HİPOJENİK KARST YAPISI OLARAK OBRUKLARIN KONYA KAPALI HAVZASI’NDA OLUŞUM SÜRECİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ Hacettepe Üniversitesi Jeoloji(Hidrojeoloji) Mühendisliği
Beytepe, Ankara
Kadir ERKUL– Mehmet Cihan TOSUN– Rabiya İlayda TURAN
Proje Danışmanları: Prof.Dr. N.Nur ÖZYURT- Prof.Dr. C.Serdar Bayarı
Şekil 2.Konya Kapalı Havzası’nın basitleştirilmiş jeolojik haritası(Hypogene Karst Regions and Caves of the
World,2017)
ÇALIŞMA ALANI
Obruklar, Türkiye'de İç Anadolu’da Konya Kapalı Havzası’nda bulunur (Şekil 2). Havza, 50.000 km2'den biraz daha büyük bir alanı kaplar ve
“Obruk Platosu” adı verilen doğu-batı eğilimli orta yükselimli ile kuzey ve güney kapalı alt havuzlara ayrılır. Kuzey ve güney havzaları,
Pliyosen'den bu yana defalarca genişleyen ve daralan büyük
paleogöllere ev sahipliği yapmıştır. Kuzey havzasında yer alan Tuz Gölü, eski paleolgöllerin kalıntılarıdır. Ovaların kuzey ve güney alt havzaların dibindeki kotları 905 ve 1000 m'dir (tüm kotlar deniz seviyesinden yüksektir).
Şekil 1. Çalışma alanının yerbulduru haritası (Google Earth Pro,2019)
ÖZET
Konya Kapalı Havzası’nda obruk oluşumları tek bir nedene bağlı değildir. Yeraltı suyu seviyesindeki antropojenik etkiye bağlı hızlı
düşüm, kendi içinde karstlaşmaya bağlı dinamik bir süreç yaşayan ve doğal afet olarak tanımlanabilecek obruk gelişimini de dolaylı olarak etkilemektedir. Konya havzasındaki Neojen yaşlı volkanizmalardan salınan karbondioksit (CO2) gazı yeraltısuyuna karışarak bölgedeki çözünme hızını artırmaktadır. Bu hızlı çözünme ve yeraltısuyundaki azalma nedeni ile üst kısımdaki birim yer çekimi etkisi ile çökmektedir (Şekil 1).
JEOLOJİ
Konya’nın doğu ve kuzeyinde Kuvaterner çökelleri geniş alanlar kaplarlar.
Kendilerinden daha yaşlı kayaçların kırıntılarından oluşmuş yamaç molozu, ince kumtaşı , kumlu silttaşı ve bazı birimler jips içerir. Geçirimliliği yüksek ve kolay çözünebilen birimlerin obruk oluşumuna etkileri oldukça fazladır.
TEŞEKKÜR
Proje çalışma kapsamında bize yardımcı olan saygıdeğer ho- calarımız Prof.Dr.N.Nur ÖZYURT, Prof.Dr.Serdar Bayarı ve Dr.Pınar AVCI’ ya yardımlarından dolayı sonsuz teşekkürleri- mizi sunarız.
Tetis Okyanusu’nun kapanmasının günümüze değin ulaşan etkilerinin yanı sıra Konya Kapalı Havzası’nın jeolojik geçmişindeki Neojen yaşlı volkaniz- madan CO2 gazının çıkışı, karstik birimlerin çözünmesinde önemli bir rol oynamaktadır.
Referanslar
1)Hypogene Karst Regions and Caves of the World, A.Klimchouk, A.Palmer, J.Waele, A.Auler, P.Audra, 2017
2)Handbook of Research on Trends and Digital Advances in Engineering Geology, N.Ceryan, 2019
