• Sonuç bulunamadı

YIL ARMAĞANI

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "YIL ARMAĞANI"

Copied!
545
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

A N K A R A Ü N İ V E R S İ T E S İ H U K U K F A K Ü L T E S İ Y A Y I N L A R I N O . 2 1 0

ANKARA HUKUK FAKÜLTESİ

40. YIL ARMAĞANI

Ajar» - Türk Matbaası / Ankara, 1966

(2)

A COLLECTION OF ESSAYS ISSUED ON THE OCCASION OF THE FORTIETH ANNIVERSARY OF THE FOUNDATION OF THE FACULTY OF LAW, ANKARA UNIVERSITY.

* MELANGES PUBLIES A LOCCASSION DU QUARANTIEME

ANNIVERSAIRE DE LA FONDATION DE LA FACULTE DE DROIT D'ANKARA.

*

FESTGABE DER JURISTISCHEN FAKULTAET ANKARA ANLAESSLICH DER FEIER IHRES VIERZIGJAEHRIGEN

BESTEHENS.

(3)

İ Ç İ N D E K İ L E R

Prof. Dr. KUDRET AYITER

40 İNCİ YIL MERASİMİNİ AÇIŞ NUTKU ATATÜRK'ÜN FAKÜLTEYİ AÇIŞ* NUTKU (1925)

ADALET BAKANİ MAHMUT ESAT BOZKURT'UN SÖYLEVİ (1925) Prof. Dr. HÜSEYİN CAHİT OĞUZOĞLU

ANKARA HUKUK FAKÜLTESİNİN KURULUŞ VE İLK YILLARI

Sayfa

XV-XXI XXIII-XXVI XXVII-XXIX

1 - 5 2

KAMU HUKUKU

Prof. GIUSEPPE BETTIOL

LA RİFORMA DEL CODICE PENALE ITALIANO Prof. GIUSEPPE BETTIOL

İTALYAN CEZA KANUNUNDA REFORM Çeviren : Doç. Dr. Uğur Alacakaptan Prof. B. BOUZAT

FRANSA'DA SOSYAL DEĞİŞMELER VE, CEZA HUKUKU Çeviren : Prof. Dr. Faruk Erem

Prof. GEORGES VEDEL

POUVOIR POLITIQUE ET PLANIFICATION

5 3 - 7 3

7 5 - 9 4

9 5 - 1 1 6

383 - 399 Prof. GEORGES VEDEL

SİYASÎ İKTİDAR VE PLÂNLAMA

Çevirenler : Prof. Dr. Münci Kapan!, Prof. Dr. Hamide Topçuoğlu 401 - 4 1 7 Prof. GEORGES VEDEL

DEPOLITISATION, MYTHE OU REALITE?

Prof. GEORGES VEDEL

«SİYASETLE İLGİSİZLEŞME» EFSANE Mİ YOKSA REALİTE M İ ?

Çeviren: Prof. Dr. Hamide Topçuoğlu 4 3 7 - Prof. H. V. WISEMAN

THE MYTH OF MAGNA CARTA 4 5 5 - Prof. H. V. WISEMAN

MAGNA CARTA EFSANESİ

Çeviren: Prof. Dr. Münci Kapani 4 6 3 - 4 1 9 - 4 3 5

-454

• 462

• 471

HUSUSÎ HUKUK

Doç. Dr. TURGUT KALPSÜZ

SCHIEDSGERICHTSBARKEIT BEI DEN INDUSTRIE-UND HANDELSKAMMERN

IN DER TÜRKEI 1 8 7 - 1 9 9 Dr. W. SCHÖNENBERGER

DIE BEVORSTEHENDE REVISION DES SCHWEIZERISCHEN DIENSTVERTRAGS­

RECHTES 2 3 7 - 2 5 8 Dr. W. SCHÖNENBERGER

İSVİÇRE BORÇLAR KANUNUNUN HİZMET AKDİNİ DÜZENLEYEN HÜKÜM­

LERİNDE YAPILACAK DEĞİŞİKLİKLER

Çeviren: Dr. Turgut Akıntürk 2 5 9 - 2 8 0

(4)

Dr. W. SCHÖNENBERGER & y f B

DIE WAHL DES MASSGEBLICHEN RECHTES DURCH DIE VERTRAGSPARTEIEN

NACH INTERNATIONALEM PRIVATRECHT 2 8 1 - 2 9 8 Dr. W. SCHÖNENBERGER

DEVLETLER HUSUSÎ HUKUKUNDA ÂKİT TARAFLARCA YETKİLİ KANUNUN SEÇİLMESİ

Çeviren : Doç. Dr. Erdoğan Göğer 2 9 9 - 3 1 5 Prof. Dr. HALÛK TANDOĞAN

QUELQUES PROBLÈMES RELATIFS À LA RESPONSABILITÉ CIVILE EN DROITS

ALLEMAND, SUISSE ET FRANÇAIS 3 1 7 - 3 5 7 Prof. WALTER YUNG ' LE ACTES JURIDIQUES ACCOMPLIS PAR UNE PERSONNE PRIVEE DE DISCER­

NEMENT ET LA PROTECTION DES TIERS 4 7 3 - 4 8 3 Prof. WALTER YUNG

TEMYİZ KUDRETİNDEN MAHRUM OLAN BİR KİMSE TARAFINDAN YAPILAN HUKUKÎ MUAMELELER VE ÜÇÜNCÜ ŞAHISLARIN KORUNMASI

Çeviren: Prof. Dr. Halûk Tandoğan 4 8 5 - 4 9 5 Prof. WALTER YUNG

LES ELEMENTS OBJECTIFS DANS LES CONTRATS 4 9 7 - 5 1 5 Prof. WALTER YUNG

AKİTLERDE OBJEKTİF UNSURLAR

Çeviren: Halûk Tandoğan 5 1 7 - 5 3 4

HUKUK SOSYOLOJİSİ VB HUKUK TARİHİ

EMİLE DURKHEIM

CEZA EVRİMİNİN İKİ KANUNU

Çeviren: Prof. Dr. Hamide Topçuoğlu 1 1 7 - 1 4 8 J. GAUDEMET

LE POUVOIR IMPÉRIAL AUX IVe ET Ve SIÈCLES 1 4 9 - 1 5 8 J. GAUDEMET

4-5. YÜZYILDA İMPARATORLAR YETKİLERİ

Çeviren: Dr. Ayferi Göze 1 5 9 - 1 7 2 Ord. Prof. Dr. ERNEST E. HİRSCH

KUVVET VE HUKUK 1 7 3 - 1 8 6 Prof. Dr. COŞKUN ÜÇOK

EUROPA UND DIE TÜRKEI 3 5 9 - 3 6 9 Prof. Dr. COŞKUN ÜÇOK

LA POLITIQUE EXTERIEURE DE LA SUBLIME PORTE PENDANT LE PREMIER

EMPIRE ,. 371 -381

EKONOMİ

M. MENDES - FRANCE

LA PLANIFICATION ET LES ENTREPRISES 2 0 1 - 2 1 5 M. MENDES - FRANCE

LES RELATIONS ENTRE LA COMMUNAUTÉ ECONOMIQUE ET LES PAYS S U R ­

DEVELOPPES 2 1 7 - 2 3 5

VI

(5)

C O N T E N T S

Page INAUGURAL ADDRESS FOR THE 40TH ANNIVERSARY OF THE ANKARA UNI­

VERSITY LAW SCHOOL, by Dr. KUDRET AYİTER, Dean of the Law School ... X V - XXI

ATATÜRK'S INAUGURAL ADDRESS (1925) X X I I I - X X V I THE ADDRESS OF THE LATE MINISTER OF JUSTICE Mr. MAHMUT ESAT

BOZKURT XXVII - X X I X THE FOUNDING AND THE EARLY YEARS OF THE ANKARA LAW SCHOOL,

by Dr. HÜSEYİN CAHİT OĞUZOĞLU, Professor of Law 1 - 5 2

PUBLIC LAW

THE REFORM OF THE ITALIAN PENAL CODE, by GIUSEPPE BETTIOL, Profes­

sor of Law (Text in italian) 5 3 - 7 3 THE REFORM OF THE ITALIAN PENAL CODE, by GIUSEPPE BETTIOL, (Text

translated into turkish by Dr. Uğur Alacakaptan, Associate Professor of Law) 7 5 - 9 4 SOCIAL CHANGES AND THE CRIMINAL LAW IN FRANCE, by B. BOUZAT, Pro­

fessor of Law, (Text translated into turkish by Dr. Faruk Erem, Professor of

Law) 9 5 - 1 1 6 POLITICAL POWER AND PLANNING, by GEORGE VEDEL, Professor of Law

(text in french) j : 3 8 3 - 3 9 9 POLITICAL POWER AND PLANNING, by GEORGE VEDEL, Professor of Law

(text translated into turkish by Dr. Hamide Topçuoğlu and Dr. Mutici Kapani,

Professors of Law) 4 0 1 - 4 1 7 IS DEPOLITISATION A MYTH OR A REALITY ?, by GEORGES VEDEL, Profes­

sor of Law (text in french) 4 1 9 - 4 3 5 IS DEPOLITISATION A MYTH OR A REALTY?, by GEORGES VEDEL, (text

translated into turkish by Dr. Hamide Topçuoğlu, Professor of Law) 437-454 THE MYTH OF MAGNA CARTA, H. V. WISEMAN, Professor of Law (text

in english) 4 5 5 - 4 6 2 THE MYTH OF MAGNA CARTA, by H. V. WISEMAN, Professor of Law (text

translated into turkish by Dr. Miinci Kapani, Professor of Law) 4 6 3 - 4 7 1

PRIVATE LAW

ARBITRATION ORGANISED BY THE INDUSTRIAL AND COMMERCIAL CHAM­

BERS IN TURKEY, by Dr. TURGUT KALPSÜZ, Associate Professor of Law (text

in german) 1 3 7 - 1 9 9 PROPOSED CHANG1NGS IN THE PROVISIONS REGULATING THE CONTRACT

OF SERVICE IN THE SWISS CODE OF OBLIGATIONS, by Dr. W. SCHONEN-

BERGER, Professor of Law (text in french) 2 3 7 - 2 5 8 PROPOSED CHANGINGS IN THE PROVISIONS REGULATING THE CONTRACT

OF SERVICE IN THE SWISS CODE OF OBLIGATIONS, by Dr. W. SCHÖNEN*

BERGER (text translated into turkish by Dr. Turgut Akıntürk) 2 5 9 - 2 8 0

(6)

THE SELECTION OF THE COMPETENT LAW BY THE CONTRACTING PARTIES IN PRIVATE INTERNATIONAL LAW, by Dr. W. SCHÖNENBERGER, Professor of

Law (text in german) 2 8 1 - 2 9 8

SOCIOLOGY AND HISTORY OF LAW

THE SELECTION OF THE COMPETENT LAW BY THE CONTRACTING PARTIES IN PRIVATE INTERNATIONAL LAW

Law (text translated into turkish by Dr. Erdoğan Göğer, Associate Professor

of Law) . . . . , 2 9 9 - 3 1 5 SOME PROBLEMS RELATING TO THE CIVIL RESPONSIBILITY IN GERMAN,

SWISS AND FRENCH LAWS, by Dr. HALUK TANDOĞAN, Professor of Law

(text in french) 3 1 7 - 3 5 7 LEGAL TRANSACTIONS ACCOMPLISHED BY A PIERSON DEPRIVED OF DISCRI­

MINATING CAPACITY AND THE PROTECTION OF THIRD PERSONS, by WAL­

TER YUNG, Professor of Law (text in french) 4 7 3 - 4 8 3 LEGAL TRANSACTIONS ACCOMPLISHED BY A PIERSON DEPRIVED OF DISCRI­

MINATING CAPACITY AND THE PROECTION OF THIRD PERSONS, by WAL­

TER YUNG, Professor of Law (text translated in turkish by Dr. Halûk Tan-

doğan. Professor of Law) 4 8 5 - 4 9 5 THE OBJECTIVE ELEMENTS IN CONTRACTS, by WALTER YUNG, Professor of

Law (text in french) 4 9 7 - 5 1 5 THE OBJECTIVITE ELEMENTS IN CONTRACTS, by WALTER YUNG, Professor

of Law (text translated in turkish by Dr. Halûk Tandoğan, Professor of Law) 5 1 7 - 5 3 4 TWO LAWS OF PENAL EVOLUTION, by EMILE DURKHEIM, (text translated

into turkish by Dr. Hamide Topçuoğlu, Professor of Law) 1 1 7 - 1 4 8 THE IMPERIAL POWERS DURING THE IVth AND THE Vth CENTURIES, by,

1. GAUDEMET (text in french) 1 4 9 - 1 5 8 THE IMPERIAL POWERS DURING THE IVth AND THE Vth CENTURIES, by,

i. GAUDEMET, (text translated into turkish by Dr. Ayferi Göze) .: 1 5 9 - 1 7 2 POWER AND LAW, by Dr. ERNEST E. HIRSCH, Ord. Professor of Law (text

in turkish) 1 7 3 - 1 8 6 EUROPE AND TURKEY, by Dr. COŞKUN ÜÇOK, Professor of Law (text in

german) 359 - 3 6 9 FOREIGN POLICY OF THE «SUBLIME PORTE» DURING THE FIRST EMPIRE,

by Dr. COŞKUN ÜÇOK, Professor of Law (text in french) 371 - 3 8 1

ECONOMICS

PLANNING AND ENTERPRISES, by MENDES-FRANCE (text in french) 201 - 2 1 5 THE RELATIONS BETWEEN ECONOMIC COMMUNITY AND THE UNDERDEVE­

LOPED COUNTRIES, by MENDES-FRANCE (text in french) 2 1 7 - 2 3 5

(7)

T A B L E OFİS M A T I E R E S

Page ALLOCUTION POUR L'OUVERTURE DES CÉRÉMONIES DU QUARANTIÈME

ANNIVERSAIRE DE LA FACULTÉ DE DROIT DE L'UNIVERSITÉ D'ANKARA,

par le Professeur Dr. KUDRET AYİTER, Doyen de la Faculté X V - X X I DISCOURS INAUGURAL PRONONCÉ PAR ATATÜRK EN 1925 XXIII - XXVi

DISCOURS PRONONCÉ par M. MAHMUT ESAT BOZKURT, ancien ministre de

Justice X X V I I - X X I X LA FONDATION ET LES PREMIÈRES ANNÉES DE LA FACULTÉ DE DROIT

D'ANKARA, par le Professeur Dr. HÜSEYİN CAHİT OĞUZOĞLU 1 - 5 2

DROIT PUBLIC

LA RÉFORME DU CODE PÉNAL ITALIEN, par le Professeur GIUSEPPE BETTIOL

(Texte italien) 5 3 - 7 3 LA RÉFORME DU CODE PÉNAL ITALIEN, par le Professeur GIUSEPPE BETTIOL

(Texte traduit en turc par le Dr. Uğur Alacakaptan, Professeur agrégé de

Droit) 7 5 - 9 4 ÉVOLUTIONS SOCIALES EN FRANCE ET LE DROIT PÉNAL, par le Professeur

B. BOUZAT (Texte traduit en turc par le Professeur Dr. Faruk EREM) 95 - 116 POUVOIR POLITIQUE ET PLANIFICATION par le Professeur GEORGES VEDEL

(Texte français) 3 8 3 - 3 9 9 POUVOIR POLITIQUE ET PLANIFICATION par le Professeur GEORGES VEDEL

(Texte traduit en turc par le Professeur Dr. Hamide Topçuoğlu et le Profes­

seur Dr. Miinci Kapani) 4 0 1 - 4 1 7 DÉPOLITISATION, MYTHE OU RÉALITÉ ? par le Professeur GEORGES VEDEL

(Texte français) 4 1 9 - 4 3 5 DÉPOLITISATION, MYTHE OU RÉALITÉ ? par le Professeur GEORGES VEDEL

(Texte traduit en turc par le Professeur Dr. Hamide Topçuoğlu) 4 3 7 - 4 5 4 LE MYTHE DE MAGNA CARTA, par le Professeur H. V. WISEMAN

(Texte anglais) 4 5 5 - 4 6 2 LE MYTHE DE MAGNA CARTA, par le Professeur H. V. WISEMAN

(Texte traduit en turc par le Professeur Dr. Miinci Kapani) 4 6 3 - 4 7 1

DROIT PRIVÉ

L'ARBITRAGE ORGANISÉ PAR CHAMBRES DU COMMERCE ET DE L'INDUS­

TRIE EN TURQUIE, par le Dr. TURGUT KALPSÜZ, Professeur agrégé de Droit

(Texte allemand) 1 8 7 - 1 9 9 LA RÉVISION PROPOSÉE DU CONTRAT DE TRAVAIL EN DROIT SUISSE, par

le Professeur Dr. W. SCHÖNENBERGER (Texte allemand) 2 3 7 - 2 5 8

(8)

LA REVISION PROPOSEE DU CONTRAT DE TRAVAIL EN DROIT SUISSE, par la Professeur Dr. W. SCHÖNENBERGER (Texte traduit en turc par le Dr.

Turgut Akıntürk) 2 5 9 - 2 8 0 LA DÉTERMINATION DU DROIT APPLICABLE PA.R LES PARTIES CONTRAC­

TANTES EN DROIT INTERNATIONAL PRIVÉ, par le Professeur Dr. W. SCHO­

NENBERGER (Texte allemand) 2 8 1 - 2 9 8 LA DÉTERMINATION DU DROIT APPLICABLE PAR LES PARTIES CONTRAC­

TANTES EN DROIT INTERNATIONAL PRIVÉ, par le Professeur Dr. W. SCHO­

NENBERGER (Texte traduit en turc par le Dr. Erdoğan Goğer, Professeur

agrégé de Droit) 2 9 9 - 3 1 5 QUELQUES PROBLÈMES RELATIFS À LA RESPONSABILITÉ CIVILE EN DROITS

ALLEMAND, SUISSE ET FRANÇAIS, par le Professeur Dr. HALÛK TANDOĞAN

(Texte français.) 3 1 7 - 3 5 7 LES ACTES JURIDIQUES ACCOMPLIS PAR UNE" PERSONNE PRIVÉE DE DISCER­

NEMENT ET LA PROTECTION DES TIERS, par le Professeur WALTER YUNG

(Texte français) 4 3 7 - 4 8 3 LES ACTES JURIDIQUES ACCOMPLIS PAR UNE PERSONNE PRIVÉE DE DISCER­

NEMENT ET LA PROTECTION DES TIERS, par le Professeur WALTER YUNG

(Texte traduit en turc par le Professeur Dr. Halûk Tandoğan) 4 8 5 - 4 9 5 LES ÉLÉMENTS OBJECTIFS DANS LES CONTRATS, par le Professeur WAL­

TER YUNG (Texte français) 4 9 7 - 5 1 5 LES ÉLÉMENTS OBJECTIFS DANS LES CONTRATS, par le Professeur WAL­

TER YUNG (Texte traduit en turc par le Professeur Dr. Halûk Tandoğan) ... 5 1 7 - 5 3 4

SOCIOLOGIE ET HISTOIRE DU DROIT

DEUX LOIS DE L'ÉVOLUTION PÉNALE, par ÉM1L.E DURKHEIM (Texte traduit

en turc par le Professeur Dr. Hamide Topçuogu) 1 1 7 - 1 4 8 LE POUVOIR IMPÉRIAL AUX IVe ET Ve SIÈCLES, par J. GAUDEMET (Texte

français) 1 4 9 - 1 5 8 LE POUVOIR IMPÉRIAL AUX IVe ET Ve SIÈCLES, par i. GAUDEMET (Texte

traduit en turc par le Dr. Ayferi Göze) 1 5 9 - 1 7 2 LA FORCE ET LE DROIT, par le Professeur Dr. ERNST

E. HIRSCH (Texte turc) 1 7 3 - 1 8 6 L'EUROPE ET LA TURQUIE, par le Professeur Dr. COŞKUN ,

ÜÇOK (Texte allemand) 359-369 LA POLITIQUE EXTÉRIEURE DE LA SUBLIME PORTE PENDANT LE PREMIER

EMPIRE, par le Professeur Dr. COŞKUN ÜÇOK (Texte français) 3 7 1 - 3 8 1 LA PLANIFICATION ET LES ENTREPRISES, par M. MENDÈS-FRANCE (Texte

français) 201 - 2 1 5 LES RELATIONS ENTRE LA COMMUNAUTÉ ÉCONOMIQUE ET LES PAYS

SOUS-DEVELOPPÉS, par M. MENDÈS-FRANCE ( Te* te français ) 217 - 235

(9)

I N H A L T S V E R Z E I C H N I S

Seite Prof. Dr. KUDRET AYITER

ERÖFFNUNGSREDE ZUM 40. JAHRESTAG DER GRÜNDUNG DER FAKULTÄT X V - X X I ATATÜRKS ERÖFFNUNGSREDE ANLÄSSLICH DER GRÜNDUNG DER FAKUL­

TÄT (1925) X X I I I - X X V I DIE REDE MAHMUT ESAT BOZKURTS, JUSTIZMINISTER (1925) X X V I I - X X I X

Prof. Dr. HÜSEYİN CAHİT OĞUZOĞLU

GRÜNDUNGS- UND ERSTE JAHRE DER JURISTISCHEN

FAKULTÄT ANKARA 1 - 5 2

ÖFFENTLICHES RECHT

Prof. GUISEPPE BETTIOL

DIE REFORM DES ITALIENSCHEN STRAFGESETZBUCHES

(In italienischer Sprache) 5 3 - 7 3 Prof. GUISEPPE BETTIOL

DIE REFORM DES ITALIENISCHEN STRAFGESETZBUCHES

Übersetzt ins Türkische von Privatdozent Dr. Uğur Alacakaptan 7 5 - 9 4 Prof. B. BOUZAT

SOZIALE WANDLUNGEN UND STRAFRECHT IN FRANKREICH

Übersetzt ins Türkische von Prof. Dr. Faruk Erem 9 5 - 1 1 6 Prof. GEORGES VEDEL

POLITISCHE MACHT UND PLANUNG, (In französischer Sprache) 3 8 8 - 3 9 9 Prof. GEORGES VEDEL

POLITISCHE MACHT UND PLANUNG

Übersetzt ins Türkische von Prof. Dr. Hamide Topçuoğlu und Prof. Dr.

Münci Kapani 4 0 1 - 4 1 7 Prof. GEORGES VEDEL

IST ENTPOLITISIERUNG EIN MYTHUS ODER EINE REALITÄT ?

(In französischer Sprache) 4 1 9 - 4 3 5 Prof. GEORGES VEDEL

IST ENTPOLITISIERUNG EIN MYTHUS ODER EINE REALITAET ?

Übersetzt ins Türkische von Prof. Dr. Hamide Topçuoğlu 4 3 7 - 4 5 4 Prof. H. V. WISEMAN

MYTHUS DER MAGNA CHARTA ( I n englischer Sprache) 4 5 5 - 4 6 2 Prof. H. V. WISEMAN

MYTHUS DER MAGNA CHARTA

Übersetzt ins Türkische von Prof. Dr. Münci Kapani 463-471

PRIVATRECHT

PRIVATDOZENT Dr. TURGUT KALPSÜZ

SCHIEDSGERICHTSBARKEIT BEI DEN INDUSTRIE-UND

HANDELSKAMMERN IN DER TÜRKEI ( I n deutscher Sprache) 1 8 7 - 1 9 9

(10)

Seite Dr. W. SCHÖNENBERGER

DIE BEVORSTEHENDE REVISION DES SCHWEIZERISCHEN

DIENSTVERTRAGSRECHTES (In deutscher Sprache) 2 3 7 - 2 5 8 Dr. W. SCHÖNENBERGER

DIE BEVORTSTEHENDE REVISION DES SCHWEIZERISCHEN DI ENSTVERTRAGRSRECHTES

übersetzt ins Türkische von Privatdozent, Dr. Turgut Akıntürk 2 5 9 - 2 8 0 Dr. W. SCHÖNENBERGER

DİE WAHL DES MASSGEBLICHEN RECHTES DURCH DIE VERTRAGSPARTEIEN NACH INTERNATIONALE/A PRIVATRECHT

(In deutscher Sprache) 2 8 1 - 2 9 8 Dr. W. SCHÖNENBERGER

DIE WAHL DES MASSGEBLICHEN RECHTES DURCH DIE VERTRAGSPARTEIEN NACH INTERNATIONALEM PRIVATRECHT

Übersetzt ins Türkische von Privatdozent, Dr. Erdoğan Göğer 299-31,5 Prof. Dr. HALÛK TANDOĞAN

EINIGE PROBLEME IN BEZUG AUF DIE ZIVILRECHTLICHE HAFTPFLICHT IN DEN DEUTSCHEN, SCHWEIZERISCHEN UND TÜRKISCHEN RECHTEN

( I n französischer Sprache ) 317 - 357 Prof. WALTER YUNG

DIE VON EINER URTEILSUNFAEHIGEN PERSON VORGENOMMENEN RECHTSGESCHAEFTE UND DER SCHUTZ DRITTPERSONEN

(In französischer Sprache) 4 7 3 - 4 8 3 Prof. WALTER YUNG

DIE VON EINER URTEILSUNFAEHIGEN PERSON VORGENOMMENEN RECHTSGESCHAEFTE UND DER SCHUTZ DRITTPERSONEN

Übersetzt ins Türkische von Prof. Dr. Halûk Tandoğan 4 8 5 - 4 9 5 Prof. WALTER YUNG

OBJEKTIVE ELEMENTE IN DEN VERTRAEGEN

(In französischer Sprache) 4 9 7 - 5 1 5 Prof. WALTER YUNG

OBJEKTIVE ELEMENTE IN DEN VERTRAEGEN

Übersetzt ins Türkische von Prof. Dr. Halûk Tandoğan 5 1 7 - 5 3 4

RECHTSSOZIOLOGIE UND-GESCHICHTE

EMİLE DURKHEIM

ZWEI GESETZE DER STRAFEVOLUTION

Übersetzt ins Türkische von Prof. Dr. Hamide Topçuoğlu 1 1 7 - 1 4 8 J. GAUDEMET

KAISERLICHE BEFUGNISSE IN IV. UND V. JAHRHUNDERT

(In französischer Sprache) 1 4 9 - 1 5 8 Ì. GAUDEMET

KAISERLICHE BEFUNGNISSE IN IV. UND V. JAHRHUNDERT

Übersetzt ins Türkische von Dr. Ayferi Göze 1 5 9 - 1 7 2

(11)

Seite Ord. Prof. Dr. ERNEST E. HIRSCH

GEWALT UND RECHT ( I n türkischer Sprache) 1 7 3 - 1 8 6 Prof. Dr. COŞKUN ÜÇOK

EUROPA UND DIE TÜRKEI (In deutscher Sprache) 3 5 9 - 3 6 9 Prof. Dr. COŞKUN ÜÇOK

AUSSENPOLITIK DER HOHEN PRÜFTE WÄHREND DES ERSTEN REICHES

(In französischer Sprache) 371 - 3 8 1

VOLKSWIRTSCHAFT

MENDES- FRANCE

PLANUNG UND BETRIEBE (In französischer Sprache) 2 0 1 - 2 1 5 MENDES- FRANCE

BEZIEHUNGEN ZWISCHEN DER WIRTSCHAFTSGEMEINSCHAFT UND DEN

ENTWICKLUNGSLÄNDERN (In französischer Sprache) 2 1 7 - 2 3 5

(12)

40 İNCİ YIL MERASİMİNİ AÇIŞ NUTKU

Prof. Dr. Kudret AYİTER

Sayın Başkan, Çok değerli Misafirlerimiz, Sevgili Öğrencilerimiz.

5 Kasım 1925 de açılan Ankara Hukuk Fakültesi, 1964-1965 Aka­

demik yılı ile 40 mcı ders yılını kapatmış ve bu a n d a 40 inci yaşını doldurmuştur, Ankara Hukuk Fakültesi Türk İnkılâbının ilk Yüksek Tahsil müessesesidir, ve Ankaranın en eski Fakültesidir.

40 Yıl aslında uzun bir müddet değildir. Bu yakınlarda 700 üncü yıllarını kutlıyan Üniversiteler var. Fakat kutladığımız 40 mcı yılın başka bir mânası vardır. Bu yıl Hukuk İnkilâbımızın da 40 mcı yılını kutluyoruz. Ankara Hukuk Fakültesi Hukuk inkılâbımızla yaşıttır.

Bu bir tesadüf de değildir. Denebilir ki Fakültemizin açılışı, Hukuk İnkilâbımızla ilgilidir ve onun, tatbikat yönünden, Hukukun okutulu- şu bakımından bir parçasıdır.

Ankarada bir Hukuk Mektebinin açılması hakkındaki ilk teşeb­

büs 1921 yılına rastlar. Tahsisatın bulunmaması sebebiyle bu fikir o yıl gerçekleştirilememiştir. 1922 yılında Atatürk, Meclisi açış nut­

kunda Ankara'da bir Hukuk Mektebinin açılması konusuna değinir.

İstiklâl harbinin ve onu takiben sulh müzakerelerinin devamı dev­

rinde bu fikir yeniden ele alınamaz. Nihayet 1925 de Adliye Vekili Mahmut Esat Bozkurt Bina ve Hocaların hazır olduğunu ileri sürerek mektebin d a h a o yıl açılmasını istiyor. Kendisini bu yola sevkeden fikirleri bu gün açıkça görüyoruz : İstanbul Hukuk Fakültesinin mu­

kadderatı belli değildir. M. E. Bozkurt büyük adlî inkılâbı hazırla­

maktadır. Bu inkılâbı ileri götürecek hukukçuların yetişmesini b a t ı esaslarına uygun bir Fakültede yapmak istiyor. İnkılâbı, başka bir deyimle, teminat altına almak istiyor ve bu bakımdan Fakültenin açılması için inkılâp kanunlarının meclise şevkinden evvel harekete

(13)

geçiyor. Yeni Hukuku getirmek k a d a r onu tatbik etmek mühimdi. Ni­

tekim çok uzun seneler yeni Adliye Kadrolarının en büyük kısmını Ankara Hukuk Fakültesi mezunları doldurmuştur.

Ankara Hukuk Fakültesinin, mamelekinin ilk cüz'ü, kocaman siyah bir defterdir : Kayıt defteri. Bunu Adliyede memur olan Şem­

settin Bey isminde birine veriyorlar ve Fakülteye girecekleri b u r a y a kaydet diyorlar. Şemsettin Bey en b a ş a ilk olarak kendi ismini yazı­

yor. O sene 301 kişi kaydolunuyor. Bunların büyük bir kısmı Fakül­

teye yatılı olarak devam etmek istiyor. Zaten Ankarada b a ş k a şekil­

de barınma ve kalma imkânları yok.

Mahmut Esat Bozkurt, Büyük Millet Meclisinde, Fakülte binasını bulduğunu ifade ettiği halde ve bu yolla gereken karar ve tahsisatı temin ettiği halde, binayı temin edememiştir. 1925 yıllarının Ankara- sında bulunması en güç olan şey bina idi. Fakültenin açılış zamanı yaklaştı, Mahmut Esat Bozkurt hiç bir bina bulamayınca Hukuk Mek­

tebini, Büyük Millet Meclisinde, büyük toplantı salonunda açmıya ve dersleri orada yapmıya karar verdi. Belki bu hareketi ile bu mües­

seseye verdiği değeri de göstermek istiyordu.

Fakültemizin açılışı 5 Kasım 19:25 günü oldu. Soğuk, güneşsiz bir gün. Talebeler heyecanla bekliyor. Meclis sıralarına oturmuşlar, îlk senenin bu talebeleri a r a s ı n d a Atatürk'ün Umumî Kâtibi, Baş Ya­

ver, Ankaradaki Efganistan Büyükelçisi, yaşlı başlı pek çok kimse var. Atatürk geliyor, kürsüye geliyor ve Fakültenin, tarihî açılış ko­

nuşmasını yapıyor. Onu takiben Mahmut Esat Bozkurt konuşmasını yapıyor ve sözü ilk dersi verecek olan Ağaoğlu Ahmet'e bırakıyor.

Ankara Hukuk Fakültesi açılmıştır.

Dersler meclis toplantılarının yapılmadığı saatlerde büyük top­

lantı salonunda yapılıyor. Leyliler için bina yoktur. Leylilere yatak, battaniye ve yastık temin ediliyor, eski Müstantik Mektebinde kalı­

yorlar ve günde 50 Kuruş yevmiye alıyorlar. Sonra Tahsin Beyin evi y a t a k h a n e oluyor. Bu devrin en canlı hatırası yağmurlu gecelerde y a t a k l a r üzerinde açılan şemsiyelerdir. Eski Postahane binası, onun yakınındaki Mescit ve Medrese, Şimdiki Diyanet işleri Reisliği binası ve Vakıf Apartımanlarının çatı altı katı, 1943 senesine k a d a r devam eden 18 senelik bir göçün muhtelif uğraklarıdır.

Bu gün bu merasimi yaptığımız bu salona, ilk senenin ilk ders­

hanenin havasını getirmeğe çalıştım. Başımızın üstünde asılı duran

(14)

Atatürk'ün resmi 5 Kasım 1925 de ve onu takip eden senede ilk sı­

nıfta asılı olan resmidir. Bu merasimimizde başında konuştuğum kür­

sü ilk sene talebelerinin dershanelerinde duran kürsüdür. Bunun ar­

kasında ilk sene hocaları derslerini vermişlerdir. Ve bu kürsünün karşısında o zaman oturan ilk sınıf talebeleri, bu gün de tıpkı o za­

manki gibi, toplu olarak, omuz omuza, bir a r a d a salonumuzun bütün sağ tarafını bir kütle olarak doldurmuş bulunuyor. Hepsi bir arada, belki bir az d a h a yaşlı, fakat ilk günlerindeki kadar ateşli, zinde ve neş'eli.

Bu gün Fakültemizde bir de sergi açıyoruz. Ankara Hukuk Fa­

kültesinin 40. yılı sergisi. O r a d a îlk Profesörler Kurulu defterini gö­

rebilirsiniz. En b a ş a ilk sayfaya, ilk karar, ilk toplantı zaptı gibi, Atatürk'ün açılış Nutku yazılmış onu Mahmut Esat Bozkurt'un konuş­

ması takip etmiştir. O r a d a ilk öğrenci rehberini ve ilk ders kitap­

larını görebilirsiniz. Hocaların ve öğrencilerin bir çok eski resimleri de orada. îlk öğrenci rehberine baktığımızda Tedris Hey'et listesi başında «Fahrî Reis : Reisicumhur Gazi Mustafa Kemal Paşa» deni­

yor. «Tedris Hey'eti Reisi : Adliye Vekili Mahmut Esat; Reis Vekili : Cemil Bey (Bilsel); Türk Hukuk Tarihi Fahrî Profesörü : Başvekil is­

met Paşa; Tarihi Siyasî Akçoraoğlu Yusuf Bey». Listeden bir kaç isim d a h a görelim «İhtilâlller t a r i h i : Mahmut Esat (Bozkurt) Tıbbi A d l î : Refik ( S a y d a m ) ; İktisadî Mezhepler: Şükrü Kaya; Roma H u k u k u : Tevfik Kâmil (Koperler); Usulü Hukukiye : Sab ri Şakir (Ansay); Hu­

kuku İ d a r e : Süheyp Nizamî (Derbil)...» Bu listedeki hocalardan ve Fakültenin ilk hocalarından bu gün sadece iki kişi h a y a t t a d ı r : Prof.

Yusuf Kemal Tengirşenk ve Prof. Mazhar Nedim Göknil.

Öğrenim ilk sene inkilâp müesseselerinin içinde oluyor. Öğren­

ciler Medenî Kanun ve Ceza Kanununun kabul edilişlerini Büyük Millet Meclisinin dinleyici sıralarından takip ediyor. Neuchatel Hu­

kuk Usulü Kanunu, Meclisin Kabul edişinden evvel Talebeye okutul- mıya başlanıyor.

Ankara Hukuk Mektebi 1927 yılında. Bakanlar Kurulu kararı ile Ankara Hukuk Fakültesi ismini almıştır. 1940-1941 ders yılı sonuna k a d a r üç yıl olan okuma süresi o yıldan itibaren dört yıla çıktı.

Fakülteye, kuruluş yıllarında, şahsiyetleri ile büyük izler bırak­

mış olan üç Hocayı bilhassa zikretmek isterim. Bunların birincisi Fa­

kültenin kurucusu Mahmut Esat Bozkurttur. Büyük Vatanperver, bü-

(15)

4

yük hdtip Bozkurt en son haddine k a d a r varmış bir Atatürk h a y r a n ı idi. Fakülteye Türk Hukuk inkilâbınm ruhunu vermişti. Mahmut Esat Bozkurt'un Atatürk sevgisini şahsî bir hatıramla belirtmek iste­

rim. Fakültenin ikinci sınıfında idik. Sene 1938. Atatürk'ün hayatın­

dan ümit kesilen günlerdi. 10 Kasım gününün s a b a h gazeteleri vazi­

yetin vahamete doğru gittiğini bildirmişlerdi. İkinci ders zili çaldı.

Dersimiz Devletler Hukuku, Mahmut Esat Bozkurt'un saati. O a r a d a Fakülte Dekanlığına Atatürkün ölüm haberi gelmiş. Hocaların olayı öğrencilere bildirmeleri ve arkasından derslerin kesilmesi u y g u n görülmüş. Bir az bekledik, Mahmut Esat Bozkurt derse girdi. Ağla­

mış, yüzü kızarmış, iki tarafta sıralara tutuna tutuna güçlükle kür­

süye çıktı. Doğruldu, yüzümüze baktı, bir şey söyliyemedi, y a v a ş ç a kürsünün üzerine k a p a n d ı ve a ğ l a m ı y a başladı. Hepimiz olanı anla­

mıştık. Sonra ağır ağır doğruldu, gözünün yaşını sildi ve «Siz- s a ğ olun dedi», geldiği gibi sınıftan çıktı. «Atatürk öldü» sözünü söyliye­

medi, bu söz ağzından çıkamadı. Hukuk înkilâbımızm v e y a Mahmut Esat Bozkurt'un kendi deyimiyle «Hukuk ihtilâlimizin» bu büyük şah­

siyeti 21.12.1943 de henüz 53 y a ş ı n d a iken ölmüştür.

Fakülteye şahsiyeti ile izini bırakmış olan ilk Dekanı - o zaman­

ki ismi ile Müdürü - Cemil Bilseldir. Kuruluşu takip eden 9 sene Fa­

külteyi idare etmiştir. Fakülteye, h a r a p ve eski binalarının havası sinmesin diye, aşırı bir disiplin ve avrupaî bir öğretim sistemi tat­

bike çalıştı. Elinde saati, Profesörleri Fakülte kapısında bekler, geci­

kenlere hiç bir şey söylemeden saati gösterir, Profesörler Kuruluna devamı sağlamak için maaşları orada dağıtır, talebe yemekhanesinde a d a b ı muaşeret dersi verir, son sınıf talebesine C a k e t a t a y ve Melon şapka yaptırır, merasimlerde giyilen bu kıyafet dışında Fakülte öğ­

rencilerine yeknasak lâcivert bere giydirir, imtihan devrelerinin ba­

şında ve sonunda yatılı talebeyi tarttırır ve ancak kilo kaybedenle­

rin iyi çalıştığına hükmederdi. Cemil Bilsel 1933 senesinde istemiye istemiye istanbul Üniversitesi Rektörlüğü görevine gitmiş, Ankara Hukuk Fakültesini bırakmak istememiştir.

Fakültenin Cemil Bilsel'den sonra Dekanlığını 8 sene Baha Kan­

tar yapmıştır. Baha Hoca, 1925 senesinde istanbul Hukuk Fakülte­

sinde Ceza Usulü Dersini okutmakta idi. Mahmut Esat Bozkurt ken­

disini Ankara Hukuk Fakültesine bir yazı ile davet etmiş ve müsbet cevap vermesini rica etmiş. Üç gün sonra önde Baha Kantar, a r k a d a , sırtında kitap dolu t a h t a bir sandık, bir hammal, Adliye Vekilinin oda-

(16)

sına girip : «Geldim» dediği anlatılır. İstanbuldaki evini, eşyasını ol­

duğu gibi bırakıp derhal gelmişti. Baha Kantar, Fakülteye geniş bir müsamaha, anlayış ve herkesin hakkında azamî saygı havasını getir­

miştir.

Fakülte 1925 senesinden bu y a n a 15 Dekan tarafından idare edilmiştir. Bunların 5 i bu gün h a y a t t a değildir.

Fakültenin 40 yılı içinde kaydolan öğrenci sayısı 41642 dir.

Bunlar Fakülteden gelip geçmiş, d a h a doğrusu çoğu gelmiş fakat geçememiş, mezun sayısı 10115 de kalmıştır. Bu suretle tam 40. ncı yılımızı kutladığımızda 10.000 inci mezunumuzu d a vermiş bulunu­

yoruz. Yılda mezun sayımız ortalama 252 oluyor.

Hükümetin bize 40. Yıl hediyesi, yeni ek binamızdır. Bu bina Enstitülerimiz için gelişme imkânı verecek. Çalışma odaları sıkıntı­

mızı sona erdirecektir. Bizim, kendi müessesemize 40 inci yıl hediye­

miz, «40 inci Yıl Armağanımız» olacaktır. Bu a r m a ğ a n Fakülte ilim hayatımızın bir yıllık bir numunesi olacaktır. İlim Hayatımızda Fa­

kültemizin 40 inci yılını göstermeğe çalıştık. Son sene içinde Fakülte­

mizde on iki yabancı ilim adamı ders veya konferanslar vermişler­

dir. Bunlar Schönenberger, Lerche, Freymond, Karel Vaşak, Vedel, İvor Jennings, Wisemann, Fowset, Kerimof, Gaudemet, Guy Flattet, ve Mendes - France dır. Bu ilim adamlarının Fakültemizde verdikle­

ri ders ve konferansların saat sayısı 35 dir. Her ay öğrencilerimize ortalama 6 saat bu ilim adamlarını dinletmişiz. Öğrencilerimizin aya­

ğına ilmi ve milletler arası şöhretli ilim adamlarını getirme çabası içindeyiz. Armağanımız bu çalışmaları açıklıyacaktır.

Bu a r a d a geçen yıl içinde Fakültemizde kutladığımız Magna Carta'nm 750 nei yılı özel bir önem taşır. Magna Carta A n a y a s a ve Temel Haklar nizamının ilk adımlarından biridir. Bizim de temel ni­

zamımızın Avrupadaki doğuşudur. Biz Garptan yalnız bir kaç kanun almadık, biz G a r p Hukuk nizamını ruhu ve bütünü ile aldık. Bu ba­

kımdan Magna Carta'nın hukuk düşüncemizde bir başlangıç ve biz­

den bir p a r ç a olduğunu belirtmek istedik. Kaldı ki bu gün Dünya Ana­

yasalarının en mükemmellerinden biri olduğuna şüphe bulunmıyan Yeni Türk Anayasası ile Magna Carta arasında bir köprü kurmak da istedik. Magna Carta haftasının asıl manası budur.

Fakültemizin yalnız öğretim ve araştırma vazifesi olduğuna d a kani değiliz. Üniversite Kanununda da ifadesini bulduğu gibi mem-

(17)

leket problemlerini ele almak vazifelerimiz arasındadır. Ankara Hu­

kuk Fakültesi bunun, son on sene içinde, h a t t a bütün öğrencileri ile beraber, mücadelesini bile yapmıştır. Fakültemiz ayrıca g ü n ü n hu­

kuk problemlerini yakından ele almış ve bunu ilmî toplantılarda tar­

tışma konusu yapmıştır : Vakıflar Kanunu, Yeni Anayasamızın Eko­

nomik Hükümleri, İktisadî Devlet Teşekkülleri hakkında 440 sayılı Kanun etrafında yapılan tetkikler ve toplantıları yalnız son on iki a y a düşen misaller diye zikretmek isterim. Diyebilirim ki b u ruh öğrenci­

lerimize de intikal etmiştir. Talebe Cemiyetinin tertiplediği açık otu­

rum ve konferanslar ayni yöne yönelmiştir. Burada yalnız, Dekanlı­

ğımın ilk senesini teşkil eden son senenin toplantı konularını sayma­

ma m ü s a a d e ediniz : «Türkiyede Kalkınma ve Reform ihtiyacı»,

«Türk Ceza Kanunu 141 ve 142 nei maddeleri», «Siyasî Partiler Ka­

nunu tasarısı», «Millî Davamız Petrol», «Günlük ızdıraplarımızda terbiye yetersizliği ve yetersizlik kompleksi», «Yabancı Sermayenin Türk Ekonomisindeki yeri», «Atatürk İlkeleri», «Kalkınma yolu»,

«Türk sendikacılığının yarını ve gelişmesi». Öğrencilerimizin uya­

nıklığı ile iftihar ediyoruz.

Fakülte Kütüphanesi geçen 40 yıl içinde iki devre gösterir. 1925 den 1946'a k a d a r 6000 cilde varılmıştı. 1946 d a n bu güne 70.000 cil­

de varmak suretiyle, senelik 300 civarında olan ortalama kitap ar­

tışını senelik 3400 o r t a l a m a y a çıkarılmıştır. Bu a r a d a Kitaplıkları ol­

duğu gibi Fakültemize bağışlanılmış olan Prof. M. Ş. Özkan'ı ve Avu­

kat Aziz Tahsin Berkant'ı b u r d a minnetle anmak isterim.

Fakülte Resmî neşriyatı 208 rakkammı bulmuştur. Buna teksir notları ve sayısı 150 üstünde olan Hususî Kitap baskılarını d a ekle­

mek doğru olur.

Fakültemiz son yıllar içinde Hür Berlin Üniversitesi, Strassbourg ve Aix Üniversiteleri ile karşılıklı öğretim üyesi ve yardımcısı müba­

dele etmek için a n l a ş m a l a r imzalamış ve bu a n l a ş m a l a r ı büyük fay­

d a l a r sağlıyarak tatbike başlamıştır.

Fakültemizi milletler arası a l a n d a isimleri ile tanıtan Prof. Paul Koschaker ve Prof. Ernst Hirş'i de b u r a d a bilhassa zikretmek isterim.

Çalışmalarımızı anlatmakla, Fakültemizde mevcut ruh ile, mües­

sesemizin genç ve dinamik karakterini belirtmeğe çalışıyorum. Bu Fakülte her şeyden evvel Hukuk înkilâbımızın gerçekleşmesi için ku-

(18)

rulmuştu. Bu inkilâbın yalnız, öğrencilerimize verdiğimiz bilgi ve on­

l a r a aşılamıya çalıştığımız ruh ile bekçisi değil, aynı z a m a n d a onu d a h a ileriye götürecek olan, onun ruhunu devralmış olan mümes­

silleriyiz. Bu m a n a d a bu inkilâbın d a h a bitmediğini Atatürk ve Mahmut Esat Bozkurt'un aramızda yaşadığını belirtmek isterim.

40 inci Yılımızı doldurduğumuz bu günde geriye, eski «Hocala­

rımıza» hürmet ve minnettarlıkla bakmak istiyoruz. Hayatta olan en yaşlı Hocamız Yusuf Kemal Tengirşenk'e Ankara Üniversitesi bünyesi içinde Fakültemiz ilk Dekanı ve emekliliğine kadar Fakültemizin Hocası k a l a n Zeki Mes'ut Alsan'a, emekli fakat daimi genç haliyle, Fakültemizin bir nevi sembolü olan Vasfi Raşit Sevig'e birer Fahrî Hukuk Doktorası Diploması vermek kararını aldık. Bu hocalarımı­

zın şahıslarında Fakültenin bütün eski hocaları önünde, hepimiz, dünün ve bu günün öğrencileri ve hocaları hürmetle eğiliriz.

Sözlerimi bitirirken Fakültemizin, 50 nei 100 üncü ve nice yüz­

yıllarını bu günkü ruhu ile kutlamasını temenni ederim.

(19)

REİSİCUMHUR HAZRETLERİNİN NUTKU

Hüzarı kiram

Cumhuriyetin Merkezi İdaresinde bir Hukuk mektebi açmak ve­

silesi bugünkü İçtimaimizi ihzar etmiş bulunuyor. Bu gün şahit ol­

duğumuz hadise, yüksek memur ve mütehassıs âlimler yetiştirmek teşebbüsünden d a h a büyük bir ehemmiyeti haizdir. Senelerden beri devam eden Türk İnkılâbı, mevcudiyetini ve zihniyetini; h a y a t ı içti- maiyenin mebnası olan yeni esasatı hukukiyede tesbit ve teyit et­

mek çaresine tevessül etmiştir.

Türk İnkılâbı nedir? Bu inkılâp, kelimenin vehleten imâ ettiği ihtilal manasından b a ş k a ondan d a h a vâsi bir tahavvülü ifade et­

mektedir, bu günkü devletimizin şekli, asırlardan beri gelen eski şekilleri bertaraf eden en mütekâmil tarz olmuştur.

Milletin, idamei mevcudiyet için efradı arasında düşündüğü ra- bitai müştereke, asırlardan beri gelen şekil ve mahiyetini tebdil et­

miş, y a n i Millet, dinî ve mezhebi irtibat yerine Türk Milliyeti rabıta­

sı ile efradını toplamıştır.

Millet, Beynelmilel umumi mücadele sahasında sebebi h a y a t ve sebebi kuvvet olacak ilim ve vasıtanın ancak muasır medeniyette bulunabileceğini bir hakikati sabite olarak umde ittihaz eylemiştir.

Velhasıl Efendiler Millet, saydığım tahavvülat ve inkilabâtm tabiî ve zaruri icabı olarak idarei umumiyesinin ve bütün kanunla­

rının ancak dünyevi ihtiyacattan mülhem ve ihtiyacın tebeddül ve tekâmülüyle mütemadiyyen tebeddül ve tekâmül etmesi esas olan dünyevi bir zihniyeti idareyi mabelhayat adeylemiştir.

Eğer, yalnız altı sene evvelki hatıratınızı yoklarsanız devletin şeklinde, efradı milletin rabıtai müşterekesinde, medari kuvvet ola­

cak tariki medeniyetijı takibinde, velhasıl bütün teşkilat ve ihtiyaca- tını istinat ettirdiği ahkâm noktayı nazarından büsbütün b a ş k a esas-

(20)

1ar üzerinde bulunduğumuzu tahattur buyurursunuz. Altı sene zar­

fında büyük Milletimizin cereyanı h a y a t ı n d a vücuda getirdiği bu tahavvülat herhangi bir ihtilalden çok fazla, çok yüksek olan bu mu­

azzam inkılâbattandır.

Çok Milletlerin halâs ve itila mücadelesinde mütehevvir olduk­

ları görülmüştür. Fakat, bu tehevvür Türk Milletinin şuurlu tehevvü­

rüne benzemez.

Bahsettiğim büyük inkilap yolunda Türk Milletinin şimdiye ka­

dar sarfettiği mesai; dahili ve harici erbabı kaste karşı yorulmaz, yıpranmaz mücadeleler içinde ve bizzat iradei milliyenin mukave­

meti ber-endaz tatbikatı sahasında ve erbabı hukuk elinde bulunan kanunların ve müdevvenatm vücudundan kasten tecahül ederek ev­

veli emirde Türk Millet ve devletinin yeni şekil mevcudiyetini bila- mel m e y d a n a çıkarmak uğrunda geçmiştir. Şimdi vücuda gelen bu büyük eserin zihniyetini, ihtiyacatım tatmin edecek yeni esasatı hu- kukiyeyi ve yeni erbabı hukuku vücuda getirmek için teşebbüs alma­

ğ a zaman gelmiştir.

Zannederim ki Ankara mektebi hukuk ile Cumhuriyet Hukukunu yalnız zahiri ve lafzi şekliyle değil fakat şuuri ve izani mahiyetiy­

le, Kanunlariyle ve erbabı hukukuyle izah edecek ve müdafaa ede­

cek tedbire tevessül etmiş oluyoruz.

Cumhuriyet Türkiyesinde eski kavaidi hayat, eski hukuk yerine yeni kavaidi hayatın ve yeni hukukun kaim olmuş bulunması bu gün g a y r i kabili tereddüt bir emriva:kidir. Bu emri vaki sizin kitap­

larınızda ve mâbel tatbik olacak kanunlarınızda ifade ve izah olu­

nacaktır.

Talebe Efendiler ve Hukuk Mün1:esibi Efendiler.

Yeni Hukuk esaslarından, yeni ihtiyacatımızm talep ettiği ka­

n u n l a r d a n bahsederken «her inkılabın kendisine mahsus müeyyi­

desi bulunmak zaruridir» hikmetine, yalnız bu hikmete işaret etmi­

yorum, b e y h u d e bir sitem temayülünden nefsimi tahzir ederek, fa­

kat Türk Milletinin muassır medeniyetin vasıtalarından ve feyizle­

rinden müstefit olmak için l a a k a l üç yüz seneden beri sarfettiği gay­

retlerin ne k a d a r elemli ve ıztıraplı mevani karşısında h e b a olduğu­

nu kemali teessür ve intibahla gözönüne a l a r a k söylüyorum.

(21)

Milletimizi inhitata mahkûm etmiş ve milletimizin feyyaz sine­

sinde devir devir eksik olmamış olan erbabı teşebbüsü, erbabı ceht ve himmeti ennihayet meftur ve münhezim etmiş olan menfi ve ka­

hir kuvvet şimdiye k a d a r elimizde bulunan hukuk ve onun samimi muakipleri olmuştur. Belki ağır ve cesurane olan müşahedei tarihi- yemin güzide heyetiniz içinde ve hükümeti cumhuriyetin bugün hiz­

metlerinden istifade etmekte bulunduğu kıymetli memurlar v e ha­

kimlerimiz içinde kimsenin hayretini mucip olmayacağını eminim.

Bununla beraber biraz d a h a izahı meram için müsaade buyurmanı­

zı rica ederim. Beynelmilel umumi tarihin c e r y a n m d a Türklerin bin- dörtyüzelliüç zaferini, Istanbulun fethini tasavvur buyurunuz bütün bir cihana karşı İstanbul'u ebediyen Türk camiasına mal etmiş olan kuvvet ve kudret takriben aynı senelerde icad edilmiş olan m a t b a a y ı Türkiyeye kabul için erbabı hukukun meşum mukavemetini iktihama muktedir olamamıştır.

Köhne hukukun ve müntesiplerinin matbaanın memleketimize girmesine m ü s a a d e etmeleri için üçyüz sene müşahede ve tereddüt etmelerine leh ve aleyhte pek çok kudret ve kuvvet sarfetmelerine ıztırar hasıl olmuştur.

Eski Hukukun çok uzak çok eski ve kuvvei ihyaiyesi madum bir devrini ve müntesiplerini intihap ettiğime zahip olmayınız. Eski hu­

kukun ve onun müntesiplerinin yeni devrei inkilabiyemizde bizzat b a n a ika ettikleri müşkülattan misal getirmeğe kalsam, sizi tasdi etmek tehlikesine mâruz kalırım. Fakat bilesiniz ki, Türkiye Büyük Millet Meclisinin a y a n tevellüdünde onun bugünkü mahiyet ve va­

ziyetini esasatı hukukiyeye ve esasatı ilmiyeye münafı adededenlerin b a ş ı n d a en meşhur hukuk şinaslar bulunuyordu. Büyük Millet Mec­

lisinde hâkimiyetin bilakayıt ve şart Millette olduğunu ifade eden kanunu teklif ettirdiğim zaman bu esasın kânunu esasii Osmaniye mugayeretinden dolayı muarızı bulunanların b a ş ı n d a yine eski ve fazileti ilmiyesiyle milleti iğfal eden marur hukuk şinaslar bulunu­

yordu.

Muhterem Efendiler !

Hattâ Cumhuriyet ilân olunduktan sonra vukua gelen feci bir hadiseyi de enzarı intibahınız önünde canlandırmak isterim. En bü­

yük mamuremizin bu memlekette, belki Avrupa d a tahsil etmiş yük-

(22)

sek mütahassıslardan mürekkep baro heyeti alenen hilafetçi oldu­

ğunu ilân eden ve ilân etmekle iftihar d u y a n birisini seçip kendisine reis intihap eylemiştir. Bu hadise, köhne hukuk erbabının Cumhuri­

yet zihniyetine karşı derunî ve hakikî olan vaziyet ve temayülünü ifadeye kâfi değil midir ? Bütün bu hadisat erbabı inkilâbın en bü­

yük fakat en sinsi hasmıcanı, çürümüş hukuk ve onun biderman mün- tesipleri olduğunu gösterir. Milletin hummalı inkilâp hamleleri es­

n a s ı n d a sinmeğe mecbur k a l a n eski ahkamı kanuniye, eski erbabı hukuku, e r b a b ı himmetin nüfuz ve ateşi y a v a ş l a m a y a b a ş l a r başla­

maz derhal c a n l a n a r a k inkilâp esaslarını ve onun samimi muakiple- rini ve onların aziz mefkurelerini mahkûm etmek için fırsat bekler­

ler. Bu fırsat, eski kanunların mevcudiyeti ve eski esasatı hukukiye- nin meriyeti ile ve eski zihniyetini deruni ve kalbî olarak muhafaza­

d a mütemerrit hâkimlerin ve Avukatların mevcudiyetiyle müemmen­

dir.

Bugünkü hukuki faaliyetlerimizin esbabını izah etmiş oluyo­

rum ümidindeyim. Büsbütün yeni kanunlar vücuda getirerek eski esasatı hukukiyeyi temelinden haletmek teşebbüsündeyiz. Ve yeni esasatı hukukiyle elifbağsından tahsile başlıyacak bir yeni hukuk neslini yetiştirmek için bu müessasatı açıyoruz. Bütün bu icraatta mesnedimiz milletin istidat ve kabiliyeti ve iradei katiyesidir.

Bu teşebbüslerde arkadaşlarımız, yeni hukuku, bizimle beraber, bahsettiğim mahiyette anlamış olan güzide erbabı hukukumuzdur.

Hayatı umumiyemizin yeni esasatı hukukiyesi nazarî ve tatbikî s a h a d a tecelli ve tahakkuk edinceye k a d a r geçecek zamanı temin eden bizzat milletimiz ve onun inkilâbmdaki yorulmaz ve yıpranmaz kuvvet olacaktır.

Talebe Efendiler !

Yeni Türk h a y a t ı içtimaiyesinin b a n i ve müeyyidi olmak iddia- siyle tahsile b a ş l a y a n sizler. Cumhuriyet devrinin hakiki ulemayı hukuku olacaksınız; biran evvel yetişmenizi ve arzuyu milleti fiilen tatmine başlamanızı millet sabırsızlıkla beklemektedir. Sizi yetişti­

recek olan Profesörlere terettüp eden. vazifeyi hakkiyle ifa edecekle­

rine eminim.

Cumhuriyetin müeyyidesi olacak bu büyük müessesenin küşa- dında hissettiğim saadeti hiç bir teşebbüste duymadım; ve bunu iz­

har ve ifade etmekle memnunum.

(23)

ADALET BAKANI MAHMUT ESAT BOZKURT'UN SÖYLEVİ (*)

Sayın Cumhurbaşkanı!..

Sayın dinliyenler!..

Ankara'mızın, (Adliye Hukuk Mektebi), Türk'ün şanlı ve çok şerefli kurtarıcısını, büyük Cumhurbaşkanını öğretim kurulunun başkanlığında ve b a ş ı n d a görmekle şu a n d a en derin ve ancak ifa­

desi çok güç heyecanla, sevinçlerle doludur. Bu vesile ile Türk dev­

riminin büyük liderine öğretim kurulunun, genç hukuk adaylarının ve okulun saygı ve şükranlarını açıkça sunar, bunun lütfen kabu­

lünü kendilerinden rica ve niyaz ederim. Okulumuzun Türk Hukuk Tarihi onursal profesörlüğünü lütfen kabul buyuran büyük Başba­

kan Sayın İsmet P a ş a ' y a d a teşekkürleri sunmayı bir vazife ve borç sayarız.

Sayın Cumhurbaşkanı!.

Sayın Dinliyenler!.

izin verirseniz okulumuzun temel ilkelerini birkaç cümle içinde bildirmek isterim. îslâm hukukunun zamanımıza k a d a r sürüklene, sürüklene gelen en esaslı fakat en sakat ve aksak bir d a y a n a ğ ı var­

dır ki, ona a r a p ç a deyimiyle (Kale) derler. Güzel türkçemize (dedi ki) diye çevrilen bu temel yüzyıllarca ve yüzyıllarca Türk ulusu­

nun mukadderatını ortaçağa bağladı, onu ortaçağda verilen karar­

larla yönetmeğe etken oldu.

îslâm uygarlığından olan hukukşinaslar çok yazık ki, anlayış­

larını bu temelden kurtaramadılar. Bizdeki Mecelle ve b u n a benzer kimi kanunlarımız bu anlayışın en açık bir katıştırması (enmuzeci) dır.

(*) M. E. Bozkurt'un konuşması Prof. Dr. Coşkun Üçok tarafından arılaştınlmıştır.

(24)

(Dedi ki) deyimi (Kale) nin kelime çevrisidir. Ancak (Kale) nin gerçek anlamı, bilinçsiz ve anlayışsızım, ortaçağ ölülerinin dü­

şünülerinden b a ş k a birşey düşünemem, ölülerin k a r a r l a r ı y l a yürü­

rüm ve düşünmeğe gücüm yoktur demektir. Bunun yirminci yüzyılda açık anlamı ben yokum, ben ölüyüm demektir.

Sayın dinleyenler!.

Bu (Kale) kuralı, bilinç ve etkinliğine tarihin a l a n ı bile d a r j bir dolaşma yeri durumunda k a l a n soylu ırkımızın bütün varlığım kalın ve k a r a bir kölelik zinciri hâlinde ortaçağa, ortaçağ düşünü­

lerine bağladı. Yüzyıllar ve yüzyıllarca önce bilmem h a n g i çöller içinde verilen kararların (Kale)'siyle yirminci yüzyıl ortasında yü­

rümek, bilinç ve anlayışdan yoksun olduğunu fiilen açıklamaktan b a ş k a neyi gösterir ? Bu gibi ilkelere artık olarak bir de (Rabbani) nitelik b a ğ l a m a k anlayışsızlığın en açık bir belirtisi değil midir ? Ulusların d ü n y a işlerini akıl ve mantık dışında, yalnız v i c d a n l a r d a kalması gereken din ile, din tehdidiyle yürütmeğe olanak v a r mıdır?

O r t a ç a ğ içinde herhangi bir Arap hukukçusunun, çevresinin ve gü­

nün gereklerine göre koyduğu bir kuralı, Arap (dedi ki) diye sonu­

n a k a d a r Türk Ulusuna yararlı olmak üzere kullanmak o l a n a ğ ı var mıdır ? Bunda direnmenin Türk'ü Hak a d ı n a ne büyük haksızlıklarla, düşünülmesi güç ne baskı ve ne kıyıcılıklarla karşı karşıya bıraktı­

ğını bilmez değiliz. Mukadderatını bir Arap müçtehidinin sözlerine bağlı görecek k a d a r Türk ulusunun bilinçten, anlayıştan, düşünce­

den yoksun olduğunu kim söyliyebilir ? Türk'ü böyle ağır bir suçla­

ma a l t m d a b ı r a k m a y a kimin hak ve yetkisi vardır ? Böyle bir tarih var ise, ki vardır, onun yanması ve kül olması gerekir. Fıkıh ve onun müntesipleri tarihin en büyük evrelerinde istibdat ve bozgunların gerekçesi ve etkeni oldular. Böyle sakat ve bozuk ilkelerle Türk ulu­

su gibi büyük bir ulusun mukadderatı yirminci yüzyıl ortasında yö- netilebilir mi ? Ayıp ve g ü n a h değil midir ?

Bugün büyük devrim liderimizin işaret ettiği yolda yürümeği çok şerefli ve çok verimli bir ilke olarak kabul eden Ankara Hukuk Okulu geçmişten kalma ilkeleri tarihe bıraktı. (Dedi ki) (Dedileı ki) ile değil (Diyorum ki) özellikle (Türk olarak, bir insan olarak bilinçle, anlayışla diyorum ve düşünüyorum ki) prensibini kendisine şiar edinmiş bulunuyor.

(25)

Türk Cumhuriyeti hukukunu inceleyecek ve araştıracak olan An­

k a r a Hukuk Okulu çalışma a l a n ı n d a hiçbir k a y n a k l a bağlı değildir.

Onun en büyük kitabı koşulsuz olarak Türk ulusunun yüksek yarar­

ları ve yirminci yüzyıl h a y a t ve uygarlık ilkelerinin mahzeni olan ç a ğ d a ş bilimlerdir.

Ulusumuzun, devrimin ve Cumhuriyetin en yüksek yararlarını en uz dille a n l a t a n ve açıklıyân, Türk'ün büyük b a ş k a n ı n d a n gürlük ve esinlik a l a r a k yürüyeceğiz. Gazi elimizde bir zafer bayrağıdır. Ne olursa olsun, ne yapıp yapıp başaracağız.

Onun uyarmasıyla (dedi ki) yi bıraktık (diyoruz ki) yi kabul ettik. Yâni bilinçle yürüyoruz, düşünüyoruz. Şu hâlde Türk ulusunun tarihe, bütün bir insanlık tarihine söyliyeceği d a h a çok, pek çok söz­

leri vardır. O r a y a vereceği pek çok yapıtları vardır.

Cumhuriyetin Türk adliyecileri bu genişlik ve kapsam içinde devrimin kendilerine yüklediği geniş ve kapsamlı vazifenin ağırlığını ve anlamını kavramışlardır. Bunun bütün gereklerini yerine getirme­

ğe hazırdırlar. Hazırlanmış ve hazırlanmakta olan yeni kanunlarımız, önünüzde bulunan genç hukuk a d a y l a r ı bu kararın ilk aşamasıdır.

Gerisini tarih söyliyecektir. Devrim için hazır olmak ve onu savunmak rolü Türk adliyesinin biricik öğünç dayanağıdır. Devrimler insan­

lığı mutluluğa götüren araçlardır. Karşı koyanların sonu, ne olur­

sa olsun, tam bir bozgundur.

Sözlerime son verirken gelişleriyle okulumuzu şereflendiren ve devrimin her a l a n ı n d a olduğu gibi bizim de programımızı ve yolu­

muzu ve davranışımızı saptamak lûtfunda bulunan Sayın Cumhur­

b a ş k a n ı n a ve sayın dinleyenlere en derin teşekkürleri tekrar suna­

rım.

(26)

ANKARA HUKUK FAKÜLTESİNİN KURULUŞ VE İLK YILLARI

Prof. Dr. HÜSEYİN CAHİT OĞUZOĞLU Medenî Hukuk Profesörü

Fakültemizin kırkıncı yıl dönümünü, tes'it için hazırlık yapma­

ğa başladığımız bu günlerde, bu vesile ile bir de Armağan çıkarılma­

sı fikri hararetli bir tasvibe mazhar oldu; Şükranla, memnuniyetle karşılandı.

Sevgili Dekanımız, çıkacak bu Armağan'da benim de bir yazımın bulunmasının yerinde olacağını hatırlattıkları zaman, bunu seve se­

ve yapacağımı bildirdim.

İlk yatılı öğrencilerinden biri sıfatı ile, bugün mensuplarından birçoğu tarafından haklı olarak bilinmiyen fakültenin kuruluş, açı­

lış ve ilk yılları hakkında bir yazı yazmayı düşündüm, bunun fay­

dalı olacağına kani oldum.

Öğrenci ve hoca olarak kırk yıldan beri bu müesesseye mensup olmakla şeref ve bahtiyarlık duydum. Hafızamı kırk yıl geriye gö­

türerek fakültemizin ilk zamanlardaki durumunu bir öğrenci gözüy­

le ve görüşüyle anlatmaya çalışırken, yanıldığım bazı noktalar bu­

lunabilir, bunların doğrusunu bilip de düzeltmek lütfunda buluna­

cak olanlara şimdiden minnetlerimi sunarım.

Ankara Hukuk Fakültesi, Atatürk Türkiyesi'nin kurduğu ilk tah­

sil müessirdir. Adlî sahadaki devrimin gerçekleştirilmesi, önemli kanunların Garp memleketlerinden faydalanılarak vücuda getirilme­

si düşünülürken bu kanunları yepyeni bir zihniyetle, görüş ve an­

layışla uygulayacak hakimlerin, hukukşinasların yetiştirilmesini de biran önce sağlamak (gerekiyordu.

Devrimlerin bu sorumluluğu çok ağır ve tahakkuku çok güç safhasını başarıyla gerçekleştirmek şerefi, Atatürk ilkelerine bütün varlığı ile bağlanmış milliyetçi, devrimci, ateşli ve genç Adalet Ba-

(27)

kanı rahmetli hocalarımızdan Mahmut Esat Bozkurt'a nasip olmuş­

tur.

Fakültenin Kuruluşu :

Ankara'da bir hukuk mektebi açılmasını 1921 yılında üç mad­

delik bir layiha halinde meclise ilk defa teklif eden Kastamonu Millet vekili Abdulkadir Kemali'dir.

21 Mart 1337 tarihli ve üç maddeden ibaret olan bu kanun tek­

lifi şöyledir :

1. İdare-i Umumiyesi Adliye Vekâletine mevdu olmak üzere Ankara'da bir hukuk mektebi açılmıştır.

2. İşbu Kanun neşrinden itibaren muteberdir (1).

3. İşbu Kanunu icraya Adliye Vekâleti mezundur.

Milli Eğitim komisyonu, o günün imkânsızlıklarını gözönünde tutarak teklifin reddi lâzım geldiği mütalâasında bulundu. Mesele Mecliste görüşülürken, o zaman Adalet Bakanı olan Refik Şevket İnce, böyle bir mektebin lüzumlu olduğunu ve bunun için 1922 büt­

çesine tahsisat da konduğunu, fakat milli mücadele henüz devam ettiğinden malî zaruretle bunu geri almak zorunda kaldığını açıkla­

dı ve ileride bu konuya tekrar avdet kaydıyla yapılan tehir teklifi kabul edildi.

Atatürk 1922 yılı Mart'mda Meclis açış nutkunun Adalet Ba­

kanlığı ile ilgili kısmında, bütçeye bir hukuk mektebi açılması için lüzumlu ödeneğin konmuş olduğunu ifade ve beyan etmiş, lâkin memleketin o gün içinde bulunduğu şartlar belirttiğimiz gibi bu­

nun tahakkukuna imkân vermemiştir. Ankara Hukuk mektebinin kurulması için Mahmut Esat Bozkurt'un Adalet Bakanı olmasını beklemek lâzımdır.

Bir taraftan İstanbul Hukuk fakültesi çok az mezun veriyor ve bunların bir kısmı da Adliye'ye rağbet etmiyerek başka sahalar­

da çalışmayı tercih ediyorlardı, diğer taraftan mektepli hakimlere şiddetle ihtiyaç vardı. Harp yıllarında memleket, münevver birçok evlatlarını da kaybetmişti» Ortada büyük bir boşluk mevcuttu. Bir­

çok sahalarda olduğu gibi Adliyede de bu boşluk, hâkim eksikliği kendini hissettiriyordu. Bilhassa Adlî istiklâlimizin sağlanması

(T) TBMM. Zabıt ceridesi intihab devresi 1, içtima 2 (1338, Cilt 16. s. 7 3 - 7 5 ) .

(28)

kuvvetli bir hukuk kültürü ile yetiştirilecek elemanların mevcudi­

yetiyle mümkün olabilecekti. Batıdan alınacak yeni kanunların memlekette iyice anlaşılarak isabetli bir şekilde tatbik edilmesi de buna bağlı idi. İhtiyaç meydanda idi. Bu ihtiyacı karşılamak için Mahmut Esat 1925 yılı Adalet bütçesine bir hukuk mektebi açmak üzere lüzumlu ödeneği koydu. Fakat bütçe komisyonu bu teklifi reddetti ve istanbul Hukuk fakültesinde Adalet Bakanlığı hesabına

tahsil yapılmasını ve ihtiyacın bu yoldan karşılanmasını temin için ödenek koymayı uygun buldu.

Mahmut Esat, bütçe komisyonunun bu kararına Meclisin 22 Şu­

bat 1925 tarihli toplantısında itiraz ve Ankara Hukuk Mektebinin açılmasında israr ederek, bu mektebin de zamanla İstanbul Huku­

ku gibi mütekâmil bir hale geleceğini söyledi.

Cumhuriyetin, Türkiye'nin merkezi olduğu için, Ankara'da bir hukuk mektebinin lüzumunu, yeni ve güzel bir fikre, kuvvetli esas­

lara vesile olacağını, muhitin istifade edeceğini, fazla hakim yetiş­

tirmek imkânı doğacağını, Ankara da Hukuk Mektebi açmakla Maarifin kudretinin, nurunun biraz da Anadolu içine yayılacağını sözlerine ilâve etti ve devam ederek «Merkez-i Cumhuriyette bulunu­

yoruz, bir mekteb-i hukuka behemahal ihtiyaç vardır. Yapılacak ted­

risattan bu muhit de istifade edecektir, yalnız talebe değil; dünya­

nın en güzel inkilâbmı yapmış bir memlekette asrın hukukiyatı okunmaz olur mu ? Biraz da İstanbul'un ettiği istifade kadar Ana- dolumuz da Maarifden hissement olsun, muallim nereden bulunacak diyorlar, bir defa mektebi açalım, muallim de buluruz» dedi.

Nihayet yapılan tartışmalardan sonra başkan tarafından An­

kara'da bir Hukuk Mektebi açılıp açılmaması hususu oya sunuldu ve dört oy farkla açılması kabul edildi.

Mahmut Esat Mektebin yatılı olması hususunda teklifte mev­

cut olan kaydın kaldırılmasını istedi. Lâkin bazı milletvekilleri ta­

rafından yapılan müdahaleler ve ileri sürülen kuvvetli mucip se­

bepler neticesinde Mektebin yatılı olması da karara bağlandı.

Kurulacak Mektebin sadece hâkim yetiştiren bir meslek mek­

tebi olmaması ve İstanbul Hukuk Fakültesi programlarının aynen alınması temenni edildi, buna karşılık milletvekillerinden biri de

«ancak Ankara zihniyetiyle bu programlar gözönünde bulundurul­

sun» dedi. Mahmut Esat, mektebin kadrosunun ve derslerinin hazır olduğunu beyan ettikten sonra, bütçenin bu hususla ilgili yedinci

(29)

maddesine «Ankara'da açılacak Leyli Hukuk Mektebi maaşları ve masrafları» kaydını koyarak o gece geç vakit mes'ele Mecliste müs- bet ve hayırlı bir neticeye ulaştırılmış oldu.

Görülüyor ki o gün hoca, bina, öğrenci bulmak hususundaki zorluklardan bahseden ve bu işin başarılmasmdaki kötümserlikle­

rini belirtmekten geri kalmayan milletvekilleri karşısında Mahmut Esat, böyle bir müesseseye şiddetle ihtiyaç bulunduğunu, kötüm­

ser olmak için herhangi bir sebep mevcut olmadığını yılmadan, bık­

madan izaha çalışmış, mektebin Ankara'da açılmasında sabit kadem olduğunu ifade ederek onları ikna için bütün enerjisini, maharet ve kudretini, talâkatini kullanmış ve müessesenin kurulmasını şahsî gayretiyle sağlamıştır. Bu sebeple Ankara Hukuk Fakültesinin kuru­

cusu Mahmut Esat Bozkurt'tur ve bu müesseseye mensup olan her­

kes tarafından bunun bilinmesi icap eder. O gün Mahmut Esat'dan başka biri Adalet Bakanı olsa idi, bu kuruluş kimbilir kaç yıl daha gecikmiş olabilirdi.

Müesseseye Anadolu Hukuk Mektebi adının verilmesi, Malat­

ya'da, Kayseri'de açılmasiyle ilgili tekliflerden müzakereler sonun­

da vazgeçilmiş, Ankara Hukuk Mektebi adıyla Ankara'da açılması uygun görülmüştür.

Vaktiyle Bağdat'ta, Konya'da, Selanik'te de Hukuk Mektepleri açılmış, ilk zamanlarda bunlarda hoca, bina, öğrenci bulmak husu­

sunda sıkıntı çekilmiştir. İstanbul Hukuk Fakültesinin de kuruldu­

ğu anda en mükemmel durumda olduğu düşünülemez. Her müesse­

senin kuruluşunda maruz kaldığı zorluklar, kırk sene evvelki An­

kara'da kurulan Hukuk Mektebi için de elbette mevcut olacakdı.

O zamanki Ankara küçük, mütevazi bir Anadolu kasabasıdır.

Yatakhanesi ile yemekhanesiyle dershanesiyle bir fakültenin bütün ihtiyaçlarına cevap verecek bir bina bulmak imkânsızdır. Mahmut Esat Mecliste yapılan itirazlara karşı, hocaları Adliye Mensupları arasından bulabileceğini ve ilk yılın hoca zorluğunu bu yoldan halle­

deceğini söylemişti. Fakat fiiliyatta bu yola gitmek niyetinde olma­

dığı görülüyordu, sırf itirazcıları o gün susturmak için öyle konuş­

muştu, hakikatta Üniversitede hocalık yapmış veya yapmakta olan yahut da Avrupa'da tahsil görmüş kimseler arasından ilk hocaları seçmek, arayıp bulmak hususunda kararlı idi. Sonradan yapılan esas talimatnamenin altıncı maddesinde bu düşüncenin yer aldığını gö­

rüyoruz.

(30)

Mähmut Esat sonsuz meşguliyetleri arasında mektebin kurul­

ması ve açılmasının ortaya çıkardığı zorlukları nasıl gidereceğini de düşünmekten biran hali kalmıyordu. 1925-1926 ders yılında yeni Hukuk Mektebi mutlaka bilfiil açılmalı ve faaliyete geçmeli idi. 1925 yılının yaz aylarında, Adalet Bakanlığı tarafından Ankara'da yatılı bir Hukuk Mektebinin açılacağı ve öğrenci olmak isteyenlerin Ba­

kanlığa müracaatları ilân edildiği zaman henüz ortada hiçbir şey görünmüyordu.

Henüz hocası, müdür, memuru ve binası olmayan bir mektebin öğrencisi olmak isteyenler, Adalet Bakanlığı Hukuk işleri müdür­

lüğüne başvuruyorlardı. -Hukuk İşleri henüz Umum Müdürlük ol­

mamıştı - o sıralarda bu müdürlükte çalışan ve kendisi de fakül­

teye öğrenci olarak girmek isteyen Şemsettin adında bir memur, elindeki kocaman siyah kaplı bir deftere, müracaat edenlerin kay­

dını yapıyor, evrakını alıp bir zarfa koyuyordu. Yatılı olmak iste­

yenler de kendisine ayrıca işaret edilmek üzere bu arzularını bildiri­

yorlardı.

Hukuk İşleri Müdürlüğü bu işi Mektep idaresi kuruluncaya ka­

dar yürütmeye devam etti. Kuruluşunun ilk yıllarında lise ve yedi senelik idadi mezunları ile bir yüksek mektepten mezun veya böy­

le bir mektepte kayıtlı olanlar mektebe imtihansız olarak alınmış­

lardır. Lisenin diğer sınıflarından veya muadili müesseselerden ge-- lenler ise, fakülteye sıkı bir imtihanla girmişlerdir, açılışının üçün­

cü senesinden sonra imtihanla öğrenci almaktan vazgeçilmiş, lise mezunu olmayanlara kayıt kapısı sıkı surette kapatılmıştır. Daha öncede işaret ettiğimiz gibi harp yıllarında ve bilhassa millî müca­

dele senelerinde ortaya çıkan münevver eksikliğini gidermek, tah­

sillerini yarı bırakmış veya bundan mahrum kalmış olan birçok kimselere, mahrum kaldıkları yüksek tahsili yapmaları imkânını sağlamak ve bilhassa Adliyedeki hâkim ihtiyacını karşılamak için

ilk birkaç yıl sıkı bir imtihanla öğrenci almak zaruri görülmüştür.

İstanbul Hukuku açıldığı zaman da imtihanla öğrenci alındığını vaktiyle orada okumuş yaşlı, başlı bir hukukçumuzdan duymuştum.

Zaruretle bağlı kalmak ve sıkı bir imtihan yapmak şartıyla ilk za­

manlarda buna cevaz vardır. O zamanlar bunun üzerinde çok du­

ruldu ve müessesemiz hakkında bizi üzen ileri geri birçok sözler söylendi. Bu sebeple vakıalara dayanan bir müşahademizi kaydet­

meğe mecburuz :

(31)

Vaktiyle imtihanla giren arkadaşlarımız derslerde de, meslekte de hiç olmazsa imtihansız giren arkadaşları kadar başarı gösterdi­

ler, ilerlediler, yükseldiler. İlk yıl birinci sınıfta (301) öğrenci mev­

cuttu. Bunlardan yetmişbeşi yatılıdır. Öğrenciler arasında Efkân Bü­

yükelçisi Ahmet Han, Atatürk'ün umumi katibi, Başyaveri ve yaver­

leri, yaşlı başlı birçok kimseler, Subaylar, çoluk çocuk sahibi olan ve olmayan birçok memur arkadaşlar yer alıyordu.

Bu durum böylece seneler senesi devam etti. Yalnız ilk yıl ha­

nım öğrenci yoktu. Bizden sonraki sınıfta üç hanım arkadaş kayde­

dildi ve gittikçe sayıları arttı.

Fakülte Adalet Bakanlığına bağlı olarak kurulduğu için yatılı talebeden bu Bakanlığa karşı mecburi hizmet taahhüdü sağlanmıştı.

Esas talimatnamenin ikinci maddesinde bu hizmet müddetinin beş sene olduğu yazılıdır. Nitekim yatılı okuyanların hemen hepsi ve gündüzlülerin de önemli bir kısmı Adliyemizde görev almış ve çok değerli ve başarılı hizmetler ifa etmişlerdir.

Halen de Türkiye'nin her tarafında fakültemizin mezunları hâ­

kim, Savcı ve Avukat olarak çalıştıkları gibi öğretim ve siyaset sa­

halarında da kendilerine düşen vazifeleri yerine getirmekten geri kalmamaktadırlar.

Vaktiyle öğrenci bulunamıyacağını ileri sürerek mektebin açıl­

masını önlemek isteyenler, bugün fakültemizdeki öğrenci bolluğu ve bu yüzden konmuş olan tahditleri, alman tedbirleri görselerdi, dü­

şüncelerinde ne kadar yanıldıklarını anlamış olurlardı.

Yatılı bir Adliye mektebi kurulurken en çok düşünülecek ve üze­

rinde önemle durulacak unsurlardan biri hiç şüphe yok ki bina me­

selesi idi. Dershane, yemekhane, yatakhane olacak ve mektebi idare edeceklerle, memur ve müstahdemlerini içine alacak vasıfta bir bi­

naya veya binalara ihtiyaç vardı.

1925 yılı Ankara'sında böyle bir bina bulmak imkânsızdı.

Ben bu yılın Ağustos ayında yüksek tahsil görmek üzere İstan­

bul'a gelmiş ve bir müddet sonra Ankara'da Leyli bir Hukuk Mek­

tebinin açılacağını öğrenince hemen Ankara'ya koşmuştum. O za­

man Bakanlıklar Ankara'nın muhtelif semtlerinde dağınık binalarda idi, hattâ bir kısmı da küçük Ankara evlerine yerleşmiş bulunuyor­

du.

Referanslar

Benzer Belgeler

e) Dergide daha önce yayımlanan yazılara okurlardan gelen eleştiriler veya katkıları ve bu eleştirilere yazar tarafından verilen yanıtları içeren tartışma yazıları

Böylece Hz.Osman döneminden itibaren var olduğu kabul edilen maksureden sonra, cemaatin önünde Hz.Muhammed’e ait maka- mın yatay göstergesi olarak niş tipi mihrap, zamanla

7 Zira Moğollar ile Türkiye Selçukluları arasındaki tampon güç (HarzemĢahlar) ortadan kalmıĢ oluyordu. Moğollar bir süre sonra doğu ve güneydoğu Anadolu’da

ABD tarafından ülkeye önerilen 'şartlı yardım' (Küba hükümetinin ABD'den bir grup uzmana adada hasar tespiti yapmas ı için izin vermesi) Küba tarafından sert bir

Bugünkü krize ve tüm dünyadaki toplumsal hareketlere bakt ığımızda, yaşanılan krizin liberal grup tarafından olağan bir olay olarak görüldüğünü fakat Marksist

Asliye Hukuk Mahkemesi, ABD Büyükelçiliği’nin güvenlik gerekçesiyle kaldırımlara koyduğu yaya ve araç geçişini engelleyen bariyerleri yargı kararına rağmen

güçleştirecek, öğrencinin çalışmak için daha çok zaman yitirmesine neden olacaktır...  ÇALIŞMA

10 Nuri Çevikel, “ Değişim Döneminde Bir Osmanlı Eyaleti Kıbrıs (1750-1800)”, Dünden Bugüne Kıbrıs Meselesi, İstanbul: Tarih ve Tabiat Vakfı, 2001,