TURMOB 19.OLA⁄AN GENEL TURMOB 19.OLA⁄AN GENEL KURULUNA G‹DERKEN TÜRK KURULUNA G‹DERKEN TÜRK MUHASEBE MESLE⁄‹N‹N
MUHASEBE MESLE⁄‹N‹N
DÜNYADAK‹ VE ÜLKEM‹ZDEK‹
DÜNYADAK‹ VE ÜLKEM‹ZDEK‹
YER‹ YER‹
Yahya ARIKAN*
I. G‹R‹fi
T
ürkiye Serbest Muhasebeci Mali Müflavirler ve Yeminli Mali Müflavirler Odalar› Birli¤i (TÜRMOB)’nin 19. Ola¤an Genel Kurulu’na giderken Dünya’daki mesleki geliflmelere paralel geliflmeler yafl›yoruz. 21. Yüz-- y›l›n özelliklerine genel bir bak›fl yaparak Türk muhasebe mesle¤inin yeni ufuklarda olmas› gereken vizyonu, misyonu ve Türkiye’de mesle¤in içinde bulundu¤u pozisyonu de¤erlendirilerek, dünyadaki geliflmelerin neresinde ol-- du¤umuzu görece¤iz.II. TÜRK MUHASEBE MESLE⁄‹N‹N BUGÜNKÜ DURUMU
Türkiye’de muhasebenin geçmifli yüzy›llara dayanmaktad›r. 19. Yüzy›l sonla-- r›na do¤ru bafllayan Muhasebe e¤itimi ile birlikte muhasebeye iliflkin çal›flma-- lar ortaya ç›kmaya bafllam›flt›r. Avrupa ülkelerinin muhasebe e¤itimlerine olan etkisi ülkemizde muhasebe sisteminin geliflmesini olumlu yönde etkilemifltir.
1950 y›l›nda yürürlü¤e giren Vergi Usul Kanunu ile 1957 y›l›nda revize edilen Türk Ticaret Kanunu’nun bilanço hukukunu düzenleyen muhasebeye iliflkin hükümleri, muhasebe sisteminin yerleflmesine ve geliflmesine yasal bir zemin sa¤lam›flt›r. Vergi Hukuku ve Ticaret Hukuku çok farkl› iki amaca hizmet et-- mektedir. Birinin amac›, devletin hakk›n› korumak, di¤erinin ise ekonomik fa-- aliyetlerde düzeni sa¤lamak ve ücüncü kifliler’in haklar›n› korumak oldu¤u için muhasebe faaliyetleri sonucunda elde edilen sonuçlar vergi hukuku ve ti--
* TÜRMOB Genel Baflkan Yard›mc›s›-‹SMMMO Baflkan›
caret hukuku aç›s›ndan farkl›lafl-mak-- tad›r.
1960 y›l› sonras›nda muhasebenin Amerika muhasebe uygulamalar›n›n etkisine girmesi, 1974 y›l› sonras›nda uluslararas› muhasebenin Türkiye’de uygulama alan› bulmas›, Türk muhase-- be sisteminin ve prensiplerinin yasal ta-- leplerle uyuflma sürecini etkilemifl ve farkl›laflma belirgin bir hale gelmifltir.
1984 sonras› Sermaye Piyasas› Kuru-- lu taraf›ndan muhasebeye iliflkin ya-- p›lan düzenlemelerin Maliye bakanl›--
¤› taraf›ndan kabul görmemesi muha-- sebe sistemindeki farkl›laflman›n art-- mas›na sebep olmufltur. Bu farkl›lafl-- ma muhasebe mesle¤inin yasal bir statüye kavufltu¤u 1989 y›l›na kadar sürmüfltür.
Muhasebe mesle¤inin üst kurumu olan TÜRMOB’un oluflumundan son-- ra, Maliye Bakanl›¤› bünyesinde "Tek Düzen Muhasebe Sistemi" Maliye Bakanl›¤› taraf›ndan "Muhasebe Sis-- temi Uygulama Tebli¤i" 1994 y›l›nda yay›nlanarak uygulamaya bafllam›flt›r.
Ancak, Maliye Bakanl›¤› taraf›ndan bu Tebli¤i tamamlayacak muhasebe standartlar› yay›nlanmam›flt›r.
Muhasebe sisteminin hukuki temelini oluflturan en önemli iki etken olan Türk Ticaret Kanunu ve Vergi Usul Kanunu, genel kabul görmüfl muhase-- be standartlar›n› içermemektedir.
Bir yandan vergi için muhasebenin ön planda olmas›, muhasebe sisteminin arzu edilen seviyede olmamas›n› ya-- ratm›fl, di¤er yandan hukuki altyap›-- n›n oldukça gecikmesi mesle¤in ge-- liflmesine de olumsuz etki yapm›flt›r.
Meslek hukukunun gecikmesi mesle--
¤in arzu edilen profile ulaflmas›n› ge-- ciktirirken, etkin bir muhasebe sistemi kurulmas›n› da engellemifltir.
Meslek mensubu Vergi Usul Kanu-- nu’ndaki yükümlülükleri yerine geti-- ren, a¤›rl›kl› olarak da defter tutup, beyannameleri düzenleyen kifli olarak görülmüfltür.
III. 21. YÜZYIL DÜNYA
GEL‹fiMELER‹N‹N MESLE⁄E ETK‹S‹
VE MESLEK ÖRGÜTÜNÜN ÇALIfiMALARI
Teknolojik geliflmeler, internet, elek-- tronik ticaret, bilgi yönetimi ve bilgi-- nin en etkin flekilde kullan›m›, ortak muhasebe dilinin oluflumu dünyada yaflanan en önemli geliflmeleri olufl-- turmakta ve 21. yüzy›l›n bafllang›c›n-- daki önemli özellikler aras›nda bulun-- maktad›r.
Küreselleflme ortak muhasebe dili:
Küreselleflmenin muhasebe sistemi ve mesle¤ine direkt etkisi, flirketlerin uluslararas› nitelik kazanmas› veya uluslararas› ticaret içerisinde yer al-- mas›n› sa¤lamas›d›r. Mali tablolar›n
en önemli kullan›c›lar›ndan olan yö-- neticiler, ortaklar, yat›r›mc›lar ve fi-- nansörler kararlar›n› temel olarak mevcut mali tablo ile di¤er mali ve ekonomik faktörleri analiz ederek ve-- rirler. Ancak, ülkelerdeki farkl› mu-- hasebe uygulamalar›, mali tablolar›
karfl›laflt›r›labilir olmaktan ç›kar›r. Bu da mali tablo kullan›c›lar›n›n kararla-- r›n› güçlefltirir.
Küreselleflmenin muhasebe sistemine olan en önemli etkisi, Uluslararas›
Muhasebe Standartlar› oluflturulmas›
gere¤inin ortaya ç›kmas›d›r. Ortak muhasebe standartlar›n›n kullan›m›, mali tablo haz›rlay›c›lar› ve kullan›c›-- lar› için ortak bir muhasebe dilini oluflturmufl ve gerek haz›rlayanlar ge-- rekse bu mali tablolar› karar verme sürecinde kullananlar için büyük ko-- layl›k sa¤lam›flt›r. Farkl› standartlar kullanarak birden fazla mali tablo ha-- z›rlama gere¤ini ortadan kald›rarak maliyetlerini de düflürmüfltür. Bütün bu geliflmeler çerçevesinde Uluslara-- ras› Muhasebe Standartlar› Komitesi kurulmufltur.
Uluslararas› Muhasebe Standartlar›
Komitesi (IASC) iflletmelerin finansal raporlama sürecinde kulland›klar›
muhasebe prensiplerinin dünya çap›n-- da uyumunu sa¤lamak amac›yla 1973’de oluflturulmufl ba¤›ms›z kuru-- lufltur. IASC 1983’ten bu yana Ulus-- lararas› Muhasebeciler Federasyonu
(IFAC) üyesi olan tüm profesyonel muhasebe kurulufllar›n› bünyesine da-- hil etmifltir. Komitenin kuruluflundaki temel amaçlar aras›nda finansal tablo-- lar›n oluflturulmas›nda genel kabul görmüfl muhasebe standartlar›n›n kul-- lan›m›n› ve bu standartlara dünya ça-- p›nda uyulmas›n› sa¤lamak, finansal tablolar›n sunumuyla ilgili muhasebe standartlar›, prosedürler ve düzenle-- melerin gelifltirilmesi ve uyumunu sa¤lay›c› çal›flmalar yapmak bulun-- maktad›r.
Bu amaçla ülkemizde Muhasebe ve mali raporlama sisteminin standart hale gelmesi için muhasebe standart-- lar›n›n oluflturulmas› çal›flmalar›
TÜRMOB taraf›ndan üstlenilmifl ve bu amaçla, TÜRMOB bat› ülkelerin-- deki kurulufllara benzeyen ve Ulusla-- raras› Muhasebe Standartlar› Kurulu ile uyumlu olmak üzere Türkiye’de muhasebeden yararlanan tüm çevrele-- rin temsil edilece¤i, özerk çal›flan
“Türkiye Muhasebe ve Denetim Stan-- dartlar› Kurulu”nu (TMUDESK) 09.02.l994 tarihinde kurmufltur.
TMUDESK çal›flmalar›nda Ulusal Muhasebe Standartlar›n› yay›nlamaya bafllam›fl yay›mlanan bu Ulusal Mu-- hasebe Standartlar›n›n saptanmas›nda iki ilke benimsemifltir.
Bunlardan
birincisi; saptanan muhasebe stan--
dartlar›n›n Uluslararas› Muhasebe Standartlar› ile uyumlu olmas›, ikincisi ise;Türk ekonomisinin ve ifl-- letmelerin yap›s›n›n ve gereksinimle-- rinin göz önünde bulundurulmas›d›r.
01 Ocak 2002 tarihi itibariyle TMU-- DESK taraf›ndan haz›rlanan 19 adet Muhasebe Standard› yürürlü¤e gir-- mifltir.
Daha sonra bu çal›flmalar 2499 say›l›
Sermaye Piyasas› Kanununa 18.12.1999 tarih ve 4487 say›l› Ka-- nunla eklenen Ek-1'inci madde uya-- r›nca kurulan ve idari ve mali özerkli--
¤i bulunan Türkiye Muhasebe Stan-- dartlar› Kurulu (TMSK)’na aktar›l-- m›flt›r. TMSK Uluslararas› muhasebe standartlar›na uyumlu 38 adet standart yay›nlam›flt›r.
Di¤er taraftan uluslararas› denetim standartlar›na iliflkin çal›flma yapmak üzere Türkiye Denetim Standartlar›
Kurulu (TÜDESK) 20 fiubat 2003 ta-- rihinde TÜRMOB bünyesinde olufltu-- rulmufl olup 9 May›s 2003 tarihinde faaliyete geçmifltir.Kurulun amac›, 3568 say›l› Kanuna tabi ruhsatl› mes-- lek mensuplar›n›n üstlendikleri ve yetkili olduklar› denetim faaliyetlerini disiplinli bir flekilde yürütebilmeleri için "Ulusal Denetim Standartlar›"n›n saptanmas›, belirlenmesi ve yay›nlan-- mas› ile güncelli¤inin korunmas› ola-- rak belirlenmifltir.
Teknolojik Geliflmeler :
21. yüzy›l›n di¤er önemli özelliklerin-- den biri de teknolojik geliflmelerdir.
Dünyada Internet’in kullan›m›n›n h›z-- la yayg›nlaflt›¤›n› ve elektronik ticare-- tin ticari ifllemlerin yürütülmesinde çok önemli araçlardan biri haline gel-- di¤ini görüyoruz. O halde teknoloji-- nin son derece h›zla de¤iflmekte oldu--
¤u bir çevrede muhasebe mesle¤inin bu de¤iflimlerden etkilenmemesi söz konusu de¤ildir. Muhasebecilik mes-- le¤inde verilen hizmetin do¤as›n›n de¤iflmesinin yan› s›ra muhasebecile-- rin müflteri ile iletiflim yöntemleri de bilgi teknolojisinden etkilenmektedir.
Teknolojik geliflmelerin muhasebe mesle¤ine olan etkilerini inceledi¤i-- mizde, muhasebede veri iflleme ve ka-- y›t ifllemlerinin yani mesleki faaliyet-- lerin büyük ölçüde elektronik ortama geçti¤ini görmekteyiz. Bu durum, sü-- reci basitlefltirirken, manuel yap›lan ifllemlerin ortadan kalkmas›n› ve k›sa zamanda kesin sonuçlar almam›z›
sa¤lam›flt›r.
Internet günlük hayat›m›z›n bir parça-- s› olarak ifllerimizi kolaylaflt›rmakta-- d›r. Internet, bilgisayarlar›n birbirine ba¤lanarak kaynaklar›n bilgisayar or-- tam›nda sunulmas›d›r.
Mesleki faaliyetlerimizin büyük bir bölümü art›k teknolojik ortamda, in-- ternet üzerinden gerçeklefltirilmekte-- dir. K›saca aç›klayacak olursak;
• Elektronik Beyannameler,
• Elektronik Bildirgeler,
• Bilgisayarl› Muhasebe Bilgi Sistem-- lerindeki mevcut durum,
• Kurumsal Kaynak Planlama Sistem-- leri,
• Elektronik Denetim Uygulamalar›,
• Elektronik Defter, Elektronik Belge Bunlar›n yan›nda günümüzde, inter-- net ortam›nda her türlü muhasebe e¤i-- tim ve ö¤retim faaliyetlerinin gerçek-- lefltirilmesi de yayg›nlaflmaktad›r.
Bugün odalar›m›z aday meslek men-- suplar›n› ve meslek mensuplar›n› tek-- nolojik alanda e¤itmekte ve di¤er mesleki e¤itimleri art›k interaktif or-- tamda yap›labilmektedir.
E¤itim Çal›flmalar›:
Kamu yarar›na sürekli yüksek kalite-- de hizmet sa¤layan muhasebe mesle--
¤inin dünyadaki geliflmelere paralel olarak Türkiye’ de de gelifltirilmesi meslek örgütlerimizin temel hedefleri aras›ndad›r. Meslek örgütleri bugün aday meslek mensuplar›n›n mesle¤e girifl öncesinde ve staj dönemleri bo-- yunca, meslek mensuplar›n›n ise mes-- le¤i sürdürdükleri dönemlerdeki e¤i-- timlerine ve sürekli mesleki geliflme-- lerine iliflkin olarak uluslararas› gelifl-- melere paralel düzenlemeler e¤itim-- ler, paneller, kongreler, sempozyum--
lar yapmaktad›r. Önümüzdeki dö-- nemde yeni Türk Ticaret Kanunu, Vergi Yasalar›,Sosyal Güvenlik Ka-- nunu ve di¤er düzenlemelere yönelik e¤itim çal›flmalar› h›zl› bir flekilde sürdürülecektir.
Özellikle mesle¤in gelece¤i aç›s›ndan meslek mensubunun yabanc› dil bil-- mesinin önemi çok önem kazanm›fl bu ba¤lamda meslek örgütü olarak çal›fl-- malar›m›z geçmifl de oldu¤u gibi ge-- lecekte de devam edilecektir.
IV. MESLEK ÖRGÜTÜNÜN GÜNDEM‹
Mesle¤in üst örgütü TÜRMOB dün-- yadaki mesleki geliflmelere paralel olarak kendisine ba¤l› 78 odan›n gö-- rüfllerini de¤erlendirerek 16 dosyadan oluflan projelerini 40. Baflkanlar Ku-- rulu toplant›s›nda gündeme getirmifl ve meslekte yeni vizyon önerisini tar-- t›flmaya açarak gündeme getirmifltir.
Bu Projeler;
• Muhasebe Mesle¤inde Haks›z Rekabet
• Meslek Yasas›, Yönetmelikler ve Mesleki Kararlar
• Muhasebe Mesle¤i Kalite Standart-- lar› Merkezinin Oluflturulmas›
• Muhasebe Mesle¤inde Etik
• Muhasebe Mesle¤inde Uzlaflma
• Uluslararas› Muhasebe Uzmanl›k Ruhsat›
• Kamu kurumlar› ile ‹liflkilerde Ve-- rimlilik Yaratma
• Muhasebe Standartlar› Uygulamalar›
• Mevzuat› ‹zleme ve Oluflturma
• Vergi ve Di¤er Mevzuatlarda Görüfl Oluflturma ve Yorumlar
• Muhasebe Mesle¤inde ‹fl Gelifltirme ve Mesle¤in Gelece¤i
• Avrupa Birli¤i Muktesebat›nda Mu-- hasebe Mesle¤inin Uyumu
• Türkiye Muhasebe Mesle¤ini Gelifl-- tirme Forumu
• KOB‹’ler, Muhasebe ve Denetim Uygulamalar›
• Muhasebe Mesle¤inde Toplumsal Çal›flma Konular›
V. SONUÇ
Görüldü¤ü gibi dünyadaki ve ülke-- mizdeki mesleki geliflmeler,vizyonu genifl, geliflmelere aç›k ve önderlik edebilecek bir meslek örgütünün var-- l›¤›n› zorunlu k›lmaktad›r.
Bu da ancak ve en baflta, melek örgü-- tünün yöneticilerinin, sözünü etti¤i-- miz vizyona sahip olmalar›, melek ör-- gütlerinin gücünü yan›na alarak onur-- lu ve dimdik duruflu sayesinde sa¤la-- nabilir ve sürdürülebilir olacakt›r.
Bu anlamda, TURMOB 19.ola¤an seçimli genel kuruluna giderken, yeni görev alacak yöneticilerimize olan deste¤imiz bu güne kadar oldu¤u gibi bundan sonra da devam edecektir.
