4. KİTAP: BÜYÜK KAS BECERİLERİ 5. KİTAP: KÜÇÜK KAS BECERİLERİ 6. KİTAP: ALICI DİL BECERİLERİ

(1)

(2)

1. KİTAP: KÜÇÜK ADIMLARA GİRİŞ

2. KİTAP: ÇOCUĞUNUZUN PROGRAMI 3. KİTAP: İLETİŞİM BECERİLERİ

4. KİTAP: BÜYÜK KAS BECERİLERİ 5. KİTAP: KÜÇÜK KAS BECERİLERİ 6. KİTAP: ALICI DİL BECERİLERİ

7. KİTAP: KİŞİSEL VE TOPLUMSAL BECERİLER

8. KİTAP: GELİŞİM BECERİLERİ ENVANTERİ

(3)

Bölüm 1:

Bölüm 1: Küçük Adımlar Nedir? Küçük Adımlar Nedir?

Bölüm 2:

Bölüm 2: Macquarie Programı Macquarie Programı Bölüm 3:

Bölüm 3: Küçük Adımlar Programı Küçük Adımlar Programı Bölüm 4:

Bölüm 4: Terimler Terimler

(4)

(5)



Küçük Adımlar, 0-4 yaş arasındaki gelişimsel geriliği olan çocuklara Küçük Adımlar, yönelik bir erken eğitim programıdır.



Erken eğitim, engelli küçük çocukların tüm potansiyellerine ulaşmaları Erken eğitim, için eğitimin olabildiğince erken başlaması anlamına gelmektedir.



Küçük adımlar, gelişimsel geriliği olan çocukların anne-babalarına gelişimsel geriliği olan çocukların anne-babalarına yönelik

yönelik olarak hazırlanmıştır.



Çocuğun ev ortamında ev ortamında eğitilebilmesi için kolayca uygulanabilen ilkeler sunmaktadır.



Anne-babaların çocuklarının en önemli öğretmenleri çocuklarının en önemli öğretmenleri olduğu görüşü benimsenmektedir.



Küçük Adımlar, öğretmenler, terapistler ve öğrenciler öğretmenler, terapistler ve öğrenciler tarafından da kullanılabilmektedir.



Küçük Adımlar esnek bir şekilde kullanılabilir esnek bir şekilde kullanılabilir, deneyimli eğitimciler

Bölüm 1:

Bölüm 1: Küçük Adımlar Nedir? Küçük Adımlar Nedir?

(6)

 Küçük Adımların Dayanakları Nelerdir? (ss: 11-12)

1. Bütün çocuklar öğrenebilir. Zihinsel geriliği olan çocuklar daha yavaş öğrenir, ama öğrenebilir.

2. Özürlü çocukların, tüm çocukların öğrendiği ve kullandığı becerileri öğrenmeleri gerekir. Bu beceriler onların oynamalarına, başkalarıyla etkileşimde bulunmalarına, en üst düzeyde bağımsızlık

kazanmalarına ve toplumun birer üyesi haline gelmelerine yardım eder.

3. Anne-babalar, çocuklarının en önemli öğretmenleridir.

4. Yaşamın ilk yılları, öğrenme için çok önemlidir.

5. İyi hazırlanmış değerlendirme ve öğretim teknikleri, daha etkili öğrenme sağlar.

6. Her çocuk farklıdır; her aile farklıdır. Başarılı bir program, hem çocuğun hem de ailenin gereksinimlerini karşılamalıdır.

Devam…

(7)

(8)

 Küçük Adımlar, Macquarie Üniversitesi Down Sendromu Programı’nda geliştirilen öğretim yöntemlerini ve eğitim programını temel alarak hazırlanmıştır.

 Macquarie Programı’nın Özellikleri (ss: 14-15)

1.

Bu program, zihinsel engelli çocukların olası en normal yaşam sürdürmelerine yardım etmeyi amaçlamaktadır.

2.

Bu program, terapötik değil, eğitsel bir programdır.

3.

Bu program, normal gelişim becerilerini öğretir.

4.

Bu program, küçük adımlarla öğretir.

5.

Bu program, titiz bir değerlendirme sürecine dayanmaktadır.

6.

Çocuklar amaçlara ulaşmaya çalışır. Amaçlar, tam olarak neyin öğretiminin hedeflendiğini gösterir.

7.

Her çocuğun bireysel bir programı vardır.

8.

Öğretim teknikleri kolayca öğrenilebilir ve herhangi bir özel teknoloji gerektirmez.

Bölüm 2:

Bölüm 2: Macquarie Programı Macquarie Programı

(9)

 Programda neler yer almaktadır? (ss: 15-16)

1.

Çocuklar programa 6-8 haftalıktan itibaren aileleriyle birlikte başlayabilirler.

2.

Çocuklar ve aileler programa haftada bir kez gelirler ve öğretmenlerle ve fizyoterapistlerle çalışırlar.

3.

Her çocuğun bireysel eğitim programında pek çok gelişim alanı yer alır.

4.

Çocuk 18 ay civarında Erken Okulöncesi Sınıfı’na başlar. Haftada 3 gün 2 saatlik oturumlara katılır.

5.

Ailelerle yapılan söyleşiler, sınıf ve ev ortamlarının çocukların aynı amaçlara ulaşmalarına yardımcı olduğunu göstermektedir.

6.

4 yaşındaki çocuklar İleri Okulöncesi Sınıfı’na başlar.

7.

Bu evreye kadar çocuk ayrıca haftada bir kez de semtindeki okulöncesi eğitim kurumuna gider.

8.

Zamanla öğretmenlerin rolü artsa da, çocuğun anne-babası en önemli

Devam…

(10)

 Bazı sorular ve cevaplar (ss: 17-18)

1. Macquarie Programı yalnızca Down sendromlu çocuklar için midir?

2. Küçük Adımlar Macquarie Programı’nı ne ölçüde izlemektedir?

3. Küçük Adımlar başka bir erken eğitim programıyla birlikte kullanılabilir mi?

4. Çocuğumun, erken eğitimle daha fazla öğreneceğini söylüyorsunuz.

Ancak, erken eğitimin uzun dönemli etkileri neler olabilir?

5. Evde çocuğumun eğitimine ne kadar zaman ayırmam gerekecek?

 Anne-babalardan gelen yorumlar (ss: 19-20)

Devam…

(11)

(12)

 Küçük Adımlar’ın kapsamı (ss: 22-23)

 1. Kitap: Küçük Adımlara Giriş

 2. Kitap: Çocuğunuzun Programı

 3. Kitap: İletişim Becerileri

 4. Kitap: Büyük Kas Becerileri

 5. Kitap: Küçük Kas Becerileri

 6. Kitap: Alıcı Dil Becerileri

 7. Kitap: Kişisel ve Toplumsal Beceriler

 8. Kitap: Gelişim Becerileri Envanteri

Bölüm 3:

Bölüm 3: Küçük Adımlar Programı Küçük Adımlar Programı

(13)

 Küçük Adımlar nasıl kullanılır? (ss: 23-24)

 En doğru yanıt: “Size en uygun gelecek şekilde!”

 Küçük Adımları bilgi ve öneri içeren bir kaynak kitap olarak ya da daha sistematik şekilde erken eğitimde adım adım

izlenecek bir program olarak kullanabilirsiniz.

 Beceri dizileri (ss: 25-26)

 Her bir gelişim alanındaki beceriler, ilişkili becerilerden oluşan beceri gruplarına ayrılmıştır. Bu gruplara “Beceri Dizileri” adı verilmektedir.

 Beceri dizileri, farklı beceriler arasındaki ilişkileri görebilmenizi sağlamak ve amaç belirlemenizi kolaylaştırmak üzere

hazırlanmıştır.

Devam…

(14)

 Beceri dizilerinin kullanımı (ss: 26-28)



Örnek: AD. B. 21

 İlk harf, ilgili maddenin hangi gelişim alanına ait olduğunu göstermektedir.

(AD: Alıcı Dil gelişim alanı)

 Bir sonraki harf, maddenin hangi beceri dizisine ait olduğunu göstermektedir.

(B: Nesne ve Resimler Arasından Seçim Yapma beceri dizisi)

 Harfleri izleyen numara, Gelişim Becerileri Envanteri’nde (GBE) o maddenin numarasını göstermektedir.

(21: GBE de Alıcı Dil Kontrol Listesinde ki sırası)



Her bir madde aşağıdaki bilgilerin tümünü ya da bazılarını içerir.

 Neden becerinin önemli olduğu

 Diğer becerilerden hangileriyle ilişkili olduğu

 Becerinin nasıl değerlendirileceği

 Becerinin nasıl öğretileceği

 Yerleştirme, taşıma ve oynama (BK yoğun)

 Beceriyi öğretmenize yardımcı olacak oyun zamanı ve ev içi etkinlikleri

 Hatırlatma ve genişletme

(15)

(16)



Alıcı dil becerileri



Amaç



Aşama



Beceri dizisi



Burma



Değerlendirme



El-göz eşgüdümü



Erken eğitim



Gelişim yaşı



Gelişim alanları



Gelişimsel aşama



IQ (zeka bölümü)



İfade edici dil



İletişim



Kavram; kavramsal



Kişisel ve toplumsal beceriler



Konuşan



Konuşma öncesi



Konuşmayan



Kronolojik yaş



Küçük kas becerileri



Nesne sürekliliği



Ödüllendirme



Okula hazırlık becerileri



Program



Uzun dönemli amaçlar

(17)

Bölüm 1: Değerlendirme Yapmak

Bölüm 2: Ne Öğretileceğine Karar Vermek Bölüm 3: Öğretimin Nasıl Yapılacağı

Bölüm 4: Çocuğunuzun Programını Ne Zaman, Neden ve Nasıl Değiştirmelisiniz?

Bölüm 5: Oynama, Hatırlama, Genişletme

Bölüm 6: Davranış Sorunları ve Davranış Sorunlarından

Kaçınma Yolları

(18)

(19)



Öğretim programı hazırlamanın ilk basamağıdır.



Bilgi edinmek amacıyla yapılan gözlemdir.



Neye bakacağımız/gözlemleyeceğimiz, ne öğrenmek istediğimize bağlıdır.



Bütün değerlendirmeler sınanmakta olan tüm becerileri temsil edecek şekilde seçilen madde örneklerinden oluşur.



Değerlendirmelerin alacağı süre ve her bir maddenin nasıl test edileceği önceden belirlenir.



Tüm değerlendirmeler değerlendirmeciye bilgi verecek şekilde düzenlenmiştir ve tümü bir tür planlı gözleme dayanır.



Değerlendirme sırasında kullanacağınız en önemli beceri, çocuğu

gözlemleme becerisidir.

(20)

(21)

KÜÇÜK ADIMLARDA DEĞERLENDİRME

GELİŞİM BECERİLERİ ENVANTERİ (GBE) GELİŞİM BECERİLERİ ENVANTERİ (GBE)

İLE YAPILIR

Küçük Adımlarda değerlendirmenin özellikleri (ss:

7-8) 7-8)

(22)



Engel çocuğun yavaş öğrenmesine yol açabilmesine karşın, bütün çocukların yaklaşık olarak aynı sırayla öğrendikleri görüşüne dayanmaktadır.



Çocukların normal olarak edindikleri en temel becerilerden ve bu becerilerin normal olarak öğrenilme sırasından yola çıkmaktadır.



Çocuğun neleri yapıp neleri yapamadığını tam olarak göstermektedir.



Normal gelişim özelliklerine dayalı olarak bir sonra öğretilmesi gereken beceriyi, bir sonraki küçük adımı belirlemeye yardımcı olur.



Çocuğun nasıl bir ilerleme gösterdiğini görmemizi sağlar.



Öğretim programındaki öncelikleri kontrol etmemizi sağlar.



Programınızı ne zaman ve ne şekilde değiştirmeniz gerektiğini gösterir.



Nelerin başarıldığını göstererek, öğreticiyi ödüllendirir!

(23)

1. Çocuğun yapabildiklerini abartma

(çocuğun gerçekte olduğundan daha fazla şey yaptığını sanma)

↓

Çocuk için daha zor bir program hazırlanmasına yol açar.

Bu durum çocuğun başarılı olmasını engeller.

2. Çocuğun yapabildiklerinin hafife alma

(çocuğun gerçekte olduğundan daha az şey yaptığını sanma)

↓

Çocuk ilginç ve zorlayıcı olmayan bir program hazırlanmasına yol açar.

Değerlendirme yerine günlük gözlemlere Değerlendirme yerine günlük gözlemlere

dayanmanın riskleri (ss: 8-9)

(24)

1. Büyük Kas Gelişimi Kontrol Listesi: Vücudun büyük kaslarının kullanımıyla gerçekleştirilen beceriler (4. kitap)

2. Küçük Kas Gelişimi Kontrol Listesi: Ellerin, küçük kasların kullanımına, el-göz eşgüdümüne dayalı beceriler ve okulda öğretilen akademik becerilere zemin hazırlayan kavramlar (5.

kitap)

3. Alıcı Dil Kontrol Listesi: Çocuğun kendisine söylenenleri anlamasına ilişkin beceriler (6. kitap)

4. Kişisel ve Toplumsal Beceriler Kontrol Listesi: Çocuğun kendi kişisel gereksinimlerini karşılaması ve başkalarıyla

etkileşimde bulunmasına ilişkin beceriler (7. kitap)

İletişim Becerileri (Çocuğun ifade edici dil becerileri) ise 3.

kitapta ayrıca ele alınmıştır.

(25)

(26)

 Yaş düzeyleri: Çocukların becerileri ortalama olarak hangi yaşlarda edindiklerini gösterir.

 Hangi becerinin hangi yaşta kazanıldığı belirlemek için araştırmalardan yararlanılır.

 Yaş düzeyleri, çocuğun “ortalama” bir çocuğa kıyasla nasıl bir yol izlediğini gösterir, ama asıl amacımız bunu değerlendirmek değildir.

 Asıl amacımız, çocuğun kendi yeteneklerine ve başarılarına göre gösterdiği ilerlemeyi görmektir.

 Yaş düzeylerinin asıl amacı, çocuğun içinde bulunduğu düzeyde üzerinde çalışıyor alabileceğimiz becerilerin çeşidi hakkında fikir vermektir.

 Örneğin; eğer çocuk 12-15 ay düzeyindeki küçük kas becerilerinden bazılarını

yapabiliyorsa, aynı düzeyde yer alan küçük kas becerilerinden hangilerini öğrenmeye hazır olduğunu belirlemek için o yaş düzeyindeki becerilere bakılır.

 Çocuklar bazı gelişim alanlarında diğerlerine göre daha ileride olabilir.

 Örneğin; bir çocuk büyük kas becerilerinde 15-18 ay, küçük kas ve kişisel ve toplumsal becerilerde 2-3 yaş, alıcı dil becerilerinde ise 18 ay-2 yaş düzeyinde olabilir.

 Yaş düzeyleri, çocuğun güçlü ve zayıf yönlerini belirlememize, dolayısıyla öğretim

önceliklerimizi belirlememize yardım eder.

(27)

(28)

Beceri dizileri:

Beceri dizileri: Birbiriyle ilintili, aynı uzun dönemli amaca yol açan becerileri bir araya getirmektedir.



Her bir gelişim alanında pek çok farklı beceri dizisi vardır.



Beceri dizileri, bir becerinin diğerine nasıl zemin hazırladığını ve çocuğun var olan becerilerinin genel gelişimini hızlandırmak için nasıl

kullanılabileceğini ve genişletilebileceğini gösterir.



Çocuk bazı gelişim alanlarında diğer alanlara göre daha ileride olabileceği gibi, her bir gelişim alanında bazı beceri dizilerinde de diğerlerine göre daha ileri düzeyde olabilir.



Örneğin; alıcı dilde “AD.C: Nesne ve resimler arasından seçim yapma”

beceri dizisinde “AD.D: Eylem bildiren talimatlara tepki verme ve AD.E:

Niteleme bildiren talimatlara tepki verme” beceri dizilerine göre daha çok beceriye sahip olabilir.



Beceri dizileri de çocuğun güçlü ve zayıf yönlerini belirlememize yardım

eder.

(29)

Büyük kas beceri dizileri ( BK) BK

BK.A: Yürüme öncesi beceriler

BK.B: Denge, yürüme, koşma becerileri BK.C: Merdiven ve tırmanma becerileri BK.D: Top becerileri

BK.E: Zıplama becerileri

BK.F: Üç tekerlekli bisiklet becerileri

Alıcı dil kas beceri dizileri ( AD) AD

AD.A: Dinleme ve dikkatini yöneltme

AD.B: Jestlere ve basit talimatlara tepki verme AD.C: Nesne ve resimler arasından seçim yapma AD.D: Eylem bildiren talimatlara tepki verme

Küçük kas beceri dizileri ( KK) KK

KK.A: Bakma KK.B: Tutma

KK.C: Nesne sürekliliği KK.D: Koyma

KK.E: El becerileri KK.F: Çizme

KK.G: Kitap becerileri

KK.H: Problem çözme, yap-boz becerileri KK.I: Eşleme ve sınıflama

KK.J: Eşleme, sınıflama ve seçme: okula hazırlık becerileri

Kişisel ve toplumsal beceri dizileri (KT KT)

KT.A: Toplumsallaşma ve oyun 2 KT.B: Yeme-içme

KT.C: Giyinme

KT.D: Tuvalet becerileri KT.E: Temizlik ve bakım

(30)

 Büyük kas becerileri kitabınızı açın ve BK.A.67 maddesini bulun.

Şimdi de GBE kitabınızı açın ve aynı maddeyi bulun.

 Büyük kas becerileri kitabınızı açın ve BK.C.123 maddesini bulun.

 Küçük kas becerileri kitabınızı açın ve KK.H.51 maddesini bulun.

 Küçük kas becerileri kitabınızı açın ve KK.F.121 maddesini bulun.

 Alıcı dil becerileri kitabınızı açın ve KK.D.38 maddesini bulun.

 Alıcı dil becerileri kitabınızı açın ve KK.F.87 maddesini bulun.

 Kişisel ve toplumsal becerileri kitabınızı açın ve KT.A.5 maddesini bulun.

 Kişisel ve toplumsal becerileri kitabınızı açın ve KA.C.61 maddesini bulun.

(31)

 Her gelişim alanına ait kitaplardaki her maddede açıklanan yöntemi izleyerek çocuğa bir dizi etkinlik sunacaksınız ve çocuğu her bir etkinliği yerine getirirken gözleyeceksiniz.

 Çocuk gerekli standarda uygun şekilde etkinliği gerçekleştirirse, ilgili maddenin karşısına + işareti koyacaksınız.

 Her bir kontrol listesinin sağında birçok sütun bulunmaktadır. İlk değerlendirme için üzerine tarih yazarak ilk sütunu kullanabilirsiniz, diğer sütunları da daha sonraki değerlendirmeler için kullanabilirsiniz.

 Değerlendirmeye başlamadan önce neyi değerlendireceğinizi belirleyin. Daha sonra her bir maddeyi nasıl değerlendireceğinizi gözden geçirin. Son olarak değerlendirme için gerekli araçları hazırlayın.

 Değerlendirmeyi her gün biraz yol alacak şekilde birkaç güne yayın.

 Değerlendirme yaparken 8. kitaptaki GBE’yi kullanacaksınız. Ayrıca

değerlendirmek istediğiniz her bir madde için 4., 5., 6. ve 7. kitaplardaki ayrıntılı bilgilere başvurun. Bu kitaplardaki “Değerlendirme nasıl yapılır?” başlığı altındaki bilgiler,

 her bir maddenin neden önemli olduğu

(32)

 Büyük kas becerileri kitabınızı açın, BK.A.5 maddesini bulun.

NASIL DEĞERLENDİRİLİR? Bölümünü okuyun.

Yöntem: Çocuğu sert bir yüzeye yüzüstü yerleştirin. Eğer

çocuğunuz başını 90 derece kaldırır ve beş saniye tutarsa artı verin.

 Diğer uygulamalar…..

(33)

 Küçük kas becerileri kitabınızı açın, KK.F.87 maddesini bulun.

NASIL DEĞERLENDİRİLİR? Bölümünü okuyun.

Araç-gereç: Kağıt ve pastel boya.

Yöntem: Çocuk çizim yaparken gözlemleyin. Çocuk pastel

boyayı başparmağını ve diğer parmaklarını birlikte kullanarak eline alırsa artı verin. Boyayı avuç içine aldığı zaman artı

vermeyin.

 Diğer uygulamalar…..

(34)

 Alıcı dil becerileri kitabınızı açın, AD.F.87 maddesini bulun.

NASIL DEĞERLENDİRİLİR? Bölümünü okuyun.

Araç-gereç: Bir fincan ve küçük bir nesne.

Yöntem: Fincanı masanın üzerine ters olarak koyun. Küçük nesneleri çocuğunuza verin ve kendisinden bu nesneyi

fincanın önüne, arkasına, yakınına uzağına, üzerine ve altına koymasını isteyin. Çocuk yardım almaksızın, elindeki nesneyi istenen altı duruma göre yerleştirirse artı verin.

 Diğer uygulamalar…..

(35)

 Kişisel ve toplumsal becerileri kitabınızı açın, KT.A.79 maddesini bulun.

 NASIL DEĞERLENDİRİLİR? Bölümünü okuyun.

Yöntem: Çocuğunuza “Sen kız mısın yoksa erkek misin?”

sorusunu sorun. Daha sonra sorudaki kız erkek sırasını değiştirerek soruyu “Sen erkek misin yoksa kız mısın?”

biçiminde sorun. Bir kez daha tekrarlayın. Çocuğunuz üç denemede de soruyu doğru yanıtlarsa artı verin.

 Diğer uygulamalar…..

(36)



Eğer çocuk henüz bebeklik aşamasındaysa, her bir gelişim alanından çocuğa uygun bir ya da iki beceri dizisini değerlendirebilirsiniz.



Eğer çocuk daha büyükse ya da gelişimi ileri düzeydeyse, her bir gelişim alanından pek çok beceri dizisini değerlendirebilirsiniz.



Değerlendirmenin temel kuralı, çocuğun zorlanmaya başladığı noktayı buluncaya kadar o beceri dizisinde değerlendirmeyi sürdürmektir.



Yani çocuğun beceri dizisinde yapabildiği en ileri düzeydeki maddeyi ya da henüz yerine getiremediği en geri düzeydeki maddeyi bulmaktır.



Neyin değerlendirileceğine karar vermek için bir yöntem:

1. Çocuk için hangi beceri dizilerinin uygun olduğuna karar verin.

2. Her bir beceri dizisindeki açıklamaları okuyun.

3. Her bir beceri dizisinde değerlendirmeye nereden başlayacağınıza karar verin.

4. Her bir beceri dizisinde çocuğun zorluk çekeceği beceriye gelinceye kadar değerlendirmeyi sürdürün.

(37)

Değerlendirme yaparken:

1.

kullanılacak bazı araçları bulmakta zorlanabilirsiniz

2.

çocuğun bir özelliği değerlendirmeyi kitaplardaki gibi yapmanızı engelleyebilir.

↓

Yöntem ya da araçları duruma uygun şekilde değiştirebilirsiniz.



Değişiklik yaparken;

 O maddenin değerlendirmeyi hedeflediği temel beceriyi dikkate alın!

 Çocuğun o beceriyi gerçekleştirmesinin başka türlü nasıl değerlendirilebileceğini düşünün!



Örnek: KK.H.69: Üçlü şekil tahtasına üçgen şeklini yerleştirir.

(Şekil tahtası bulamadığınızda kendiniz kartondan yapabilirsiniz.)

(38)

1.

Kısa oturumlar planlayın.

2.

Farklı içeriklerde oturumlar planlayın.

3.

Her bir değerlendirme oturumunu başarılı bir etkinlikle başlatıp, sonlandırın.

4.

Zor bir beceriden sonra kolay bir beceriye yer verin.

5.

Değerlendirme ortamlarını faklılaştırın.

6.

Öz bakım becerilerini, günün uygun zamanlarında değerlendirin.

7.

Değerlendirmeye aile bireylerini ve çocuğunuzun arkadaşlarını da katın.

8.

Her gün, değerlendirmeyi düşündüğünüz maddeleri ezberleyin.

9.

Esnek olun.

(39)



Değerlendirme ne kadar sürmelidir?

 Çocuğun yaşı, yetenekleri ve kişiliği, ailenin özellikleri ve çocuğu gördüğünüz süre, vb. göre 3 gün de sürebilir 3 haftada



Çocuğu değerlendirirken ne kadar kuralcı olmalıyım?

 Her zaman olduğunuz kadar



Sanki iki tür sonuç alıyorum gibi geliyor bana; kendisi bir şeyi yapmak istediğinde ne kadar yapabildiği ve ben onun bir şey yapmasını

istediğimde ne kadar yapabildiği. Bu ikisi arasındaki fark önemli mi?

 Çocukların kendiliğinden yaptıkları şeylerin yanı sıra becerileri uygun zamanlarda ve başkaları istediğinde de yapmaları önemlidir.

 İki tür bilgi de önemlidir.



Çocuk benim istediklerimi yalnızca ona şeker verdiğimde yerine getiriyor. Değerlendirme sırasında da ona şeker vermeli miyim?

 Evet.

(40)

 Çocuk hiç yerinde durmuyor ki kendisini değerlendirebileyim. Bu durumda ben ne yapacağım?



Çocuğu bu becerileri kendiliğinden yaptığı zamanlarda değerlendirin.



Değerlendirme araçlarıyla oynayarak çocuğu özendirmeye çalışın ve çocuğun sizi taklit edip etmediğine bakın.



3. Kitaptaki Dikkati Yöneltme Kontrol Listesine bakın.



2. Kitapta 6. Bölüm işinize yarabilir.

 Çocuk ileri derecede engelli ve tek yaptığı şey yüzüme bakmak.

Ben çocuğu değerlendirebilir miyim?



Evet.



Çocuğun düzeyi ne olursa olsun çalışabileceğiniz bir beceri mutlaka vardır.

 Çocuk bir beceriyi yerine getirmediğinde nasıl tepki göstermeliyim?



Denediği için onu ödüllendirin.

(41)



Çocuğun yalnızca bir gelişim alanındaki performansıyla ilgileniyorum.

Çocuğu bütün gelişim alanlarında değerlendirmem gerekiyor mu?

 Çocuğun sadece bir gelişim alanında geriliği (dil, motor gelişimi gibi) olabilir.

 Ancak tüm gelişim alanlarında değerlendirme yapmanız önerilir.

 Böylece başka sorunları gözden kaçırmazsınız ve çocuğun tüm güçlü ve zayıf yanlarını görebilirsiniz.

 Ayrıca gelişimin bir bütün olduğunu unutmayın.



Bu ilk değerlendirmeyi bitirdikten sonra çocuğu tekrar değerlendirmem gerekecek mi?

 3 ayda bir genel değerlendirme yapmalısınız, Bunun yararları:

1. Düzenli değerlendirme çocuktaki ilerlemeyi görmenizi sağlar.

2. Çocuğun daha önce öğrendiklerini sürdürüp sürdürmediğini görmenizi sağlar.

3. Çocuğun gelişimine genel olarak bakmanızı sağlar.

(42)

 Aileden bilgi alırken dikkat edilecek noktalar:



Net bilgi alınamadığında sorunun değiştirilerek tekrar sorulması



Anne-baba ya da kardeşlerden ve diğer yakınlardan bilgi almaya çalışılması



Gözleme olanağı bulunulan tüm maddelerin gözlenmeye çalışılması

 Ailelerle iletişim kurarken dikkat edilecek noktalar:



Ailenin dilsel, kültürel ve sosyal özelliklerine saygılı olma



Ailenin anlayabileceği bir dille konuşma



Ailelerle eleştirel bir dille konuşmama



Aileleri yargılamama



Ailenin çocuğun yaşamındaki önemini vurgulama



Ailenin ihtiyaçlarına duyarlı olma



Aileye sizin verdiğiniz önemi hissettirme

(43)

(44)



KAEEP, normal gelişim gösteren çocukların yaşamlarını ilk yıllarında edindikleri becerilere dayalıdır.



Çocuklar bu becerileri çoğunlukla anne-babalarından öğrenir.



Bu süreç doğal bir süreçtir, anne babalar genellikle neleri niçin öğrettiklerinin bilincinde değildir.



Engeli olan çocukların daha yapılandırılmış bir öğretim sürecinde öğrenmesi gerekebilir.



Engelli çocuklar akranlarının büyük adımlarla ve hızla öğrendikleri becerileri daha küçük adımlarla ve daha yavaş öğrenebilirler.



Bu nedenle, engelli çocukların her bir beceriyi hangi basamaktan geçerek öğrendikleri ve becerilerin öğrenilme sırası önemlidir.



Çocukları değerlendirmek için kullandığımız GBE, ne öğreteceğimiz

konusunda da bize rehberlik edecek.

(45)

(46)

 Kısa-dönemli amaçların önemli yararları:



Kısa-dönemli amaçlar, hedeflerinizi netleştirir.



Kısa-dönemli amaçlar, becerilerin edinilip edinilmediğini gösterir.

 Kısa-dönemli amaçların özellikleri:



Bir becerinin ne zaman, nerede ve nasıl olacağına ilişkin bilgi verir.



Çocuğun bir sonraki aşamada neleri başaracağını gösterir.



Çocuğun beceriyi tam olarak edindiğinde ne yapacağını ifade eder.



Çocuğun gözlenebilir davranışlarını ifade eder.

Örnek:

Örnek: Jale, bıçağın ne işe yaradığını bilir. bilir. (GÖZLENEMEZ)(GÖZLENEMEZ)

Jale, bıçakla yumuşak yiyecekleri kesebilir. kesebilir. (GÖZLENEBİLİR)(GÖZLENEBİLİR) Örnekler:

Örnekler: ss. 23ss. 23

Öğrencilerin örnekleri:

Öğrencilerin örnekleri: ???

BİLDİĞİNİ VARSAYMAK & DAVRANIŞI GÖZLEMLEMEK

(47)

Kısa-dönemli amaç seçerken göz önünde bulundurulması gereken üç önemli nokta

1. 1. Çocuk için saptadığınız uzun-dönemli amaçlar - çocuğun gelecekte neler yapmasını beklediğinizdir:

Bir yılın sonunda bağımsız olarak yürümesi, kaşık çatalla yemek yemesi, üç tekerlekli bisiklete binmesi, nesne isimlerini anlaması gibi

2. Çocuğun 2. değerlendirilmesi sonucunda elde ettiğiniz bilgiler ^–

çocuğun şu anda neler yapabildiğidir:

3., 4., 5., 6., ve 7., kitaplarda yer alan becerilerde çocuğun yapabildikleri ve yapamadıkları gibi

3. 3. Çocuğa ayırabileceğiniz zaman ve kaynaklar - kendi koşullarınızda neler yapabileceğinizdir:

Siz çocukla haftada kaç kez, ne kadar süre ile çalışacaksınız, sizin

(48)

1. Çocuk gelişimin ilk evrelerindeyse: günlük etkinlik + bakım

2. Çocuk daha ileri düzeydeyse: günlük etkinlik + özel oturum

3. Kısa-dönemli amaçları kendi zamanınıza uydurun: iyi planlama

4. Tüm aile bireylerini işin içine katın: ne öğretileceği konusunda görüş alma

5. Okulöncesi eğitim kurumu personelini işin içine katın: ortak amaçlar belirleme

6. Kısa-dönemli amaçlarınızı öncelik sırasına koyun: öncelikleri belirleme & yakınsal gelişim alanı

7. Dengeli ve ilginç bir program hazırlayın: kısa & çeşitli & ilginç

8. İşlerin nasıl gittiğini gözleyin: değerlendirme & değerlendirme…

Ne kadar öğretim yapacağınıza ilişkin ipuçları (ss: 27- Ne kadar öğretim yapacağınıza ilişkin ipuçları (ss: 27-

29) 29)

(49)

 Bazen GBE de yer alan beceriler arasına ara basamaklar gerekebilir.

 Bu durumda beceri analizi yapmak gerekebilir.

 Beceri analizi: Hedef beceriye (büyük basamağa) yavaş yavaş ulaştıran ara basamaklar oluşturmaktır.

Bir dizi bağımsız davranıştan oluşan becerilerin analizi yaparken:



Beceriyi kendiniz yerine getirin



Beceriyi tamamlamak için gerekli her bir bağımsız davranışı yazın



Beceride yer alan davranışları öğretim için uygun bir sıraya dizin

1. Doğal olarak edinilme sırası

2. Doğal olarak edinilme sırasının tersi

3. Kolaydan zora



Öğretilecek ilk basamağı ilk amacınız olarak belirleyin

(50)

Bir kaç bağımsız davranıştan oluşan becerilerin analizi yaparken:



Becerinin gerçekleşmesi için kullanılacak araçlarda uyarlamalar yapma Örnek: Boncuk dizme (önce büyük boncuklar, sonra orta boy ve en sonunda küçük boncuklar)



Becerinin zorluk derecesinde uyarlamalar yapma

Örnek: Makasla kesme (önce rastgele, sonra düz çizgi, sonra kare, sonra daire, en son karışık çizimler üzerinden kesme)

Bir çocuğun bireysel özelliklerine uygun öğretim programı hazırlarken

YARATICI FİKİRLER YARATICI FİKİRLER

çok işe yarar.

(51)

 Yapabilen ama yapmayan çocuk

 Çocuklar kendilerine biraz zor gelen becerileri yapmaktan hoşlanır.

 Programa çocuğun yapmaktan zevk alabileceği bazı becerileri de koyun (oyun hamuru keser, vb)

 Problem davranışlar konusunda bilgi edinin (6.

Bölüm)

(52)

 Dikkatini yöneltmede sorunu olan çocuk



Çocuğa bir şey öğretebilmek için öncelikle çocuğun dikkatinin o beceriye yönelmesi gerekir.



Dikkat yöneltme, göz kontağı ve duruma yönelme ile kendini gösterir.



Dikkat yöneltmenin 3 önemli aşaması vardır:

1. Bir kişiye dikkat yöneltme, göz kontağı kurma

2. Bir nesneye ya da sese dikkat yöneltme

3. Bir kişiye ve bir nesneye aynı anda dikkat yöneltme, birleşik dikkat, ortak dikkat



Çocuk dikkatini yöneltemiyorsa, öğretim programının ilk kısa- dönemli amaçları dikkat yöneltmeye ilişkin olmalıdır.



Dikkat yöneltme tüm kişisel ve toplumsal, küçük kas ve dil becerileri için temel oluşturur.



Dikkat yöneltme becerilerinin öğretimi için 3. kitapta bölüm 2’ye ve 5.,

6. ve 7. kitaplardaki KK.A, AD.A ve KT.A beceri dizilerine ^bakın.

(53)

 GBE’yi tamamlayan çocuk



GBE de yer alan becerilerin hemen hepsini yerine getiren çocuk,

KAEEP’den yararlanmaya devam ^edebilir.



Bu durumda KAEEP’den yararlanarak yeni amaçlar

hazırlayabilirsiniz.

 Özel eğitim öğretmenlerinden ve Rehberlik Araştırma Merkezi personelinden yardım isteyin.



Bu arada çocuğun okul öncesi eğitim almasına özen gösterin.

 Bir erken özel eğitim programına devam eden çocuk



Çocuk başka bir yerden de eğitim alıyorsa, iki programın

amaçlarının paralel yürütülmesi ^önemlidir.

(54)



İlk değerlendirmeden sonra çocukla çalışmak için kısa-dönemli amaçlardan oluşan bir program hazırlayacaksınız.



Çocuk bunlardan bazılarını kazanacak, ancak hepsini aynı anda kazanamayacak.

Çocuk programda yer alan kısa-dönemli amaçları kazandığında;

↓ ↓

1.

en son yaptığınız değerlendirme sonuçlarından yararlanabilirsiniz

2.

öğrendiği becerinin yer aldığı beceri dizisinden bir sonraki amacı programa alabilirsiniz.

Programa yeni aldığınız beceriyi öğretmeye başlamadan önce çocuğu o beceride değerlendirmeyi unutmayınız.

☺ Belki çocuk kendiliğinden o beceriyi öğrenmiştir! Belki çocuk kendiliğinden o beceriyi öğrenmiştir! ☺

(55)

 Öncelikle kitabımızdaki örnek programları inceleyelim:

1. Kerem’in programı (ss:34-36)

2. Gülcan’ın programı (ss: 36-38)

 Şimdi de benim size vereceğim değerlendirme sonuçlarını kitabınıza işaretleyin, bu çocuk için bir program hazırlayın, hazırladığınız programları tartışalım.

Örnek 1: →→ ^GBE ^ALİ

Örnek 2: →→ ^GBE ^AYŞE

(56)

(57)



Öğretim; çocuğun çevresinin, belli şeyleri yapmasına ve belli şekillerde davranmasına daha fazla olanak sağlayacak şekilde düzenlenmesidir.



Çevre, bir etkinlikten önce, etkinlik sırasında ve etkinlik sonrasında söylediğimiz ve yaptığımız her şey ve çocuğun çevresindeki bulunan fiziksel şeylerdir.



Öğrenme, yeni davranışlar ya da tepki biçimleri edinme ve bu arada, bazı davranış ya da tepki biçimlerini terk etmedir.

ÖĞRENME

(58)

 Bazı becerilerin öğretiminde sessiz bir ortamda

gerçekleştirilen, çocuğun etkinliğe dikkatini yoğunlaştırmasını ve tekrar tekrar alıştırma yapmasını sağlayan yapılandırılmış öğretim oturumları gerekir.

Örnek: İki resim arasından adı söylenen resmi seçer.

 Bazı beceriler ise, en iyi şekilde günlük yaşam içerisinde o beceriye ilişkin fırsat çıktıkça öğrenilir.

Örnek: diş fırçalama, tuvalet eğitimi gibi

(59)

Öğretim 3 aşamalı bir süreç olarak düşünülmelidir. 3 aşamalı bir süreç

1. 1. Çocuk etkinlikte bulunmadan önce nelerin yapılacağı Çocuk etkinlikte bulunmadan önce nelerin yapılacağı 2. Çocuk etkinlikte bulunurken nelerin yapılacağı 2. Çocuk etkinlikte bulunurken nelerin yapılacağı

3. Çocuk etkinlikte bulunduktan sonra nelerin yapılacağı 3. Çocuk etkinlikte bulunduktan sonra nelerin yapılacağı

↓ ↓

1. 1. Çocuğa kendisinden ne yapmasını istediğinizi söyleyin Çocuğa kendisinden ne yapmasını istediğinizi söyleyin

2. 2. Gerekirse çocuğun o etkinliği yapmasına yardım edin Gerekirse çocuğun o etkinliği yapmasına yardım edin

3. 3. Çocuğa etkinliği ne kadar iyi yaptığını sözlerinizle ya da Çocuğa etkinliği ne kadar iyi yaptığını sözlerinizle ya da

(60)

Çocuğun dikkatini çekin.

a. Talimat verme (ne yapması gerektiğini söyleme)

 Çocuğa basitçe kendisinden ne yapmasını istediğinizi söyleyin.

 Talimat verirken her seferinde benzer sözcükler kullanın.

 Talimatlarınızı çocuğun öğrendiği adıma uygun olarak verin.

Örnek: Dişlerini fırçala! Diş macununun kapağını aç! Elindeki daireyi şekil

tahtasına yerleştir!

b. Model olma (yapması gerekeni gösterme)

 Model olurken size bakmasını sağlayın.

 Yapması gerekeni yavaşça ve açıkça gösterin.

 Bazı becerilerde oturumun başında bir kez model olma yeterli olabilir.

 Bazı becerilerde ise her seferinde model olmak gerekebilir.

 Uzun dönemli amacımız çocuğun beceriyi yardımsız yapmasıdır, bu nedenle giderek daha az model olun.

 Kardeşler, arkadaşlarda model olabilir, bu çocuğa eğlenceli gelebilir.

(61)

a.

Daha fazla açıklama yapmak / sözel ipucu

 Çocuğa ne yapacağına ilişkin ek bilgi verme ve onu devam etmesi için cesaretlendirmedir.

 Çocuk beceriyi öğrendikçe, giderek daha az sözel ipucu kullanın.

Örnek:

Örnek: Kitap sayfası çevirme çalışırken, çocuğa “Önce parmağını sayfanın köşesine koy, sonra da parmağınla ittir!” demek.

b.

Fiziksel yardımda bulunmak / fiziksel ipucu

 Çocuğun bir beceriyi yeni öğrenmeye başladığı aşamada çok işe yarar.

 Çok hafif bir dokunuştan elini tutarak yaptırmaya kadar farklı derecelerde kullanılabilir.

 Gerekenden fazla yardımda bulunmamak önemlidir.

Örnek:

Örnek: Kitap sayfası çevirme çalışırken, çocuğun elini tutarak sayfaları açmasına yardım etmek.

c.

Araçlarda uyarlama yapmak

 Çocuğun beceriyi kendisinin yapmasını kolaylaştırır.

 Araçlarda bazı değişiklikler yapılır ya da beceriyi kolaylaştıran araçlar kullanılır.

 Özellikle fiziksel yardımdan hoşlanmayan çocuklarda kullanışlıdır.

Örnek:

Örnek: Kitap sayfası çevirme çalışırken, sayfaların köşesine yapıştırıcı ile küçük kabartılar yapmak.

(62)



Ödüllendirme, çocuktan yapmasını istediğimiz şeyi yaptığında ona söyleyeceğimiz ya da vereceğimiz her şeydir.



Ödüllendirme, yapılan davranışın tekrar yapılma olasılığını artırır.



Bir şeyin gerçekten ödül olup olmadığına karar verirken, davranışa bakın.

Eğer bizim yaptığımız şeyin sonucunda çocuğun davranışı artıyorsa, o zaman biz o davranışı gerçekten ödüllendirmişizdir.



En basit ödüllendirme kuralı: Hoşnutluğumuzu en doğal şekliyle göstermektir.



Ödüllerin çok çeşidi vardır.

(63)

•

Sözel övgü (Tablo 3.2’ye bakalım, ss: 46)

1.

Kullandığınız övgü sözlerini çeşitlendirin

2.

Hangi davranışı için çocuğunuza övgü sözü söylediğinizi belirtin

3.

Övgünüzü vurgulayın

•

Fiziksel temas

•

Etkinlik ödülleri

•

Sembol ödülleri

•

Yiyecek

1.

Yiyecek ödülü sistemini sizi amacınıza ulaştıran bir araç olarak görün

2.

Ödül olarak çocuğunuzun sevdiği en yararlı yiyeceği kullanın

3.

Ödül olarak etkili olabilecek en az miktarı tercih edin

4.

Yiyecek ödülü uygulamasını belli zamanlarla ya da belli etkinliklerle sınırlayın

Nasıl ödüllendirelim? (ss: 46-49)

(64)

 Ödül-rüşvet karşılaştırması



Ödül, kendisine yararlı bir şeyi yaptığında, davranış sonunda kullanılır.



Rüşvet ise normalde yapmayacağı uygun olmayan bir işi yaptırmak için, davranış öncesinde kullanılır.

 Ne zaman ödüllendirmelisiniz?



Hangi ödülleri nasıl ve ne zaman kullanacağınızı önceden planlamalısınız.



Kullandığınız ödüle ilişkin değerlendirme yapmalısınız.



Bir beceri yeni öğrenilmeye başlandığında, çocuk beceriyi her

tamamladığında ödüllendirin. Hatta başarısız olsa bile çabasını ödüllendirin.



Çocuk beceriyi yapmaya başladığında, ödülleri seyrekleştirin.

Ödüllendirmeyi arada bir değişken tarifeyle verin. Örneğin, bir beceriyi 2.

kez yaptığında, daha sonra 5. kez yaptığında gibi.



Zamanla yiyecek, sembol ya da etkinlik ödüllerini azaltıp yerine sözel

övgüyü koyun.

(65)



Yapılandırılmış öğretim oturumlarında öğretilen beceriler için her bir öğretim oturumunda bir becerinin beş kez denenmesi önerilir.



Öğretimi çocuğunuzun o beceriyi bir oturumda beş denemeden beşinde de (%100) doğru olarak yapıncaya kadar sürdürün.



Eğer beşte beş doğru tepki alamıyorsanız çocuğunuz iki oturum üst üste beş tepkiden dördünü doğru yaptığında (%80), o becerinin öğretimini bitirebilirsiniz.



Günlük yaşamda yeri geldikçe öğretilmesi uygun olan beceriler için ise, öğretime başlamadan önce, ulaşmayı hedeflediğiniz standardı belirleyin ve buna göre karar verin.



Örneğin; 5 gün ard arda pantolonunu çıkarır.

(66)



Öncelikle kitabımızdaki örnek öğretim oturumlarını inceleyelim:

1.

Esra’nın öğretim oturumu (ss: 52-53)

2.

İlker’in öğretim oturumu (ss: 53-55)

3.

Kaya’nın öğretim oturumu (ss: 55-56)

4.

Işıl’ın öğretim oturumu (ss: 56-58)

5.

Ayşe’nin öğretim oturumu (ss: 58-59)



Şimdi de benim size vereceğim becerilerin öğretim oturumunu nasıl yapacağınızı tartışalım.

BK: BK.A.14 KK: KK.C.32 AD: AD.F.59 KT: KT.D.96



3., 4., 5., 6., ve 7. kitaplarda öğretimin nasıl yapılacağına tekrar geri

dönülecektir.

(67)



Eşleme-seçme oyunu, belli bir kategorinin farklı elemanlarını tanımak ve öğretmek için kullanılabilir.



Nesneler, renkler, şekiller, resimler, vb.



Bu oyun birbirleriyle fazlaca karıştırılan kavramları öğretmede çok işe yarayan bir tekniktir.



Eşleme-seçme oyununun basamaklarını içeren amaç dizisi:

 Eşleme (dil becerisi gerektirmez, görmeye ve dokunmaya dayalı olarak eşleyebilir, adını bilmesi gerekmez)

 Örneğe göre seçme (ara basamaktır, kavram öğretimini kolaylaştırır)

 Seçme (dil becerisi gerektirir, adı söyleneni bulması gerekir)



Eşleme-seçme oyununun en önemli işlevleri:

 Nesnenin görüntüsü ya da dokunsal hissi ile o nesneye karşılık gelen ad arasındaki ilişkiyi güçlendirir.

 Çocuğun, nesnenin önemli özelliklerini ve o özellikleri betimleyen sözcüğü hatırlamasını

(68)

 Kitabınızın 61-63. sayfalardaki “ay ve yıldızı” öğretmeye ilişkin eşleme-seçme oyununu inceleyelim.

 Şimdi de biz “uzun ve kısa” için bir eşleme-seçme oyunu hazırlayalım:

 Araç-gereçler: ???

 Nasıl oynayacağız: ???

(69)

(70)

 Sıkılmak ve hoşnutsuzluk; programın tekdüzeleşmesi

 Zorlanmak ve hoşnutsuzluk; programda fazlaca değişiklik yapılması

 Programda çok az değişiklik yapmak ya da çok fazla değişiklik yapmak

 Programda değişiklik yapmaya karar vermek için gelişmelerin

kaydını tutmak

(71)

–

Haftada bir kez kayıt tutmak



Öz bakım becerileri gibi uzun süreli öğretim programları



Dil becerileri

–

Haftada üç kez kayıt tutmak



Kısa-dönemli amaçların çoğu için, özelliklede günlük öğretim oturumlarıyla öğrettiğiniz beceriler

–

Her gün kayıt tutmak

1.

Her gün kayıt tutmak size daha kolay gelebilir

2.

Yeni bir şey deniyor ve nasıl gittiğini yakından izlemek istiyor olabilirsiniz

3.

Haftada üç kez tuttuğunuz kayıtların size yeterince bilgi vermediğini düşünüyor olabilirsiniz.

4.

Bir davranışı değiştirmek için özel bir program başlatıyor olabilirsiniz

(72)

– Öykü şeklinde yazarak kayıt tutma (pratik değil)

– Kısaltmaları kullanarak kayıt tutma

+ çocuğun beceriyi aynen amaçta yazıldığı gibi yaptığında+

y çocuğun beceriyi amaçta yazılı olmayan bir türde yardımla yaptığınday - çocuğun beceriyi yapmadığında ya da yapamadığında-

– Kayıt tutma sistemleri



Kayıt defteri



Grafik

(73)

Kayıt defteri (ss: 70-72) Kayıt defteri (ss: 70-72)

AmaçAmaç TarihTarih Denemeler

Denemeler TarihTarih Denemeler

Denemeler AçıklamalarAçıklamalar

KÜÇÜK KAS

Yatay çizgiyi kopya eder. YYYY+ YY+Y+ YYY++

Büyük boncukları dizer. YYY++ YYY++ YY+++ Bu etkinliği çok seviyor.

ALICI DİL

Büyük ve küçüğü ayırt eder. YYYYY YYYYY Y+YY- Değişiklik gerekebilir.

BÜYÜK KAS

Topa ayağıyla ileri doğru vurur. YYYYY YYYYY YYYYY Elini tutmadığımda ayağıyla çok hafifçe vurabiliyor.

KİŞİSEL ve TOPLUMSAL

(74)

Grafik (ss: 72-77) Grafik (ss: 72-77)

Amaç:

Amaç:

Büyük boncukları

dizer. 05.0105.01 06.0106.01 07.0107.01 08.0108.01 09.0109.01 10.0110.01 11.0111.01 12.0112.01 13.0113.01 15.0115.01 16.0116.01

5 5 YY 5 Y5 Y 5 +5 + 5 5 YY 5 Y5 Y 5 Y5 Y 5 Y5 Y 5 +5 + 5 Y5 Y 5 5 YY 5 +5 + 4 -4 - 4 Y4 Y 4 -4 - 4 -4 - 4 +4 + 4 4 ++ 4 +4 + 4 +4 + 4 -4 - 4 +4 + 4 +4 + 3 -3 - 3 -3 - 3 -3 - 3 -3 - 3 -3 - 3 -3 - 3 +3 + 3 -3 - 3 -3 - 3 -3 - 3 -3 - 2 2 YY 2 +2 + 2 Y2 Y 2 +2 + 2 Y2 Y 2 2 ++ 2 Y2 Y 2 Y2 Y 2 +2 + 2 +2 + 2 +2 + 1 +1 + 1 +1 + 1 +1 + 1 +1 + 1 +1 + 1 1 ++ 1 +1 + 1 +1 + 1 +1 + 1 +1 + 1 +1 +

00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00

(75)



Çocuğunuz bir amacı gerçekleştirdiğinde;



Çocuğunuz beceriyi üç gün üst üste, yardımla bile yapamıyorsa;



Beceri çok mu zor?



Daha kolay bir basamak bulabilir miyim?



Beceriyi kolaylaştırmak için araçlarda bir değişiklik yapabilir miyim?



Beceri çok mu kolay?



Acaba çocuğum beceriyi ilginç ve zevkli bulmadığı için mi yapmak istemiyor?



Daha zor bir basamak mı denemeliyim?



Çocuğumu etkili biçimde ödüllendiriyor muyum?



Çocuğum kendisinden ne beklediğimi anlıyor mu?



Acaba, farkında olmadan, ödüllendirmeyi istemediğim bir şeyi mi

ödüllendirdim?

(76)



İlerleme gösteriyor ama henüz amacı gerçekleştirmiyor: +’lar artıyor, değişikliğe gerek yok, ölçüt karşılanıncaya kadar devam….



Her seferinde, beş denemeden bir ya da ikisinde başarılı oluyor:

denemelerin yarısından daha azında başarılı oluyor, ne ilerliyor ne geriliyor, yardımları daha fazla kullanmak ya da beceriyi kolaylaştırmak

gerekebilir….



Her seferinde, beş denemeden çoğunda başarılı oluyor: denemelerin çoğunda başarılı ama ölçütü karşılamıyor, ödüllendirme sisteminizi farklılaştırın ve daha fazla güdülenmesini sağlayın….



Gerileme gösteriyor: daha önce şu andakinden daha iyi yapıyor,

ödüllendirme sisteminizi farklılaştırın, beceriden sıkılmış olabilir, becerinin daha zor bir basamağına geçin…..



Tutarsız; bir ilerleme, bir gerileme gösteriyor: hasta olmadığından emin

olun, her gün kayıt tutun, sizinle dalga geçiyor olabilir, canı isterse yapıyor

istemezse yapmıyor, becerinin daha zor bir basamağına geçin, araçları

değiştirin, ödüllendirme sisteminizi değiştirin….

(77)

(78)



Oyun, çocuğunuzun edinmiş olduğu beceriyle ilgili alıştırma yapmasını sağlar



Oyun, çocuğunuzun öğrendiği şeyleri hatırlamasını sağlar



Oyun, çocuğunuza edinmiş olduğu beceriyi kullanmanın yeni yollarını, beceriyi farklı araçlarla ve farklı durumlarda nasıl kullanacağını gösterir



Oyun, başka çocuklarla etkileşimde bulunmayı sağlar, oyun sırasında pek çok paylaşma, dinleme ve konuşma fırsatı çıkar



Oyun, size çocuğunuzu gözleme fırsatı verir, böylece çocuğunuzun yeni

edindiği beceriyi nasıl kullandığını ve ek çalışmaya gereksinimi olup olmadığını fark edebilirsiniz



Oyun, yeni becerilerin edinilmesine zemin hazırlar ve eğlenceli bir öğretim ortamı sağlar



Oyun, çocuğun içinde yaşadığı dünyayı keşfetmesini sağlar

(79)

1. Aşama: Keşfetme

2. Aşama: İki nesneli oyun

3. Aşama: Kendi kendine yapar gibi yapma 4. Aşama: Basit yapar gibi yapma

5. Aşama: Yapar gibi yapma dizileri oluşturma Yalnız oyun

Paralel oyun

Ortak/Birlikte oyun

İşbirlikçi/Sosyo dramatik oyun

(80)

 Çocuğunuzun şu andaki oyun becerileri nelerdir?

Çocuğunuzun şu anda hangi oyun aşamasında olduğunu bilerek, bu aşamaya uygun oyuncaklar ve araçlar sağlayın

 Halihazırdaki becerileri genişletmek

Bir sonraki oyun aşamasının farkında olarak, çocuğunuza halihazırda yapabildiklerini nasıl genişleteceğini gösterin

 Çocuğunuzun oyun araçları

Oyunda kullanılan oyuncakları ve araçları çeşitlendirin

 Alıştırma fırsatları

Farklı ortamlarda, farklı bireylerle alıştırma fırsatları sağlayın

 Oyun etkinliklerini gözlemek

Çocuğunuzu oyun oynarken gözlemeye çalışın

(81)

(82)

–

Davranış sorunu, çocuğun kendisi ya da başkaları için sorun yaratan şeyler yapmasıdır.



Çocuğun öğrenmesini zorlaştıran



Başkalarının işlerini engelleyen



Çocuğu başkalarından uzaklaştıran



Çocuğun kendisinden değil, yaptıklarından kaynaklanan

–

Davranış sorunları ne denli şiddetli olursa olsun, çocuğun Davranış sorunları ne denli şiddetli olursa olsun, çocuğun

davranışlarından kaynaklanır, kendisinden ya da engelinden değil!

(83)



Davranış sorunları terimi, yalnızca çocuğun yapmamayı öğrenebileceği davranışlar için kullanılmalıdır.



Çocuğun çok ağır vazoyu taşıyamayıp düşürmesi davranış sorunu değildir.



Kulağı duymayan bir çocuğun “Buraya gel!” denildiğinde yönergeyi anlamadığı için gelmemesi davranış sorunu değildir.



Down sendromlu bir çocuğun salyasının akması davranış sorunu değildir.



Bir davranış, çocuktan o davranışı yapmaması istendiği halde ve çocuk o

davranışı yapmamayı becerebilecek özellikte olduğu halde, davranışı

tekrar tekrar yapıyorsa, sorunlu davranış olur.

(84)



Toplum, belli konularda kurallar koyar ama bu kuralların uygulanışı, aileden aileye önemli farklılıklar gösterir.



Bir evde kabul edilen bir davranış, başka bir aileye çok ters gelebilir.



Eğer zihninizde, çocuğumuzun nasıl davranmasını istediğinize ilişkin tutarlı bir beklenti yoksa, çocuğunuza uygun şekilde davranmayı öğretmekte

zorluk çekersiniz.



O davranışın diğer kişiler üzerindeki etkilerini dikkate almak önemlidir.



Bir davranışı sorunlu olarak görüp görmeme konusunda çelişkiye düşerseniz, şu sorular işinizi kolaylaştırabilir:



Bu davranış, şu anda ya da ileride, çocuk ya da çevresindekiler için tehlike oluşturur mu?



Bu davranış, diğer çocuklar için koyduğum standartlarla uyuşuyor mu?



Çocuk bu davranışı yapmakta ısrar ederse, ilerde onun için sorun teşkil eder mi?



Bu davranışı, hiç yapmamasını mı isterim?

(85)

 Davranış sorunu ile yaramazlık aynı şey mi?

 Hayır.



Çocuk davranış sorunu olmaksızın da yaramaz olabilir.



Özellikle küçük çocuklarda yaramazlık zamanla ortadan kalkar.



Çok sık tekrarlanan ve şiddetli yaramazlıklar davranış sorunu sayılabilir.



Yaramaz olmayan bir çocuğun da davranış sorunları olabilir mi?

 Davranış sorunu mu, duygusal sorun mu?

 Evet.



Genelde “uslu” diye adlandırılan çocukların öğrenmesini etkileyen ve başkalarını rahatsız eden davranış sorunları olabilir.



Bazı çocuklar hoşlanmadıkları durumdan kaçabilmek için “pasif direnç” gösterir.



Kasıtlı olarak tepki vermemek davranış sorunu olarak görülebilir.



Durduğu yerde sallanma, sürekli el-kol hareketi yapma da davranış sorunu

olarak görülebilir.

(86)



Bazen bir çocuğun sorununun davranış sorunu mu yoksa duygusal sorun ya da

kişilik sorunu mu olduğuna ilişkin karmaşa yaşanır.



Çocuğun sorununu, duygusal sorun ya da kişilik sorunu olarak görürseniz ona bazı

sıfatlar yakıştırırsınız. Örneğin: utangaç, saldırgan, açgözlü, anneye bağımlı gibi.

Örnek: Can, açgözlüdür.



Bu sıfat (açgözlü);

 çocuğun sorununu değişmez gibi algılamamıza neden olur

 çocuğun ne yaptığını göstermez

 çocuğun iç dünyasına ilişkin varsayımları yansıtır

 sorunun çözülemeyeceğini gösterir

Örnek: Can, başkalarının tabaklarından yiyecek alır.



Bu davranış (başkalarının tabaklarından yiyecek alır);

 çocuğun ne yaptığını gösterir

 sorunu çocuğun yaptığı davranışlar olarak ele alırsanız

 o davranışı değiştirmek için bir şeyler yapabilirsiniz

 kısa sürede sorunun çözülebileceğini gösterir

(87)

1. 1. Sorunun tanımlanması Sorunun tanımlanması

2. 2. Amaç saptamak Amaç saptamak

3. 3. Çocuğa amaçları gerçekleştirmenin yollarını öğretmek Çocuğa amaçları gerçekleştirmenin yollarını öğretmek

(88)



Sorunu, çocuğun “ne yaptığı” şeklinde ifade edin.



Sonra, çocuk o şekilde davranmadan önce ve davrandıktan sonra neler olduğunu belirleyin.



Davranış sorununu çocuğun hangi davranışı, ne zaman, nerede, kiminle ve nasıl yaptığı şeklinde tanımlayın.

Örnek: Ali başkaları ilgilenmediğinde elindeki oyuncakları fırlatır.

Ayşe kardeşinin dikkatini çekmek için ona vurur.

Ahmet su içtikten sonra bardağı yere atar.

(89)

•

Amaç, neyi gerçekleştirmek için uğraşacağınızı gösterir.

•

Sorunlu davranışa ilişkin en kolay amaç yazım şekli, çocuğun davranış tanımına “yapmaz” ifadesini eklemektir.

Örnek: Davranış tanımı: Can, başkalarının tabağından yiyecek alır.

Amaç: Can, başkalarının tabağından yiyecek almaz.

•

Ayrıca aşağıdakileri de dikkate alın:



Sorunlu davranışa alternatif olarak öğretilebilecek başka davranışlar var mıdır?



Sorunlu davranışla aynı anda yapılması mümkün olmayan davranışlar var mıdır?



Sorunlu davranışın azalmasını sağlayacak sosyal ya da iletişimsel beceriler var mıdır?

•

Belirleyeceğiniz amaçların 2 temel özelliği:

1. Olumlu bir amaç saptayın.

2. Gerçekçi bir amaç saptayın.