ANKARA ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ 2019-2020 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI
GENEL KAMU HUKUKU – GENEL DEVLET TEORİSİ DERSİ (2-A SINIFI)
DERS UYGULAMA PLANI Öğretim elemanı: Doç. Dr. Bülent ALGAN
E-posta: algan@ankara.edu.tr / bulentalgan@gmail.com Ders günü ve saati: Pazartesi 11:00-12:50
Ders Kazanımları: Devlet kavramı ve iktidar, meşruluk gibi ilişkili kavramlar ile devletin unsurları, gelişimi, birey- devlet ilişkileri, siyasi iktidarın nitelikleri, siyasal iktidarın sınırlanması problemi konuları üzerinde öğrencilerin etraflı bilgi sahibi olmaları, böylelikle öğrencilerin birey-devlet-toplum ilişkilerini, hukukun bu ilişkilerdeki rolünü, siyasal iktidarın sınırlanmasının amacı ve hak ve özgürlükler bakımından önemini kavramalarının gerçekleşmesi derste hedeflenen temel beklenti ve kazanımdır. Bu ders ile öncelikle öğrencilerin devleti, siyasi iktidarı, toplumu, bireyi, bunların birbirleriyle olan ilişkilerini doğru biçimde konumlandırmalarına katkıda bulunulması amaçlanmaktadır. Ayrıca gelecekte hukuk uygulayıcıları olarak hukuk normlarını yorumlarken bu sayılanlar arasındaki ilişkilerde hassas dengeyi gözetmelerine de katkıda bulunulması amaçlanmaktadır.
Derse devamın önemi: Derse yüksek oranda devamlılığın konuların kavranmasındaki katkısı tartışılmazdır.
Dikkat edilecek diğer hususlar: Derste tek bir kaynak ders kitabı olarak takip edilmediğinden, derse katılım ve bilgiye erişim için çaba harcanması öğrenciler açısından önem arz etmektedir.
Ders notları ne derse ilişkin kimi okumalar ders hocası tarafından sağlanacak ya da tavsiye edilecektir.
Dileyen öğrenciler, derste işlenen konularla ilişkili herhangi bir konuda ödev / sunum hazırlayabilirler. Ödev ve/veya sunum hazırlanması zorunlu olmamakla birlikte, önerilmekte ve özendirilmektedir.
Derslerin, işlenen konulara ilişkin özgür, düzeyli ve akademik dilde yürütülecek bir tartışma ortamında yürütülmesi amaçlanmaktadır.
Sınav Uygulaması ve değerlendirme: Birinci dönem sonunda yapılacak bir ara sınav ve yıl sonunda yapılacak final sınavı sonucunda, derse aktif katılım ile ödev ve sunumlar, nihai not takdirinde dikkate alınacaktır. Ödev ve sunumlar, ancak doyurucu bir içeriğe sahip olması durumunda not takdirinde dikkate alınabilecektir.
Temel Okumalar: (Aşağıdaki öneriler fikir verme amaçlı olup, konular işlendikçe ekstra okuma önerileri verilebilir)
AKAD –DİNÇKOL – BULUT, Genel Kamu Hukuku, Der Yayınları, İstanbul, 2016
ALGAN, Bülent, “Değişen Egemenlik Anlayışı ve Küreselleşme Bağlamında İnsan Hakları”, Kazancı Hakemli Hukuk Dergisi, Kasım-Aralık 2006, Sayı 27-28, 65-99
DOEHRING, Karl, Genel Devlet Kuramı (Genel Kamu Hukuku) (Çeviren Ahmet Mumcu), İnkılâp Kitabevi, İstanbul, 2002
EARLE, Timothy (Editör), Devlete Doğru Şeflikler: İktidar, İktisat, İdeoloji, Ütopya Yayınları, Ankara, 2001 ERÖZDEN, Ozan, Ulus-Devlet, XII Levha Yayıncılık, İstanbul, 2008
GIDDENS, Anthony, Sosyoloji (Kısa Fakat Eleştirel Bir Giriş), Phoenix Yayınevi, Ankara, 2005 HABERMAS, Jurgen, Küreselleşme ve Milli Devletlerin Akîbeti, Bakış Yayınları, İstanbul, 2002 HUBERMAN, Leo, Feodal Toplumdan Yirminci Yüzyıla, İletişim Yayınları, İstanbul, 2003 KAPANİ, Münci, Politika Bilimine Giriş, Bilgi Yayınevi, Ankara, 2008
ÖZDEMİR Ali Murat – SAYGILI, Abdurrahman vd., Genel Kamu Hukuku Kuramsal Yaklaşım, İmge, Ankara, 2019
PIERSON, Christopher, Modern Devlet, Çiviyazıları, İstanbul, 2000
POGGI, Gianfranco, Devlet, Doğası, Gelişimi ve Geleceği, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2007 POGGI, Gianfranco, Modern Devletin Gelişimi: Sosyolojik Bir Yaklaşım, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2005
SANCAR, Mithat, “Devlet Aklı” Kıskacında Hukuk Devleti, İletişim, İstanbul, 2000 TÜRKÖNE, Mümtaz’er, Siyaset, Opus Yayınları, İstanbul, 2011
UYGUN, Oktay, Devlet Teorisi, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017 VERGİN, Nur, Siyasetin Sosyolojisi, Doğan Kitap, İstanbul, 2008
Dersin içeriği (Hafta hafta belirtmek mümkün olamasa da, ders kapsamında ele alınacak konular genel olarak aşağıdaki gibi gösterilebilir)
Giriş-Genel Kamu Hukuku’nun kapsamı
Siyaset-İktidar-siyasal iktidar-meşruluk kavramları ve ilişkili kavramlar Devletin Kaynağı (Menşei) Sorunu
Devletin Unsurları:
(1): Devletin “ülke” unsuru (2) Devletin “insan” unsuru
Ulus kavramı, farklı ulus anlayışları
Devletin insan unsuruyla hukuki ilişkisi olarak yurttaşlık Modern öncesi dönem (Antik Yunan)
Modern yurttaşlık Anayasal vatandaşlık (3): Devletin “kişilik” ve “iktidar” unsurları
Egemenlik kavramı (klasik ve modern anlamıyla) Meşru güç kullanma tekeli (şiddet tekeli) Devletin Pozitif Gelişimi
(1)İlkel toplumlar-Antikçağ (2)Ortaçağ (Feodalite)
Modern devletin ortaya çıkışı ve ayırıcı özellikleri
Küreselleşme süreci-modern devletin dönüşümü-gelişimi Siyasi İktidarın Sınırlanması Sorunu
Hukuk Devleti Güçler Ayrılığı
Devlet aklı / hikmet-i hükümet Vesayet
Ödev/ Sunum için önerilen bazı konular: Ders planındaki konular ya da bunlarla yakın ilişkili diğer başlıklar, önceden önerilmek ve üzerinde mutabık kalınması koşuluyla öğrenciler tarafından sunum olarak üstlenilebilir.
Ödev konusunun seçilmesinde ise, derste doğrudan anlatılmış/anlatılacak konulardan farklı başlıklar seçilmesi uygun olacaktır. Bunun dışında, örneğin ulus inşası (nation-building), modern devletin karşılaştığı güncel sorunlar, birey-iktidar ilişkilerine ilişkin somut sorunlar ya da gelişmeler, devlet teorisine katkıda bulunmuş önemli düşünürler (ör: Machiavelli, doğal hukukçu düşünürler, İbn-i Haldun gibi doğu kökenli ya da İslam dünyasından yetişen düşünürler ya da bunlara ait kitap tahlilleri, Türkiye özelinde dersimizle ilgili kuramsal tartışmalar ya da güncel gelişmeler, iktidarla mücadele aracı olarak sivil itaatsizlik, çözüm süreci, özgürlük-güvenlik ikilemi, sokağa çıkma yasakları, vb. yüzlerce ödev konusu bulunabilir).
Bu dersinizde ve tüm öğrencilik yaşamınızda üstün başarılar diliyorum.
Doç. Dr. Bülent ALGAN