T.C.
ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
İklim Değişikliği Dairesi Başkanlığı Ozon Tabakasının Korunması Şube Müdürlüğü
Ozon Tabakasının İncelten Maddeleri (OTİM) ve Florlu Sera Gazlarını (HFC) İçeren Sabit Ekipmanların Tespiti, Periyodik Sızdırmazlık
Kontrolü ve İlgili Teknik Personelin Eğitimi ÇALIŞTAY BİLGİ NOTU
Bilindiği üzere ülkemizde yürürlükte olan mevzuat (Ozon Tabakasını İncelten Maddelerin Azaltılmasına İlişkin Yönetmelik) 2037/2000/EC Tüzüğü ile uyumludur. Ancak, AB 16 Eylül 2009 yılında 1005/2009/EC Tüzüğü ile mevcut tüzüğü güncellemiştir.
Ayrıca, 842/2006/EC No’lu tüzük ile bazı florlu sera gazlarının emisyonlarını kontrol altına almayı amaçlayarak, bu tüzüğün uygulanması için bir dizi tüzük daha yürürlüğe koymuştur.
Taraf olduğumuz Montreal Protokolü hükümlerince yaygın olarak kullanılan HCFC’ler belirli bir takvim çerçevesinde azaltılmakta ve mevcut teknolojiler, henüz ülkemizde mevzuatı bulunmayan HFC’lere uyumlu hale getirilmektedir.
Söz konusu Çalıştayda, uyumlaştırma sürecinde karşılaşılan bariyerlere çözüm aranması ve çalışmaların küçük ölçekten genele yaygınlaştırılması amacı ile ülkemizdeki her sektörü temsil edebilecek şekilde İzmir, Aydın ve Manisa illerinin pilot bölge olarak seçilmesi istişare edilmiştir. Bu kapsamda, aşağıda sunulan iki ana bariyer başlığı altında çözüm yolları üretilmeye çalışılmıştır.
1. OTİM ve HFC İçeren Sabit Ekipmanların Tespiti
3 kg., 30 kg. ve 300 kg. ve üzeri OTİM/Florlu Gaz içeren veya bu maddelere bağlı olarak çalışan cihazların tespit edilmesi, bu cihazların periyodik sızdırmazlık kontrolleri
2. Teknik Personelin Eğitimi
OTİM/Florlu Gaz içeren ekipmanların bakım, onarım ve kullanımlarını üstlenecek teknik personel için sürdürülebilir bir eğitim sisteminin oluşturulması.
Toplantı Amaç ve Kapsamı Toplantı sonucunda
- Sabit ekipmanların tespit edilmesi,
- Bu ekipmanların periyodik olarak sızdırmazlık kontrollerinin gerçekleştirilmesi,
- İlgili teknik personelin sertifikalı bir kullanıcı olarak görev yapabilmesi için,
kurumlar arası sorumlulukların belirlenmesi ve sürdürülebilir bir sistemin oluşturulabilmesi için yol haritasının oluşturulması amaçlanmıştır.
ÇALIŞTAY GRUP ÇALIŞMALARI SONUCUNDA BELİRLENEN YOL HARİTASI
OTİM VE HFC İÇEREN SABİT EKİPMANLARIN TESPİTİ 1. Cihazların Sınıflandırılması
3 kg, 30 kg ve 300 kg. ve üzeri OTİM/F-gaz içeren cihazların hangi sektörlerde kullanıldığının tespit edilmesi ve sınıflandırılması gerekmektedir. Edinilen bilgilere göre çalıştayda yapılan sınıflandırma aşağıdaki şekildedir.
o 3 kg dan az soğutucu gaz içeren cihazlar
Bireysel
Pencere tipi
Kanallı
Salon tipi
Kaset tipi
Buzdolapları
o 3-30 Kg arası çatı tipi cihazlar, VRF ler
o 30-300 kg arası: su Soğutma grupları, vidali ve pistonlu kompresörlü
o 300 den fazla cihazlar: Santrifüj tip kompresörlü cihazlar (makina dairesinde bulunan bu cihazları dedektör ve monitör ile kontrol etmek gerekir.)
Ancak, bu sınıflandırma teknik uzmanların yardımları ile geliştirilmelidir.
2. Kurum ve Kuruluşlardan Bilgi Taleplerinin Yapılması
3 kg., 30 kg. ve 300 kg. ve üzeri OTİM/F-gaz içeren cihazları ithal eden büyük kapasiteli firmalardan ve yerli üreticilerden bilgi talep edilmesi gerekmektedir.
Bu talepler, Turizm sektörüne de yönlendirilmelidir. Ayrıca, geniş çapta servis hizmeti sunan firmalar bünyesinde bulunan teknik personelden de hizmet bilgilerinin talep edilmesi yaralı olacaktır.
Ayrıca, TOBB İklimlendirme Meclisi’ne pilot uygulamanın başlayacağı Ege Bölgesindeki ESSİAD ve ISKAV'a ekipmanların tespiti için destek çağrısında bulunulacaktır. Bu kapsamda Belediyeler, Sanayi ve Ticaret Odaları ve KOSGEB den destek talep edilecektir. Destek sonucunda elde edilen veriler İl Çevre Müdürlüğü’ne (Bakanlığa ulaştırılmak üzere) iletilecektir.
3. Bilgilerin İstatistikî Yöntemler İle Değerlendirilmesi
Edilen bilgilerin çapraz doğrulama yöntemi kıyaslanması ve çakışan verilerin arındırılması amacı ile kısa dönemli hizmet alınması gerekmektedir. Saha çalışmaları ile de veri toplama çalışmaları genişletilebilir. İstatistiki verilerin Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’ndan da kolaylıkla edinilebilmesi için, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile yakın bir zamanda imzalanacak olan protokole bu bir tür bir veri değişimi için işbirliğinin yapılması hükmü eklenmelidir.
4. İthalatçıların Kurulacak Olan Web Tabanlı Sisteme Ürün Kaydını Yapmaları
Gümrük kapılarından giriş yapacak ve 3 kg, 30 kg ve 300 kg ve üzeri OTİM/F- gaz içeren yeni ithal ürün ve ekipmanların Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca hazırlanacak web tabanlı bir sisteme ithalatçı tarafından kaydının yapılması için gerekli yasal zemin oluşturulmalıdır.
TEKNİK PERSONELİN EĞİTİMİ
Teknik personelin eğitimi konusunda 4 ana başlık mevcuttur.
a) Sızdırmazlık kontrolü
b) Soğutucu akışkanın geri kazanımı c) Montaj
d) Bakım ve servis
İlgili F gaz tüzüğünde belirtildiği üzere 4 sertifikasyon kademesi mevcuttur.
o Kategori 1: yukarıda belirtilen tüm ana başlıklarda (a, b, c,d ) faaliyet gösterebilir.
o Kategori 2: 3 kg dan az soğutucu gaz içeren sistemlerde (a, b, c,d ) faaliyet gösterebilir.
o Kategori 3: 3 kg dan az soğutucu gaz içeren işlemlerde geri kazanım (b) yapabilir.
o Kategori 4: 3 kg ve üstü soğutucu gaz içeren işlemlerde sızdırmazlık kontrolü, kaçak testi (a) yapabilir.
Ozon Tabakasını İncelten Maddeleri içeren cihazların sertifika gereksinimleri ise,
o Kategori 1: Tüm ağırlıklarda yukarıda belirtilen tüm ana başlıklarda faaliyet gösterebilir.
o Kategori 2: 30 kg a kadar yukarıda belirtilen tüm ana başlıklarda faaliyet gösterebilir.
o Kategori 3: 3 kg dan az sistemlerde tüm ana başlıklarda faaliyet gösterebilir.
Ayrıca;
o Pilot bölge olarak seçilen ege bölgesinde sektörel sivil toplum örgütlerine görüş sorulması,
o İklimlendirme meclisinin bir sonraki toplantısına davet için talepte bulunulması,
o TOBB iklimlendirme meclisine pilot uygulamanın başlayacağı ege bölgesindeki ESİAD’ a ekipmanların tespiti için destek çağrısında bulunulması
Müfredatın Oluşturulması
Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK), AB’nin konuyla ilgili güncel mevzuatlarını dikkate alarak, hali hazırda “Endüstriyel ve Ticari Tip İklimlendirme Uzmanı”
ve “Montaj ve Servis Elemanı” başlıkları altında meslek standartları oluşturmuş ve Resmi Gazete’de yayımlanması için gerekli girişimi başlatmıştır.
Bu çerçevede, MYK ve Bakanlığımız imkânları ile oluşturulan MYK standartları temel alınarak gerekli olan standart müfredat oluşturulmalıdır.
Uygulamalı eğitimin yanı sıra geri kazanım ve toplama hususlarının da müfredatta yer alması gerekmektedir.
Eğitim sonucunda, başarıyı ölçmek amaçlı bir sınav tertip edilmelidir. Sınav sertifikalandırma için şart olmalı iken, pratik bir eğitimi almak sınava giriş için ön koşul olmamalıdır. Ancak uygulamalı bir sınav zorunludur. Bu uygulamalı sınav, ülkemizin seçilen illerinde meslek odalarınca gerçekleştirilebilir.
Sertifikaların geçerlilik süresi 5 yıl olup, süre bitiminde kişiler yeniden sınava tabi tutulmaları gerekmektedir.
1. Eğiticilerin Eğitimi
Oluşturulan müfredatın, eğitimi ilk etapta verecek olan kimselere aktarılması gerekmektedir. Geçmiş yıllardaki tecrübeler göstermiştir ki, Meslek Lisesi Öğretmeleri konuyu diğer meslek gruplarına göre çok daha fazla sahiplenmektedirler.
2. Sürekli Eğitimin Düzenleneceği İmkânların Belirlenmesi
Sivil toplum Kuruluşlarının da çalışma kapsamına alınarak, sürekli ve periyodik eğitimin verileceği imkânlar belirlenmelidir. (Toplantı salonu, eğitim salonu, gerekli ekipmanlar vs.) Bu süreklilik, STK’ların elde edeceği gelirler ile sürdürülebilir kılınmalıdır.
3. Kurumlara Eğitim Yetkisinin Verilmesi
MYK meslek standartlarına göre eğitim verebilecek kurumların da sertifikalandırılması, çalışmaların yaygınlaştırılması için yararlı olabilir. Geniş çapta teknik servis hizmeti sağlayan firmalar da bu yetkilendirmeden yararlanmalıdır. Bu tip kurumlar, Bakanlığımız il teşkilatı personeline verilecek hizmet içi eğitimler sonrası denetlenmelidirler.
4. Teknik Personelin Oluşturulacak Sisteme Kaydı
Teknik personel, edinmiş olduğu sertifikayı Milli Eğitim Bakanlığı’nın il teşkilatına götürerek onaylatmalı ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın web tabanlı olarak kuracağı programa, kaydını sağlamalıdır. Böylelikle, Bakanlığımız bünyesinde içsel ve aktif denetimi sağlayacak bir eğitmen ve teknik personel havuzu oluşturulabilir. Hem teknik personelin, hem de firmaların güvenliği açısından, bu teknik personelin sigortalı çalışabilirliğinin sağlanması için, web tabanlı program, MEB ve Bakanlığımızın yanı sıra Sosyal güvenlik Kurumu ile de iş birliği içerisinde hazırlanmalıdır.
SIZDIRMAZLIĞIN PERİYODİK KONTROLÜ
Büyük sistemleri olan firmalar, hali hazırda yıllık, 3 yıllık ya da 5 yıllık bakım anlaşmalarını zaten yapmaktadırlar. Bu durumda servis hizmeti sağlayan firmaların bilinçlendirilmesi ile periyodik kontroller gerçekleştirilebilir.
Tespit edilen ve 3 kg., 30 kg. ve 300 kg. ve üzeri OTİM/F-gaz içeren cihazların periyodik sızdırmazlık kontrolleri için ise, mevzuatımızda son kullanıcılar olarak adlandırılan servis firmalarının bu sorumluluğu ücret karşılığında yerine getirmek için oldukça istekli olabilecekleri vurgulanmıştır.
F-gazlara ilişkin olarak, Bakanlığımızın yayımlamayı planladığı güncel mevzuatta 3 kg, 30 kg ve 300 kg ve üzeri OTİM / F-Gaz içeren cihazların periyodik kontrollerinin de işaretlenebileceği bir etiket formatı yer almalıdır.
Söz konusu toplantı sonucunda somut Çalışma gruplarından çıktıları;
- Toplantıya katılım sağlayan katılımcı kuruluşlara ve toplantıya davet edilen ancak katılım sağlamayan kurum kuruluşlara da tekrar görüş almak için gönderilmesi,
- İlgili kurum ve kuruluşlardan özel sektörden oluşan bir komisyon oluşması ve komisyonun belirli zaman aralıklarda toplanması,
- TOBB İklimlendirme Meclisi’ne ( Bir ay Ankara’da 1 ay İstanbul’da toplanan) toplantılarında gündeme alınması ile Ege Bölgesinde pilot uygulamanın başlayacağı ile ilgili bir yazı yazılması. Toplantıda; Ege Bölgesinde yer alan ESSİAD ve ISKAV'a ekipmanların tespiti için destek çağrısında bulunulması, İlgili Belediyelerden, Sanayi ve Ticaret Odalarından ve KOSGEB’ den destek talep edilmesidir.
Yukarıdaki çalışmaların yapılabilmesi için tahminen minimum 2 yıllık bir süreye ihtiyaç duyulmaktadır.
