İş Yatırım İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları

(1)

İş Yatırım İMKB 30

Aracı Kuruluş Varantları

Mart 2010

(2)

1

İş Yatırım İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları

Yurtdışında Varantlar

İş Yatırım İMKB 30 Aracı Kuruluş

Varantları

(3)

Aracı Kuruluş Varantı Tanım

2

Yeni Jenerasyon Ürünler Yeni Adım

Spot

Yapılandırılmış

Varant

Ürünler

Opsiyonlar Türev

Piyasalar

(4)

İMKB-30 Endeks Varantı Yurtdışı Uygulamaları Varant Çeşitleri

3

Teminatsız Şirket Vanilla Hisse

Amerikan Faiz

Kapsamlı Bariyer

Tahvil Avrupa İskontolu

Endeks Basket Egzotik

Anapara Korumalı

Yapılan dırılmış Ayrılabilir

• Yurtdışı Piyasalarda uzun zamandır işlem gören bir yapılandırılmış ürün

• 2008 senesinde işlem hacmi 1 trilyon USD üzerinde

Borsa İşlem Hacmi (USD Milyon) İşlem Sayısı

1 Hong Kong E 574,781.3 26,380.2

2 Deutsche Borse 164,739.4 7,964.8

3 Korea Exchg 85,626.3 43,023.1

4 SIX Swiss E 55,688.7 2,228.5

5 NYSE Euronext Europe 47,164.8 4,950.9

6 Tel Aviv SE 38,558.3 2,183.2

7 Borsa Italiana 33,201.1 2,701.0

8 Singapore E 14,982.0 NA

9 Taiwan E 8,752.3 27,522.4

10 Australian SE 6,572.7 615.3

11 Nasdaq OMX Nordic E 4,223.8 834.1

12 BME Spanish E 4,152.3 NA

13 London SE 1,156.5 109.7

14 TSX Group 992.2 185.0

15 Johannesburg E 409.2 1,738.0

16 Bursa Malasia 374.3 320.4

17 Wiener Borse 225.0 19.2

18 Oslo Bors 186.3 43.6

19 Mexican Exchange 95.6 1.1

20 Warsaw SE 34.8 8.3

21 Luxembourg SE 34.0 2.3

22 New Zelland E 30.9 8.9

(5)

İMKB-30 Endeks Varantı Yurtdışı Uygulamaları

₄

Menkul Kıymetleştirilmiş Türevler

İşlem Adedi (Bin adet)

Borsa 2009 2008 2007 2006 2005 2004

Korea Exchange 58,518.3 43,023.1 17,303.1 9,498.5 228.1 0.0

Hong Kong Exchanges 22,582.0 26,380.2 30,464.9 17,983.2 11,437.9 8,703.6

Taiwan SE Corp. 6,107.3 27,522.4 18,737.8 11,248.2 8,009.7 7,756.9

Deutsche Börse 5,085.4 7,964.8 27,918.0 22,904.0 16,237.4 11,693.5

NYSE Euronext (Europe) 4,872.6 4,950.9 5,132.2 3,823.7 2,334.5 2,158.5

Tel Aviv SE 2,737.1 2,183.2 2,146.1 * * *

Borsa Italiana 1,903.4 2,701.0 5,020.8 4,624.0 4,226.7 3,796.5

SIX Swiss Exchange 1,524.0 2,228.5 2,557.4 1,918.8 1,184.8 1,086.9

NASDAQ OMX Nordic Exchange 608.7 834.1 698.9 693.2 396.3 411.3

Australian SE 470.1 615.3 761.8 610.3 542.8 364.7

TSX Group 235.3 185.0 218.9 272.2 116.7 94.8

Bursa Malaysia 193.7 320.4 2,277.5 608.7 * *

Johannesburg SE 157.3 173.8 133.4 228.2 151.7 81.3

London SE 74.8 109.7 86.3 78.8 58.6 49.2

Oslo Børs 26.1 43.6 17.7 16.3 9.3 10.7

Warsaw SE 16.6 8.3 0.9 * * 3.8

Wiener Börse 15.7 19.2 32.4 25.8 15.9 3.3

New Zealand Exchange 1.8 8.9 12.6 7.8 3.2 0.0

Mexican Exchange 0.2 1.1 4.0 4.8 2.0 1.3

Luxembourg SE 0.0 2.3 0.0 0.0 0.0 0.1

(6)

İMKB-30 Endeks Varantı Yurtdışı Uygulamaları

₅

İşlem Hacmi (USD Milyon)

Borsa 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002

Hong Kong Exchanges 429,727 574,781 610,830 230,411 110,168 67,337 33,920 14,459

Korea Exchange 174,105 85,626 73,039 43,689 41 6 0 0

Deutsche Börse 87,885 164,739 439,595 285,855 170,516 55,269 45,988 26,468

SIX Swiss Exchange 34,564 55,689 63,208 38,660 25,869 20,247 15,298 16,539

Tel Aviv SE 33,830 38,558 25,298 * * 285 123 65

NYSE Euronext (Europe) 32,137 47,165 50,730 42,304 19,216 8,605 10,345 15,242

Borsa Italiana 14,393 33,201 122,903 90,588 62,159 20,507 12,318 17,317

Singapore Exchange 7,519 14,982 19,595 9,156 6,521 871 14 23

Australian SE 4,361 6,573 17,428 7,311 4,986 2,810 1,634 1,730

Taiwan SE Corp. 3,242 8,752 7,717 5,388 4,424 6,252 3,440 2,156

BME Spanish Exchanges 2,328 4,152 6,987 3,676 2,654 2,274 1,830 1,062

NASDAQ OMX Nordic 2,248 4,224 3,899 4,262 1,811 1,900 1,341 1,173

London SE 1,744 1,157 1,419 1,346 610 814 420 *

TSX Group 773 992 1,393 2,103 938 715 514 *

Johannesburg SE 337 409 391 1,034 650 351 218 638

Bursa Malaysia 316 374 3,843 934 277 629 310 0

Wiener Börse 163 225 366 262 163 18 20 26

Oslo Børs 124 186 156 228 79 48 33 25

Warsaw SE 51 35 5 * * 2 2 1

Mexican Exchange 14 96 248 309 150 72 33 *

New Zealand Exchange 4 31 79 57 45 0 0 0

Luxembourg SE 1 34 1 0 5 108 56 0

Toplam 829,866 1,041,982 1,449,129 767,573 411,282 189,118 127,856 *

(7)

İMKB-30 Endeks Varantı Yurtdışı Uygulamaları

₆

Ürün Sayısı

Borsa 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002

Deutsche Börse 430,341 415,474 250,720 129,954 69,457 27,297 21,431 18,059

SIX Swiss Exchange 23,645 21,873 19,062 10,369 6,246 3,682 2,662 3,511

NYSE Euronext (Europe) 11,722 15,243 12,622 5,841 4,913 4,991 3,770 4,595

Luxembourg SE 7,277 7,741 6,440 4,056 2,821 2,414 1,795 1,537

Hong Kong Exchanges 5,059 4,325 4,614 1,959 1,304 863 530 347

Korea Exchange 4,367 2,613 1,646 1,387 72 3 1 0

Wiener Börse 3,574 3,524 3,528 3,363 1,563 493 590 1,020

Taiwan SE Corp. 3,573 1,714 2,085 694 540 191 272 102

Borsa Italiana 3,289 3,192 4,408 4,647 4,076 3,021 2,594 3,571

BME Spanish Exchanges 2,910 4,714 3,683 2,627 1,344 1,308 1,056 1,509

Australian SE 2,443 3,794 4,028 3,091 2,447 1,771 1,395 1,201

London SE 2,437 1,087 631 416 213 644 545 311

NASDAQ OMX Nordic 2,120 2,690 1,903 1,468 1,463 1,820 1,322 1,769

Tel Aviv SE 372 333 237 * * 106 78 97

Singapore Exchange 315 365 883 521 455 146 3 3

Oslo Børs 281 197 151 97 84 72 68 26

TSX Group 146 129 112 76 66 60 44 *

Johannesburg SE 145 170 355 315 321 210 239 306

Bursa Malaysia 137 48 120 33 12 10 10 0

Warsaw SE 70 46 12 * * 29 35 41

Mexican Exchange 10 10 11 22 26 13 3 *

New Zealand Exchange 0 33 35 36 21 0 0 0

Toplam 504,233 489,315 317,286 170,972 97,444 49,144 38,443 38,005

(8)

7

İş Yatırım İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları

Tanım

Varantları

(9)

Varant nedir?

Aracı Kuruluş Varantı Tanım

Varant Örneği

8

Tanım:

• Elinde bulunduran kişiye, dayanak varlığı ya da göstergeyi önceden belirlenen bir fiyattan belirli bir tarihte veya belirli bir tarihe kadar alma yada satma hakkı veren ve bu hakkın kaydi teslimat ya da nakit uzlaşı ile kullanıldığı menkul kıymet niteliğindeki sermaye aracıdır

.

İhraçcı Kuruluş: İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş.

Dayanak Varlık: İMKB 30 Endeksi İhraç Tarihi: 17/02/2010

Vade Tarihi: 18/08/2010

İşleme Koyma Fiyatı: 65,714.91 TL Varant Tipi: Alım

Varant Çeşidi: Avrupa Dönüşüm Oranı: 1/1,000 Uzlaşma: Nakdi Uzlaşma

Vade Sonu Gösterge Değeri: VOB Uzlaşı Prim: 6,064.43

Kısa Kod: ISE IA

Uzun Kod: ISE30 C 250215 0030.00 IYM 050:001 VN1

(10)

Aracı Kuruluş Varantı Özellikleri

₉

Aracı kuruluş varantları sahibine detayları önceden belirlenmiş bir işlemi gerçekleştirme hakkı verir.

Ancak işlemin gerçekleştirilmesi yönünde herhangi bir yükümlülük vermez.

Aracı Kuruluş Varantları ihraca özel bir işleme koyma fiyatına sahiptir. Kullanım tarihi esnasında bu fiyattan işlemi gerçekleştirmek ekonomik yarar sağlayacak ise dönüşüm gerçekleşir.

Alım varantı (call) dayanak varlığı alma hakkı verir.

Satım varantı (put) dayanak varlığı satma hakkı verir.

Aracı Kuruluş Varantları ihraca özel bir vade tarihine sahiptir.

Amerikan tipi varantlar vade sonuna kadar kullanım hakkı verir. Avrupa tipi varantlarda hak sadece vade sonunda kullanılır.

Hak verir, yükümlülük vermez

Önceden belirlenmiş bir kullanım fiyatı vardır

Alım ve satım hakkı veren iki türü vardır

Önceden belirlenmiş bir vade tarihi vardır

Vade boyunca veya sadece vade sonunda kullanım hakkı veren iki tipi vardır

(11)

Aracı Kuruluş Varantı Özellikleri

₁₀

Vade sonunda kullanılmazsa değersiz olarak itfa olur

Dayanak varlık veya gösterge ve kurulca uygun bulunan diğer göstergeler

Kısa pozisyon alınamaz

Teminatlandırma yapılmaz

Vade sonunda dönüşüm ekonomik olarak değer yaratmıyorsa dönüşüm gerçekleşmez ve hak sona erer.

Dayanak Varlık: İMKB 30 Endeksi kapsamındaki bir veya birden fazla hisse senedi.

Dayanak Gösterge: İMKB tarafından oluşturulmuş Hisse senedi endeksleri.

Kurulca uygun görülmesi durumunda konvertibl döviz, kıymetli maden, emtia, geçerliliği uluslar arası alanda genel kabul görmüş endeksler gibi diğer varlık ve göstergeler.

Varantlar ödünç ve açığa satış işlemlerine konu olamaz. Yatırımcılar varantlarda uzun pozisyon

alabilir, aldıkları uzun pozisyonları satabilirler. Ancak kısa pozisyon alamazlar.

Yatırımcı herhangi bir yükümlülük altına

girmediğinden teminat göstermesine gerek yoktur.

(12)

Aracı Kuruluş Varantı Özellikleri

₁₁

Nakit uzlaşı veya kaydi teslimat vardır

Dönüşüm oranı vardır

Hak karşılığında ödenen bir ücret karşılığı işlem görür

Nakit uzlaşı: Dönüşüm işleme Koyma Fiyatı ile Dayanak Gösterge Değeri arasındaki fark nakit olarak ödenir. Alım-satım işlemi gerçekleşmez, netleşilir.

Kaydi Teslimat: Dayanak varlık karşılığında Kullanım fiyatı karşılığında nakit değişimi. İşlem takası gerçekleşir.

Her bir aracı kuruluş varantının sağladığı ekonomik değeri gösteren orandır. Bir adet varantın kaç adet Dayanak gösterge alım veya satım hakkı verdiğini

gösterir.

Varantlar İMKB Varant Pazarında hak karşılığında ödenecek ücret üzerinden işlem görür. Bu ücret veya prim alınan hakkın fiyatını teşkil eder.

(13)

Hak karşılığında ödenen ücret yada prim varantın fiyatını oluşturur

12

• Hak karşılığında ödenen ücret yada prim varantın fiyatını oluşturur.

• Fiyatı Belirleyen Unsurlar

• Beklenen oynaklık

• Dayanak varlığın fiyatı

• Vadeye kalan gün sayısı

• Faiz oranları

• Beklenen temettü oranı

• Kullanım fiyatı

• Yatırımcılar varantları satın alırken bu ücreti öder ve ellerindeki varantı ücret karşılığı satabilir.

• Bu unsurlar aracı kuruluş varantı fiyatının hesaplamasında kullanılır. Bunlarda meydana gelecek herhangi bir değişiklik varant fiyatının değişmesine yol açar.

Aracı Kuruluş Varantı Fiyat

(14)

İMKB-30 Endeks Varantı Dinamikler

13

Piyasa Dinamiklerinin Varanta Etkisi Dinamiklerin Açıklamaları

Alım Varantı Değeri

Satım Varantı Değeri

Dayanak Varlığın

Fiyatı

Vade Tarihi

Oynaklık

Faiz

Temettü Beklenti

si

Dayanak Varlığın Fiyatı

• Dayanak varlığın fiyatındaki artış Alım Varantında değer kazancına neden olurken Satım Varantında değer düşüşüne neden olur.

Faiz Seviyeleri

• Faiz seviyeleri arttıkça Alım Varantı’nda değer artışı gerçekleşirken Satım Varantı’nda değer kaybı olur.

Vade Tarihi

• Vade sonu uzadıkça Alım ve Satım Varantının değeri artar.

Oynaklık

• Piyasadaki oynaklık arttıkça varantların değeri artar.

Temettü Beklentisi

• Dayanak varlığın bağlı olduğu şirkete dair temettü beklentisi gerçekleşirse Alım Varantı’nın değeri azalırken Satım Varantı’nın değeri artar.

(15)

14

İş Yatırım İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları

Riskler

Varantları

(16)

İMKB-30 Endeks Varantı Riskler

15

Kredi Riski

Aracı Kuruluş Varantları

Likidite Riski Piyasa Riski

Sınırlı Vade Dönüşüm

Uyumsuzluk Riski

(17)

Aracı Kuruluş Varantı Riskler

₁₆

Aracı kuruluş varantları ihraçcısının yükümlülüğünü yerine getirememesi.

Piyasa fiyatlarının olumsuz gelişmesi sonucu varantların değerini kaybetmesi.

Alınan aracı kuruluş varantlarının piyasada geri satılamaması veya kötü fiyattan satılması.

Korunma sağlanan bir pozisyonun değeri ile varantın değerinde uyuşmazlık olması.

Vade sonunda hakkın sona ermesi, pozisyonun devamı için tekrardan alım yapılması gerekliliği.

Kredi Riski

Piyasa Riski

Likidite Riski

Dönüşüm Uyumsuzluk Riski

Sınırlı Vade

(18)

Aracı Kuruluş Varantı Dikkat Edilecek Hususlar

₁₇

Doğru fiyatlama, dar alım ve satım makası.

İhraçcının yükümlülüklerini yerine getirme gücü.

Bir varant payı ne kadar ekonomik pozisyon sağlamakta?

Dönüşüm oranı, dönüşüm fiyatını kim hesaplıyor, nakdi uzlaşı ne zaman gerçekleşiyor?

Kaldıraç riski arttırır. Yatırımcılar sadece kaybetmeyi göz önüne aldıkları miktar kadar varant almalılar.

Fiyatlama

İhraçcı

Nominal

Dönüşüm Hesaplaması

Kaldıraç

(19)

18

İş Yatırım İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları

Avantaj-Dezavantajlar

Varantları

(20)

Aracı Kuruluş Varantı Avantajlar

₁₉

Aracı kuruluş varantları hak verir, yükümlülük vermez. Kar piyasa fiyatına bağlı olarak sınırsızdır.

Zarar ödenen prim ile sınırlıdır.

Opsiyon alınarak oluşturulabilecek stratejiler

varantlar kullanılarak gerçekleştirilebilir. Spekülatif, Oynaklık, Kaldıraç, ve Anapara Koruma Stratejileri…

Aracı Kuruluş Varantları borsada yatırımcı ayarlama kadar ekonomik pozisyon karşılığında ödediği fiyat üzerinden işlem görür. İşlem komisyonu da bu oran kadar düşük gerçekleşir.

Varantlar kaldıraçlı pozisyon almaya imkan kılar.

Kaldıraç alınmasa bile ödenen fiyat haricindeki anapara faize yatırılabilir.

VOB kontratları veya kredili alım işleminde olduğu gibi pozisyon zarar ettiği sürece teminat tamamlama zorunluluğu yok

Limitsiz kar, limitli zarar

Uzun opsiyon stratejilerine imkan verir

Düşük işlem komisyonu

Kaldıraç veya anaparanın faizde değerlendirilmesi

Teminat tamamlama zorunluluğu yok

(21)

Varantların Vergi Durumu

İMKB-30 Endeks Varantı Vergilendirme

Aracı Kuruluş Varantları menkul kıymet niteliği taşır: tam mükellef yatırımcılarca elde edilen gelirler üzerinden geçici 67 nci maddenin (1) numaralı fıkrasına göre bankalar ve aracı kurumlarca %10 oranında tevkifat yapılması gerekmektedir.

Yatırım Fonları: %10

Borsa Yatırım Fonları: %10 Aracı Kuruluş varantları: %10

20

İMKB Hisse Senetleri: %0 VOB Endeks Kontratları: %0

Tezgahüstü Opsiyonlar: %0

Yatırım Fonları: %10

Borsa Yatırım Fonları: %10

Aracı Kuruluş Varantları: %10

(22)

21

İş Yatırım İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları

Fiyatlandırma

Varantları

(23)

22

• Hak karşılığında ödenen ücret yada prim varantın fiyatını oluşturur.

• Fiyatın iki bileşeni vardır:

• İçsel Değer (Intrinsic Value)

• Zaman Değeri (Time Value)

• Yatırımcılar varantları satın alırken bu ücreti öder ve ellerindeki varantı ücret karşılığı satabilir.

Hak karşılığında ödenen ücret yada prim varantın fiyatını oluşturur

Aracı Kuruluş Varantı Fiyat

(24)

50,000 55,000 60,000 65,000 70,000 75,000

1 8 15 22 29 36 43 50 57 64 71 78 85 92 99 106 113 120

Zaman Değeri

Aracı Kuruluş Varantı Fiyat

₂₃

• Zaman değeri doğrusal olarak azalmaz.

• Vade sonuna yaklaştıkça azalış hızlanır, vade sonunda sıfıra ulaşır.

• Kullanım fiyatı ile dayanak gösterge cari değeri arasındaki farktır.

• Alım varantı için,

İçsel Değer

İÇSEL DEĞER KARDA

ZARARDA BAŞABAŞ

(25)

Zaman Değeri (Dışsal Değer)

Aracı Kuruluş Varantı Fiyat

₂₄

İçsel Değer

50,000 55,000 60,000 65,000 70,000 75,000

1 8 15 22 29 36 43 50 57 64 71 78 85 92 99 106 113 120

(26)

Aracı Kuruluş Varantı Fiyat

Varant İçsel Değer ve Zaman Değeri Birleşince

25

ZARARDA BAŞABAŞ KARDA

Zaman Değeri En Düşük

Zaman Değeri En Yüksek

(27)

Aracı Kuruluş Varantı Fiyat

Varant İçsel Değer ve Zaman Değeri Birleşince

26

ZARARDA BAŞABAŞ KARDA

Vade sonuna yaklaştıkça zaman Değeri sıfıra ulaşır, vade sonunda

varantın

değeri içsel değerdir

(28)

İMKB-30 Endeks Varantı Enstrüman Örneği

Alım Varantı Kar/Zarar Grafiği

27

• Varant Türü: Alım

• İhraç Tarihi: Mart

• İhraçcı Kuruluş: İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş.

• Dayanak Varlık: İMKB -30 Endeks

• Varant Tipi: Avrupa

• Vade: 182 gün

Alım Uygulama Fiyatı Prim %

73.400 6.766 9,22

Kar/Zarar

Net Kar Zarar =

Varantın Değeri – Ödenen Fiyat

Vadedeki Dayanak Varlık

Fiyatı

Alım Varantının

Vadedeki Değeri

Varantın Alım Maliyeti

Vadedeki net kar/zarar

90.315 16.915 -6.766 10.149

86.932 13.532 -6.766 6.766

83.549 10.149 -6.766 3.383

80.166 6.766 -6.766 -

76.783 3.383 -6.766 (3.383)

73.400 - -6.766 (6.766)

70.017 - -6.766 (6.766)

66.634 - -6.766 (6.766)

63.251 - -6.766 (6.766)

59.868 - -6.766 (6.766)

(29)

İMKB-30 Endeks Varantı Enstrüman Örneği

Satım Varantı Kar/Zarar Grafiği

28

• Varant Türü: Alım

• İhraç Tarihi: Mart

• İhraçcı Kuruluş: İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş.

• Dayanak Varlık: İMKB -30 Endeks

• Varant Tipi: Avrupa

• Vade: 182 gün

Satım Uygulama Fiyatı Prim %

73.400 5.343 7,28

Kar/Zarar

Net Kar Zarar =

Varantın Değeri – Ödenen Fiyat

Fiyatı

Satım Varantının

84.086 0 -5.343 -5.343

81.415 0 -5.343 -5.343

78.743 0 -5.343 -5343

76.072 0 -5.343 -5.343

73.400 0 -5.343 -5.343

70.729 2.672 -5.343 -2.672

68.057 5.343 -5.343 0

65.386 8.015 -5.343 2.672

(30)

29

İş Yatırım İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları

Stratejiler

Varantları

(31)

Aracı Kuruluş Varantı Fiyat

Endeks Varantları İle Uygulanabilecek Stratejiler

•Spekülatif

•Korunma

1.İMKB 30 Endeksinde Uzun Pozisyon 2.İMKB 30 Endeksinde Kısa Pozisyon 3.Oynaklık Uzun Pozisyonu

4.Kaldıraçlı Pozisyon

5.Alınmış Bir Pozisyonu Koruma 6.Nakit Sağma

7.Anapara Koruma

30

(32)

İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Spekülatif İMKB 30 Endeksinde Uzun Pozisyon

31

•

Yatırımcı İMKB 30 Endeksinin yükseleceğini düşünerek alım varantı satın alır.

•

Dayanak göstergede uzun pozisyon alır.

Kar/Zarar

İMKB 30 yükselirse pozisyon kar eder, düşerse yatırımcı sadece ödediği primi

kaybeder Kar/Zarar Grafiği

Fiyatı

Alım Varantının

Varantın Alım Maliyeti

90.315 16.915 83.549 10.149

86.932 13.532 80.166 6.766

83.549 10.149 76.783 3.383

80.166 6.766 73.400 -

76.783 3.383 70.017 (3.383)

73.400 - 66.634 (6.766)

70.017 - 63.251 (6.766)

66.634 - 59.868 (6.766)

63.251 - 56.485 (6.766)

59.868 - 53.102 (6.766)

(33)

İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Spekülatif Kar/Zarar Grafiği

32

Kar/Zarar

İMKB 30 Endeksinde Kısa Pozisyon

•

Yatırımcı İMKB 30 Endeksinin düşeceğini düşünerek satım varantı satın alır.

•

Dayanak göstergede kısa pozisyon alır.

İMKB 30 düşerse pozisyon kar eder, yükselirse yatırımcı sadece ödediği primi

kaybeder

Fiyatı

Satım Varantının

84.086 0 -5.343 -5.343

81.415 0 -5.343 -5.343

78.743 0 -5.343 -5343

76.072 0 -5.343 -5.343

73.400 0 -5.343 -5.343

70.729 2.672 -5.343 -2.672

68.057 5.343 -5.343 0

65.386 8.015 -5.343 2.672

(34)

İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Spekülatif

₃₃

İMKB 30 Endeksinde Oynaklık Uzun Pozisyonu

Hem alım hem de satım varantı alınması durumunda yandaki kar zarar grafiği ortaya

çıkar

(35)

İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Spekülatif

₃₄

İMKB 30 Endeksinde Oynaklık Uzun Pozisyonu

Endeks 56,000 altına düşer ise veya 76,000 üzerine çıkar ise yatırımcı kar eder

•

Oynaklık pozisyonu aldığında yatırımcı İMKB 30 Endeksinin yukarı veya aşağı hareket edeceğini düşünür.

•

Eğer Endeks yeterince hareket etmez ise ödediği primlerin parasını çıkaramaz ve zarar eder.

•

Yukarı veya aşağı, herhangi bir yöne hareket yatırımcıya kar getirir.

•

Her durumda zarar ödenen prim ile kısıtlıdır.

Kar/Zarar Grafiği

(36)

İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Spekülatif

₃₅

İMKB 30 Endeksinde Oynaklık Uzun Pozisyonu

•

Kullanım fiyatlarını mevcut seviyeden uzaklaştırarak bu strateji daha ucuzlatılır.

•

Böylece beklenen hareket gerçekleşmez ise kaybedilecek prim toplamı azalır.

•

Ancak kara geçilmesi için gereken oynaklık artar.

Kar/Zarar Grafiği

(37)

İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Spekülatif

₃₆

Kaldıraç

•

Aracı Kuruluş Varantlarının en önemli avantajlarından biri kaldıraç sağlamalarıdır.

•

Yatırımcının ödediği prim alınan pozisyon büyüklüğünün sadece belli bir oranıdır.

Örnek olarak 100,000 TL’si olan bir yatırımcıyı ele alalım:

182 günlük Alım varantı:

• Alım Uygulama Fiyatı Prim %

65,718 6,064.43 9.23

A.Yatırımcı 100,000 TL ile İMKB’de hisse senedi alabilir.

B.Yatırımcı 100,000 TL’ye denk gelen nominalde varant alabilir.

C.Yatırımcı 100,000 TL’nin hepsiyle varant alabilir.

D.Yatırımcı 100,000 TL’nin hepsiyle vadeli sözleşme alabilir.

(38)

İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Spekülatif

₃₇

Kaldıraç

A.Yatırımcı 100,000 TL ile İMKB’de hisse senedi alır.

İMKB 30 Endeksinin performansına doğrusal olarak ortak olur.

Kar/Zarar Grafiği

-20,000 -10,000 0 10,000 20,000 30,000 40,000

46,000 56,000 66,000 76,000

Kar Zarar

Kar/Zarar

Yatırımcının bütün parasını kaybetmesi için aldığı hisse senetlerinin sıfır değere düşmesi

gerekir.

Vadedeki

Dayanak Varlık

Fiyatı Net kar/zarar

45,000 -15,000

55,000 -5,000

60,000 0

65,000 5,000

75,000 15,000

(39)

İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Spekülatif

₃₈

Kaldıraç

B.Yatırımcı 100,000 TL’ye denk gelen nominallik varant alır.

Yatırımcı prim olarak 9,228 TL öder. Geri kalan 90,772 TL cebinde kalır

Yatırımcının kar edebilmesi için borsanın % 9.23 artması gerekir.

Kar/Zarar Grafiği

Kar/Zarar

Yatırımcının sadece prim için yatırdığı

%9.23‘ü kaybedebilir. Geri kalan parası güvendedir.

Vadedeki

Dayanak Varlık

45,000 -9,228

55,000 -9,228

60,000 -9,228

65,000 -4,228

75,000 5,772

-15,000 -10,000 -5,000 0 5,000 10,000 15,000 20,000 25,000 30,000

46,000 56,000 66,000 76,000

(40)

İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Spekülatif

₃₉

Kaldıraç

C.Yatırımcı 100,000 TL’nin hepsiyle varant alabilir.

Bu durumda aldığı nominal pozisyon büyüklüğü 1,083,423 TL’dir. Yatırımcı

%10.84’lük kaldıraç kullanmıştır.

Kar/Zarar Grafiği

Kar/Zarar

İMKB Endeksi iyi performe ederse yatırımcının kazancı 10 kat artacaktır.

İMKB eksi getirirse yatırımcı bütün parasını kaybeder.

Vadedeki

Dayanak Varlık

45,000 -100,000

55,000 -100,000

60,000 -100,000

65,000 -45,817

75,000 62,549

-150,000 -100,000 -50,000 0 50,000 100,000 150,000 200,000 250,000 300,000

46,000 56,000 66,000 76,000 Kar Zarar

(41)

İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Spekülatif

₄₀

Kaldıraç

D.Yatırımcı 100,000 TL’nin hepsiyle vadeli sözleşme alır.

Yatırımcının kazançları da zararları da kaldıraç oranıyla yansır.

Kar/Zarar Grafiği

-20,000 -10,000 0 10,000 20,000 30,000 40,000

46,000 56,000 66,000 76,000

Kar Zarar

Kar/Zarar

İMKB 1/kaldıraç oranı kadar düşer ise yatırımcı bütün parasını kaybeder.

Vadedeki

Dayanak Varlık

45,000 -150,000

55,000 -50,000

60,000 0

65,000 50,000

(42)

İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Spekülatif

₄₁

Kaldıraç ve Piyasa Riski

Az Riskli Çok Riskli

Kaldıraçsız Varant Pozisyonu

Spot Hisse Senedi/

Kaldıraçsız VOB

Kaldıraçlı Varant Pozisyonu

Vadeli İşlem Pozisyonu

Kaldıraç = Risk

Yatırımcıların bu konuda bilgilendirilmesi şart.

Riski kaldıramayacak yatırımcılar kaldıraçtan uzak durmalı.

Yatırımcı sadece kaybetmeyi göze aldığı miktar ile varant almalı.

Piyasa Riski: olumsuz fiyat hareketlerinden etkilenme olasılığı

(43)

İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Korunma Alınmış Pozisyondan Korunma

42

•

Yatırımcılar elinde bulunan hisse senedi pozisyonu yada vadeli işlem pozisyonundan korunmak için varantları kullanabilirler.

Yatırımcı pozisyonundan korunmak için satım varantı alır.

Kar/Zarar Grafiği

-20,000 -10,000 0 10,000 20,000 30,000 40,000

45 ,0 00 50 ,0 00

55 ,0 00 60 ,0 00

66 ,0 70 71 ,0 70

76 ,0 70 81 ,0 70

86 ,0 70

91 ,0 70

(44)

İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Korunma Nakit Sağma

43

•

Veya yatırımcı elinde bulundurduğu pozisyonu likidite ederek, alım varantı satın alır.

Kardaki spot veya vadeli pozisyonu likidite ederek varant pozisyonuna geçmeye nakit

sağmak denir.

Kar/Zarar Grafiği

-15,000 -10,000 -5,000 0 5,000 10,000 15,000 20,000 25,000 30,000

45,000 50,000

55,000 60,000

66,070 71,070

76,070 81,070

86,070 91,070

(45)

İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Anapara Koruma

44

Endeksin 55,000’in üzerindeki getirilerinden %100 istifade edecek, düşüşünden anapara kaybı yaşamayacak, endekse dayalı sentetik anapara korumalı

ürün

VARANTIN VADESİ : 6 AY

TÜRÜ : İMKB 100 ALIM VARANTI VARANT FİYATI : 3,500

UYGULAMA FİYATI : 55,000 6 AYLIK FAİZ : %7,27

%100 ANAPARA KORUMALI

%100 KATILIM ORANLI UYGULAMA

%100 ANAPARA KORUMALI

DÜŞÜK KATILIM ORANLI UYGULAMA

VARANT İÇİN AYRILAN TUTAR:

100,000 – 96,500 = 3,500 6 AYLIK BONO FİYATI : 96,500

KATILIM ORANI : 3,500/3,500 = % 100

VARANT İÇİN AYRILAN TUTAR:

KATILIM ORANI : 3,000/3,500 = % 86

6 Aylık Bono

Alım Varantı

%100 Koruma

Endeksin 55,000’in üzerindeki getirilerinden %86 istifade edecek, düşüşünden anapara kaybı yaşamayacak, endekse dayalı sentetik anapara korumalı

ürün

(46)

İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Anapara Koruma

45

Endeksin 55,000’in üzerindeki getirilerinden %100 istifade edecek, aşağı yönlü hareketinde ise anaparanın %99,5’i

koruma altında olacak.

DÜŞÜK ANAPARA KORUMALI

%100 KATILIM ORANLI UYGULAMA

ANAPARA+KUPON GETİRİLİ

%100 KATILIM ORANLI UYGULAMA

BONO İÇİN AYRILAN TUTAR:

ANAPARA KORUMASI: 99,484/100,000 = % 99,50

6 AYLIK BONO FİYATI : 96,000

BONONUN VADE SONU DEĞERİ : 100,000

%99,5 Koruma

%100 Koruma

Endeksin 55,000’in üzerindeki getirilerinden %100 istifade edecek, aşağı yönlü hareketinde ise anaparanın %100’ü koruma altında olacak, ayrıca endeksin

seyrinden bağımsız %0,52 kupon ödeyecek.

BONO İÇİN AYRILAN TUTAR:

100,000 – 3,500 = 96,500 BONO FİYATI : 96,000

KUPON GETİRİSİ: 520/100,000 = % 0,52

(47)

İMKB-30 Endeks Varantı Anapara Korumalı Varant

46

Endeksin 55,000’in üzerindeki

getirilerinden %114,28 oranında daha fazla istifade edecek, aşağı yönlü hareketinde ise anaparanın %100’ü koruma altında olacak.

%100 ANAPARA KORUMALI

YÜKSEK KATILIM ORANLI UYGULAMA

%100 Koruma VARANTIN VADESİ : 6 AY

6 AYLIK BONO FİYATI : 96,000

BONONUN VADE SONU DEĞERİ : 100,000 VARANT İÇİN AYRILAN TUTAR:

100,000 – 96,000 = 4,000 BONO FİYATI : 96,000

KATILIM ORANI: 4,000/3,500 = % 114,28

KORUMA VS KATILIM

İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Anapara Koruma

(48)

47

Varant Fiyat Hareketleri

Varantları

(49)

IMKB-30 Endeks Varantı Fiyat Hareketleri Zaman Değeri

48

- 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200

50,000 52,500 55,000 57,500 60,000 62,500 65,000 67,500 70,000 72,500

2 5 / 0 8 / 0 9 0 3 / 0 9 / 0 9 1 4 / 0 9 / 0 9 2 5 / 0 9 / 0 9 0 6 / 1 0 / 0 9 1 5 / 1 0 / 0 9 2 6 / 1 0 / 0 9 0 5 / 1 1 / 0 9 1 6 / 1 1 / 0 9 2 5 /1 1 / 0 9 0 8 / 1 2 / 0 9 1 7 / 1 2 /0 9 2 8 /1 2 / 0 9 0 7 / 0 1 / 1 0 1 8 / 0 1 /1 0 2 7 / 0 1 / 1 0 0 5 / 0 2 / 1 0 1 6 / 0 2 / 1 0

Kullanım İMKB30 VKGS

- 1,000 2,000 3,000 4,000 5,000 6,000 7,000 8,000 9,000 10,000

182 179 174 169 166 161 158 151 146 141 138 133 130 125 120 116 111 106 103 98 95 90 83 78 75 70 67 62 57 54 48 43 40 35 32 27 22 19 14 11 6 1

Zaman İç s el

Zaman Değeri VKGS ile azalır Zararda

Karda Başabaş

(50)

IMKB-30 Endeks Varantı Fiyat Hareketleri Zaman Değerinin Azalışı

49

(51)

IMKB-30 Endeks Varantı Fiyat Hareketleri Temettü Etkisi

50

(52)

IMKB-30 Endeks Varantı Fiyat Hareketleri Faiz Etkisi

51

(53)

IMKB-30 Endeks Varantı Fiyat Hareketleri Oynaklık Etkisi

52

(54)

IMKB-30 Endeks Varantı Fiyat Hareketleri Oynaklık Etkisi

53

(55)

IMKB-30 Endeks Varantı Fiyat Hareketleri Delta

54

(56)

IMKB-30 Endeks Varantı Fiyat Hareketleri Delta Çizgisi Vade Yaklaştıkca Dikleşir

55

(57)

IMKB-30 Endeks Varantı Fiyat Hareketleri Ayarlama

56

(58)

IMKB-30 Endeks Varantı Fiyat Hareketleri **Delta * Ayarlama = Efektif Ayarlama**

57

(59)

IMKB-30 Endeks Varantı Fiyat Hareketleri Efektif Ayarlama

58

(60)

IMKB-30 Endeks Varantı Fiyat Hareketleri Efektif Ayarlama

59

-200%

-150%

-100%

-50%

0%

50%

100%

150%

200%

31.851 36.351 40.851 45.351 49.851 54.351 58.851 63.351 67.851 72.351 76.851 81.351 85.851 90.351

İMKB30 VS VARANT FİYATI

% DEĞİŞİM

ALIM SATIM

(61)

Çekince

Burada yer alan bilgiler İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş. tarafından

bilgilendirme amacı ile hazırlanmıştır. Yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti;

aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı

sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine

dayanmaktadır. Herhangi bir yatırım aracının alım-satım önerisi ya da getiri vaadi olarak yorumlanmamalıdır. Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece

burada yer alan bilgilere dayanarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.

Burada yer alan fiyatlar, veriler ve bilgilerin tam ve doğru olduğu garanti edilemez; içerik, haber verilmeksizin değiştirilebilir. Tüm veriler, İş

Yatırım Menkul Değerler A.Ş. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan alınmıştır. Bu kaynakların kullanılması nedeni ile ortaya çıkabilecek hatalardan İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş. sorumlu değildir.

İMKB-30 Endeks Varantı

(62)

İletişim Bilgileri

61

Genel Müdürlük İş Kuleleri Kule-2 Kat:12 34330 4. Levent İSTANBUL

Tel: 0212 350 20 00 Faks: 0212 350 20 01

Kavacık Ek Hizmet Ofisi

Rüzgarlıbahçe Mevkii Kavacık Kavşağı Sismer Plaza Kat:4

34805 Kavacık İSTANBUL Tel: 0216 538 14 00 Faks: 0216 538 14 01

Maslak Şubesi

Büyükdere Cad. Nurol Plaza No:71/16 34398 Maslak İSTANBUL

Tel: 0212 367 85 00 Faks: 0 212 367 85 01

Akaretler Şubesi

Süleyman Seba Cad. No:44 B1 Blok D:10 34357 Akaretler İSTANBUL

Tel: 0212 326 87 00 Faks:: 0212 326 87 01

Yeniköy Şubesi

Köybaşı Cad. İskele Çıkmazı No:6 34464 Yeniköy İSTANBUL Tel: 0212 363 01 00 Faks: 0212 363 01 01

Ankara Şubesi

Tahran Cad. No: 3/8 06700 Kavaklıdere ANKARA Tel: 0 312 455 26 50 Faks: 0 312 466 60 62

Yeşilköy Şubesi

Havalimanı Kavşağı EGS Business Park B3 Blok No:470 34149 Yeşilköy İSTANBUL

Tel: 0212 463 20 00 Faks: 0212 463 20 01

İzmir Şubesi

Akdeniz Cad. No:14 Birsel İş Merkezi D:501 35210 Alsancak İZMİR

Tel: 0232 488 90 00 Faks: 0 232 488 90 01

Suadiye İrtibat Bürosu

Bağdat Cad. Kılıçoğlu Apt. No:451 Kat:1 D:4 34740 Suadiye İSTANBUL

Tel: 0216 380 03 53 Faks: 0216 416 91 70

Kalamış Şubesi

Fener Kalamış Cad. Tibaş Belvü Sitesi A2 Blok D:3 34726 Fenerbahçe İSTANBUL

Tel: 0216 542 72 00 Faks: 02169 542 72 01

Almaata İrtibat Bürosu

Zeltozbekova Street 97 Block A2 Floor:2 050051 ALMAATA KAZAKİSTAN

Tel: +77012 237803 Faks: +77272 340509

(63)

İş Yatırım İMKB 30

Aracı Kuruluş Varantları

Şubat 2010