bugün TMMOB Harita Mühendisleri Odasına kayıtlı Mühendis ve Yüksek Mühendis sayısı 500 civarındadır. Büyük harita problemlerini geçen asırda tamamlamış olan ve alanı Türkiyenin yaklaşık olarak üçte biri kadar olan Batı Almanyada 1945 yılından bu yana 2212 harita yüksek mühendisi ve 6642 harita mühendisi yetişmiş olduğu dikkate alınırsa ikinci beş yıllık kalkınma plâ- nında ısrarla belirtilen harita sektörü insan gücü açığının yurt kalkınmasında na- sıl bir dar boğaz meydana getirdiği ortaya çıkar.
Çizelgenin tetkikinden anlaşılacağı gibi ülkelerin nüfusları ile jeodezi ve ha- ritacılık sahasındaki insangücü arasında belli bir korelasyon vardır. Burada gös- terilen ülkeler Bulgaristan, Çekoslovakya, Doğu Almanya, Finlandiya, İsviçre ve' Batı Almanya'nın birinci sütunda nüfusları, ikinci sütunda bu konuyla ilgili öğre- tim üyesi sayıları bulunmaktadır. Diğer sütun milyon nüfusa düşen öğretim üye- si sayısını göstermektedir. Doğu Almanya'daki durum istisna edilirse diğer oran-
? I arda bir sabitlik göze çarpmakta ve bunların ortalaması 2.0 olarak görünmekte- ndir. Diğer sütun her yıl harita mühendisi olarak mezun sayışım gösteriyor.
Son
, ■" sütun ise 1 milyona düşen mezun miktarın! göstermektedir. Yine bu mezun mik- 'farjarı da nüfusla orantılı olarak sabit bir faktöre göre değişmektedir. Bu faktör- lerin ortalaması da 6.3 dür. Buradan elde ettiğimiz 2.0 ve 6.3 sabit faktörlerini
■Türkiye nüfusu ile ilişkilendirirsek Türkiye'de bu konuda 73 öğretim üyesinin bu- lunması gerektiği ortaya çıkıyor. Halbuki bugün bu rakam takriben 20 civarın- dadır. Yine aynı şekilde mezun olan harita mühendisleri sayısı da aynı oranla 208 olması lâzım, her yıl mezun olan öğrenci sayısı yani. Gerçek ise yılda 30 mezun- dur. ' O da yalnız Yıldız Yüksek Teknik Okulu'ndan. KTÜ Jeodezi Bölümünün mezun vermeğe başlaması ile bu rakam en çok 70 i1 bulacaktır. Bu demektir ki mevcut insan gücü açığını dikkate almasak bile aradaki mesafeyi muhafaza et- mek için bugünkü kapasiteyi üç misline çıkarmak zorunluğu vardır. Önümüzdeki yıllarda İTÜ ve diğer yüksek öğretim kurumlarımızda Jeodezi öğreniminin başlaması ile söz konusu insangücü açığının kimsen de olsa kapatılmasına büyük katkıda bulunulmuş olacaktır. Jeodezi öğrenimi bütün dünyada çok masraflı bir öğrenim olarak kabul edilir. Bu bakımdan Üniversitemizde Jeodezi laboratuvar-larının tamamlanması için daha pek çok tahsisat ve emeğe ihtiyaç vardır. Söz buraya gelmişken büyük düşünür : «Henri Poincare'nin Bilim ve Metod isimli kitabından şu satırları aktarmadan geçemiyeceğim :
«Küremizin şeklini ve boyutlarını bilmekte ne menfaatimiz olduğunu herkes anlıyor; fakat bazı kimseler belki de aranılan sıhhat ve vuzuhtan hayrete düşe- ceklerdir. Jeodezicilerin sarfettikleri gayretler neye yarar?
Bu soru bir parlâmento üyesine sorulsaydı onun : Jeodezinin en faydalı bilim- lerden biri. olduğuna inanmak isterim; çünkü bu bize en çok pahalıya oturan bi- limlerden biridir» cevabını vereceğini tasarlıyorum.
Jeodezi Enstitüsünün Üniversitemize ve milletimize hayırlı olmasını temenni eder, Jeodezi Bölümü öğrencilerine seçtikleri öğrenim ve meslek hayatlarında ba
şarılar dilerim. . ..
. HABtTA ve -KADASTRO MÜHBNDtSILEBl ODASI BAŞKANI M.
ESÖN ERTÜBK'ün KONUŞMASI
Sayın Vali, Sayın Rektör, Sayın Dekan, Karadeniz Teknik Üniversitesinin Güzide Öğretim Üyeleri ve Yardımcıları, Değerli Öğrenci Kardeşlerim Kıymetli Misafirler,
Sözlerime başlamadan evvel bendenize bir davetli olarak söz fırsatını veren tertipçi arkadaşlarıma huzurlarınızda aleni teşekkür ederim.
Harita Mühendisleri Odası Başkanı olarak, İnşaat ve Mimarlık Fakültesi De- kanı Prof. Sayın Orhan Bolak beyefendinin, Fakülteleri bünyesinde bir «Jeodezi Enstitüsü» açılması münasebetiyle yapılacak tören için bendenize vaki nazik da- vetlerine adeta koşarcasına yetişmeyi ve bu mutlu olaya iştiraki hayatımın en mesut ve zevkli anı telâkki etmekteyim.
Muhterem Üniversite, mensuplarına, Oda Yönetim Kurulu ve bütün mühen- dis meslektaşlarım adına en samimi tebriklerimi iletir, Enstitünün, memleketimiz ve sinesinde yetiştireceği kıymetli genç kardeşlerim için hayırlı ve başarılı olma- sını temenni ederim.
Bu, benim ve bütün meslektaşlarım için gerçekten mutlu bir olaydır. Mem- leketimizin büyük ihtiyacını duyduğu bir ihtisas alanına gerektiği şekilde değer verilmeye başlanmış ve Türk gençleri için ihtisas ufukları genişletilmiştir.
Bunu düşünen, takdir eden ve gerçekleştirenleri ne kadar alkışlasak azdır.
Jeodezi mühendisliğinin, harita mühendisliğinin veya başka bir deyimiyle ölçme mühendisliğinin köklerinin, tâ milâttan önceki devirlere kadar uzandığı ve o gün- den bugüne insan yaşantısıyla birlikte gelişerek çağımıza kadar ulaştığı ve insan- lık var oldukça ihtiyacının duyulacağı bir meslek olduğu hepimizce malûmdur.
Bir atom mühendisliği, bir elektronik mühendisliği, bir tekstil mühendisliği gibi yeni mühendislik branşlarına benzemîyen bu kadar eski bir mühendislik ko- lunun memleketimizde niçin gecikmelere uğradığı ve bu branşta yetişen pek çok .sayıdaki mühendisin neden Avrupalarda yetiştirilmesine devam olunduğu üze- rinde durarak sizlerin kıymetli vakitlerini almak istemiyorum. Geç de olsa, veri- len kararlar, atılan adımlar memleketimiz için büyük bir kazanç olmaktadır. Bunda rolü olanları yürekten tebrik eder ve alkışlarım. Bu parlak kıvılcımın, diğer Teknik Üniversitelerimize de sıçramasını samimi olarak temenni etmekteyim.
D. P. T. yayınlarından elde ettiğimiz bilgilere göre, Harita Sektöründeki mü- hendis niteliğinde yüksek teknik nitelikteki insangücü açığının, IV. beş yıllık dev- re sonunda yani 1982 de 1500 civarında olacağı belirtilmektedir. Bu açık pek ta- biîdir ki, kademeli ve belirli bir hedefe yöneltilmiş, mühendislik öğreniminden geçmemiş ve bu formasyonu almamış olanlara, bir çırpıda, mühendissiniz demek- le kapatılamaz.
Kanaatimizce, ancak, mevcut ve açılacak teknik üniversitelerimizde ve mü- hendislik akademilerinde, sistemli ve programlı bir şekilde ihtisas kollarını Ka- radeniz Teknik Üniversitesinde olduğu gibi açmak ve gerçek mühendisleri yetiş- tirmekle kapatılabilir.
13
Karadeniz Teknik Üniversitesinin ileri görüşlü teşebbüsünü tekrar takdir ve kıvançla anar, kendilerini tebrik eder, Odamız İhtisas Komisyonlarının, her türlü yardım ve işbirliği hususunda emirlerinde olduklarını ifadeden gurur duyarım.
Sözlerime burada son verirken, hepinize sonsuz saygı ve şükranlarımı arze- derim.
JEODEZÎ ENSTİTÜSÜ ÖĞRENCİLEBÎ ADINA TAHfR ÖZDÎMii KONUŞMASI
. Sayın Vali, Sayın Belediye Reisi, Sayın Rektör, Sayın Dekan, Kıymetli Misafir- lerim ve Sevgili Arkadaşlarım,
t Beş yıllık çeşitli aşamalardan sonra bugün bünyesinde yepyeni bir filiz veren KTÜ'ne en son katılan bizler şu anda duyduğumuz içten mutluluğu belirtmek is»
tsrken günümüzü şereflendiren siz saygıdeğer konuklarımıza hoşgeldiniz deriz.
'. Yalnızlığımızı yitirme çabalarında olduğumuz bir sırada Enstitümüzün kurulması şerefine bugünü düzenliyen jeodezi Enstitüsü mensuplarına, gösterdikleri yakın il- , giden dolayı teşekkürlerimizi sunarız. Yeni kurulmuş bir üniversitenin çok yönlü
'derslerinin yanısıra iki hafta önce öğrenime başlayan Jeodezi Enstitüsünün bundan böyle karşılaşacağımız kendi müşküllerine gerekli çözüm yollarını kısa zamanda bulması bizlerin kaçınılmaz dileği olacaktır. Bu nedenledir ki İnşaat ve Mimarlık Fakültesinin bünyesi içinde Jeodezi öğreniminin nekadar güç olduğunu kabullenerek bize mesleki desteği sağlayacak Jeofizik ve diğer bölümlerin açılıp ve yine kendi şahsiyetimizi kazandıracak olan Yer Bilimleri Fakültesi'nin en kısa zamanda kurulmasını genel dileklerimiz arasında sıralamak isterim.
Problemlerimizin çözümü her zaman olduğu gibi, yine idaremiz, hocalarımız ye biz öğrenciler arasındaki anlayış ile dayanışmaya bağlıdır. Bu koşullar altında bizlere düşen görevi başarıya ulaştıracağımıza inanıyoruz. Pek yakında kuracağı- mız öğrenci örgütünün de gerçek amacı bu olacaktır. Bütün bunların yanı sıra üniversitemizde şimdiye kadar halledilemeyen sosyal imkânsızlıkların giderilmesi uğraşında kendi çapımıza düşeni yapmaktan hiç bir kez kaçınmıyacağımız gibi memleket sorunları karşısında daima uyanık ve bilinçli olabilen Atatürk ilkelerine sadık üniversiteli arkadaşlarımızın saflarında yer alıp onlarla güç birliği yapmak- ta hiç bir hata yapmayacağız.
Her şeyden önce geleceğin Türkiyesinde bizlere düşecek görevler, yüklenece- ğimiz sorumluluklar karşısında, başarının zirvesine erişebilmek için çalışmak, çok çalışmak düsturlarımızın en öncüsü olacaktır.
Kalkınma uğraşımızda tekniğin önemini idrak ederek bu dalda yeni bir istik- bal hazırlayan Jeodezi Enstitüsü'nün vatanımıza hayırlı olmasını diler, huzurları- nızdan saygı ile ayrılırım.
JEODEZİ ENSTİTÜSÜNÜN AÇILIŞI DOLAYISIYLA ÇELEN TELÇRAFLAR, MEKTUPLAR
KTU Jeodezi Enstitüsü'nün açılışı dolayısıyla sayın Dekan Prof. Orhan Bolak'a, Türk Jeodezi Derneği Başkanı Sayın Doç. Dr. Erdoğan Özbenli'ye gelen telgraflar, mektuplar yüzden fazlaydı. Bunların çoğu yurdun çeşitli yerlerindeki meslekdaş- lardan gelmişti. Telgrafların, mektupların bazılarını buraya alıyoruz.
SAYIN CUMHURBAŞKANI CEVDET SUNÂY ÂDINA, GENEL SEKRETER CİHAT ALPÂN'İN TELGRAFI :
Telgrafınızı Sayın Cumhurbaşkanına arz ettim. Memnun oldular. Harita Hiz-k metleri dalında ihtiyaç duyulan elemanları yetiştirecek olan Jeodezi Enstitüsü'nün öğrenime açılması dolayısıyla ilgilileri tebrik ettiklerini ve bu enstitüde okuyacak gençlerimize başarılar dilediklerini saygılarımla arz ederim.
SAYIN BAŞBAKAN VE ADALET PARTİSİ GENEL BAŞKANI SÜLEYMAN DEMİR- EL'İN TELGRAF» :
f
■ Fakültenizin Jeodezi Enstitüsünün hayırlı uğurlu olmasını temenni eder başarı dileklerimle selâm ve muhabbetlerimi sunarım.
SAYIN CUMHURİYET HALK PARTİSİ GENEL BAŞKANI İSMET İNÖNÜ'NÜN TELGRAFI :
Nazik davetinize teşekkür ederim. Yeni Enstitümüzün başarılı olmasını diler saygılar sunarım.
SAYIN TÜRKİYE İŞÇİ PARTİSİ GENEL BAŞKAN! MEHMET ALİ AYBAR'SN TELGRAFI :
Fakültenizde bu yıl öğrenime başlıyan Jeodezi Enstitüsü'nün açılışı dolayısiyle vaki nazik davetinize teşekkür ederim. Gerçekte bu mutlu gününüzde aranızda bu- lunmaktan büyük şeref duyacaktım, ancak yoğun bir çalışma içinde bulunduğumu takdir edersiniz. Öğrenci kardeşlerimin Anadolumuzun bağrında teknik bilgilerle donatılmasında Enstitünün bir aşama olması dileğiyle sizlere ve öğrencilere içten- likle başarı dileklerimi sunarım. Saygılarımla.
SAYIN CUMHURİYETÇİ KÖYLÜ MİLLET PARTİSİ GENIL BAŞKANI ALPASLAN ÎÜRKEŞİN TELGRAFI :
Yeni öğrenime başlayan Fakültenizin açılış töreninde bulunmayı çok istiyor- dum. Fakat işlerim dolayısiyle imkân bulamadım. Enstitünüzün memleketimize ha- yırlı ve uğurlu olmasını dileyerek başta siz olmak üzere bütün öğretim üyeleri ile öğrencilere sağlık ve başarılar dileyerek sevgilerimi saygılarımı sunarım.
15
SAY9M İMAR VE İSKAN BAKAN! HALDUN MENTEŞEÖĞLU'NUN TELGRAFI : Fakültenizde bu yıl öğrenime başlayan Jeodezi Enstitüsü'nün açılışına tebrik- lerimi ve nazik davetinize teşekkürlerimi bildirir, bu vesileyle başarılar temenni eder, saygılar sunarım.
SAYIN ULAŞTIRMA BAKANI Dr. SADETTİN BİLGİÇ'İN TELGRAFI :
Bugün yapılacak olan Jeodezi Enstitüsü açılış törenine ait davetinizi aldım.
Teşekkür ederim. Bakanlık bütçesi hazırlıkları münasebetiyle davetinize katılamı- yacağım için özür diler, saygılar sunarım.
SAYİN ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANI REFET SEZGİNİN TELGRAFI : Davetinize teşekkür ederim. Mazeretime binaen Fakülteniz Jeodezi Enstitüsü- nün açılış merasimine katılamıyacağımı bildirir, Enstitünün hayırlı ve uğurlu ol- /nasını temenni ederim.
» SAYIN TRABZON MİLLETVEKİLİ ALİ RIZA UZUNERİN TELGRAFI :
Jeodezi Enstitüsü'nün açılışı dolayısiyle vaki nazik davetinize teşekkürler.
Tebriklerimle başarı dileklerimin kabulünü istirham ederim. Saygılarımla.
SAYIN ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ REKTÖRÜ Prof. Dr. REŞİT SÖNMEZİN TEL- GRAF! :
'Fakültenize bağlı Jeodezi Enstitüsü'nün açılış törenine ait nazik davetinize çok teşekkür ederim. İşlerimin çokluğu yüzünden katılamıyacağımı üzülerek bildirir hayırlı ve uğurlu olması temennisiyle başarılar dilerim.
MESLEĞİMİZİN KURUCUSU SAYIN İSTANBUL YÜKSEK TEKNİK OKULU ÖĞRE- TİM ÜYESİ MACİT ERBUDAK'SN TELGRAFI :
Tebriklerimle başarı dileklerimi sunarım.
SAYIN DEVLET PLÂNLAMA TEŞKİLÂTI UZMANİ MÜHENDİS ÖZKAN TURUNÇ'- UN TELGRAFI :
Mutlu günde aranızda bulunamadığımdan üzgünüm. Şahsınızda, diğer arka- daşlarımın da başarısını tebrik eder, muvaffakiyetler dilerim.
SAYIN HARİTA GENEL MÜDÜRÜ KORGENERAL KEMALETTİN EKENİN TEL- GRAF! :
Fakültenize bağlı bir Jeodezi Enstitüsünün açılacağını nazik davetinizden mem- nuniyetle öğrenmiş bulunuyorum. Daha önce planlanmış görevlerim dolayısiyle Ens- titünün açılış törenine katılamıyacağımı üzülerek bildirir, başarı dileklerimi suna- narım.
SAYIN TAPU VE KADASTRO GENEL MÜDÜR YARDIMCISI YÜKSEK MÜHiN- DİS TEVFİK ÂTEŞİN TELGRAFI :
İlme ve yurdumuza büyük yararlar sağlıyacağına inandığımız Jeodezi Enstitü- sü'nün açılmasını kıvançla karşılamakta ve mutluluk duymaktayız. İlgililere şük- ranlarımızla birlikte başarılar dileriz.
İSTÂMBUL ÜNİVERSİTESİ JEOFİZİK KÜRSÜSÜ'NDEN SAYIN Prof. Dr. İHSAN ÖZDÖĞAN'SN MEKTUBU :
Nazik davetinize teşekkür ederim. Açılışa katılamamaktan çok üzgünüm.
Jeodezi Enstitüsünü mutlu bir teşebbüs olarak karşılar, uzun yıllar payidar ol- masını, en halisane dileklerimle, temenni ederim.
Hürmetlerimle.
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ ANALİZ KÜRSÜSÜN'DEM SAYIN Prof. NAZIM TERZİ- ÖĞLU'NUN MEKTUBU :
fi
Fakültenizde açılan Jeodezi Enstitüsü için sizi tebrik eder ve yeni Enstitüye başarılar dilerim.
Bu vesile ile saygılarımı tekrarlarım.
İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ TOPOGRAFYA KÜRSÜSÜNDEN SAYIN Prof.
' GÜNDOĞDU ÖZGENİN TELGRAFI :
Jeodezi Enstitüsünün açılışını tebrik ederim. Daima başarı temennisiyle.
İSTANBUL YÜKSEK TEKNİK OKULU ÖĞRETİM ÜYESİ SAYIN Doç. Dr. AHMET /AKSOY'UN TELGRAFI :
Enstitünüzün açılış töreni için nazik davetiyenizi aldım. Törene katıiamıya- cağımdan üzüntü duyuyorum. Enstitü mensuplarına teşekkürlerimle başarılar dî- ler, açılışın meslek ve memleketimiz için hayırlı olmasını temenni ederim.
' SAYIN Prof. ZİYA PAYZIN İLE SEVİM PAYZIN'IN TELGRAFI :
Jeodezi Bölümünün açılış töreninde bulunamadığımızdan üzgünüz, memleket için çok yararlı olan bu bölümün açılışını en iyi dileklerle kutlar, Erdoğan Beyin başarısını da ayrıca tebrik ederiz. Saygılarımızla.
ORTA DOĞU TEKNİK ÜNİVERSİTESİ TOPOGRAFYA KÜRSÜSÜNDEN. Doç-. Dr.
KASIM YAŞAR İLE, Asisî. Prof. A. FAHRETTİN AYDININ MEKTUBU :
Göndermek lûtfunda bulunduğunuz açılış töreni davetiyelerine teşekkür ederiz.
Değerli mesleğimiz üzerinde emellerinizi gerçekleştirerek memleketimizin en mühim ihtiyacı olan böyle bir mühendislik branşının sür'atle tarafınızdan inkişaf ettirilerek mevki tatbike konmasına çok memnun olduk.
Siz ve kıymetli mesaî arkadaşlarınızı candan tebrik eder ilerdeki temaslarımı- zın sıklaştırılmasının kabulünü derin saygılarımızla istirham ederiz.
SAYIM MÜTEAHHHİT MÜHENDİS MUZAFFER ERSAN'İN TELGRAF! :
Jeodezi Enstitüsü'nün açılış kokteyline davetiniz için teşekkür edsrim. Bu vesile ile öğrenmiş olduğum mutlu hadiseyi şahsınızın azimkar çalışmalarının, müs- bet eseri olarak alkışlıyorum. Üniversitenizin bünyesini tamamlıyan Jeodezi Ens- titüsünün memleketimiz için hayırlı olmasını diler, iyi dileklerimi sunarım.
17
REKTÖRLE TOPLANTI
Açılış töreninden sonra Jeodezi Enstitüsü Direktörü Doç..Dr. Erdoğan Özbenli i l e T M M O B H a r i t a v e K a d a s t r o M ü h e n d i s l e ri O d a s ! B a ş k a n ı M . E m i n Ertürk, Başbakanlık Tapu ve Kadastro Gn. Md. Fen Müşaviri A. Rıza Yurdakul'un başkanlığı altında Erdoğan Örüklü, Erdal Koçak, A. Hamdi Huysal, Hüseyin Erkan, Kadir Pala, S. Galip Varilci'den kurulu Tapu ve Kadastro temsilcileri, İmar ve İs- kân Bakanlığı temsilcisi Haldun Özen KTÜ Rektörü Sayın Prof. Ahmet Özel'i ma- kamında ziyaret ettiler. Bu toplantıda, Ankara'dan gelen temsilciler adına yapılan konuşmalarla, Sayın Rektörün konuşmasını aşağıya alıyoruz.
İ
Rektör, Prof. Ahmet Özel — Meslekdaşların toplantıya katılması bizi çok memnun etmiştir. Bu ilginizin devamı bizi sevindirecektir. Biz önemli bir işe baş- ladığımız kanısındayız. Elbirliğiyle Jeodezi Bölümü'nü geliştirmeye çalışacağız. İl- giniz Müessesemize kuvvet vermektedir.
z Başbakanlık Tapu ve Kadastro Gn. Md. Temsilcisi Y. Müh. Âli Rıza Yurdakul — ' Türkiye'de ilk defa bir Üniversite bünyesi içerisinde, mesleğimiz Geodezi Ens- titüsünün açılışı kıvancı ve sizlerin de böyle bir gündeki çok meşguliyetiniz neden- leri ile, ziyaretimizi geciktirdiğimiz için bizleri hoş göreceğiniz kanısı ve inancı içersindeyiz.
Gerek başta Genel Müdürümüz sayın Galip Esmer ve Genel Müdürlüğümüzün diğer ilgilileri ve gerekse şahsım adına ve burada bulunan Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü mensubu arkadaşlarım adına, mesleğimize olan yakın ilginiz ve yar- dımlarınız için şükran hislerimizi sunmak isterim.
Bu vesile ile, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, imkânları içersinde sizlere yardımcı olmaktan, samimi ve gönülden belirterek sunmak isterîm, kıvanç duya- caktır.
Bununla birlikte Geodezi Enstitümüzün geliştirilmesi, burada görevli ve gayretli meslektaşlarımızın olduğu kadar, bundan evvel olduğu gibi, bundan sonra da devam edeceğine inandığımız değer verdiğimiz sizlerin ilginiz ve yardımlarınızın eksilmemesi ile mümkün olabilecektir.
Bizlere, göstermiş olduğunuz yakın ve samimi ilginiz için arkadaşlarımla bir- likte teşekkürlerimi sunarım.
İmar ve İskân Bakanlığı Temsilcisi Haldun Özen —■ İkinci Beş Yıllık Kalkın- ma Plânı ile 1968, 1969 yıllan programları İmar ve İskan Bakanhğı'na «şehirleş- me olayının tümüne sahip çıkma» görevini vermiştir. Halen Bakanlık bu yolda, bir yeniden düzenleme çalışmasının içindedir.
Şehirleşme olayına sahip çıkma konusunda harita mühendisine daima ihtiyaç vardır. Şehirlerimizin planlama hizmetlerinde kullanılacak haritaların hazırlanması,
bu haritaların dayandığı ölçü tesislerinin korunması, değişikliklerin izlenmesi işleri yoğunlaştıkça Bakanlığın harita mühendisi ihtiyacı artmaktadır.
Bakanlık belediyelerin teknik hizmetlerinin yürütülmesinde bir teknik yardım, denetleme organı olarak çalışmak yolundadır. Belediyelerin plan uygulaması hiz- metleri, teknik personel yetersizliği yüzünden büyük ölçüde ele alınamamaktadır.
İmar ve İskân Bakanlığı, bugüne kadar harita mühendisi ihtiyacını İstanbul Yüksek Teknik Okulu'ndan karşılamaktaydı. Son yıllarda istenen sayıda mühen- dis bulamamaktayız. Bu sebeple, Karadeniz Teknik Üniversitesi Jeodezi Enstitüsü'- nün açılışını büyük bir memnunlukla karşılıyoruz.
, Enstitü'nün yetiştireceği yüksek nitelikli personel harita, tapu, kadastro sek- törünün en önemli dar boğazının ortadan kalkmasını sağlayacaktır.
Sayın Rektör, başta siz olmak üzere Jeodezi Enstitüsü'nün açılışında emeği ge- çenlere teşekkürlerimizi, tebriklerimizi sunarız.
Rektör, Prof. Ahmet Özeî — Erdoğan beyin büyük tecrübesiyle, bilgisiyle bu
* jş yürüdü. Birkaç defa, bana, bu bölümün açılması için teklifte bulundu. Son defa, ' gene, meslekdaşların arzusu olarak, bölüm talebini iletti.
Üniversitemiz bir ara kapanma tehlikesi geçirdi, öğrenciler yürüyüşler yaptı- lar. Clemanceau'nun dediği gibi, basın her işin kötü taraflarını belirtir, iyi taraf- ları üzerinde durmaz.
/ Mart 1967'de sayın Abdi İpekçi Rektörleri radyoda açık oturuma davet etti.
Yalnız Kurdaş, bir de ben katıldık. İstanbul Teknik Üniversitesi, burayı okul olarak telâkki ediyordu. Bu açık oturumda ispat ettim ki Orta Doğu Teknik Üniversitesi bizim üniversitemizi yürütebilecek seviyede değildir. Master seviyesinde çok az personel yetiştiriyor. Bu müesseseyi Millî Eğitim Bakanı iken ben kurmuştum. s Maçka Teknik Okulunu da açtım. İki müessesede de iki kademeli eğitim düşün- düm. Bunu gerçekleştirdim. Karadeniz Teknik Üniversitesi de iki kademeli mühendis yetiştirecektir. Yakında yörüngesine girecek, ideale yaklaşacaktır.
Karadeniz Teknik Üniversitesinin kanunî düzeni kuruldu. Erdoğan Bey gene İsrar ediyor. Geleceğin Rektörüdür, o. Ben «Mevcut iki elemanla nasıl açalım? Bu- rada işi yürütecek bir kadro teşekkül ederse, bu olur. Bir de İstanbul Teknik Üni- versitesi yardımı öngörmeli,» dedim. Erdoğan Bey bana hemen dört kişi teklif etti. Onları aldık. İş kanalına girdi. Ben de bölümü açmak cesaretini buldum.
İstanbul Teknik Üniversitesinde olduğum sıralarda, orada bir Harita Bölümü açmayı düşünmüştüm, yakın arkadaşım olan Ekrem Ulsoy'Ia temas ediyordum.
1954'de İtalya'dan Prof. Nistry'yi çağırdım. O da beni İtalya'ya davet etti. Orada harita mühendisliği eğitimini tetkik ettim. Sonra politikaya atıldık. İş yarıda kal- dı. Orada yapamadığımız işi, burada yapmış olduk.
■19
TÜRK JEODEZİ DERNECİ'NİN KOKTEYL'!
6.1.1969 günü saat: 18,00'cb Türk Jeodezi Derneği'nin Kokteyli vardı. Kok- teyl neşeli bir hava içinde 22.30'a kadar sürdü. Arkadaşımız Erdal Koçak'la Hü- seyin Erkan toplantıya katılanların Jeodezi Enstitüsü'nün açılışı ile ilgili izlenimle- rini topladılar. Bu izlenimleri de alıyoruz.
Vali Kemal Gazezoğiu — Muhterem hanımefendiler ve beyefendiler,
Bugün Karadeniz Teknik Üniversitesi Jeodezi Enstitüsü'nün açılışı dolayı- sıyla buradayız. Bu bölümün açılmasından dolayı duyduğumuz mutluluk sonsuz- dur. Bilhassa Trabzon'un, daha doğrusu Karadeniz'in en büyük iftihar vesilesi, mazisi arsa varan bir İstanbul' Teknik Üniversitesi memlekette en çok lüzum ve ih- tiyaç hissedilen bir bölümü açamamışken kısa ve altı senelik bir dönem içerisinde bu bölümü açmış olması ve ilk defa da bu üniversiteye nasip olması dolayısıyla üniversite öğretim üyeleri kadar Trabzonlular ve onun dışında bizler de çok mut- luluk duyuyoruz. Bu bölümün memleket sathındaki faydasını izaha lüzum görmü- yorum. Bilhassa buradaki iki aya varan hizmet dönemimde bir köylü vatandaşın vermiş olduğu dersi naklederek izah etmek isterim.
* Biliyorsunuz hizmetlerimizde ellerimizde bir takım haritalarımız vardır. Be- nini de var. Bunun üzerinde okullar, yollar, suyu bulunan köyler, belediyesi bulu- nan köyler kayıtlıdır. Bilhassa Trabzon'da yola karşı olan heves çok büyük. Gün- de en aşağı üç - beş tane köy heyeti ziyaret eder. Köylü yol yapacağı zaman, bu- nun kısa olması, kolay yapılması, az zaman alması için benden motorlu vasıta is- ter. Ben haritayı tetkik ederim. Onun kısa dediği yer on-oniki kilometredir, be- nim hesabımca. Adam yaklaşır yanıma : Falanca köy neresi, şurası, falanca köy neresi, burası, ben yerini gösteririm. Kendisinin belki okuması yazması da yok.
Fakat bir mesafe tahminiyle, iki köy arasındaki mesafenin bu kadar olamıyacağını, bu haritanın yanlış olduğunu ifade eder.
Arazi üzerindeki tatbikatımız da köylü vatandaşı haklı bulur. Bugün memle- ketteki haritacılığın gerçeği budur. Bu bölümün üniversitemizde kurulmasıyla yan- lış haritalardan, yanlış tatbikattan biz de kurtulacak ve erkanı harp köylülerimize mahcup olmaktan sıyrılacağız.
Bu vesile ile, Karadeniz Teknik Üniversitesi'nin öğretim üyelerine, başta sayın rektörleri, dekanları, öğretim üyeleri bulunmak şartıyla çok teşekkürlerimi, bize bu teknik bölümü kazandırmış olmaları dolayısıyla da minnetlerimi ifade etmek iste- rim. İyi geceler hepinize.
K.T.Ü. Rektörü, Prof. Ahmet Özel — Çok muhterem misafirler,
Bu gecenin tertipcileri olan, yeni açılan bölümümüzün başkan ve üyelerine, huzurunuzda, çok güzel tertip edilen bu gece için, teşekkürlerimi ifade ederken ş e h r i m i z i n , T r ab z on ' u m u z u n m u h t e r em v e ç o k d e ğ e rl i v a l is i ni n , bö l ü - mün açılması münasebetiyle üniversitemize yönelmiş teveccühkâr ve lu- tufkâr beyanlarından dolayı huzurlarınızda kendilerine teşekkür ederim.
Şüphesiz ki KTÜ yeni kuruluşlarla memleket hizmetinde kendi rolünü ve va- zifesini ifaya devam edecektir. Bu bölüm hakikaten önemlidir. Memleketimizin son derece muhtaç bulunduğu bir bölümdür. Bu bölüme, bu yüksek mühendislik ko- luna ilk defa üniversitemizin başlamış bulunması, üniversitemiz için hakikaten bir bahtiyarlık teşkil etmektedir. Nitekim, İTÜ iki yüz yıllık bir müessesedir, bu müessese ancak gelecek sene bu bölümde tedrisata başlayacaktır. İTÜ, yani iki yüz yıllık millî müessesemizin üniversitemize müteveccih yardımlarından, üniversite- mize yönelmiş hizmetlerinden dolayı daima o üniversitenin mensuplarına son de- rece müteşekkir, hattâ minnettarız. Bu itibarla bizim üniversitemizde açılmış bu- lunan bu bölüme yardımlarını esirgemeyeceklerini ifade ettiklerinden dolayı ve yazılı bir belge elimizde bulunduğundan dolayı ayrıca müteşekkir bulunmaktayız.
Bu geceyi, bu münasebetle tertipleyenlere huzurunuzda teşekkür ederim. Bu gecenin, şimdiye kadar olduğu gibi, bundan sonra da çok neşeli geçmesini dilerim.
Tekrar ediyorum. Bu bölümün, KTÜ'nde bir fikir meşalesi olarak doğması memleketimiz için, üniversitemiz için bir büyük bahtiyarlıktır. Bu fikir meşalesiy-le genç kuşaklar kendi meşalelerini yakacaklar ve memleket sathına bu fikir me- şalesiyle hizmetler götüreceklerdir. Bu itibarla, son derece önemli bulunan bu bö- Jümümüzün yine hayırlı ve feyizli olmasını dilerken bu gecenin daha da neşeli geçmesini diler, saygılar sunarım.
Dekan, Pırof. Orhan Bolak — Çok sevgili misafirlerimiz,
Bukadar sevgi halesi içinde, bukadar, samimi, bukadar memnun bir hava içinde insan hitap etmekte endişe ediyor, korkuyor doğrusu. Ben şunu söylemek istiyorum
*'ki, hayatımın en mesut, en tatlı günlerinden birini yaşıyorum. Sevgi her şeyin üstün- dedir. Bir şey sevilirse o şey başarıya ulaşır. Yoksa iş olsun diye, vazife olsun diye bir şey yapılırsa o angaryadır, o çok rutin bir iştir. Binaenaleyh, hep beraber, sevgiyle, belli bir gayeye, belli bir hedefe, bir istenen neticeye varmış olmanın se- vinci içindeyim. Mutluluk içindeyim. Neşe içindeyim. Çok memnunum. Fakültemiz yeni bir bölüm kazanmakla, memleket için faydalı bir unsur kazanmakla bahtiyardır.
Hepinizi tekrar sevgiyle kucaklarım. Sağ olun.
Türk Jeodezi Derneği Başkanı, Doç Dr. Erdoğan Özhenli — Muhterem misafir- ler, sevgili dostlarım,
Bundan beş yıl önce, KTÜ'nde görev almak üzere yola çıktığımda aklımda, fikrimde bugün vardı. Meslek ve memleketimiz için çok mutlu bir neticenin alın- dığı bu günde maalesef fikirlerimi derleyip, toplayıp size arz etmekten acizim. Bu mutluluk içinde boğulmuş durumdayım. Bu mutlu güne erişilmesinde büyük hiz- metleri olan sayın üniversite yöneticilerine ve sayın mesai arkadaşlarıma teşekkür- lerimi huzurlarınızda arz etmeyi bir borç bilirim. Hürmetlerimle.
Bayan Sevim Bilgin —• Efendim, bu geceyi tertiplediğiniz için üniversite adı- na bütün arkadaşlarıma çok çok teşekkür ederim. Çok heyecanlıyım, efendim. Bu güzel gecede bütün arkadaşlarımı ve büyüklerimi gördüğüm için heyecanlanıyorum.
Bu açılış, inşallah üniversitemiz adına hayırlı ve uğurlu olur. İyi geceler, efendim, iyi eğlenceler.
Bay Böleni Tuncay — Sayın davetliler,
Ben de sizlere tercüman olarak konuşmak görevini almış bulunuyorum. Bu mutlu gecede, çok kıymetli KTÜ camiasına misafir olmakla bahtiyarız. KTÜ'nin
21
her geçen gün, her geçen ay ve yıl daha kuvvetleneceğinden ve memleket irfanında büyük görevler ifa edeceğindn en ufak bir şüphemiz yoktur. Kıymetli hocalarımızı ve sevgili öğrencilerimizi bu yeni müessese dolayısıyla tebrik eder, hepinize hayırlı günler, Türkiye'ye mutlu yarınlar dilerim.
Bolüme yanlan ilk kız öğrencinin, babası Y. Müh. Mesut Erden — Sayın Vali Beyefendi, Rektör Beyefendi, KTÜ'nin muhterem öğretim üyeleri,
Hepinizi hürmetle selâmlarım. Bendenize de Jeodezi Bölümü'nün ilk kız öğ- rencisi olan Güner Erden'in velisi olarak söz verilmiş olması hayatımın en mutlu bir anını teşkil etmektedir. Hakikaten, bunu samimi olarak ifade etmek istiyorum ki, hayatımın en mutlu bir anını şu anda yaşamaktayım. Şu güzide topluluğa hi- tap etmek benim için büyük bir mutluluktur. Bana bu imkânı veren tertip komi- tesine şükranlarımı bilhassa arz etmek isterim. Bundan sonra da artık söylenecek bir şey yoktur. Hepinizi hürmetle selâmlar, huzurunuzdan hürmetle ayrılırım, efen- dim. Sağ olun.
* Bayan Özbenli — (adına Hüseyin Erkan...) Efendim, bayan Özbenli şu anda salonda değillermiş. Sizden özür diliyorlar.
, '' Yusuf Başlamışla — Değerli konuklar, Sayın Öğretim Üyeleri ve arkadaşlarım, Kıymetli hocalarımız ve konuklarımız kendi duyduklarını en güzel cümlelerle ifadeye çalıştılar. Ben de bir şeyler ifadeye çalışacağım ama bu bîr tek lisanla ol- mıyacak. Beş dilden bahsedeceğim. Şair bir cümleyi beş dille talim ediyor.
Bu senin gözlerinin elinden Bu memleketi terkedip gideceğim
Alp dağlarına varacağım dördüncü Henri misali Yalınayak karlarda tırmanacağım^ tırmanacağım Ve zirvede seni bulacağım
Çok şeyler istiyorum senden, çok şeyler
1 Aşktan ve sevgiden yana Ti vogli o bene
Işıklar yeşilliklerde erimiş Kuşlar insanlarla haşır neşir
Bu insanlar, bu kuş, bu yeşillik ayrılamazlar birbirlerinden Oysa biz ayrıyız sebepsiz
Bîr bira kadehinde büyüyor gözlerim İçimde ümit büyüyor leh liebe Dich Sen Trabzon akşamlarını bilmezsin Şarap şarap batar ufukta güneş, Bir damla içemezsin Sonra bir gece başlar şen şakrak
Bir şarkı yükselir uzaklardan Ve sen gelirsin aklıma Yaşadığımı o zaman anlarım Je t'aime
Sisler ikliminden bir mektup alacaksın Mektubu akşam üzeri alacaksın Ellerin titreyecek açamiyacaksın Ve anlayacaksın I love you
Daha ne isyorsun yavrum daha ne istiyorsun Kaldır artık şüpheci bakışlarını Ne olur kaldır Seni seviyorum.
Bayan Âyzer Görkan — Efendim,.
Ben de bu gece çok mutluyum, çok sevinçliyim. Başka hiçbir şey söyleye- mîyeceğim. Affedin.
Bayındırlık Müdürü Y. Müh. Ali Cengiz — Sayın Valimiz, Muhterem Rektö- rüm, Dekanlar, Sayın Doçent ve Kıymetli Öğretim Üyeleri ve Kıymetli Yardımcı- ları ve hülâsa bizim bu toplantı içinde cem olduğumuz ve birbirinden tefrik ede- miyeceğim, kıymetli, mühendisliğe aşık, mühendisliğin kıymetli gününe katılmış kardeşlerim,
Bana da burada söz verilmiş olmasından büyük bahtiyarlık duyuyorum. Yal- nız bugün açılışıyla çok derinden haz duyduğumuz jeodezinin bu Üniversite- de temsil edilmesiyle çok mutluyuz. Bir çocuğun konuşmasından annesi, babası ne kadar haz duyar, baba olanlar bilir. Baba olacaklar da bu sözümle herhalde anlayacaklardır. Biz öyle istiyoruz ki, biz duyuyoruz, konuşuyoruz. Yalnız yarın o konuşacak olan bugünün tomurcuğu ve bugün temeli atılmış olan Jeodezi me- zunlarının konuşmasını istiyoruz. Konuştukları gün biz daha çok mutluyuz. Ne- tice itibariyle mühendislik jeodeziye de uygun, her branşa da uygun olarak benim anlamımda şu demektir. Biraz dağ, biraz deniz, biraz nehir, biraz gök, velhasılı kainat mühendislik demektir. Hepinizi saygıyla sevgiyle selâmlarım.
ÖĞRENCİLERLE TOPLANTI
7.1.1968 Salı günü M. Emin Ertürk, Ali Rıza Yurdakul, Haldun Özen öğren- cilerle bir toplantı yaptılar. Öğrenciler bu toplantıda burs isteklerini belirttiler.
Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası'nın devamlı yardımlarını, ilgisini istediler, Oda başkanı da odamızın daima yardıma hazır olduğunu, dileklerini ilgililere ile- teceğini belirtti.
SİMPOZYUM
Aynı gün, yeni kurulan Jeodezi Enstitüsü'nün düzenlediği Birinci Harita Sim- pozyumu da yapıldı. Sîmpozyumun konusu «Jeodezi formasyonu verecek bir Ha- rita Mühendisliği eğitimi nasıl olmalı?» idi. Enstitü öğretim üyelerince hazırlanan bir teklif Simpozyumda incelendi, tartışıldı, geliştirildi. Simpozyumdan sonra Jeo- dezi Enstitüsü'nün laboratuvarları gezildi.
Trabzon gezisinden mutluluk içinde döndük. Enstitüdeki meslekdaşlanmız yorulmak bilmeden çalışıyorlardı. Tek amaçları mesleğe yeni katkılarda bulun- maktı, nicelik yönünden, nitelik yönünden aksayan hizmetleri yapacak yeni adam- ları yetiştirmekti.
Bu amaca ulaşacaklarına inanıyorlardı. Biz de Ankara'ya bu inançla döndük.
23
MESLECIMİZ'İN İNSANI (•)
Y a z a n : Ç e v i r e n :
M.OLDENSTÂDT M. Emin ERTÜRK (Ankara)
1.1 — G i r i ş :
Evvelce yapılan görüşmelere göre, bildirimin otomatların (kompü-terlerin) hizmete sokulması hakkında olması gerekirdi. Ancak, elektronik hesap * makineleriyle diğer otomatik aletlerin, meslekî alanımızda az bir yer tutması ne- deniyle, bana verilen görevi, genel teknik gelişmelerin geniş çerçevesi içinde ele
^Imayı uygun buldum.
1.2 — Tekniğin üç olası problemini ve sonuçlarını ele alıp, bunların mes- leğimizdeki etkilerini araştıracak ve sorunların, çözümüne hizmet edecek yolları göstermeye çalışacağım.
. Bunlar :
■ , — İş gücünün özerkliği
— İş gücünün başka alanlara kaydırılması
— İnsanların, işlerine karşı daima gelişerek değişmekte olan ilişkileri dir.
8
2. — Çözümleme
2.1 — İş gücünün ©zerküği :
2.1.1 — Teknik gelişmenin iş alanındaki etkilerine ait bilgiler henüz tam değildir.
İş gücü özerkliğinin, kaçınılmaz ve devamlı büyümekte olan tekno- lojik işsizlik tehlikesine kadar, uygun bahaneler bulunmak suretiyle engellenmesi, geciktirilmesi veya kısıtlanması, nesnel görüşte olanların doğal karşıladıkları za- rarın iyimser yönden kabulüyle, kuramsal olarak yerinde görülebilir.
İyimser görüşte olanlar kendi kendilerini, korkulan işsizliğin mad- deten gelemiyeceği hususunda inandırırlar. İş gücü özerkliğinin yeni, önceden bi- linmeyen yahut o ana kadar kontrol altında bulundurulması gereken ihtiyaçları doğuracağına ve bu ihtiyaçların karşılanmasının sermayeyi ve aynı şekilde işgü- cünü zorunlu kılacağına inanırlar.
Nesnel görüşte olanlar, doğal kabul edilen zararın, mutlaka gelmesi gerekmediğini ayrıca ileri sürerler. Onlara göre, düşünülebilen bütün gelişmeleri
(*) ((Londra'da 2-12 Eylül 1968 tarihleri arasında yapılan Uluslararası Öeo-
mçtrfler- Kongresin© yazan tarafından verilen Tebliğ)kontrol altında tutabilmek için tedbirler aranmalı ve herşeyden önce olası piyasa düşüşleri hesaba katılmalıdır.
2.1.2 — Teknik gelişmeler, bütün bilim kollarını özdeş oranda etkilemiye- ceklerdir. Bu nedenle dolaysız sonuçlar en azından farklı olacaklardır.
2.1.3 — Collin Clark ve Jean Fousratie'nin araştırmalarına göre, bilim dal ları üç sektörde sıralanırlar :
2.1.4 — Birinci sektör ki, tarım bilimi bu sektörde ele alınır. Bu sektördeki gerçekleşme olanakları sınırlıdır. Bununla beraber, yükselen hayat standardı ile birlikte tarım maddesi istemleri oranlı olarak azaldığından, tarım verimi, istem lere göre daha fazla artmaktadır. Tarımla uğraşanların sayısı devamlı olarak azal maktadır.
2.1.5 — İkinci sektör ki, dev adımlarla ilerleyen teknik ve prodüktivitenin muazzam artışı bunun karakteristikleridir. Bu sektörde istem verim ve tüketime göre, aynı oranda yükselir. Yararlanılan güç, genellikle makine gücüdür. İnsan gücü, geçmişe oranla gittikçe azalmakta ve yerine makineler konulmaktadır.
2.1.6 — Üçüncü sektör ki, bu en geniş anlamiyle hizmetlerin gerçekleştiği bütün alanları kapsamına almaktadır. Bu sektörde, sınırlı teknik olanakların yanı sıra, hayat standardının derece ve yüksekliğine bağımlı olarak, artan bir istem varolmaktadır. Bizim mesleğimiz de, bu sektörün kapsamına girnrtektedir
Mesleğimiz de :
a) Tam otomasyon'un sağlanması mümkün değildir.
■i Elektronik işlemler ve herşeyden önce bunların programlarının hazırlanması, yüksek nitelikli personeli zorunlu kılmaktadır. Di- ğer taraftan hesapların otomatik yürütülmesi, insan müdahalesi ve belirli aşamalardaki özel kontrolları olmaksızın henüz yapı lamamaktadır.
b) Artan nüfus, gelişen teknik ve yükselen gönenç düzeyi, endüstri ve tarım alanlarındaki bizlerce gerçekleştirilecek hizmet istem lerini çoğaltmaktadır. Buna karşılık personel sorunu kaygı ve ricidir. Almanya'da, gelecek yıllardaki etkin meslekdaşların sa yısı ayrıca donmak tehlikesiyle karşı karşıyadır.
2.1.7 — Bu nedenle teknikleşmede, özerkliğe doğru kaymada korkulacak bir husus olmadığı açıktır. Bilâkis tüm teknik araçların, ivedilikle bizim hizmetleri mizi görecek duruma getirilmesi için gerekli çalışmaların yapılmasında zorunluk vardır.
Teknik bize herşeyden önce, plânlar için alt gereçlerin ve teknik ihtiyaçların en, kısa zamanda, istenilen sayıda ve nitelikte sağlanmasını mümkün kılmaktadır.
Biz gerçekte, başkalarına hizmet eden bir bilim olarak kalıyoruz.
Bundan böyle varlığımızı duyurmaya ve unutulmaz yapıtlar ortaya çıkarmaya ça- lışmalıyız. Daha büyük bir güven ve daha değerli başarı sağlayacak ortamı hazır- lamalıyız. Bu uğurda şans bizden yanadır. Ondan yararlanmasını bilmek gerektir.
Böylelikle çalışmalarımızın verimini görmüş ve mesleğe gerçek kimliğini kazan- dırmış oluruz.
25
2.2 — İşgücünün başka alanlara kaydırılması.
2.2.1 — Sanayide işgücünün, meslek yönünden yabancı iş alanlarına kaydı rılması zorunludur. Bunun için, branş değiştirmeye elverişli olanların, belirli bir kurstan geçirilmek suretiyle, yeni iş alanlarına aktarılmaları uygun görülebilir.
Ancak benim, gözlem ve incelemeler sonucunda edindiğim yargı, bizim mesleği mizde, işgücü akımının doğrudan doğruya mümkün olmayacağı yönündedir. En iyimser bir görüşle, uygun kurslara sokulmuş insanlardan, mesleğimizde yararla nılması düşünülebilir. O halde bizim mesleğimizde işgücü akımı tamamen ayrı bir anlam kazanmaktadır.
Gerçekten, endüstri alanındaki akımın tipik bir durum gösterdiğini ve otomasyon sonucunda iş bölümünün daha da ayrıntılara indiğini saptamak il- ginçtir. Bizde ise ancak pek yeni ve o da ikinci derecede kalmak üzere bir oto- masyon görülmektedir.
Jeodezik çalışma yöntemlerinin gelişimini, bu açıdan değerlendi rir- '\sek aşağıdaki tablonun ortaya çıktığını görürüz:
2.2.2 — Jeodezik görevlerin büyükten küçüğe gelişerek yapılması eskiden-
, -beri yürürlükte olan esaslara göredir. Bu çalışmalar geçmişte de, geniş sınırları
' içine almakta idi. »
, ' Çalışmaların taslak durumundan sonuç durumuna gelmesine kadar, '' -işi yapan ve yönetenler için manevi bir yük her zaman bulunmaktadır. Tasarlanan
projenin, çalışmaların akışı anında gereğe göre değişmesi her an mümkündür.
Ani kararlar, sadece olağan işlerden olmayıp, bunlar aynı zamanda bilimin bir silâhı ve özel uzmanlaşmanın birer göstergesi sayılmaktadır. Sonuç olarak yönet- meliklere göre ve devamlı kontrol altında çalışmakta olan yardımcı elemanlar da, kendilerini, kendi öğeleri içinde tamamen işçi olduklarını sezmeye başladılar.
2.2.3 — Bugünkü iş hacmi sürgit büyümekte ve aynı zamanda kısa bir za mana bağlı kalmaktadır. Bu durumda, yalnız bir kimse tarafından çok yönlü bir faaliyet olarak bitirilmesine imkân olmamaktadır. Çalışmaların yürütülmesi ön ceden programa bağlanmakta, sorumlu kişiler ve hizmeti yürütenler bu programa ve onun uyumuna uymaktadırlar.
2.2.4 — Dış hizmetlerde çalışan yardımcılar için aşağıdaki durumlar ortaya çıkmaktadır :
a) Bir çalışma grubunun sorumlu yöneticisi, iki misli yüklüdür.
O kendisini, personel ve gereç giderlerinin yerinde olacağı ve sürtüşmesiz uygulanabilecek bir programın havasına sokar. Ka rarları, o andan itibaren bağımsız olmayıp, bağımlı olmaktadır.
İşin genel görünüşü ve sonucu, tüm çalışma yükümlülüğü altın da onun tarafından daima gözönünde bulundurulmalıdır.
b) Teknikerlerin aletlerdeki işi meleke özelliğini taşımakta ve hiz mete sokulan aletlerin otomatik kayıtları aracılığıyla görevi ha fiflemektedir. Onun görevi, dar bir alanda sınırlanmış olan işinin, program gereğince yürümesini sağlamak ve belirlenmiş hedefe tek taraflı olarak ulaşmaya kendini tamamiyle vermektir.
c) Yardımcı personel, sadece jalon, çelik şerit ve kürekle uğraşan birer yalınç işçi durumunda değildirler. Onlar da, yalınç bir mer kezlendirme, yataylama ve cihetlendirme tekniğini becerebilen kimselerdir.
Onların yetişmeleri ve kavrayışları ne kadar iyi olursa, sorumlu olan kişilerin genel hizmetin yürütülmesindeki yükleri o kadar hafiflemiş olur. Artık, yardımcı personelin devamlı uyarma ve kontrolü pratik bir yol olmayıp, onlara da kendi işlerinin sorumluluğunu duyurmak ve ödevleriyle sıkı bağlantılarını sür- dürmek gereklidir.
2.2.5 — Çalışmaların yapılmasında, ortaya çıkan olaylar aşağıdaki durum ları göstermektedir :
a) Mühendislerden meydana gelen üst güç, kontrol fonksiyonunu üzerine almakta, yahut da organizasyon ve koordinasyonla uğ raşmaktadır. Sayısız hesapların bolluğu karşısında, sayısız bil gilerle donanmış plân ve haritaların çokluğu karşısında, işe top luca hâkim olmak ve sonucunu daima gözönünde bulundurmak için, mühendislere salt zorunluk vardır. Aynı şey, örneğin, bü yük bir kadastro işinde, yeni ölçü sonuçlarını eski altlıklarla ir- tibatlandırmak durumunda olan bir yüksek tekniker için de ge çerlidir. Onlar, artık problem olarak görevlerinden sayılan ön ceden hazırlanmış hesaplarla ve koordimatlarla uğraşmazlar. Ter sine özet biçimine sokulmuş çizelge, fihrist ve protokollerle uğ raşırlar.
b) Orta dereceli teknikerler, otomasyona sokulmuş çalışma düze ninde, örneğin yeni ölçmelerdeki kendi kendine kaydeden alet lerle yapılan çalışmalarda, mükemmel hizmet görürler. Onların görevleri, ölçülerin olageldiği biçimde hazırlanması, çizimsel bü tünleme işleri, ya otomatik olarak çizilmiş, ya da büyüklüğü, içerikliği ve amacı yönünden çok harcama gerektirmeyen plân ların sonuçlandırılması şeklinde sınırlanmıştır.
c) Ücret statüleriyle ilgili durumlarına göz atıldığında, ölçme yar dımcı elemanlariyle, aynı gruba giren büro yardımcı elemanla rının karşılaştırılabileceği görülür.
Yalınç çizim işleri, ozalit ve fotokopi işleri ile diğer yardım fonksi- yonları büro yardımcı elemanlarının görevlerindendir. Bu gruba, son olarak, ta- mamen şematik ve bilinçsiz çalışıldığından, otomasyona eğilimli kart delicileri gi- rerler.
2.2.6 — Özetlenecek olursa, tekniğin, bizim mesleğimizde de değişik etkileri olduğunu söyleyebiliriz.
Bu etkiler, sadece eğitim koşullarına ve kişisel yeteneklere bağlı olma- yıp, daha çok uygulanmak zorunluğunda bulundukları iş dalına bağlı bulunmak- tadırlar.
Hizmet içi eleman kaydırmaları, zaman zaman yararlı olabilir. Böy- lelikle memnun olunmayan tek yönlülük tehlikesi giderilmiş olur.
2.3. — İş ilişkileri
2.3.1 — Endüstri devrinden önceki zamanlarda, işler, insanlara, aşama, aşa- ma öğretiliyor ve insanlar da öğrendiklerini yaptıklarıyla gösteriyorlardı. Böyle- likle aynı işin devamlı tekrarı, o insan için bir meslek halini alıyor ve bir zenaatı veya mağazayı kendi başına yürütecek hale geliniyordu. Bu sadece, o insan için hayatını kazanmış olmakla kalmayıp, aynı zamanda, yeteneklerini tanıtlamak ve ortaya çıkarmak fırsatını da veriyordu. Bu ise aynı zamanda ona, kendi işiyle ilgilenenler yüzünden sorumluluk duygusunu aşılıyordu.
