FİİLLER. Aksâm-ı seb a NÂKIS FİİLLER

FİİLLER

Aksâm-ı seb’a

NÂKIS FİİLLER

ﻢﻜﻴﻠﻋ مﻼﺴﻟا

ِﱘ ٖحﱠﺮﻟا ِنٰمْحﱠﺮﻟا ِﷲا ِﻢْﺴِﺑ

Kök harflerinin cinsine göre fiiller

yedi kısma ayrılırlar.

Bu tasnife aksâm-ı seb’a denmektedir.

AKSÂM-I SEB’A

Bu fiillerin üç tanesi sahih ^,

dört tanesi ise illetli fiillerdir.

AKSÂM-I SEB’A

Lefif

İLLETLİ FİİLLER

Misal

Nâkıs Ecvef

Nâkıs Fiiller

Üçüncü kök harfi illetli olan fiillerdir.

NÂKIS FİİLLER

unuttu

NÂKIS FİİLLER

ا َعَد :

KÖK

KÖK

ي س ن و ع د

َي ِسَن :

çağırdı

Nâkıs fiiller,

4 bâbdan ^gelirler.

Muzari Mazi Bâblar

وُﻋ ْدَﯾ ﺎَﻋَد ^{1. Bâb}

ﻲِﻣ ْﺣَﯾ ﻰَﻣ َﺣ ^{2. Bâb}

ﻰَﻋ ْرَﯾ ﻰَﻋ َر ^{3. Bâb}

ﻰَﺳْﻧَﯾ َﻰ ِﺳَﻧ ^{4. Bâb}

Muzari Mazi Bâblar

Dua ediyor وُﻋ ْدَﯾ Dua etti ﺎَﻋَد ^{1. Bâb} Koruyor ﻲِﻣ ْﺣَﯾ Korudu ﻰَﻣ َﺣ ^{2. Bâb} Gözetiyor ﻰَﻋ ْرَﯾ Gözetti ﻰَﻋ َر ^{3. Bâb} Unutuyor ﻰَﺳْﻧَﯾ Unuttu َﻰ ِﺳَﻧ ^{4. Bâb}

Emir Muzari Mazi Bâblar

ُع ْدُا وُﻋ ْدَﯾ ﺎَﻋَد ^{1. Bâb}

ِم ْﺣِا ﻲِﻣ ْﺣَﯾ ﻰَﻣ َﺣ ^{2. Bâb}

َع ْرِا ﻰَﻋ ْرَﯾ ﻰَﻋ َر ^{3. Bâb}

َسْﻧِا ﻰَﺳْﻧَﯾ َﻰ ِﺳَﻧ ^{4. Bâb}

Emir Muzari Mazi Bâblar

Dua et ُع ْدُا _{Dua ediyor} وُﻋ ْدَﯾ Dua etti ﺎَﻋَد ^{1. Bâb}

Koru ِم ْﺣِا ^Koruyor ﻲِﻣ ْﺣَﯾ Korudu ﻰَﻣ َﺣ ^{2. Bâb}

Gözet َع ْرِا _Gözetiyor ﻰَﻋ ْرَﯾ Gözetti ﻰَﻋ َر ^{3. Bâb}

Unut َسْﻧِا Unutuyor ﻰَﺳْﻧَﯾ Unuttu َﻰ ِﺳَﻧ ^{4. Bâb}

Emir _Meçhul^Muzari Muzari _Meçhul^Mazi Mazi Bâblar

ُع ْدُا ﻰَﻋ ْدُﯾ وُﻋ ْدَﯾ َﻲِﻋُد ﺎَﻋَد ^{1. Bâb}

ِم ْﺣِا ﻰَﻣ ْﺣُﯾ ﻲِﻣ ْﺣَﯾ َﻲِﻣُﺣ ﻰَﻣ َﺣ ^{2. Bâb}

َع ْرِا ﻰَﻋ ْرُﯾ ﻰَﻋ ْرَﯾ َﻲِﻋُر ﻰَﻋ َر ^{3. Bâb}

َسْﻧِا ﻰَﺳْﻧُﯾ ﻰَﺳْﻧَﯾ َﻲ ِﺳُﻧ َﻰ ِﺳَﻧ ^{4. Bâb}

Nâkıs fiillerin

mazi çekimi

Nâkıs fiillerin mazi malumları

dört şekilde bulunurlar:

Mazi Bâblar

ﺎَﻌَﻓ ^{1. Bâb}

ﻰَﻌَﻓ ^{2. Bâb}

ﻰَﻌَﻓ veya ﺎَﻌَﻓ ^{3. Bâb}

َﻲِﻌَﻓ ^{4. Bâb}

اَعَف kalıbında bulunan mazi malumların çekimi:

(1. VE 3. BÂB)

Cemi Müsenna Müfred Dua etti

ا ْوَﻋَد ا َوَﻋَد ﺎَﻋَد 3. Şahıs / Müzekker

َن ْوَﻋَد ﺎَﺗَﻋَد ْتَﻋَد 3. Şahıs / Müennes

ْمُﺗ ْوَﻋَد ﺎَﻣُﺗ ْوَﻋَد َت ْوَﻋَد 2. Şahıs / Müzekker

ﱠنُﺗ ْوَﻋَد ﺎَﻣُﺗ ْوَﻋَد ِت ْوَﻋَد 2. Şahıs / Müennes

ﺎَﻧ ْوَﻋَد ﺎَﻧ ْوَﻋَد ُت ْوَﻋَد ^{1. Şahıs}

اَعَف kalıbında bulunan mazi malumların

birinci kipinin sonundaki, aslı vav olan elif ,

ikinci ve üçüncü kiplerde vav harfine dönüştü.

Dördüncü ve beşinci kiplerde düştü.

Altıncı kipten itibaren yine vav oldu.

Cemi Müsenna Müfred

ا ْو َﻋَد ا َو َﻋَد ﺎ َﻋَد

َن ْو َﻋَد ﺎَﺗَﻋَد ْتَﻋَد

ىَعَف kalıbında bulunan mazi malumların çekimi:

(2. VE 3. BÂB)

Cemi Müsenna Müfred Gözetti

ا ْوَﻋ َر ﺎَﯾَﻋ َر ﻰَﻋ َر 3. Şahıs / Müzekker

َنْﯾَﻋ َر ﺎَﺗَﻋ َر ْتَﻋَر 3. Şahıs / Müennes

ْمُﺗْﯾَﻋ َر ﺎَﻣُﺗْﯾَﻋ َر َتْﯾَﻋ َر 2. Şahıs / Müzekker

ﱠنُﺗْﯾَﻋ َر ﺎَﻣُﺗْﯾَﻋ َر ِتْﯾَﻋ َر 2. Şahıs / Müennes

ﺎَﻧْﯾَﻋ َر ﺎَﻧْﯾَﻋ َر ُتْﯾَﻋَر ^{1. Şahıs}

ىَعَف kalıbında bulunan mazi malumların birinci kipinin sonundaki ye,

ikinci kipte yerinde durdu.

Üçüncü kipte vav oldu.

Dördüncü ve beşinci kiplerde düştü.

Altıncı kipten itibaren yine ye oldu.

Cemi Müsenna Müfred

ا ْوَﻋ َر ﺎ َﯾ َﻋ َر ﻰ َﻋ َر

َن ْﯾ َﻋ َر ﺎَﺗَﻋ َر ْتَﻋَر

َي ِعَف kalıbında bulunan mazi malumların çekimi:

(4. BÂB)

Cemi Müsenna Müfred Unuttu

اوُﺳَﻧ ﺎَﯾ ِﺳَﻧ َﻲ ِﺳَﻧ 3. Şahıs / Müzekker

َنﯾ ِﺳَﻧ ﺎَﺗَﯾ ِﺳَﻧ ْتَﯾ ِﺳَﻧ 3. Şahıs / Müennes

ْمُﺗﯾ ِﺳَﻧ ﺎَﻣُﺗﯾ ِﺳَﻧ َتﯾ ِﺳَﻧ 2. Şahıs / Müzekker

ﱠنُﺗﯾ ِﺳَﻧ ﺎَﻣُﺗﯾ ِﺳَﻧ ِتﯾ ِﺳَﻧ 2. Şahıs / Müennes

ﺎَﻧﯾ ِﺳَﻧ ﺎَﻧﯾ ِﺳَﻧ ُتﯾ ِﺳَﻧ ^{1. Şahıs}

َي ِعَف kalıbında bulunan mazi malumların

birinci ve ikinci kipleri sahih fiiller gibidir.

Üçüncü kipte ye harfi düştü ama ikinci harf ötre oldu.

Dördüncü ve beşinci kipleri sahih fiiller gibidir.

Altıncı kipten itibaren med harfi olan ye oldu.

Cemi Müsenna Müfred

اوُﺳَﻧ ﺎ َﯾ ِﺳَﻧ َﻲ ِﺳَﻧ

َن ﯾ ِﺳَﻧ ﺎَﺗ َﯾ ِﺳَﻧ ْت َﯾ ِﺳَﻧ

Nâkıs fiillerin

muzari çekimi

Nâkıs fiillerin muzari malumları

üç şekilde bulunurlar:

Mazi Bâblar

وُﻌْﻔَﯾ ^{1. Bâb}

ﻲِﻌْﻔَﯾ ^{2. Bâb}

ﻰَﻌْﻔَﯾ ^{3. Bâb}

ﻰَﻌْﻔَﯾ ^{4. Bâb}

Nâkıs fiillerin muzari malumlarının çekiminde bazı yerlerde illetli harfler aslına döner,

bazı yerlerde illetli harfler düşer,

bazı yerlerde fiilin ortanca harfinin harekesi değişir ve bazı yerlerde okunuş kolaylığı olması açısından

cezimler atılır.

Şimdi bu değişikliklere göre her kalıptan birer örnek çekelim:

وُعْفَي kalıbında bulunan muzari malumların çekimi:

(1. BÂB)

Cemi Müsenna Müfred Dua ediyor

َنوُﻋ ْدَﯾ ِنا َوُﻋ ْدَﯾ وُﻋ ْدَﯾ 3. Şahıs / Müzekker

َنوُﻋ ْدَﯾ ِنا َوُﻋ ْدَﺗ وُﻋ ْدَﺗ 3. Şahıs / Müennes

َنوُﻋ ْدَﺗ ِنا َوُﻋ ْدَﺗ وُﻋ ْدَﺗ 2. Şahıs / Müzekker

َنوُﻋ ْدَﺗ ِنا َوُﻋ ْدَﺗ َنﯾِﻋ ْدَﺗ 2. Şahıs / Müennes

وُﻋ ْدَﻧ وُﻋ ْدَﻧ وُﻋ ْدَا ^{1. Şahıs}

ي ِعْفَي kalıbında bulunan muzari malumların çekimi:

(2. BÂB)

Cemi Müsenna Müfred Koruyor

َنوُﻣ ْﺣَﯾ ِنﺎَﯾِﻣ ْﺣَﯾ ﻲِﻣ ْﺣَﯾ 3. Şahıs / Müzekker

َنﯾِﻣ ْﺣَﯾ ِنﺎَﯾِﻣ ْﺣَﺗ ﻲِﻣ ْﺣَﺗ 3. Şahıs / Müennes

َنوُﻣ ْﺣَﺗ ِنﺎَﯾِﻣ ْﺣَﺗ ﻲِﻣ ْﺣَﺗ 2. Şahıs / Müzekker

َنﯾِﻣ ْﺣَﺗ ِنﺎَﯾِﻣ ْﺣَﺗ ﻲِﻣ ْﺣَﺗ 2. Şahıs / Müennes

ﻲِﻣ ْﺣَﻧ ﻲِﻣ ْﺣَﻧ ﻲِﻣ ْﺣَا ^{1. Şahıs}

ىَعْفَي kalıbında bulunan muzari malumların çekimi:

(3. ve 4. BÂB)

Cemi Müsenna Müfred Unutuyor

َن ْوَﺳْﻧَﯾ ِنﺎَﯾَﺳْﻧَﯾ ﻰَﺳْﻧَﯾ 3. Şahıs / Müzekker

َنْﯾَﺳْﻧَﯾ ِنﺎَﯾَﺳْﻧَﺗ ﻰَﺳْﻧَﺗ 3. Şahıs / Müennes

َن ْوَﺳْﻧَﺗ ِنﺎَﯾَﺳْﻧَﺗ ﻰَﺳْﻧَﺗ 2. Şahıs / Müzekker

َنْﯾَﺳْﻧَﺗ ِنﺎَﯾَﺳْﻧَﺗ َنْﯾَﺳْﻧَﺗ 2. Şahıs / Müennes

ﻰَﺳْﻧَﻧ ﻰَﺳْﻧَﻧ ﻰَﺳْﻧَا ^{1. Şahıs}

Nâkıs fiillerin

emir çekimi

Nâkıs fiillerin emirleri

üç şekilde bulunurlar:

Mazi Bâblar

ُﻊْﻓُا ^{1. Bâb}

ِﻊْﻓِا ^{2. Bâb}

َﻊْﻓِا ^{3. Bâb}

َﻊْﻓِا ^{4. Bâb}

ُﻊْﻓُا kalıbında bulunan mazi malumların çekimi:

(1. BÂB)

Cemi Müsenna Müfred Dua et, çağır

اوُﻋ ْدُا ا َوُﻋ ْدُا ُع ْدُا 2. Şahıs / Müzekker

َنوُﻋ ْدُا ا َوُﻋ ْدُا ﻲِﻋ ْدُا 2. Şahıs / Müennes

ِﻊْﻓِا kalıbında bulunan mazi malumların çekimi:

(2. BÂB)

Cemi Müsenna Müfred Koru

اوُﻣ ْﺣِا ﺎَﯾِﻣ ْﺣِا ِم ْﺣِا 2. Şahıs / Müzekker

َنﯾِﻣ ْﺣِا ﺎَﯾِﻣ ْﺣِا ﻲِﻣ ْﺣِا 2. Şahıs / Müennes

َﻊْﻓِا kalıbında bulunan mazi malumların çekimi:

(3. ve 4. BÂB)

Cemi Müsenna Müfred Unut

ا ْوَﺳْﻧِا ﺎَﯾَﺳْﻧِا َسْﻧِا 2. Şahıs / Müzekker

َنْﯾَﺳْﻧِا ﺎَﯾَﺳْﻧِا ْﻲَﺳْﻧِا 2. Şahıs / Müennes

İSM-İ FÂİL VE

İSM-İ MEF’ÛL

KALIPLARI

İsm-i Mef’ûl Müennes

İsm-i Mef’ûl Müzekker

İsm-i Fâil Müennes

İsm-i Fâil

Müzekker Bâblar

ٌة ﱠوُﻋ ْدَﻣ ﱞوُﻋ ْدَﻣ ٌﺔَﯾِﻋاَد ٍعاَد ^{1. Bâb}

ٌﺔﱠﯾِﻣ ْﺣَﻣ ﱞﻲِﻣ ْﺣَﻣ ٌﺔَﯾِﻣﺎَﺣ ٍمﺎ َﺣ ^{2. Bâb}

ٌﺔﱠﯾِﻋ ْرَﻣ ﱞﻲِﻋ ْرَﻣ ٌﺔَﯾِﻋاَر ٍعا َر ^{3. Bâb}

ٌﺔﱠﯾِﺳْﻧَﻣ ﱞﻲ ِﺳْﻧَﻣ ٌﺔَﯾِﺳﺎَﻧ ٍسﺎَﻧ ^{4. Bâb}

ÖRNEKLER

َنوُﻋ ْدَﺗ ِ ّٰﷲ َرْﯾَﻏَا

6 | En’âm Suresi 40. âyet

Siz Allah’tan başkasını mı çağırırsınız?

ِﱘٖحﱠﺮﻟا ِنٰمْحﱠﺮﻟا ِﷲا ِﻢْﺴِﺑ

ﺎَﻋَد

ِ ّٰﷲ َرْﯾَﻏَا

َنوُﻋ ْدَﺗ

ﺎ ًﺣ َرَﻣ ِض ْرَ ْﻻا ﻰِﻓ ِشْﻣَﺗ َﻻ َو

17 | İsrâ Suresi 37. âyet

Yeryüzünde böbürlenerek yürüme.

ِﱘٖحﱠﺮﻟا ِنٰمْحﱠﺮﻟا ِﷲا ِﻢْﺴِﺑ

ﻰَﺷَﻣ

ِشْﻣَﺗ َﻻ َو

ِض ْرَ ْﻻا ﻰِﻓ ﺎ ًﺣ َرَﻣ

yürüme

yeryüzünde

böbürlenerek

ِد َﻼِﺑْﻟا ﻰِﻓ ا ْوَﻐَط َنﯾ ٖذﱠﻟَا

89 | Fecr Suresi 11. âyet

Bunlar şehirlerde azgınlık eden kimselerdi.

ِﱘٖحﱠﺮﻟا ِنٰمْحﱠﺮﻟا ِﷲا ِﻢْﺴِﺑ

ﻰَﻐَط

ا ْوَﻐَط َنﯾ ٖذﱠﻟَا

ِد َﻼِﺑْﻟا ﻰِﻓ

O kimseler ki azgınlık ettiler şehirlerde

ُﮫْﻧَﻋ اوُﺿ َر َو ْمُﮭْﻧَﻋ ُ ّٰﷲ َﻰ ِﺿَر

5 | Mâide Suresi 119. âyet

Allah, onlardan razı olmuş, onlar da Allah’tan razı olmuşlardır.

ِﱘٖحﱠﺮﻟا ِنٰمْحﱠﺮﻟا ِﷲا ِﻢْﺴِﺑ

َﻲ ِﺿ َر

ُ ّٰﷲ َﻰ ِﺿ َر

ْمُﮭْﻧَﻋ اوُﺿ َر َو

onlardan

O’ndan

ُﮫْﻧَﻋ

onlar razı oldular

Kur’ân-ı Kerim’de geçen

bazı nâkıs fiiller:

NÂKIS FİİLLER / BİRİNCİ BÂB

ﺎَﻋَد ﺎَﺗَﻋ

َﻼَﺗ

َﻼَﺑ

ﺎَﻔَﻋ

Dua etti, çağırdı Haddi aştı

Okudu, takip etti Denedi

Affetti

ﺎ َﺟَﻧ ﺎَﺳَﻛ ﺎ َﺣَﻣ

Kurtuldu, kurtardı Giydirdi

Sildi, yok etti

ى َرَﺷ ىَدَھ ﻰَﺷَﻣ ى َر َﺟ

ى َرَد

NÂKIS FİİLLER / İKİNCİ BÂB

Sattı

Yol gösterdi Yürüdü

Aktı Bildi

ﻰَﻔَﻛ ﻰَﺿَﻗ

ﻰَﻘَﺳ ى َز َﺟ

ﻰَﻐَﺑ

Yeterli oldu

Yerine getirdi Suladı

Karşılığını verdi Zulmetti

ﻰَﻐَط ﻰَﮭَﻧ ﻰَﻋ َر

NÂKIS FİİLLER / ÜÇÜNCÜ BÂB

Aşırı gitti Yasakladı Gözetti

َﻲ ِﺿ َر

َﻲ ِﺳَﻧ

َﻲِﻘَﻟ

َﻲِﻧَﻏ

َﻲ ِﺷ َﺧ

NÂKIS FİİLLER / DÖRDÜNCÜ BÂB

Razı oldu Unuttu

Karşılaştı

Zengin oldu Korktu

َﻲِﻘَﺑ

Lütfen

abone olmayı

unutmayalım 😊