ii Ataşehir Belediyesi – Çevre Koruma ve Kontrol Müdürlüğü
Ayten BAĞDATLIOĞLU KARTAL / Ataşehir Belediyesi Çevre Koruma ve Kontrol Müdürü / Çevre Yüksek Mühendisi Dr. Feyza DİŞLİ / Çevre Mühendisi
M. İpek ÖNDER / Çevre Mühendisi Çiğdem KARA / Çevre Mühendisi Elif ECE / Çevre Mühendisi
Mehmet OYMAK / Halkla İlişkiler Uzmanı
Danışman ve Teknik Uzmanlar:
Dr. Baha KUBAN / Demir Enerji / Kıdemli Danışman Esra DEMİR / Demir Enerji / Kıdemli Danışman Caner DEMİR / Demir Enerji / Kıdemli Danışman Melda KARADEMİR / Demir Enerji / Danışman
Danışman Firma Bilgileri:
DE SÜRDÜRÜLEBİLİR ENERJİ VE İNŞAAT SANAYİ TİC. LTD. ŞTİ.
Koşuyolu mahallesi, Halili sokak, No:7, 34718, Kadıköy / İSTANBUL Telefon: +90 (216) 428 76 69
E-mail: bilgi@demirenerji.com Web adresi: www.demirenerji.com
Ataşehir Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı hazırlığında görev alan teknik uzmanlar ve danışmanlar yukarıda yer almaktadır. Bu eylem planının tüm hakları saklıdır.
iii
Önsöz
Değerli Çevre Dostları,
Dünyamızın, ülkemizin ve beraberinde de ilçemizin son yıllarda karşılaştığı en büyük tehditlerin başında iklim değişikliği geliyor. Buna bağlı
olarak da yaşanacak çevresel problemler bizleri fazlasıyla endişelendiriyor.
Derin bir nefes alarak başladığımız hayatı ‘nasıl’
yaşadığımız kadar bizden sonraki kuşaklara da ‘nasıl’
bıraktığımız da hayli önemli. Filizlendiği toprağa sıkıca bağlanıp gölgesinde soluklandığımız çınarlara, dertlerimizi dertlerine katıp götüren dalgalara, göğün mavisine, umuda kanat çırpan göçebe kuşlara, dağa, taşa; en önemlisi de geleceğimiz olan yavrularımıza borcumuz var.
Bu sebeple Ataşehir’in kentsel sürdürülebilirliği ve iklim kriziyle mücadelesi için enerji ve kaynakların tüketimi ile yarınlarımız olan evlatlarımıza daha temiz, daha yaşanabilir bir ilçe bırakmak adına pek çok çalışma yürütüyoruz.
2011 yılında başlattığımız “İklim Dostu Kentler Kampanyası” çerçevesinde ilçemize ait sera gazı envanteri hesaplama çalışmaları kapsamda düzenlediğimiz “Ataşehir Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı Çalıştayı”nda, iklim değişikliği ile mücadele alanında gerçekleştirdiğimiz çalışmaları, uluslararası bir platforma da taşımak için Avrupa Komisyonu tarafından başlatılan
“İklim ve Enerji” için Belediye Başkanları Sözleşmesi’ne taraf olduk. Sözleşme uyarınca 2030 yılına kadar CO
2emisyonlarının %40 oranında azaltılmasını ve ülke genelindeki iklim değişikliği ile ilgili çalışmalara önemli bir katkı sağlanmasını hedeflerken, Avrupa Komisyonu’nun bu oranı revize etmesiyle birlikte biz de hedeflerimizi %50-55 seviyelerine yükselttik. Bu kapsamda ilçemizin enerji ve sera gazı salınımını azaltmaya yönelik eylem planına uygun bir zemin oluşturuyoruz.
Ataşehir’i daha yaşanılabilir ve çevre dostu bir ilçe yapmak amacıyla hazırlanan bu planın, bizlere ve gelecek nesillerimize temiz ve sağlıklı bir çevre olmasını temenni ediyor, ilçemizi doğa ile uyumlu ve iklim krizine dirençli bir kent haline getirmemizde emeği geçen herkese teşekkürlerimi sunuyorum.
Saygılarımla,
Battal İLGEZDİAtaşehir Belediye Başkanı
iv
Çalıştay Katılımcı Listesi
Ataşehir Belediyesi
Ayten BAĞDATLIOĞLU KARTAL / Ataşehir Belediyesi Çevre Koruma ve Kontrol Müdürü / Çevre Yüksek Mühendisi Dr. Feyza DİŞLİ / Ataşehir Belediyesi / Çevre Mühendisi
M. İpek ÖNDER / Ataşehir Belediyesi / Çevre Mühendisi Çiğdem KARA / Ataşehir Belediyesi / Çevre Mühendisi Elif ECE / Ataşehir Belediyesi / Çevre Mühendisi
Mehmet OYMAK / Ataşehir Belediyesi / Halkla İlişkiler Uzmanı Danışman ve Teknik Uzmanlar
Caner DEMİR / Demir Enerji / Kıdemli Danışman Esra DEMİR / Demir Enerji / Kıdemli Danışman Melda KARADEMİR / Demir Enerji / Danışman Çalıştay Katılımcıları
Ahmet Taner AVLAMAZ / İBB Ulaşım Daire Başkanlığı /Şehir ve Bölge Plancısı
Hüseyin TOROS / İstanbul Teknik Üniversitesi / Prof.
Öğretim Üyesi
Ali Cihan SAKMAN / Ataşehir Belediyesi Fen İşleri Müdürü İbrahim TOKMAK / Ataşehir Belediyesi / Ulaşım Hizmetleri Müdürlüğü
Arda MOLTAY / Çevre Dostu Yeşil Binalar Derneği / Yönetim Kurulu Üyesi
İrfan BİRİNCİ / Ataşehir Belediyesi / Park ve Bahçeler Müdürü
Aşkın ÜRKMEZER / CHP Ataşehir İlçe Yöneticisi Kazım ÇINAR / İBB Çevre Koruma ve Kontrol Daire Başkanlığı / Çevre Koruma Kontrol Müdür Yardımcısı Ayşe Belgin BAŞÇI / Ataşehir Belediyesi / Temizlik İşleri
Müdürlüğü
Mahir ŞİMŞEK / Ataşehir Belediyesi / Fen İşleri Müdürlüğü
Ayşe Berrin BEKEM / İBB Çevre Koruma ve Kontrol Daire Başkanlığı / Çevre Koruma Kontrol Müdürlüğü Şefi
Mehmet AY / Acıbadem Üniversitesi / Destek Hizmetleri Sorumlusu
Barış ARGUNŞAH / Ataşehir Belediyesi / Ulaşım Hizmetleri Müdürü
Mikdat KADIOĞLU / İstanbul Teknik Üniversitesi / Prof.
Öğretim Üyesi
Burcu AKDAĞ UĞUR / Maltepe Belediyesi / Çevre Mühendisi Muammer AKGÜN / BACADER / Prof. Öğretim Üyesi Deniz YAPICI / Ataşehir Belediyesi / Şehir Plancısı Muhammed UĞUR / Ataşehir İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü
/ Şef Devran ÇAKMAK / Ataşehir Belediyesi / Strateji Geliştirme
Müdürü Neslihan BAHAR / TAP Derneği / Genel Sekreter
Doğu KELEŞ / İstanbul Çevre Mühendisleri Odası / Çevre Mühendisi
Nihal KARAKUŞ / TÜÇEM Çevre Eğitimi ve Atık Yönetimi Derneği / Kimya Yüksek Mühendisi
Ebru GÜZEL / Fenerbahçe Üniversitesi / Doç. Dr. Öğretim
Üyesi Nurdan PAK / Ataşehir Belediyesi / Projeler Sorumlusu
Elif AKSOY / Ataşehir Belediyesi / Plan ve Proje Müdürlüğü Oya GÜZEL KUTLU / Çöpüne Sahip Çık Vakfı / Projeler Sorumlusu
Elif AYNUR / İBB Atık Yönetim Müdürlüğü / Yüksek Çevre Mühendisi
Ozan DOĞRU / Ataşehir Belediyesi / İmar ve Şehircilik Müdürlüğü
Elif KARA / Aydınlatma Gereçleri İmalatçıları Derneği / Çevre Mühendisi
Öznur KAVAK / Fenerbahçe Üniversitesi / öğrenci Elif TEKİN / Ataşehir Belediyesi / Strateji Geliştirme
Müdürlüğü
Özkan PALİ / Ataşehir Belediyesi / İdari İşler Amiri Emel KILIÇ AKTAŞ / İstanbul Çevre, Şehircilik ve İklim
Değişikliği İl Müdürlüğü / Çevre Mühendisi
Pelin KIVRIKOĞLU / İBB Atık Yönetimi Şube Müdürlüğü / Şube Müdürü
Esma ERSÖYLEYEN / İBB Çevre Koruma Daire Başkanlığı / Çevre Yüksek Mühendisi
Petek ALPTEKİN / Ataşehir Belediyesi / Park ve Bahçeler Müdürlüğü
Gaye YILMAZ / Ataşehir Belediyesi / Strateji Geliştirme Müdürlüğü
Recep CİNGİTAŞ / TÜBADER Baca Sistemleri Havalandırma ve Mutfak Yağlı Kanalları Temizleyicileri Derneği Başkanı
Gülsün COŞKUN / Benim Mahallem Dayanışma Derneği / Başkan
Sadık Semih KAYHAN / Ataşehir Belediye Başkan Yardımcısı
Gülşen ABACI / Ataşehir Belediyesi / Mali Hizmetler Müdürlüğü
Saffet ALTINDAĞ / İBB Atık Yönetimi Şube Müdürlüğü / Şube Müdürü
Hasan GÜNEYDAŞ / Ataşehir Belediyesi / Bilgi İşlem Müdürü Sevgi KARACALI / Maltepe Belediyesi / Çevre Yüksek Mühendisi
Hilal DOYUM / Ataşehir Belediyesi / Kentsel Dönüşüm Müdürü
Seyfullah ATÇI / Ataşehir Belediyesi Kent Konseyi Çevre Çalışma Grubu Başkanı
Sinan ÇORUK / İGDAŞ / Elektronik – Elektronik Mühendisi
v
İçindekiler
Önsöz ...iii
Şekil Listesi ... vi
Tablo Listesi ... vii
Kısaltmalar Listesi ... viii
Yönetici Özeti ... ix
1. Giriş ... 1
1.1. Raporun Yapısı ... 1
1.2. İklim Değişikliği Politikaları ... 2
1.2.1. Küresel Politikalar ve Eylemler ... 2
1.2.2. Ulusal Politikalar ve Eylemler ... 3
1.2.3. Yerel Politika ve Eylemler ... 7
1.3. Ataşehir İlçesi Genel Bilgiler ... 8
2. Metodoloji ... 10
2.1. SEEP Metodolojisine Genel Bakış ... 10
2.2. Sera Gazı Emisyonları Hesaplama Metodolojisi ... 10
2.2.1. İzlenen Süreç ... 10
2.2.2. Yapılan Varsayımlar ... 11
2.3. Çalıştay Metodolojisi ... 13
3. Sera Gazı Azaltımı ... 17
3.1. Sera Gazı Salım Envanteri ... 17
3.2. Hedef ... 19
3.3. Azaltım Eylemleri ... 21
3.3.1. Eylem Türleri ... 21
3.3.2. Eylemlerin İçerikleri ... 21
4. İzleme Planı ... 49
5. Genel Değerlendirme ... 51
Kaynaklar ... 53
vi
Şekil Listesi
Şekil 1: Uluslararası iklim değişikliği müzakereleri özet ... 2
Şekil 2: Türkiye’nin Niyet Edilen Ulusal Olarak Belirlenmiş Katkı (INDC) hedefi ... 5
Şekil 3: Ataşehir ilçesi gece nüfus yoğunluğu dağılımı ... 9
Şekil 4: SEEP süreci adımları ... 10
Şekil 5: Ataşehir sera gazı salım projeksiyonu ... 13
Şekil 6: Örnek çalışma konusu ... 14
Şekil 7: Ataşehir Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı Azaltım Çalıştayı katılımcıları ... 15
Şekil 8: Çalıştay açılış konuşması ve sunumları ... 15
Şekil 9: Çalıştay görselleri ... 16
Şekil 10: Ataşehir 2030 yılı sera gazı azaltım senaryosu ... 20
Şekil 11: Ataşehir ilçesi yapım yılına göre bina dağılımları ... 22
Şekil 12: Binaların sera gazı dağılımı, 2019 ... 23
Şekil 13: Konutlarda enerji tüketim kaynağı cinsine göre sera gazı salım dağılımı, 2019 ... 23
Şekil 14: Ataşehir ilçesi kamu binaları doğalgaz tüketimleri dağılımı, 2019, % ... 24
Şekil 15: Mevcut binalarda enerji verimliliği çalıştay notu ... 25
Şekil 16: Kentsel dönüşüm ve yeni binalar çalıştay notu ... 26
Şekil 17: Isıtma/soğutma sistemlerinde dönüşüm çalıştay notu ... 27
Şekil 18: İstanbul güneş ışınımı haritası... 28
Şekil 19: Avrupa güneş radyasyonu haritası ... 29
Şekil 20: Yenilenegbilir enerji çalıştay notu ... 30
Şekil 21: Ataşehir ilçesi ulaşım sera gazı envanteri, 2019 ... 34
Şekil 22: Toplu taşıma çalıştay notu ... 34
Şekil 23: Ataşehir ilçesi katı atık bertarafı ve atıksu arıtma kaynaklı sera gazı salımları, 2019 ... 39
Şekil 24: Atık ve atıksu yönetimi çalıştay notu ... 40
Şekil 25: Eğitim görselleri ... 42
Şekil 26: Ataşehir İlçesi Hava Kalitesinin İzlenmesi ve Modellemesi Araştırma Projesi ... 43
Şekil 27: Ataşehir Belediyesi Çevre Şöleni ... 44
Şekil 28: Vatandaş katılım seviyeleri ... 44
Şekil 29: İlçe sera gazı envanterinin kapsamlara göre dağılımı, 2019 ... 51
Şekil 30: Toplam sera gazı emisyonları 2030 yılı projeksiyonu ... 52
Şekil 31: Toplam kişi başı sera gazı emisyonları 2030 yılı projeksiyonu ... 52
vii
Tablo Listesi
Tablo 1: 2030 yılı sektörel azaltım hedefleri ...x
Tablo 2: Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı ile ilişkili stratejik amaç ve hedefler... 7
Tablo 3: Ataşehir ilçesi 2016-2020 yılları arası nüfusu ... 8
Tablo 4: Ataşehir mahalleleri nüfus ve yoğunluk bilgileri ... 8
Tablo 5: Ataşehir sera gazı salım miktarları, 2019 (sanayi dahil) ... 17
Tablo 6: Ataşehir sera gazı salım miktarı, 2019 (sanayi hariç) ... 19
Tablo 7: 2030 yılı sektörel azaltım hedefleri ... 20
Tablo 8: İzleme sürecinde takip edilmesi gereken bazı veri setleri ... 49
viii
Kısaltmalar Listesi
Kısaltmalar Açıklama
BAU Mevcut Durumun Değişmeden Devamı
BKGSEP Bütünleşik Kentsel Gelişme Stratejisi ve Eylem Planı
CoM Belediye Başkanları Sözleşmesi
FV Fotovoltaik
GES Güneş Enerji Santrali
ICLEI Uluslararası Yerel Girişimleri Konseyi
IEAP Uluslararası Yerel Yönetim Sera Gazı Emisyonları Analiz Protokolü INDC Niyet Edilen Ulusal Olarak Belirlenmiş Katkıya
IPCC Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli
İBB İstanbul Büyükşehir Belediyesi
İDEP İklim Değişikliği Eylem Planı
İDKK İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu İGDAŞ İstanbul Gaz ve Doğalgaz Dağıtım A.Ş.
İTÜ İstanbul Teknik Üniversitesi
MMO Makine Mühendisleri Odası
ÖTV Özel Tüketim Vergisi
RES Rüzgâr Enerji Santrali
SEEP Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı UAYP Ulusal Atık Yönetimi ve Eylem Planı UEVEP Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı
UNFCCC Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi
ix
Yönetici Özeti
Sanayi Devrimi ile birlikte toprağın altında milyonlarca yılda biriken fosil yakıtların kullanılıp havaya salımı nedeniyle iklim değişikliği her geçen gün daha da artmaktadır. Hükümetlerarası İklim Değişikliği Panelinin (IPCC) İklim Değişikliğinin Fiziksel Bilim Temeli Raporu’na (IPCC, 2013) göre, küresel iklimdeki ısınma kesindir ve 1950’li yıllardan beri iklimde gözlenen değişikliklerin çoğu son bin yıllık döneme kadar daha önce hiç görülmemiş düzeydedir. Geçen 30 yılın her 10 yılı, yeryüzünde 1850’den beri kaydedilen küresel yüzey sıcaklıklarının tüm on yıllık dönemlerinden daha sıcak olmuştur. Sanayi devriminden başlayarak, özellikle fosil yakıt tüketimi nedeniyle insan eylemlerinden kaynaklanan karbondioksit salımlarının, okyanusların ve orman alanlarının soğurabileceğinden çok daha hızlı biçimde arttığı kanıtlanmıştır. Toplumların var olan alışkanlıklarını sürdürmenin ciddi iklim değişikliği sonuçları doğuracağı, bunun da büyük çevresel yıkımlar ve muhtemel kitlesel ölümlere, aynı zamanda bunlarla bağlantılı insani felaketlere yol açacağı öngörülmektedir.
SEEP Süreci
SEEP süreci, Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı hazırlayan tüm kentlerin kullandığı Belediye Başkanları Sözleşmesi (CoM) metodolojisiyle uyumlu bir şekilde hazırlanmıştır. Başkanlar Sözleşmesi’nin SEEP raporlama şablonuna ve beraberindeki yöntem raporuna uygun şekilde yürütülen süreçte şu temel adımlar izlenmiştir:
a) Sera gazı salım envanterinin hazırlanması ile mevcut durum değerlendirmesinin yapılması, salımları azaltmak için eylemlerin oluşturulması
b) Risk ve kırılganlık değerlendirmesi ile iklim değişikliğinden etkilenen sektörler için iklim uyum eylemlerinin belirlenmesi
Sera Gazı Azaltımı
Ataşehir Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı, kentsel paydaşların katılımıyla belirlenen farklı sektörlerde enerji tüketiminden kaynaklanan salımların azaltılması için bir yol haritası oluşturmaktadır. Bu yol haritası ilk olarak Ataşehir ilçesinin 2019 yılı mevcut durum sera gazı salım envanteri hesaplanmasıyla başlanmıştır. Envanter, Uluslararası Yerel Girişimleri Konseyi (ICLEI) tarafından IPCC yönergelerine dayanarak oluşturulmuş ve her yerel yönetim için geçerli olan, Uluslararası Yerel Yönetim Sera Gazı Emisyonları Analiz Protokolünün (IEAP) genel ilkeleri ve felsefesi çerçevesinde hazırlanmıştır.
a) Temel Bulgular
2019 yılı için Ataşehir ilçesinin sanayi dahil enerji tüketimi 3.828.366 MWh ve sera gazı emisyonu 1.232.861 tCO2e olarak hesaplanmıştır. Binaların yakıt ve elektrik tüketimleri kaynaklı salımlarının toplam emisyondaki payı %60,6’dır. Ulaşım kaynaklı sera gazı salımları ise 29,3’tür. Katı atık ve atıksu arıtımı kaynaklı sera gazı emisyonları %10 olup; enerji üretimi kaynaklı salımların oranı ise %0,2 civarındadır.
Ataşehir ilçesinin sanayi hariç enerji tüketimi 3.784.406 MWh ve sera gazı salım miktarı toplam 1.217.173 tCO2e olarak hesaplanmıştır. Hesaplamalara göre %60,2’lik kısım binalar, %29,7 ulaşım,
%10,1’lik kısım ise katı atık ve atıksu kaynaklı diğer emisyonlardır. Sektörlerde ortaya koyulan azaltım önlemleri ile Ataşehir’in 2030'a kadar kişi başı salımlarında 2019 yılına göre 2030'da yaklaşık %40'lık bir azaltım sağlanabileceği belirlenmiştir. Ataşehir’in BAU (Business as Usual ya da Mevcut Durumun Değişmeden Devamı) senaryosu ile farklı kurumların nüfusa, sektörel büyümelere ilişkin yaptığı öngörüler değerlendirilerek ortaya koyulmuş ve 2030 salımları bu senaryoya göre 1.441.341 tCO2e olarak hesaplanmıştır. 2019 yılındaki nüfusun 2030’da 530.493 kişiye çıkacağı öngörülmüştür.
x 3.3.2 Eylemlerin İçerikleri başlığı altında detaylandırılan eylemler ile 2030 yılına gelindiğinde binalar sektöründe 281.075 tCO2e, ulaşım sektöründe 128.701 tCO2e, atık ve atıksu eylemlerini kapsayan diğer sektörlerde ise 82.722 tCO2e azaltım hedeflenmektedir.
Türkiye’deki büyüme hızlarında mutlak salım azaltımlarından söz etmek mümkün olmadığı için salım azaltım hedeflerini de kişi başı salımlar olarak ifade etmek doğru olacaktır. BAU senaryosuna göre kişi başı salımlar 2019’dan 2030’a 2,86 ton CO2e’den 2,72 olmaktadır. Bu durumun en büyük sebebi enerji ve fosil yakıt tüketimlerinin nüfus artış hızı oranında artmaması ve teknolojinin gelişmesi ile enerji verimliliği ve yakıt tüketimlerindeki azalıştır.
b) Eylemler
Azaltım eylemleri enerji tüketimi ve sera gazı salımlarını azaltmaya yönelik olarak binalar, enerji, ulaşım ve diğer sektörler için ayrı ayrı oluşturulmuştur. Tüm eylemler; mevcut durum/amaç, mevcut planlarla ilişki, eylemler/adımlar, eylem türü, tasarruf miktarı, teslimat planı ve riskler başlıkları altında incelenmiştir.
Bu eylemlerin sonucunda, sektörel bazda aşağıdaki tabloda görülen miktarlarda enerji tüketimi ve sera gazı salım azaltımı hedeflenmektedir.
Tablo 1: 2030 yılı sektörel azaltım hedefleri
MWh Azaltım 2030 Ton CO2e azaltım 2030
Binalar Emisyon Azaltımı 685.218 281.075
Yenilenebilir Enerji Emisyon Azaltımı 94.000 48.316
Ulaşım Emisyon Azaltımı 548.457 128.701
Diğer Emisyon Azaltımı - 82.722
Toplam Azaltım 1.327.675 540.815
1
1. Giriş
21. yüzyılın başlarında iklim değişikliğinin ulaştığı düzey itibarı ile fosil yakıtların kullanımı kaynaklı karbondioksit ve eşdeğeri sera gazları nedeniyle küresel ısınmanın gerçekleştiği bilgisi iklim bilimi tarafından artık kesin olarak söylenmektedir. Toplumların mevcut üretim ve tüketim yöntem ve alışkanlıklarını sürdürmenin önemli ölçüde iklim değişikliği sonuçlarına neden olacağı, bu durumun da büyük çevresel yıkımlar, gerçekleşmesi muhtemel kitlesel ölümlere ve bu konu ile bağlantılı diğer beşerî felaketler ile sonuçlanacağı günlük hayatta karşılaşılan ekstrem doğa olayları örneklerindeki artışla da gözlemlenmektedir. Sanayi devriminden günümüze, özellikle fosil yakıt tüketimi nedeniyle insan eylemlerinden kaynaklanan karbondioksit salımlarının, okyanusların ve orman alanlarının soğurabileceğinden çok daha hızlı biçimde arttığı kanıtlanmıştır. İklim bilimi tarafından açıkça ortaya konan bu tehlikeli durum, dünyayı bu konuya daha çok yöneltmiş olup, kentleri harekete geçirmiştir.
Yerel yönetimler, insanların yaşam kalitesini ve sağlıklarını çok yakından ilgilendiren bu soruna giderek daha fazla müdahil olmaya başlamışlardır. Hükümetlerin karar alma sürecinden farklı olarak yerel yönetimlerin bölgesel sorunlara çözüm konusunda hakimiyeti ve süreç yönetiminde yerel olmanın sağladığı avantajları değerlendirebilmesi iklim değişikliğinin olumsuz etkileri karşısında yerel yönetimlerin konumunu vazgeçilmez hale getirmiştir. Yerel yönetimlerin oluşturdukları birliktelikler ve koalisyonlar, 2000’li yılların başlarından itibaren kendi hükümetlerinden daha ileri hedefler koyarak, iklim değişikliği ile mücadelede önemli roller almaya başlayabileceklerini göstermişlerdir.
Ataşehir Belediyesi, Avrupa Komisyonu tarafından kentlerden kaynaklanan sera gazı salımlarını azaltmak için kentsel azaltım planlarını teşvik etmek, desteklemek ve temiz enerji kaynaklarının kullanımını teşvik etmek amacıyla tesis edilen Belediye Başkanları Sözleşmesi’nin (Belediye Başkanları Sözleşmesi -Covenant of Mayors, CoM) imzalayıcısıdır. Bu kapsamda, sera gazı salımlarının temel yıl olan 2019 yılına göre 2030 yılında en az %40 azaltımı konusunda belirtilen adımların uygulanmasını taahhüt etmektedir. Ataşehir Belediyesi, Çevre Koruma ve Kontrol Müdürlüğünün liderliğinde, yerel paydaşlarla koordine bir şekilde Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı (SEEP) hazırlayarak iklim değişikliğinin olumsuz etkilerinin azaltılması ve olacak iklimsel değişikliklere ilçeyi hazırlamak adına önemli bir adım atmıştır. İklim değişikliği konusunun kurumun stratejik ve yönetimsel süreçlerine dahil edilerek takip edilmesi, ilgili müdürlükler ile koordinasyonu ile yönetilmesi kapsamında Çevre Koruma ve Kontrol Müdürlüğü bünyesinde belediyeyi temsil eden İklim Değişikliği ile Mücadele Birimi kurulmuştur. İklim değişikliği, çevre sorunları ve politikaları konularında inceleme, araştırma yapmak, ilgili paydaşlarla işbirliği ile eylem ve uyum planlarını hazırlamak, kurumsal kapasitenin geliştirilmesi ile sonuçların sürdürülebilirliğini sağlamak görevlerini sürdürmektedir.
1.1. Raporun Yapısı
“Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı” temel olarak beş bölümden oluşmaktadır. Bu bölümler aşağıda detaylandırılmaktadır.
Bölüm 1 “Giriş”: Bu kısımda SEEP sürecine genel bir bakış sunulurken; sürdürülebilir enerji konusundaki ulusal ve yerel planların hedef ve strateji alanlarına da ışık tutmaktadır. Bu kapsamda Ataşehir ilçesi için hazırlanan SEEP ile ilişki kurulmaktadır.
Bölüm 2 “Metodoloji”: Bu bölümde, SEEP hazırlık süreci adımları ve bu süreç kapsamında yürütülen çalışmalarda kullanılan metodolojik yaklaşımlar açıklanmaktadır. Azaltım kısmında sera gazı envanter hazırlama aşamasında hem uluslararası kullanılan standartlar hem de kent verileri kullanılarak yapılan
2 varsayımlara ve azaltım eylemlerinin belirlenmesinde izlenen süreç ve paydaş katılımına dair bilgilendirmeler yer almaktadır.
Bölüm 3 “Sera Gazı Azaltımı”: Envanter bulgularının sektörel kırılımları ile verildiği bölümde 2030 azaltım hedefi ve projeksiyonuna dair bilgilendirmeler yer almaktadır. Azaltım eylemleri sektörel bazlı verilirken, sektörün mevcut durumu ile ulusal ve kent stratejilerindeki yeri ile ilgili bulgulara da değinilmektedir. Ataşehir’in mevcut sera gazı salımlarını azaltmak için sera gazı azaltımına yönelik sektörler aşağıda paylaşılmaktadır:
➢ Binalar (Belediye binaları, Konut dışı binalar, Konutlar) ve Enerji
➢ Ulaşım
➢ Atık
Bölüm 4 “İzleme Planı”: Bu bölümde SEEP hazırlık sürecinde tespit edilen ihtiyaçlara ileri süreçlerde giderilebilmesi adına değinilmiş olup; raporun uygulanmaya başlaması ile birlikte gerekli olacak izleme sürecine yönelik öneriler ile yerel yönetime yol gösterme hedeflenmiştir.
Bölüm 5 “Genel Değerlendirme”: Bu bölümde SEEP kapsamında elde edilen bulgular temel yıla göre değerlendirilmiş olup, kırılımlı olarak 2030 yılı azaltım senaryoları detaylandırılmıştır.
1.2. İklim Değişikliği Politikaları
1.2.1. Küresel Politikalar ve Eylemler
İklim değişikliğine karşı iş birliğinin genel çerçevesi 1992 tarihli Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi ile atılmıştır. Bu tarihten bu yana uluslararası yoğun çalışmaların yürütüldüğü iklim değişikliği konusunda 2015 yılında kabul edilen ve 2016 Kasım ayında yürürlüğe giren Paris Anlaşması bir dönüm noktası niteliğindedir. Günümüzde kentlerde gerçekleştirilen üretim ve tüketim eylemlerinin iklim değişikliği ölçeğinde değerlendirilmesi ve enerji tasarrufuna yönelik akılcı planlama ve strateji belirleme süreçlerine etkin bir biçimde dahil edilmesi bir zorunluluk haline gelmiştir. 2016 yılından bu yana anlaşma 200’e yakın ülke tarafından imzalanarak onaylanmıştır. Türkiye 7 Ekim 2021’de Paris Anlaşması’nı onaylamıştır.
Şekil 1: Uluslararası iklim değişikliği müzakereleri özet
3 Paris Anlaşması uluslararası iklim işbirliği modeline farklı yaklaşımlar getirmiştir. İklim değişikliğiyle küresel mücadelede ülkelerin kendi iklim politikalarının önceliğini temsil eden anlaşma “ulusal olarak yönlendirilmiş iklim eylemi mantığı” üzerine kurulmuştur. Bu çerçevede, azaltım yükümlülüklerinin uluslararası düzeyde belirlenerek katı kurallara ve yaptırımlara bağlandığı Kyoto modelinden taraf ülkelerin kendi ulusal koşullarına göre belirledikleri gönüllü katkılarından oluşan işbirliği modeline geçilmiştir. Türkiye’nin belirlediği ulusal niyet beyanı bir sonraki bölümde detaylandırılmaktadır.
Paris Anlaşması öncesinde iklim değişikliğinin olumsuz etkilerinin önlenmesi amacıyla sera gazı azaltımlarına odaklanılırken, söz konusu anlaşma sonrası iklim değişikliğine uyum konusu da çok sayıda ülkenin gündemine girmiştir. İklim değişikliğinin etkileri kuraklık, sıcak hava dalgaları, sel ve taşkınlar vb. durumlara göre bölgesel ve yerel farklılıklar göstermektedir. Bu nedenle, her yerde uygulanabilecek tedbirler farklı olmaktadır. Yerel yönetimler müdahale araç ve yöntemlerini belirlemekte olduğu kadar, altyapı yatırımlarında da önemli bir role sahiptir. Farklı gelişmişlik düzeylerindeki dünyanın farklı coğrafyalarından yerel yönetimleri bir araya getiren ICLEI, C40 ve Başkanlar Sözleşmesi gibi örgütlenmeler, bu konuda adım atmak isteyen yerel yönetimler için önemli bir iş birliği ve deneyim paylaşımı fırsatı sunmaktadır. Ne var ki, yerel şartlara uygun yöntemlerin belirlenebilmesi tek başına yeterli değildir; yerel yönetimlerin finansal kapasiteye ve siyasi karar alma gücüne de sahip olmaları gerekmektedir.
Avrupa kentlerinin iklimle mücadele süreci Türkiye kentlerine göre çok daha önce başladığı için gerek envanter tespitleri gerekse azaltım stratejileri daha kapsamlı olmaktadır. Avrupa Birliği, hazırlamış olduğu iklim eylem planlarıyla sera gazı etkisini ve karbon salımını 2050 yılına kadar kademeli olarak azaltmayı planlamaktadır. Sera gazı emisyonlarının 1990’lı yıllardakine göre 2030 yılında en az %40 oranında azaltılması, enerji tüketiminin %40’ının yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlanması ve enerji kullanımının %40 oranında azaltılması da hedefler arasındadır. İçinde bulunduğumuz aylarda Avrupa Birliği bu hedefleri daha da yükseltmek üzere gözden geçirme kararı almıştır.
Türkiye’deki iklim eylem planları incelendiğinde; mevcut binalarda ısı yalıtımı, yenilenebilir enerji ve enerji etkin aydınlatmaların kullanımının sağlanması, toplu taşımanın ve raylı sistemlerin yaygınlaştırılması, akıllı trafik yönetimi, eğitim ve farkındalık çalışmaları, yeşil alanların artırılması, kimyasal gübre kullanımının azaltılması, atıklardan enerji eldesi konularında çeşitli stratejiler geliştirilmektedir. Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı hazırlayan Belediyeler arasında İstanbul Büyükşehir, Denizli Büyükşehir, Kadıköy, Maltepe Belediyeleri vb. sayılabilmektedir. Kentlerde iklim değişikliği ile mücadele için, ulaşımdan yapılaşmaya, altyapıdan atık yönetimi ve arazi kullanımına kadar çeşitli alanlarda aktif politika, eylem ve stratejilere ihtiyaç olduğu anlaşılmaktadır.
1.2.2. Ulusal Politikalar ve Eylemler
Türkiye, 2004 yılında Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesine (UNFCCC) taraf olmuştur. Türkiye, UNFCCC’ye taraf olmadan önce, 2001 yılında İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulunu (İDKK) kurmuştur. Türkiye, UNFCCC'ye taraf olduktan sonra İDKK 2004 yılında yeniden yapılandırılmış ve 2010'da görevi yeni üyeleri de içerecek şekilde genişletilmiştir.
Türkiye, Sözleşmenin Ek-I listesinde yer alan diğer ülkelerden farklı bir konuma sahiptir. 2001 yılında Marakeş'te düzenlenen 7. Taraflar Konferansı (COP7) toplantısında Türkiye'nin özel koşulları tanınmış ve Ek-I’de kalmasına ve Ek-II listesinden çıkarılmasına karar verilmiştir. Bu durum, ülkenin Kyoto Protokolü'ne taraf olma konusundaki politik kararını etkilemiş ve süreci hızlandırmıştır. 2009'da Sözleşmenin bir parçası olmasından beş yıl sonra, Türkiye'nin Kyoto Protokolü'ne girişi belgelenmiş ve BM Genel Sekreterliğine gönderilmiştir. Protokolün onama süreci Ağustos 2009'da tamamlanmıştır.
4 Türkiye, Protokol'ün Ek B listesine dâhil edilmemiştir (sera gazı salımlarının azaltılmasına dair sayısal yükümlülükleri yoktur).
2009 yılında iklim değişikliği ile ilgili olan konuları ele almak amacıyla Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına bağlı olan Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü altında “İklim Değişikliği Dairesi”
kurulmuştur.
Türkiye, kendi özel koşulları ve kapasitesini dikkate alarak 2010 Mayıs ayında iklim değişikliğinin etkilerini azaltmaya yönelik küresel çabalara katkıda bulunmak amacıyla bir “Ulusal İklim Değişikliği Stratejisi” yayınlamıştır. Stratejide; ulaşım, sanayi, binalar, atıklar ve tarım ile ilgili kısa vadede (bir yıl içinde), orta vadede (1 ile 3 yıl içinde) ve uzun vadede (gelecek 10 yıl içinde başlatılacak) uygulanacak bir dizi hedef yer almaktadır. Bu Stratejide aşağıdaki gibi tedbirler de bulunmaktadır:
Kojenerasyon ve bölgesel ısıtma
Yerel kömürün yanı sıra yerel yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı
Binaların verimliliğinin artırılması
Yasal görev ve sorumluluklar açısından, Enerji Verimliliği Kanunu ile getirilen düzenlemeler, ekonominin tüm sektörlerinin yanı sıra ulusal, bölgesel ve yerel düzeydeki tüm kişi ve kurumları kapsamaktadır. Bu yönetmeliklerde sanayi, bina ve ulaşım sektörleri için yeni yükümlülükler, destekler ve eylemler bulunmaktadır. 2011 yılından itibaren Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği de yürürlüğe girmiş ve bu çerçevede yeni binalar için Enerji Performans Sertifikası verilmesi zorunlu hale gelmiştir. Aynı kanun kapsamında çıkarılan Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına Dair Yönetmelik’te ise pratik tedbirler yer almaktadır ve aşağıda bu tedbirlere ilişkin bazı örnekler yer almaktadır;
Enerji Hizmet Şirketi sektörü için kurumsal yapı ve belgelendirme programlarının oluşturulması
Tüm kamu ve özel sektör paydaşları için eğitim ve kapasite artırımı sağlanması
Enerji verimliliği projelerini destekleyecek mekanizmaların oluşturulması
Sanayi sektörüne ve binalara enerji yöneticilerinin atanması
28097 sayılı Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına Dair Yönetmelik’te, enerji verimliliğini artıran projeler yaparak enerji yoğunluğunu azaltmayı gönüllü olarak taahhüt edenlere verilecek çeşitli teşvikler de yer almaktadır. Yerel yenilenebilir enerji kaynaklarının geliştirilmesine ilişkin mevzuat çalışmalarında yol kat edilmiş ve Türkiye’de rüzgâr ve güneş enerjisi tesislerinde büyük bir artış yaşanmıştır. Enerji verimliliğine ve yeni enerji kaynaklarının kullanımına ilişkin planlanan bazı eylemler şunlardır:
Yenilenebilir enerji kaynakları ve nükleer enerji gibi sıfır salımlı enerji üretim teknolojilerinin, yerel içerik şartıyla kurulması,
Mevcut termik santrallerin genel verimliliğinin artırılması,
Enerji yoğunluklarının 2004 seviyelerine düşürülmesi,
Toplam enerji üretiminde yerel yenilenebilir enerji kaynaklarının payının %25'e çıkarılması,
Sanayi sektöründe enerji verimliliği potansiyelinden azami yararlanılması,
Yapılı çevrenin enerji verimliliği potansiyelinden yararlanılması
Şekil 2’de bu politikalar ve planlarla salımlarda gerçekleştirilecek azaltım, her şeyin olağan seyrinde devam etmesi (BAU) ile karşılaştırılmıştır.
5 Şekil 2: Türkiye’nin Niyet Edilen Ulusal Olarak Belirlenmiş Katkı (INDC) hedefi
Türkiye, aşağıdakileri içeren bir dizi ulusal iklim değişikliği politikasıyla INDC hedeflerini desteklemektedir:
• 11. Kalkınma Planı
• Türkiye İklim Değişikliği Stratejisi (2010-2023)
• Türkiye Cumhuriyeti İklim Değişikliği Eylem Planı (2011-2023)
• 2023 Sanayi ve Teknoloji Stratejisi
• Enerji Verimliliği Strateji Belgesi (2012-2023)
• Ulusal Geri Dönüşüm Strateji Belgesi ve Eylem Planı (2014-2017)
• Sera Gazı Emisyonlarının Takibi Hakkında Yönetmelik (2014)
• Ulusal Akıllı Ulaşım Sistemleri Strateji Belgesi (2014-2023) ve Eki Eylem Planı (2014-2016)
• Türkiye Ulusal Yenilenebilir Enerji Eylem Planı (2014)
• Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı (2017-2023)
• Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Stratejik Planı (2019-2023)
INDC ile farklı sektörler için uygulanacak planlar ve politikalar aşağıda özetlenmektedir.
Binalar
Binalar sektöründe benimsenen temel INDC politikası, yeni ve mevcut binalarda birincil enerji talebinin azaltılmasıdır. Bu hedefe, tasarım, teknolojik ekipman, yapı malzemeleri ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılmasını teşvik eden yöntemler (kredi, vergi indirimi vb.) ile ulaşılacaktır. Enerji kullanımını ve iklim üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmak için aşağıdaki önlemler desteklenecektir:
• Enerji talebini en aza indirmek ve yerel enerji üretimini sağlamak için pasif enerji ve sıfır enerjili ev tasarımı
• Yeni konutların ve hizmet binalarının, Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği uyarınca enerji tasarruflu olarak inşa edilmesi
• Enerji tüketimini ve sera gazı salımlarını kontrol etmek ile metrekare başına tüketilen enerjiyi azaltmak için yeni ve mevcut binalar için, Enerji Performansı Sertifikaları oluşturulması
Her şeyin olağan seyrinde devam
etmesi (BAU) senaryosu Azaltım senaryosu
Toplam Sera Gazı Emisyonları (milyon ton CO2e)
6 Sanayi
Sanayide ana müdahale alanları enerji verimliliği ve atıklardır. Enerji Verimliliği Strateji Belgesi ve Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planının uygulanmasıyla salım yoğunluğunun azaltılması, sanayi tesislerinde enerji verimliliğinin artırılması ve enerji verimliliği projelerine finansal destek sağlanması hedeflenmektedir. Atıkların uygun sektörlerde alternatif yakıt olarak kullanımını artırmak için çalışmalar yapılması, sanayi sektörüne sürdürülebilirliği ve döngüselliği sağlayacak başka bir konudur.
Enerji
Güneş ve rüzgâr enerjisinden elektrik üretim kapasitesini artırmak için yenilenebilir enerji yatırımları desteklenecektir. Hedef, 2030 yılına kadar güneş enerjisi kapasitesini 10 GW'a ve rüzgâr enerjisini 16 GW'a yükseltmektir. 2030'da elektrik iletim ve dağıtım kayıplarının yüzde 15'e düşürülmesi ve kamu elektrik üretim santrallerinin iyileştirilmesi hedeflenmektedir. Elektrik üretiminde tam hidroelektrik potansiyelinden faydalanmak, mikro üretim, kojenerasyon sistemleri kurmak ve sahada üretim yapmak gibi girişimler de enerji sektörü için bahsedilebilecek diğer girişimler olarak sayılabilir.
Ulaşım
Ulaşım sektörünün stratejik amacı yürüme, bisiklet kullanımı ve toplu ulaşım araçlarını kullanma gibi sürdürülebilir ulaşım yöntemlerini teşvik etmektir. Bu amaca uygun hedefler şunları içerir:
• Yüksek hızlı raylı sistem projeleri
• Kentsel raylı sistemlerin artırılması
• Hem yük hem de yolcu taşımacılığında karayolu taşımacılığı yerine deniz ve demiryolu taşımacılığı kullanımının artmasının teşvik edilmesi
Ulaşım sektörünün enerji kullanımı INDC açısından bir diğer strateji alanıdır. Hedefler arasında alternatif yakıtların, çevre dostu araçların teşvik edilmesi, Ulusal Akıllı Ulaşım Sistemleri Strateji Belgesi (2014-2023) ve eki Eylem Planı (2014-2016) ile yakıt tüketiminin, karayolu taşımacılığı salımlarının azaltılması, tünel projeleri ile yakıt tasarrufunun sağlanması ve eski araçların kullanımdan kaldırılması yer almaktadır. Enerji verimliliğini sağlamak için yeşil liman ve yeşil havaalanı projelerinin yanı sıra deniz taşımacılığı, binalar ve kentsel dönüşüm için özel tüketim vergisi muafiyetlerini içeren politikalar mevcuttur.
Atıklar
Atık sektörünün döngüselliğini sağlamaya yönelik ulusal politikalar, katı atıkların yönetilen düzenli depolama alanlarına gönderilmesini, bir yandan atıkları azaltırken bir yandan da ikincil hammaddelerin geri kazanılarak enerji kaynağı olarak kullanılmasını içermektedir.
Enerji, endüstriyel simbiyoz yaklaşımı ile atıklardan geri kazanılabilir. Bunun için aşağıdaki gibi süreçlerden faydalanılabilir:
• Malzeme geri dönüşümü
• Biyolojik kurutma
• Biyolojik metanlaştırma
• Kompost üretme
• Gelişmiş termal süreçler ya da yakma ve düzenli depolama alanlarındaki gazın geri kazanılması
• Sanayi atıklarının diğer endüstriyel sektörlerde alternatif bir hammadde veya yakıt olarak kullanılması
7 Atık sektörüne yönelik diğer politikalar arasında, besi ve kümes hayvanı çiftliklerinden gelen atıkların kullanılması, yönetilmeyen atık alanlarının rehabilite edilmesi ve atıkların yönetilen düzenli depolama sahalarına götürülmesinin sağlanması yer almaktadır.
Ataşehir Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı’nda önerilen eylemler, 11. Kalkınma Planı (2019-2023), Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı, Türkiye İklim Değişikliği Stratejisi 2010-2023, T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı 2019-2023 Stratejik Planı, Türkiye Ulaşım ve İletişim Stratejisi 2023, Ulusal Akıllı Ulaşım Sistemleri Strateji Belgesi (2014-2023) mevcut plan ve stratejilerle uyumlu olacak şekilde hazırlanmıştır.
1.2.3. Yerel Politika ve Eylemler
Stratejik amaçlara yönelik hedefler stratejik planda belirtilmiş ve 2025 yılına kadar her yıl ölçülebilen performans göstergeleri oluşturulmuştur. Bu kapsamda bu başlıkta ilgili kent ve ilçe stratejik planları incelenmektedir.
İstanbul Büyükşehir Belediyesinin 2020-2024 Yılı Stratejik Planı’nda “Çevreye Duyarlı” başlığı altında
“Sürdürülebilir Çevre ve Enerji Yönetimini Güçlendirmek” üçüncü stratejik amaç olarak belirlenmiştir.
Bu amaç doğrultusunda “İklim Değişikliği ile Mücadeleyi Yaygınlaştırarak Çevreyi Korumak” hedefi ön plana çıkmaktadır.
Ataşehir Belediyesinin 2020-2024 Stratejik Planı’nda “Sürdürülebilir, Temiz ve Sağlıklı Çevre Ortamının Oluşturulması, Korunması ve Geliştirilmesi Sağlanacaktır” stratejik amacı altında Hedef 4.1 olarak
“Çevre Duyarlılığını Destekleyen Programlar Geliştirmek ve Uygulamak” belirtilmektedir. Bu hedef doğrultusunda Ataşehir ilçesinin Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı’nın hazırlanması performans göstergesi olarak paylaşıldığı görülmektedir. İstanbul’un ve Ataşehir’in Stratejik Planları ile hazırlanan Eylem Planı’nın ilişkisi Tablo 2’de detaylı olarak sunulmaktadır.
Tablo 2: Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı ile ilişkili stratejik amaç ve hedefler Sektör Stratejik Plan Adı Stratejik Amaç Stratejik Hedef
Binalar
Ataşehir Belediyesi 2020-2024 Stratejik Planı
A3. Toplum ve Kent Düzeninin Sürdürülebilirliği Sağlanacaktır
H3.2. Dönüşüm Odaklı Planlama Yapmak
İBB 2020-2024 Stratejik Planı
A1. Nitelikli ve Fonksiyonel Yaşam Alanları Geliştirerek Dayanıklı Bir Şehir
Oluşturmak
H1.3. Kentsel Dönüşüm Hizmetlerini Afet Önceliği ile Şeffaf ve Katılımcı Yöntemlerle Gerçekleştirmek
Enerji
İBB 2020-2024 Stratejik Planı
A3. Sürdürülebilir Çevre ve Enerji Yönetimini
Güçlendirmek
H3.2. Yenilenebilir Enerji, Enerji Verimliliği ve Aydınlatma Tesislerine Yönelik Faaliyetleri Etkileştirmek, Yaygınlaştırmak
Ulaşım
Ataşehir Belediyesi 2020-2024 Stratejik Planı
A6. “Sürekli Gelişim”
Anlayışıyla Çalışan Bir Kurum Prensibi ile Süreklilik Sağlanacaktır
H6.3. Kaynakları Etkin ve Verimli Kullanmak
İBB 2020-2024 Stratejik Planı
A2. Sürdürülebilir Hareketlilik Kapsamında Kentsel Ulaşımı Geliştirmek
H2.1. Raylı Sistemin Ağını ve Toplu Ulaşım İçindeki Payını Artırmak H2.2. Toplu Taşımada Entegrasyonu, Erişilebilirliği ve Kaliteyi Artırmak H2.4. Akıllı Ulaşım Sistemlerini ve Ulaşım Altyapı Uygulamalarını Artırarak Trafiği Etkin Yönetmek
8 Atık
Ataşehir Belediyesi 2020-2024 Stratejik Planı
A4. Sürdürülebilir, Temiz ve Sağlıklı Çevre Ortamının Oluşturulması, Korunması ve Geliştirilmesi Sağlanacaktır
H4.1. Çevre Duyarlılığını Destekleyen Programlar Geliştirmek ve
Uygulamak İBB 2020-2024 Stratejik
Planı
A3. Sürdürülebilir Çevre ve Enerji Yönetimini
Güçlendirmek
H3.1. Atık Yönetim Uygulamalarını Geliştirerek Geri Dönüşüm Oranını Artırmak
1.3. Ataşehir İlçesi Genel Bilgiler
Ataşehir, İstanbul’un Anadolu yakasında yer alan, güneybatısında Kadıköy, batıda Üsküdar, kuzeyde Ümraniye, doğusunda Sancaktepe ve güneydoğusunda Maltepe ilçeleri ile çevrili olan bir ilçedir.
Toplam 17 adet mahalleye sahip olan ilçenin batı kısmındaki arazilerde yoğun konut ve ofis projeleri gerçekleştirilmektedir. İlçenin yüzölçümü 26 km’dir. İlçeden D100 karayolu, E80 ve E02 otoyol ve çevre yolu geçmektedir. Ataşehir, İstanbul’un geneli gibi engebeli bir topografyaya sahiptir. Marmara Denizi’nin etkisi altında olan Ataşehir ilçesi, yazları sıcak ve az yağışlı, diğer mevsimlerde ise yağışlı geçmektedir. Kış aylarında ilçenin kuzey kesimlerinde özellikle kar yağışı görülmektedir.
Ataşehir ilçesinin temel yıl olarak belirlenen 2019 yılındaki nüfusu 425.094’tür. Aşağıdaki tabloda Ataşehir ilçesinin son beş yıllık nüfusu paylaşılmaktadır.
Tablo 3: Ataşehir ilçesi 2016-2020 yılları arası nüfusu
İlçe Adı 2016 2017 2018 2019 2020
Ataşehir 422.513 423.372 416.318 425.094 422.594
İlçe yoğunluk ortalaması 16.862 kişi/km2’dir ancak Esatpaşa, Örnek, Fetih mahallelerinde yoğunluğun 30.000 kişi/km2’yi bulduğu görülmektedir. Tablo 4’te Ataşehir ilçesinde bulunan mahallelerin 2018 ve 2019 yılı nüfus verilerindeki değişim analiz edilerek, her bir mahallenin km2 olarak büyüklükleri ve kişi/km2 olarak yoğunlukları verilmektedir.
Tablo 4: Ataşehir mahalleleri nüfus ve yoğunluk bilgileri
Büyüklük Yoğunluk
Mahalleler 2018 2019 Değişim km2 kişi/km2
İçerenköy 74.724 75.188 0,62% 3,600 20.886
Kayışdağı 41.193 42.254 2,58% 1,845 22.902
Atatürk 30.797 32.259 4,75% 2,539 12.705
Barbaros 31.259 32.093 2,67% 2,936 10.931
Esatpaşa 27.563 29.845 8,28% 0,985 30.299
Küçükbakkalköy 28.765 29.541 2,70% 2,272 13.002
İnönü 28.567 29.278 2,49% 1,244 23.535
Örnek 27.521 28.133 2,22% 0,962 29.244
Ferhatpaşa 21.314 21.555 1,13% 3,827 5.632
Mevlana 18.223 18.355 0,72% 0,798 23.001
Mustafa Kemal 14.450 14.555 0,73% 0,602 24.178
Yeni Çamlıca 13.523 13.361 -1,20% 0,737 18.129
Yenişehir 12.893 13.055 1,26% 0,817 15.979
9
Aşıkveysel 12.880 13.043 1,27% 0,418 31.203
Fetih 11.797 11.851 0,46% 0,419 28.284
Yenisahra 10.943 10.791 -1,39% 0,707 15.263
Mimar Sinan 9.906 9.937 0,31% 0,502 19.795
TOPLAM 416.318 425.094 2,11% 25,210 16.862
Ataşehir ilçesindeki mahallelerin nüfus yoğunluk haritası Şekil 3’te gösterilmektedir.
Ataşehir ilçesinde ekonomik hayatın gelişimi orta seviyede olarak ifade edilebilmektedir. İlçede eski yerleşim bölgesi olduğu kadar yeni yerleşim bölgesi de bulunmaktadır. Bu yeni yerleşim yerlerinde yaşayan kesimin gelir düzeyinin daha
yüksek olduğu
söylenebilmektedir. Bu duruma ek olarak, ilçede
gecekondu da
bulunmaktadır.
Ataşehir, 2017 yılında yapılan ilçe sosyoekonomik gelişmişlik endeksinde Türkiye genelinde 21, İstanbul ilinde 11. Sırada 2,402 skor ile 1. Kademe ilçeler arasında yer almaktadır. Demografik, istihdam, eğitim düzeyi, sağlık, rekabetçilik, mali ve yaşam kalitesi değişkenleri olmak üzere 32 değişkeni içeren çalışma sonucu Ataşehir Türkiye’nin en gelişmiş ilçeleri arasında olduğu görülmektedir. İlçede birçok iş merkezi açılması ile bölgede yaşayanlara istihdam sağlanması beklenmektedir. Ataşehir ilçesinde orta ve küçük işletmelerinin bulunması yanında, ilçe dışında bulunan birçok fabrikanın yönetim ve satış merkezleri bulunmaktadır. Bu kuruluşların da çeşitli sanayi dallarını karşıladığı söylenebilmektedir. Bölgede tarım alanları olmadığı için ekonomik faaliyet olarak tarım yapılamamaktadır. Ancak Anadolu yakasının sebze ve meyve ihtiyacını karşılayan (Büyükşehir Belediye Başkanlığına ait) Hal ilçe merkezinde bulunmaktadır.1
1 http://www.atasehir.gov.tr/atasehir-ekonomik-durumu Şekil 3: Ataşehir ilçesi gece nüfus yoğunluğu dağılımı
10
2. Metodoloji
2.1. SEEP Metodolojisine Genel Bakış
Bu çalışmada Ataşehir Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı kapsamında Başkanlar Sözleşmesi tarafından benimsenen yöntem ve standartlardan yararlanılmaktadır. Aşağıdaki şekilde Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı hazırlık sürecinde izlenen adımlar gösterilmektedir.
Şekil 4: SEEP süreci adımları
a) Eğitim Çalışması: Kurumsal kapasitenin artırılmasına yönelik belediye çalışanlarına eğitim verilmesi
b) Sera Gazı Envanteri: Ataşehir ilçesine ait sera gazı kaynakları tüketim verilerinin toplanması ve kente ait en çok sera gazı salım kaynaklarının belirlenerek sera gazı envanterinin hazırlanması
c) Azaltım Projeksiyonu: Ataşehir için hazırlanan Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı’nda yer alan sera gazı azaltım kısmında binalar ve enerji, ulaşım, atık ve atıksu yönetimi ve tarım konularında eylemlerin oluşturulması
d) Azaltım Önlemleri: Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı’nda yer alan eylemlerin hayata geçirilmesi
e) İzleme ve Raporlama: Belirlenen temel yıla göre sera gazı kaynak ve enerji tüketim miktarlarındaki değişimlerinin izlenmesi ve raporlanması
2.2. Sera Gazı Emisyonları Hesaplama Metodolojisi
2.2.1. İzlenen Süreç
Başkanlar Sözleşmesi girişimi, bu sürece yeni başlayan belediyelerin yerel koşullarına uyan bir azaltım eylem planı geliştirmelerine imkân tanımaktadır. Halihazırda enerji ve iklim eylemlerini oluşturmuş belediyelerin ise yaklaşımlarında büyük değişiklikler yapmaksızın bir azaltım eylem planı geliştirmelerine olanak sağlamaktadır. Sözleşmede, bu ilke göz önünde bulundurularak, mevcut standartlara ve yöntemlere dayanan veya bunlardan uyarlanan çok seçenekli bir metodoloji geliştirmiştir. Bazıları birbirine bağımlı olan farklı seçenekler, temel yılı seçimi, salım envanteri yaklaşımı, dahil edilen sera gazları, emisyon faktörleri ve azaltım hedeflerinin tanımlanması ile ilgili seçenekler olmaktadır.
• Kapasite artırma ile ilgili konularda belediye çalışanlarına eğitim verilmesi
EĞİTİM ÇALIŞMASI
• Kentsel ve kurumsal sera gazı emisyon envanterinin hazırlanması
SERA GAZI EMİSYON
ENVANTERİ • Azaltım hedefi kapsamında plan yılı içinde sektörel emisyon azaltım oranlarının belirlenmesi
AZALTIM PROJEKSİYONU
• Azaltım hedefini sağlayabilmek adına ilgili eylemlerin belirlenmesi
AZALTIM EYLEMLERİ
• Belirlenen temel yıla göre sera gazı kaynak ve enerji tüketim değişimlerinin izlenmesi ve raporlanması
İZLEME VE RAPORLAMA
11 Temel Yıl
Temel yıl, önerilen eylemlerin sonuçlarını izlemek için salım azaltım hedefinin karşılaştırılacağı referans yılıdır. Bu yılı belirlenirken mümkün olduğunca en güvenilir verinin bulunduğu ve olağanüstü olayların (pandemi vb.) olmadığı bir yıl seçilmesi istenmektedir. Bu kapsamda Ataşehir için temel yıl 2019 yılı olarak seçilmiştir.
Kapsam
Ataşehir Belediyesinin sınırı dahilinde seçilen sektörler binalar, enerji, ulaşım, atık ve atıksu olup, sanayi sektörü ile ilgili sera gazı hesaplamaları da yapılmıştır. Ataşehir Belediyesinin büyük ölçüde özel sektör olarak nitelenebilecek sanayi sektörü üzerinde herhangi bir yaptırım yetkisi bulunmamaktadır.
Bu nedenle azaltım hedefleri belirlenirken sanayi sera gazları kapsam dışı tutulmuştur.
Yöntem
Her enerji taşıyıcısının doğrudan ve dolaylı sera gazı salımları, nihai enerji tüketiminin karşılık gelen salım faktörü ile çarpılması ile hesaplanmıştır. Ayrıca, atıklar, atıksu arıtma, tarım ve hayvancılıktan kaynaklanan CH4 ve N2O salımları hesaplanmış ve CO2e'ye dönüştürülmüştür.
Mevcut Durum Salım Envanterinin hazırlanmasında kentler tarafından en yaygın olarak kullanılan Eylem temelli yaklaşım kullanılmıştır. Bu yaklaşımda, Ataşehir’deki doğrudan (yakıt yakma yoluyla) veya dolaylı (elektrik tüketimi yoluyla) enerji tüketiminden kaynaklanan tüm CO2e (veya sera gazı) salımları dâhil edilmektedir. Sera gazı salımlarının çoğu CO2 salımı iken, CH4 ve N2O salımları konut ve ulaşım sektörlerindeki yanma süreçleri bakımından ikincil öneme sahiptir. Tüm CO2, CH4 ve N2O salımları, Beşinci Değerlendirme Raporundaki (AR5) IPCC salım faktörleri kullanılarak küresel ısınma potansiyelleri (GWP) ile birlikte tüm yakıt türleri için hesaplanmaktadır. CO2 dışındaki diğer salımların dâhil edilmesinin nedenlerinden biri de Ataşehir’in atıklardan (CH4), atıksudan (CH4, N2O), çiftlik hayvanlarının enterik fermantasyonundan (CH4) ve tarımda kullanılan kimyasal gübrelerden (N2O) kaynaklanan salımları hesaplamasıdır.
Ataşehir Belediyesinin belirlenen sınırları içerisinde sera gazı hesaplamalarında IPCC, KADEME-1 ve KADEME-2 metodolojisi esas alınmıştır. Bu doğrultuda, Kapsam-1, Kapsam-2 ve Kapsam-3 sera gazı kaynakları türlerine göre hesaplamalarda aşağıdaki formüller ve değişkenler kullanılmıştır:
Salımlar GHG, yakıt = CO2 salımı, yakıt + CH4 salımı, yakıt + N2O salımı, yakıt +…
CO2 salımı, yakıt = Yakıt tüketimi x Emisyon Faktörü CO2, yakıt
2.2.2. Yapılan Varsayımlar
Hedeflenen 2030 yılı için sera gazı salımı varsayımları; nüfus artış hızı, bina ve hizmet sektörü büyüme oranı, son on yıldaki enerji tüketim eğilimleri ve Ataşehir Belediyesinin yetki alanında meydana gelen mevzuat kaynaklı değişiklikler dikkate alınarak yapılmıştır. Sektör temelli mevcut durumun devam etmesi halinde kentin sera gazı gelişimini hesapladığımız varsayımlar aşağıda listelenmiştir. Azaltımlara dair varsayımlar her eylemin içeriğinde ayrıca belirtilmiştir.
a) Nüfus projeksiyonu
Ataşehir ilçesi için 2010-2020 yılları arası nüfus artış oranının ortalamasına göre 2030 yılı nüfus projeksiyonu yapılmıştır. Ataşehir Belediyesi Plan ve Proje Müdürlüğü tarafından temin edilen nüfus projeksiyon tahminleri de dikkate alınarak Ataşehir ilçesi yıllık ortalama %2’ye yakın bir nüfus artışı
12 öngörülmektedir. Belirlenen bu oran ile Ataşehir ilçesinde ikamet eden kesimin 2030 yılında 530.493 kişiye ulaşacağı tahmin edilmektedir.
b) Binalar
Binalar ile ilgili sera gazı salımları, aşağıdaki bina tipolojilerine göre yapılan varsayımlar ile artırılmıştır.
i. Konutlar: Enerji tüketiminin nüfus artışıyla doğru orantılı olduğu düşünülmektedir ve artış hızı yılda %2 olarak alınmıştır. Enerji tüketiminde, önceki yıllardaki değişimi göz önüne alarak bir artış oranı belirlemek; altyapı değişiklikleri, doğalgaz penetrasyon oranı artışı gibi konular bu artış oranını köklü olarak etkileyeceği için sağlıklı bir değerlendirme yapılamamasına yol açmaktadır. Bu nedenle nüfus artışı ile doğru orantılı değişim öngörülmüştür. Azaltım hesaplamalarını detaylandırabilmek için konutlarda elektrik tüketimini genel Türkiye’de geçerli tüketim alışkanlıkları temel alınarak bazı varsayımlarla kırılım sağlanmıştır.
Konutlarda elektrik tüketiminin %10’u soğutma, %20’si ısıtma, %30’u diğer elektrikli cihazlar ve %40’ı aydınlatma olduğu varsayılmıştır.
ii. Konut dışı binalar: Enerji tüketim artışları son 5 yıldaki eğilimler ve hizmet sektörünün kalkınma durumu dikkate alınarak belirlenmiştir. Varsayımlar aşağıdaki gibidir:
1. Doğal gaz: Penetrasyon oranı %86 civarında olan ilçede doğalgaz tüketim artışı öngörülmemiştir.
2. LPG: son 4 yıldaki yıllık ortalamaya göre %1 artış oran öngörülmektedir.
3. Akaryakıt: son 4 yıldaki yıllık ortalamaya göre %1 artış oranı öngörülmektedir.
4. Elektrik: son 4 yıldaki yıllık ortalamaya göre %1artış oranı öngörülmektedir.
iii. Belediye binaları: Hizmet noktalarının ve büyüklüklerinin artışı ile yeni hizmet noktalarına geçişten sonra sağlanacak istikrarlı seyir göz önüne alınarak belediye binalarının enerji tüketimi ile ilgili aşağıdaki varsayımlar yapılmıştır:
1. Doğal gaz: yılda %2 artış oranı öngörülmüştür.
2. Elektrik: yılda %3 artış oranı öngörülmüştür.
c) Ulaşım
Ulaşım sektöründe belediyedeki mevcut durum ve araç sayıları ve kentteki özel araç durumu ayrı ayrı göz önüne alınmıştır. Kentteki araç sayısının nüfus artışına benzer şekilde artacağı öngörülürken yenilenen araçların gelişen teknolojiyle birlikte yakıt tüketimlerindeki azalış da değerlendirilmiştir.
Ulaşım sektörü yakıt tüketimi ve sera gazı salımı artış oranları aşağıdaki gibidir:
i. Belediye araç filosu:
1. Dizel: Yıllık olarak %1 artış oranı öngörülmüştür.
2. Benzin: Herhangi bir artış öngörülmemiştir.
ii. Özel Araçlar
3. Dizel: Yıllık %1 artış oranı öngörülmüştür.
4. Benzin: Herhangi bir artış öngörülmemiştir.
5. LPG: Yıllık %1 artış oranı öngörülmüştür.
d) Atık ve atıksu
Atık ve atıksu ile ilgili salımlar, doğrudan vatandaş eylemleriyle bağlantılı olduğu için, %1,4 olan nüfus artış oranına göre artırılmaktadır. Tarım ve hayvancılıkla ilgili salımlar ildeki hayvan varlığı değişimi göz önüne alınarak yılda %1 oranında artacağı ön görülmüştür.
Sera Gazı Azaltım Projeksiyonu
Yukarıdaki varsayımların bir sonucu olarak, Ataşehir ilçesi salımları (sanayi hariç) 2030 yılı toplam enerji tüketimi 4.449.455 MWh ve sera gazı salımları 1.441.341 tCO2e olarak hesaplanmıştır olacaktır. 2019 yılında 2,86 tCO2e olan kişi başına salım miktarı 2030'da BAU senaryosuna göre 2,72 tCO2e iken;
azaltım eylemlerinin uygulanması ile 1,70 tCO2e olduğu görülmektedir (Şekil 5).
13 Şekil 5: Ataşehir sera gazı salım projeksiyonu
Kentteki mevcut uygulamaların devam etmesi ve teknolojinin gelişmesi ile bazı sektörlerde azaltımın sağlanabilmektedir ve bu durum 2030 yılında ilçede büyük artış olmasının önüne geçmektedir. Ek olarak ilçedeki nüfus artış tahminlerinin, salım seviyesindeki artış hızından fazla olması da kişi başı sera gazı salımlarının düşük seviyede kalmasını açıklayabilmektedir. 2020 ve sonrası için artış tahminleri doğrultusunda sera gazı emisyonları yükselmişti; ancak nüfus artış hızı daha yüksek kalması nedeniyle kişi başı emisyonlar düşmüş gibi görülmektedir.
2.3. Çalıştay Metodolojisi
Paydaş katılımının sağlanması Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı’nın oluşturulmasında önemli bir unsur olmaktadır. Eylem planı hazırlığında iklim değişikliği ile mücadele konularında öncelikli alanların tespit edilmesi ve yere özgü önemli bilgilere ulaşılması açısından sera gazı azaltım konusunda 20 Ekim 2021 tarihinde Ataşehir ilçesi için azaltım çalıştayı gerçekleştirilmiştir. Bu çalıştayda, ilçe belediyeleri ve büyükşehir belediyesinden temsilcilerin yanı sıra kalkınma ajansı, il müdürlükleri, meslek odalarından katılımcılar ile Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı hazırlık süreci yürütülmüştür.
Sürdürülebilir enerjiye geçişi desteklemek ve sera gazı emisyon salımlarının nasıl azaltılabileceğini planlamak için belediyenin ilgili birimleri ve dış paydaşlar ile çalıştay gerçekleştirilmiştir. Azaltım Çalıştayı Ataşehir Belediyesi Erdal Eren Kültür Merkezi’nde gerçekleştirilmiş olup; çalıştaya yaklaşık 45 paydaş katılım sağlamıştır. Yapılan çalıştay ile tüm paydaşların değerlendirmesinin önemli olduğu vurgulanmış olup, eylem planında yer alan eylemler ve öncelikler farklı uzmanlıklara sahip paydaşlar ile değerlendirilerek oluşturulmuştur.
2.86 2.92 2.90 2.88 2.86 2.83 2.81 2.79 2.77 2.75 2.74 2.72
2.86 2.92 2.77 2.67
2.56 2.43
2.32 2.20 2.08 1.96
1.83 1.70
0.0 1.0 2.0 3.0 4.0
0.0 0.2 0.4 0.6 0.8 1.0 1.2
2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030
Kişi Başı Emisyonlar (ton CO2e / kişi) mton CO2e
Kişi Başı (Mevcut Durum Devamı) Kişi Başı (senaryo)
14 Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı hazırlık süreci çok aktörlü ve multidisipliner bir dizi faaliyetleri içermektedir. Bu kapsamda düzenlenen eğitim ve çalıştay içeriğinde; binalar, yenilenebilir enerji, ulaşım ve atık ve atıksu konularında uzman ve yetkililerin katılımı ile gerçekleştirilmektedir.
Yapılan çalıştayda, Sürdürülebilir Enerji konusunda Ataşehir Belediyesinin ilgili birimlerinin mevcut çalışmalarla ilgili kısa sunumları katılımıcılarla paylaşılmıştır. Yapılı çevre, yenilenebilir enerji, ulaşım ve atık ve atıksu konularında Belediyenin bakış açısı, yapılan çalışmalar konusunda 10 dakikalık kısa sunumlar gerçekleştirilmektedir. Akabinde Ataşehir ilçesi sera gazı envanter sonuçları katılımcılara paylaşılmıştır. İlgili belediye birimleri ve danışman firma sunumları sonrası katılımcılar belirtilen dört temel konu perspektifinde masalara ayrılarak, masa konuları çerçevesinde görüş belirtmeleri istenmektedir.
Planlanan çalıştayda konu başlıkları yapılı çevre, yenilenebilir enerji, ulaşım ve atık ve atıksu olmak üzere 4 ana konu detaylandırılmaktadır. İlk olarak masa moderatörü konu ile ilgili envanter önerini katılımcılarla paylaşarak, kâğıda çizilen Şekil 6’daki görsel üzerine görüş alınmak istenen konular çerçevesinde katılımcıların konuyu detaylı olarak incelemeleri istenmektedir. Daha sonra, masa raportörleri masalara dağıtılan yapışkan kağıtlara katılımcıların görüşlerini yazılarak kâğıda yerleştirmektedir.
Moderatörler zaman planı, bütçe gibi ek sorularla katılımcıları yönlendirerek daha detaylı bilgi
alınmasını sağlayabilmektedir.
• Yapılı çevre: Kentsel dönüşüm ve yeni binalar, mevcut binalar
• Yenilenebilir enerji: Belediye binaları, araçlar vb. yenilenebilir enerji
kullanımı
• Ulaşım: Toplu taşıma, yeni teknolojiler (elektrikli araçlar vb.), bilişim tabanlı ulaşım hizmetleri (araç paylaşım, e-skuter, bisiklet paylaşımı vb.)
• Atık ve atıksu yönetimi: Evsel atıkların azaltılması, tesislerdeki teknolojiler
Her grup belirlenen sürede, en dış halkadan içe doğru konu başlıklarına yönelik görüş bildirmeleri istenmektedir. Düzenlenen çalıştayda, ilçenin sera gazı salımlarını azaltmaya yönelik çeşitli konular altında kolaylaştırıcı faktörler, aktörler, bariyerler ve nasıl aşılabileceği ile uygulanabilecek eylemler detaylandırılmaya çalışılmıştır. Bu kapsamda çalıştaydan paylaşılan görüşler aşağıda detaylı olarak ele alınmaktadır. Bu görüşler hazırlanan Sürdürülebilir Enerji Eylem Planına önemli katkı sunmaktadır.
Ataşehir’de sera gazı envanterinin azaltılması, farklı sektörlerin enerji durumu ve bu konuların paydaşlar ile konuşularak görüşlerinin alınması amacıyla “Ataşehir Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı”
çalıştayı düzenlenmiştir.
20 Ekim 2021 tarihinde Erdal Eren Kültür Merkezi Can Yücel Salonu’nda yapılan Ataşehir Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı Azaltım Çalıştayı’na Ataşehir Belediye Başkan Yardımcısı Sadık Semih Kayhan,
Şekil 6: Örnek çalışma konusu Belirlenebilecek
eylemler ve adımları
Bariyerler, Nasıl aşarız?
Kolaylaştırıcı faktörler, paydaşlar
Konu
15 İstanbul Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma ve Ulaşım Daire Başkanlığı, Yeditepe, Acıbadem, Fenerbahçe ve İstanbul Teknik Üniversitesi yetkilileri, ilçe belediyelerinden temsilciler, Meslek Odaları, Dernek ve Vakıf yetkilileri, Ataşehir Belediyesi Birim Müdürleri ve çalışanlarıyla Ataşehir Kent Konseyi ve lisanslı firma temsilcilerinden 60 kişi katılım sağlamıştır.
Şekil 7: Ataşehir Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı Azaltım Çalıştayı katılımcıları
Çalıştayın açılış konuşmasını Ataşehir Belediye Başkan Yardımcısı Sadık Semih KAYHAN yapmıştır.
Ardından İBB Çevre Koruma ve Kontrol Daire Başkanı adına Saffet ALTINDAĞ söz almıştır. Ataşehir Belediyesi Çevre Koruma ve Kontrol Müdürü Ayten BAĞDATLIOĞLU KARTAL yaptığı sunum ile katılımcılara Ataşehir Belediyesinin iklim değişikliği ile mücadele alanında gerçekleştirdiği çalışmaları paylaşmıştır (Şekil 8).
Şekil 8: Çalıştay açılış konuşması ve sunumları
Ataşehir Belediyesi Park ve Bahçeler Müdürlüğünü temsilen Peyzaj Mimarı Petek ALPTEKİN, Fen İşleri Müdürlüğünden Makine Mühendisi Mahir ŞİMŞEK, Strateji Geliştirme Müdürü Devran ÇAKMAK tarafından gerçekleştirilen sunumlarda ilgili müdürlüklerin örnek uygulamalarından bahsedilmiştir.
Demir Enerji firması Yönetici Danışmanı Esra DEMİR’in de “Ataşehir İlçesi Sera Gazı Envanteri ve Çalışma Metodolojisi” konulu sunumu katılımcılara aktarılmıştır.
16 Çalıştayın ikinci oturumunda ise uzman ve yöneticileri ile kentin diğer paydaş grupları bir araya gelerek
“Kent Yapılı Çevre”, “Atık ve Atıksu Yönetimi”, “Ulaşım”, “Yenilenebilir Enerji” olmak üzere 4 farklı sektörden katılımcılar yaklaşık iki saat süren bir çalışma ile çözüm önerileri ve azaltım eylemlerini tartışmıştır. Çalıştay sırasında masa konularına yönelik eylem önerileri, eylemleri uygulamada karşılaşılabilecek engeller ve nasıl aşılacağı konusunun yanı sıra kolaylaştırıcı faktörler ve aktörler detaylandırılmaya çalışılmaktadır. Şekil 9’da çalıştay sırası görüntüleri paylaşılmaktadır.
Şekil 9: Çalıştay görselleri
Çalıştayda katılımcıların görüşleri yapışkan kağıtlara yazılarak moderatör ve raportör yardımıyla çalışma kağıdına yerleştirilmesi sağlanmıştır. Bir sonraki bölümde çalıştay katılımcılarının katkıları sunulmaktadır. “Ataşehir Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı” projesi kapsamında bir araya gelen çalışma gruplarının belirlemiş olduğu Ataşehir’in karbon salımını azaltmaya yönelik çözüm önerileri ve salım azaltım senaryosu ortaya konularak hazırlanan plana katkı sağlanmıştır.
