FİZİK GÖLGE, YARI GÖLGE 12 FZK 0151 SR ÇZM

(1)

FİZİK GÖLGE, YARI GÖLGE 12 FZK 0151 SR ÇZM

1. SORUNUN ÇÖZÜMÜ: (E)

Tam gölge konisi K noktasında son bulur. Bu durumda perde üzerinde sadece yarı gölge oluşur.

 X bölgesi K den ışık alamayıp yalnız ₂ K den ışık ₁ aldığı için yarı gölgedir. (I doğru)

 Y bölgesi her iki kaynaktan da ışık alamadığı için tam gölgedir. (II doğru)

 Z bölgesi K den ışık alamayıp ₁ K den ışık aldığı ₂ için yarı gölgedir. (III doğru)

3. SORUNUN ÇÖZÜMÜ: (C)

4. SORUNUN ÇÖZÜMÜ: (B)

r d

X  3d 2r 2d

Y  3d

X 3r Y 3r

Gölge alanları eşittir.

6. SORUNUN ÇÖZÜMÜ: (E) ışık kaynağı

Perde

r

2r

d d d

Y

X

perde

K L

top

L M

X Y

K

L

X Y

I

II

III

Perde

Perde Yalnız III

ışık kaynağı Engel

Perde I II III Tam gölge

konisi K

(2)

FİZİK GÖLGE, YARI GÖLGE 12 FZK 0151 SR ÇZM

Işık olmayan bölgenin alanını en küçük yapmak isti- yorsak kaynak ve engelin birbirinden mümkün oldu- ğunca uzak olması gerekir. Bunun için de X engelini ve L kaynağını kaldırabiliriz.

 Toplar kaynağa eşit mesafede değilse yarıçapları- nın eşit olma ihtimali vardır. (I olabilir.)

 Topların yarıçapları farklı ise merkezleri ışık kay- nağına eşit uzaklıkta olabilir.

 Gölgenin şeklinde oluşabilmesi için

topların merkezlerinin ışık kaynağı ile aynı doğru üzerinde olmamaları gerekir. (III. yanlış)

r d

2r 2d

  

 

 

Perdede yalnız tam gölge vardır.

 X topunun Y’ye yaklaştırmak gölgenin alanını değiştirmez. (I olur.)

 Y topunu perdeye yaklaştırmak gölgenin alanını değiştirmez. (III olur.)

 Y topu X topuna yaklaştırılırsa gölgenin alanı bü- yür. (II olmaz)

Gölgenin uzunlu benzerlik yapılarak bulunur.

x 1,8 3x x 2

x 2 5,4   



x 1 m bulunur.

Gölgenin ( ) şeklinde oluşabilmesi için L engelinin gölgesinin küçülmesi ya da M engelinin gölgesinin bü- yümesi gerekir.

 L cismi kaynağa yaklaşırsa gölgesi büyür. (I olmaz.)

 M cismi kaynağa yaklaşırsa gölgesi büyür. (II olur.)

 L cismi kaynaktan uzaklaşırsa gölgesi küçülür. (III olur.)

K kaynağı olmasaydı perde de tam gölge oluşacak-2

tı. K kaynağından gölge üzerine ışık düştüğü için ya-₂ rı gölge oluşur.

2m

5,4m 1,8m

X Gölge uzunluğu

perde

d d d

K

X

Y

perde O^ı

O

r 2r

Y^I

X^I

K1

Küresel katı cisim

K2

Perde r

(3)

FİZİK GÖLGE, YARI GÖLGE 12 FZK 0151 SR ÇZM

14. SORUNUN ÇÖZÜMÜ: (D)

Gölge olayı ışığın doğrusal yolla yayılması ile açıkla- nabilir.

Duvarda sadece tam gölge oluştuğundan bir adet noktasal kaynak kullanılmış olmalıdır.

Tam gölge daima siyah olur. Kullanılan ışığın rengi önemsizdir.

 Perdedeki görüntü için r_Yr_Xolmalıdır.

 Gölgenin şeklinde olması için X engelinin

gölgesinin büyümesi ya da Y engelinin gölgesinin küçülmesi gerekir. X cismi, 2 yönünde hareket ederse gölgesi büyür. (I olur.)

 İki engel 1 yönünde farklı miktarlarda hareket ettirilirse şekildeki gölge elde edilebilir. (II olur.)

 Y cismi 1 yönün hareket ederse gölgesi küçülür.

Gölge şeklinde olur. (III olmaz.)

Cisim saydam olmadığı için ışığı geçirmez ve tam gölge bu şekilde oluşur.

Oluşan gölgenin şeklinin cismin kesitine benzemesi ışığın doğrusal yayılması ile açıklanır.

Oluşan gölgenin boyu, ışık kaynağının cisme uzaklı- ğından etkilenir.

Perde

K X

Y

Z

(4)

FİZİK GÖLGE, YARI GÖLGE 12 FZK 0152 SR ÇZM

I ve II olabilir.

K noktasından bakan göz yalnız K kaynağını görür. ₁ (I doğru)

N den bakan göz her iki kaynağı da göremez. (II doğ- ru)

M den bakan göz K kaynağını göremez. (III doğru) ₁ L den bakan göz her iki kaynağı da görür. (IV doğru)

K noktası sadece X kaynağından ışık alır.

L noktası hem X, hem de Y kaynağından ışık alır.

M noktası hiç bir kaynaktan ışık almaz, tam gölge içinde kalır.

I ve III doğru.

Küresel katı cisim K1

K2

K

N L

Küresel katı cisim K1

K2

L

M

K1 K2

Perde

K1 K2

Perde

X

Y

K L

M

Perde

Y'den ışık alır.

X'ten ışık alır.

Y'den ışık alır.

X'ten ışık alır.

K r r

(5)

GÖLGE, YARI GÖLGE 12 FZK 0152 SR ÇZM

Bir gözlemcinin ışık kaynağını küresel engelden dolayı şekildeki gibi görebilmesi için kaynağın, engelin ve gözlemcinin şekildeki konumda bulunması gerekir.

Gözlemcinin ışık kaynağında gördüğü ışıklı bölgenin azalabilmesi için,

 Gözlemcinin küresel engele yaklaşması,

 Küresel engelin gözlemciye yaklaşması,

 Işık kaynağının küresel engelden uzaklaşması işlemlerinin yapılması gerekir.

Buna göre, I. ve III. yargı doğru olur.

Bir engelin ışık kaynağına olan uzaklığı azaldıkça perde de oluşan gölge görünümü artar.

Buna göre, Şekil I deki görünümün Şekil II deki görü- nümüne dönüşmesi için saydam olmayan engellerin birbirlerine yaklaştırılması ve üçgen şeklindeki cismin gölgesinin küçültülmesi, kare şeklindeki cismin gölge- sinin büyütülmesi dolayısıyla ya üçgen levha şeklin- deki cismin b yönünde hareket ettirilmesi ya da kare levhanın a yönünde hareket ettitirilmesi gerekir. Belirti- len durum ise sadece III.yargı ile sağlanabilir. Doğru cevap Yalnız III tür.

7. SORUNUN ÇÖZÜMÜ: (B) I.

Dünya, Ay'a daha yakın olduğundan güneş tutulması- nın gözlendiği bölge büyür.

II.

Güneş, Ay'a daha yakın olduğunda güneş tutulması- nın gözlendiği bölge küçülür.

III.

Ay'ın yarıçapı daha büyük olduğundan güneş tutulma- sının gözlendiği bölge büyür.

5.kaynak perde üzerinde tam gölge oluşmasına izin vermez.

Perde;

I. konumunda iken, tam gölge ve yarı gölge, II. ve III. konumunda iken yalnız yarı gölge vardır.

Işık kaynağı

Saydam olmayan cisim

I II III Güneş

Ay Dünya

Güneş Ay Dünya

Işık kaynağı

Küresel engel

Gözlemci



  K

Engel

Perde 3

4 5

(6)

GÖLGE, YARI GÖLGE 12 FZK 0152 SR ÇZM

 Ekran uzaklaştırılırsa yarı gölge alanı artar. (III olur.)

 Cisim ekrana yaklaşırsa kaynaktan uzaklaşmış olacağı için yarı gölge küçülür. (I olmaz.)

 Kaynak engele yaklaşırsa tam gölge küçülür, yarı gölge alanı artar. (II olur.)

11. SORUNUN ÇÖZÜMÜ: (A)

Ekran

Işık kaynağı

Saydam olmayan cisim

M L M

Güneş

Ay K

Güneş

Ay

L

M

Güneş

Ay

Işık demeti

K

Işık demeti

L K

Işık demeti

M

X

L K

kırmızı Yeşil

Beyaz perde Üzerinde delik

bulunan engel YK YK YK YK

Y Yeşil

Sarı

K Y

Sarı Siyah

Yeşil

(7)

GÖLGE, YARI GÖLGE 12 FZK 0152 SR ÇZM

Işık kaynağının karşısında K dairesi vardır. K'nın göl- gesi L' dir.

Engel yan döndürüldüğünde görüntüsü oluşur.

Ay tutulmasında; Ay Dünya'nın gölge konisinde kalır.

Güneş tutulmasında; Dünya'nın bir kısmı Ay'ın gölge- sinde kalır

LK bölme 2 LY bölme 3 LS bölme 1

C şıkkı bu şekilde düzenlensin.

Y K S

L L L Y K K

K K+Y Y Y Y

Güneş

Dünya Ay

Güneş

Dünya Ay

I K

L

(8)

FİZİK DÜZLEM AYNA 12 FZK 0161 SR ÇZM

Işın eşit açı yapacak şekilde aynalardan yansıtılınca şekildeki gibi bir yol izler.

K aynasında 5, L aynasında 2 yansıma yaparak sistemi terk eder.

Işınların üçü de K kaynağından gelmiştir.

Ayna II konumuna getirilince görüntüsünün aynı yerde oluşması için;

Cisim 4 konumuna getirilmelidir.

Cisimden yansıyan ışınlar doğrudan göze geldiğinde cismin kendisini görürüz. (I.doğru)

Gerçek görüntü yansıyan ya da kırılan ışınların kendi- lerinin kesişmesi ile oluşur. (II.yanlış)

Yansıyan ya da kırılan ışınların uzantılarının kesişme- si ile oluşan görüntü sanal ve düzdür. (III.doğru)

L K

K

I1

I2 I3

Düzlem ayna

II

4 K^I

K

I

K^I

M^I O^I

L^I K^I

L

M K

O

(9)

FİZİK DÜZLEM AYNA 12 FZK 0161 SR ÇZM

I. Gelen ve yansıyan ışınlar arası 130° dir

Bu açının yarısı gelme, yarısı yansıma açısıdır.

Yansıma açısı 130 65 2   dir.

II. Aynanın yatayla (KL düzlemi) yaptığı açı 25° dir.

III. aynanın düşeyle (LM düzlemi) yaptığı açı 65° dir.

7. SORUNUN ÇÖZÜMÜ: (D) Düzlem aynada görüntü simetriktir.

Aynanın boyu en uzun bireyin boyunun yarısından büyük olmalıdır. Gerekli şartlar en uzun kişiye göre ayarlanırsa daha kısa olanlar ayak uçlarını göremez.

Gerekli şartlar en kısa bireye göre ayarlanırsa daha uzun olanlar baş bölgesi civarını göremez. (I.yanlış)

Alt ucun yerden yüksekliği en kısa bireye göre ayarla- nırsa diğer bireyler de ayaklarını görebilir. (II.doğru)

Aynaya bakıldığında aynaya olan uzaklık kişinin kendi bedeni üzerinde gördüğün bölgeyi etkilemez.

(III.yanlış)

Önce I nolu aynadan başlayarak görüntüler bulunur.

Bu görüntü X dir. ₁ X in II nolu aynada görüntüsü ₁ oluşmaz. Çünkü I nolu aynada yansıyan ışın II nolu aynaya gidemez.

Sonra II nolu aynadan başlayarak görüntüler bulunur.

Bu görüntü X dir. ₂ X nin I nolu aynada görüntüsü ₂ oluşamaz. Çünkü I nolu aynanın arkasındadır.

X1 noktası X X2 noktasıdır. Z

 Cisim ve görüntünün aynaya uzaklıkları eşittir.

 Cisim ve görüntü eşit boydadır.

 Görüntü cisme göre düzdür.

50

K L

M

25

L 25

65

25

130

50

K

M

II

III

II doğru

III doğru

I

I bu şekilde olmalıydı.

K X1

X2

II

I

(10)

FİZİK DÜZLEM AYNA 12 FZK 0161 SR ÇZM

60 70 90 360

  ^ ^ ^ ^

 140

Gelen ve yansıyan ışınlar birleştirilir. Işınlar arasındaki

 açısının yarısı gelme yarısı yansıma açısıdır.

Yansıma açısı = 140 70

2 2

  ^  

Yansıma açısını 90° ye tamamlayan açı aynayla yap- tığı açıdır.

70 90

  

 20

Y ve Z noktalarının görüntüsünü görebilir.

   90^o 90o

    olduğuna göre,    dır.

 Gelen ışının normalde yaptığı açı

 

 gelme açı- sıdır. (I doğru)

 B aynasında kendi üzerinden geri döndüğü için yansıma açısı 0 C dir. (III yanlış) ^o

    olmak zorunda değil. (II kesin değil.)

Soruda verilen şekil dağınık yansımaya aittir. Dağınık yansımada yansıma kanunları geçerlidir.

Gözlemci I.yönünde hareket ederse görüş alanı büyür.

Perde II yönünde hareket ederse görüş alanı büyür.

Gözlemci ve perde sabit kalmak şartıyla aynanın I ya da II yönündeki hareketleri görüş alanını etkilemez.

60°

70°

70° 



 60°



 

K A

B



T

Z Y

X K

K^I

(11)

FİZİK DÜZLEM AYNA 12 FZK 0162 SR ÇZM

Her iki ışın da eşit açı yaparak yansır. Ayrıca gelen ışının uzantısının aynaya uzaklığı ile yansıyan ışının aynaya uzaklığı eşittir. Her ikisi de K'den geçer.

2h h olduğundan    dir. ₁ ₂

K ışınının II. aynaya gelme açısı 15 olduğu için yan-^o sıma açısı da 15 dir. ^o

G gözlemcisi AB noktaları arasında 1 t₁5t süresin- ce görür.

G gözlemcisi CD noktaları arasında 2 t₂6t süresin- ce görür.

1 2

t 5

t  6

90 a 90 b     180 1

   a b

2a 2b   180 2

 

2 a b   180

2   180 3 180  60^o

I ışını aynalardan 1 n₁ kez yansır. 5

I ışını aynalardan 2 n₂ kez yansır. 3

1 2

n 5

n  3

45° 30°

II

I

K ışını 15°

Normal 30°

K I1

1

4

3

5

2

K

I2

1 3

2 a 1

90 b

 b b

a N 2 

N

90 a

G1

G2

v h

K B

G2

v h

K

D C

G2

VX LK M P R Y

Düz ayna

(12)

DÜZLEM AYNA 12 FZK 0162 SR ÇZM

V nolu noktadan geçer.

30  90o

60o

 

Cisimlerin görüntülerinden göze gönderilen ışınlar aynayı kesip göze ulaşıyor ise göz cisimlerin görüntü- sünü görür.

K'nın görüntüsünden gelen ışın göze ulaşıyor ancak aynayı kesmediği için görüş alanı içinde değildir.

Gözlemci L ve M'nin görüntülerini de P cisminden dolayı göremez.

2 110o

55o

 

Gözlemcinin aynadaki görüntüsü alınır. Cisimlere ışın çizilir.

K cismi görüş alanının dışında kalır. L cisminin önünü X cismi, N cisminin önünü ise Y cismi kapatır.

Görebildiği cisim M cismidir.

K^I K 60°

130°

X

Y

I K

II

III

IV V

K X

Y



30^o

K

M L

K^I

L^I M^I

130°

120°

110°



K X

Y L

M

N

G G

K^I

L^I

M^I P^I

(13)

DÜZLEM AYNA 12 FZK 0162 SR ÇZM

Düzlem aynada görüntü daima sanal olduğundan aynanın arkasında oluşur.

Bir saat sonra 10.05 te akrep ile yelkovanın arasında- ki açı 90 dir. Aynalardaki görüntülerinde de ^o 90 olur. ^o

16. SORUNUN ÇÖZÜMÜ: (A) X

Y 30°

60° 30°

K L

I

X Y Z T V

2 2

1 1

Ekran

II.yargı doğru

G1 G₂ G ' ₂ G ' ₁

G1 G₂ A2

A1

I.yargı doğru

I1 I G G2

(14)

FİZİK KÜRESEL AYNALAR, IŞIN ÇİZİMİ 12 FZK 0171 SR ÇZM

Aynalarda kırılma yoktur. Bu nedenle ışığın rengi ya da aynanın bulunduğu ortamın kırılma indisi aynanın odak uzaklığını değiştirmez.

Asal ekseni kesecek şekilde tümsek aynaya gönderi- len ışınların tamamı, aynaya ne kadar uzaktan gönde- rilirse gönderilsin daima uzantıları odak noktası ile ayna arasından geçecek şekilde yansımaya uğrar ve ayna gelen ışınları aynaya uzaklıkları, yansıyan ışınla- rın aynaya uzaklıklarından büyük olur.

I. ve II. ifadeler doğrudur. L noktasından farklı açılarla gönderilen tüm ışınlar, uzantıları aynı noktadan geçe- cek şekilde yansır. III.ifade yanlış olup, cevap I ve II dir.

M ışını kendi üzerinden geri döneceği için yansıma açısı 0 dir. ^o

Uzantısı odaktan geçecek şekil- de gelen ışın asal eksene paralel gider.

f1 X

Odakla merkez arasından gelen ışın, merkezin dışından gider.

f2 X

Uzantısı asal ekseni aynanın arkasından kesecek şekilde gelen ışın odak ile ayna arasından geçer.

f3 X

3 1 2

f   olur. f f

Güneşten gelen ışınlar yansıtıcı bir yüzeyden yansı- dıktan sonra bir noktada odaklanabilirse, bu noktaya konulan kağıt parçaları tutuşturulabilir. Bu durumu ise verilen optik aynalardan sadece çukur ayna sağlayabi- lir.

45^°

M F

Asal eksen

45^° 45^°

45^°

K L M

Asal eksen F M

K

L

K L

  

X



f1

X f2

X f3

K O L

I

 F

(15)

KÜRESEL AYNALAR, IŞIN ÇİZİMİ 12 FZK 0171 SR ÇZM

Birbirine paralel gelen ışınlar uzantıları ikincil odaktan (F^I) geçecek şekilde yansır.

Odakla ayna arasından gelen bir ışın uzantısı aynanın arkasına düşecek şekilde yansır.

I1 doğru çizilmiştir.

I2 doğru çizilmiştir.

I3 yanlış çizilmiştir.

İkinci kez X aynasına gelen ışın yüzeye dik gelip kendi üzerinden yansıdığına göre; X düzlem aynadır.

Y aynasına odaktan gelen ışın paralel yansır. Bu durumda Y çukur aynadır.

K 1

T F

Asal eksen

F^I Y

Z

Z^I Y^I X

f M

(16)

KÜRESEL AYNALAR, IŞIN ÇİZİMİ 12 FZK 0171 SR ÇZM

Düzlem ayna K noktasına gelmeye çalışan ışığı L ye yansıtır. (simetri)

Tümsek ayna L doğrultusunda gelen ışığı kendi üze- rinden yansıttığına göre L noktası tümsek aynanın merkezi olmalıdır. Bu durumda odak uzaklığı 2 birimdir.

K kutusundaki ayna ışını toplamış. Bu asal eksene paralel gelen ışın çukur aynada yansıdıktan sonra odaktan geçer. Özel ışın ile benzerlik gösterdiğinden K kutusundaki ayna çukur aynadır.

L kutusuna gelen ışın simetrik gittiği için düzlem ay- nadır.

Y aynasında asal eksene paralel gelen ışın odaktan geçecek şekilde yansıdığına göre bu ayna çukur ay- nadır ve odak uzaklığı 2 birimdir.



fY2



Tümsek aynada, aynanın f uzaklığı kadar önünden gelen ışın uzantısı f

2 'den geçecek şekilde yansır.

X tümsek aynadır ve odak uzaklığı 2 birimdir.



fX2



Y aynasının merkezi ile X aynasının tepe noktası çakışıktır.

I, II ve III doğrudur.

K

I L



F M

I1 olur.

I1

F M

I3

I3 olmaz.

I2 olur.

F

M i2

X Y

FX FY

F

f f/2 I

L K

(17)

KÜRESEL AYNALAR, IŞIN ÇİZİMİ 12 FZK 0171 SR ÇZM

çukur tümsek

f  d f

ç t

f  (I.doğru) f fç (II.doğru) d

tümsek

f ?d arasında kesin bir kıyaslama yapılamaz.

Düzlem aynada 2.kez yansıdıktan sonra geri dönmesi için düzlem aynaya, dik, asal eksene paralel gelmeli- dir.

N noktası odaktır.

çukur

f d

ftümsek

2.kez 1.kez

f I

(18)

FİZİK KÜRESEL AYNALAR, IŞIN ÇİZİMİ 12 FZK 0172 SR ÇZM

Işığın izlediği yola bakarak merkezi K – L arasında olduğu anlaşılır.

Bir ışığın kendi üzerinden dönebilmesi için merkezden gelmesi gerekir.

3 olabilir.

Tümsek aynaya uzantısı odak noktasından gelen ışın asal eksene paralel olacak şekilde yansır.

Buna göre;

XY uzunluğu f'e eşittir.

YZ uzunluğu hakkında kesin bir şey söylenemez.

Çukur aynanın odak noktasından gelen ışın asal eksene paralel olarak yansır.

Tümsek aynanın asal eksenine paralel gelen ışın uzantısı odak noktasından geçecek şekilde yansır.

KL PR

f f f R

 2 dir. Buna göre, ayanların eğrilik yarıçapları eşittir.

TM2f TF dir. f

Çukur aynanın odak noktasından gelen ışın asal eksene paralel olarak yansır.

X

I

Z Y f

asal eksen

f f

I

F T

N I

K L O

(19)

KÜRESEL AYNALAR, IŞIN ÇİZİMİ 12 FZK 0172 SR ÇZM

fx2 br

y y 1

2f 1 f

   2 br

x y

f 21 4

f 2

 

S den gelen ışın uzantısı L den geçecek şekilde yan- sımıştır. S den gelen her ışın aynı şekilde yansır.

Çukur aynanın odak noktası ile tepe noktası arasın- dan gelen ışının uzantısı asal ekseni kesecek şekilde yansır. Buna göre, OL uzunluğu f'den küçüktür.

KO uzunluğu OL uzunluğundan büyüktür.

A) B)

C) D)

E)

Çukur aynada, M noktasından gelen ışın kendi üze- rinden geri yansır.

20 120 180 40

   

   fx

2fy

F

M I

60°

F M 120 60°20°

°

 N

(20)

KÜRESEL AYNALAR, IŞIN ÇİZİMİ 12 FZK 0172 SR ÇZM

Asal Eksen 10. SORUNUN ÇÖZÜMÜ: (C)

Odak uzaklığına eşit uzaklıktan gelen ışınlar, uzantısı T- F arasından geçecek şekilde yansır.

K noktası odak noktasıdır. Buna göre;

Z ışını odak noktasından geldiği için asal eksene paralel gider.

TK  f TP 2f R

P noktası merkez noktasıdır. Merkez noktasından gelen ışın kendi üzerinden geri yansır. Dolayısıyla aynaya gelme açısı sıfırdır.

12. SORUNUN ÇÖZÜMÜ: (C) X ışını asal ekseni F – M arasında keser.

Y ışını asal ekseni M'nin dışında keser.

Z ışını asal ekseni T- F arasında keser.

Aynadaki görüş alanının büyüklüğü, aynanın boyutları arttıkça, gözlemci aynaya yaklaştıkça artar. Öte yan- dan boyutları aynı olmak kaydıyla en geniş görüş ala- nı çukur aynada, sonra düzlem, sonra da tümsek ay- nadadır.

T

F X Y Z K P

I1 ışını kendi üzerinden geri döner.

Asal Eksen I Işını

1,5f

F T

I

f

(21)

FİZİK KÜRESEL AYNALARDA GÖRÜNTÜ 12 FZK 0181 SR ÇZM

Sonsuzdaki cismin görüntüsü odakta (F) oluşabilir.

Asal eksen üzerindeki bir cismin görüntüsü odakta oluşamaz.

 Odakla ayna arasına konulan bir cismin görüntüsü aynanın arkasında oluşur.

 Merkezin dışına konulan bir cismin görüntüsü de odakla merkez arasında ve ters olur.

Bu durumda odak K^I arasında olmalıdır. L

Görüntü cisimden büyük aynanın arkasında oluştu- ğundan ayna çukurdur.

Bu durum cisim T- F arasında iken gerçekleşir. Odak noktası L'nin solunda olmalıdır.

Gözün görüntüsü kendisinden büyük ve sanal oldu- ğundan ayna çukurdur. Göz T- F arasındadır. Göz aynaya yaklaştığında görüntüsü aynaya yaklaşır ve kü- çülür.

P cismi merkezin dışında iken görüntüsü F-M arasın- dadır. Cisim M ye yaklaşırken görüntü M'ye yaklaşır.

Tam M de karşılaşırlar. Cisim K'ye (F-M) arasına doğ- ru ilerlerken görüntüsü M nin dışına doğru hareket eder.

Merkezdeki bir cismin görüntüsü merkezde, ters ve aynı boyda olur.

Cisim F ile ayna arasında ise (A) cisim aynadan uzak- laştıkça görüntü de aynadan uzaklaşır ve boyu büyür.

B’deki cismin görüntüsünün boyu cisimden büyüktür.

Cisim merkeze getirilirse cisim ve görüntü boyu eşit olur. Yani görüntü boyu küçülür.

Merkezin dışındaki bir cisim aynadan uzaklaştıkça görüntü boyu küçülür.

Çukur ayna 1 yönünde hareket ederse ışın kendi üzerinden geri dönebilir.

Eğrilik yarıçapı küçüldüğünde X noktası merkez olabilir, bu durumda ışın kendi üzerinden geri dönebilir.

K K^I

L^I L M

1 2

3 4 5

F

M

h h X

X^I

K L O M N P

Cisim Görüntü

X Y

F T

Y' X'

x Asal

eksen

1 2

F M

(22)

KÜRESEL AYNALARDA GÖRÜNTÜ 12 FZK 0181 SR ÇZM

Ayna düzlem ise M noktasındadır.

Ayna çukur ise görüntü sanal olduğundan cisim aynaya daha yakın olmalıdır. Bu durum da ayna K – L ara- sında olabilir

Ayna tümsek ise görüntü aynaya daha yakın olmalıdır.

Ayna M'nin sağında olmalıdır.

Odaktan geçerek gelen ışınlar asal eksene paralel gideceği için bütün cisimlerin görüntüleri aynı boyda olur.

AB ve CD kenarlarının üzerinden gönderilen ışınlar tümsek aynada yansıtılır. ABCD noktalarının görüntü- leri yansıyan ışınların uzantıları üzerinde oluşur. Cisim aynaya yaklaştıkça görüntüde yaklaşacağı için

I I I I

A B CD noktaları şekildeki konumdadır.

I. L'den gönderilen ışınlar birbirine paralel yansıdığı- na göre, L noktası yardımcı odak K noktası ise odak noktası olmalıdır.

II. L'den gelen tüm ışınlar yardımcı odaktan geldiği için birbirine paralel yansır.

III. L noktası odak üzerinde olduğundan görüntüsü sonsuzdadır.

Çukur aynada cisim odak ile ayna arasında ise görün- tü sanal, düz, aynanın arkasında ve büyük oluşur.

Ayna tepe noktası L'de olan bir tümsek aynadır.

Çukur aynada F–M arasındaki cisimlerin görüntüsü merkez dışında ters gerçek ve büyük olur. Dolayısıyla küpün F–M arasına yerleştirilmesi gerekir.

A B

D C

CÎ DÎ BÎ AÎ

T K

L

F

M L

K

P

K L

asal eksen

f f/2

h h/2

K L M N P

Asal eksen cisim

görüntü

(23)

FİZİK KÜRESEL AYNALARDA GÖRÜNTÜ 12 FZK 0182 SR ÇZM

Cisim aynaya uzak, görüntü yakın olduğundan ayna tümsek olmalıdır.

Cismi aynaya yaklaştırmak görüntüyü büyütür.

Yansıma olayında ışığın rengi ışığın izlediği yolu etkilemez.

Çukur aynada odak ile merkez arasına konulan cismin görüntüsü cismin boyundan büyük ve terstir.

Buna göre;

Aynanın merkezi N noktası olabilir. Odak noktası KL'nin ortası alınırsa M noktası merkez noktası olur.

Merkezdeki cismin görüntüsü merkezde ve cismin bo- yuna eşittir.

Görüntü aynanın arkasında olduğundan sanaldır.

Ayna çukur ise görüntü cisimden büyük olur.



^{OL KO}^



Ayna tümsek ise görüntü cisimden küçük olur.



^{KO OL}^



Ayna düzlem ise cisim ve görüntü simetrik olur.



^{KO OL}



Çukur aynada oluşan sana görüntüler, düz, sanal ve cisimden büyük olur.

Çukur aynada M-F arasındaki cismin görüntüsü M dışında ters ve cisimden büyük olur.

Cisim T-F arasında ise görüntüsü aynanın arkasında düz, sanal ve cisimden büyük olur.

Bu durum K'nın M-F arasında, L'nin T-F arasında olmasıyla gerçekleşir.

Sadece gerçek görüntüler perde üzerinde düşürülebi- lir.

Gerçek görüntüyü sadece çukur ayna verebilir. Çukur aynada oluşan gerçek görüntüler, ters, cisimden bü- yük veya cisim ile aynı boyda olabilir.

Cisim T-F arasında olursa görüntüsü sanal olur ve perde üzerine düşürülemez.

K L M N P R S

cisim görüntü

(24)

KÜRESEL AYNALARDA GÖRÜNTÜ 12 FZK 0182 SR ÇZM

7. SORUNUN ÇÖZÜMÜ: (C) 2f50 f 25 cm dir.

Çukur aynada F ile T arasına konulan cismin görüntü- sü aynanın arkasında düz, sanal ve cismin boyundan büyüktür.

8. SORUNUN ÇÖZÜMÜ: (C) I.

II.

III.

Odak uzaklığı 20 cm den büyük 30 cm den küçük olmalıdır.

Çukur aynada merkez dışından gelen ışın, F ile M arasından geçecek şekilde yansır. (I. ve II. doğru) K den gelen ışın L den geçecek şekilde yansıdığına göre K ye konulan cismin görüntüsü L de, L ye konulan cismin görüntüsü K de oluşur.

Tümsek aynada oluşan görüntü cismin boyundan küçük, düz ve sanaldır.

f = 25 cm

F M

T 20 cm

40 cm

F M

T

cisim

görüntü f < 40 cm

60 cm

F M

T

cisim

görüntü 2f < 60 cm

F M

T

cisim görüntü

f > 20 cm 20 cm

K

K^ı h

h M

h h

h

K L T

M F

(25)

KÜRESEL AYNALARDA GÖRÜNTÜ 12 FZK 0182 SR ÇZM

Çukur aynada F – M arasındaki cisimlerin görüntüsü gerçek ve kendisinden büyük olur.

Çukur aynada F ile T arasına konulan cismin görüntü- sü kendisinden büyük, sanal ve düzdür. Aynaya yakın olan cismin görüntüsü de aynaya daha yakındır.

Buna göre, h_Kh_Lh_M olur.

d_Yd_Xd_Z

P cisminin X aynasında ters bir görüntüsü oluştuğuna göre X çukur aynadır.

P cismi Y aynasından uzaklaştıkça oluşan sanal gö- rüntü büyüdüğüne göre Y aynası da çukurdur.

dI d

Görüntü yine düz olur, ancak boyu azalır.

Gelen ışın aynaya 3 birim, yansıyan ışın aynaya 2 birim uzaktadır. Bu durum tümsek aynada mümkün- dür.

Tümsek aynanın odak ve merkezi aynanın yansıtma- yan tarafında olduğundan sanaldır.

F

K L

M M^ı

L^ı K^ı

T

h

h _Asal

Eksen

X^I X

Şekil-I

f f

dX f

Şekil-II

dY 2f h

h Y^I

M F

Şekil-III h

Z^I

Asal Eksen h/2

f/2 F d_Z f

 2

düz ayna

d d

d d^I

F tümsek

ayna

(26)

FİZİK KIRILMA YASALARI, PARALEL YÜZEY 12 FZK 0191 SR ÇZM

Işık X' den Y' ye ve X' ten Z' ye geçemediği için X ortamının kırıcılık indisi en büyüktür.

X' ten Y' ye tam yansıma yaptığından X' ten Y' ye geçişteki sınır açısı 'den küçüktür. Sınır açısı ne kadar küçükse ortamlar arası fark artar.

X Z Y

n n n olacaktır.

K ışını sınır açısı ile gelip 1 nolu şekildeki yolu izliyor ise; L ve M daha küçük açılar ile geldikleri için her ikisi de X ortamına normalden uzaklaşacak şekilde kırıla- rak geçmelidir.

L ışını sınır açısı ile geliyor ise, 2 nolu şekilde M daha küçük açı ile geldiği için X ortamına geçmeli ve normalden uzaklaşarak kırılmalıdır. Ancak normale yak- laşıyor olarak çizilmiştir.

M ışını sınır açısı ile geliyor ise, 3 nolu şekilde K ve L ışınları tam yansıma yapmalıdır ve çizim buna göre yapılmıştır.

Işık Y'den Z'ye geçemediğine göre; n_yn_zdir.

Işık Y'den X'ye geçerken normalde yaklaşarak kırıldı- ğına göre; n_x n_ydir.

Buna göre kırıcılık indisleri arasındaki ilişki;

x y z

n n n

Sınır açısı 30^ dır.

Işık 1. ortamdan, 2. ortama geçerken, 2. ortamdan da 3. ortama geçerken normalden uzaklaşarak kırılmıştır.

Işık kırılmalar esnasında sürekli olarak daha az kırıcı ortama geçmiştir.

1 2 3

n n n

1 2

   olduğu için X ve Y prizmalarının sınır açıları

5X 5Y

   dir. (I doğru)

Prizmaların ışığı kırma indisleri eşit değildir. (II yanlış) I2 ışını kırılma indisleri farklı olan X prizmasından Y prizmasına kırılmadan geçtiği için prizmaların bitişik yüzeylerine diktir.

NOT: Eğrisel yüzeylerin normali merkezlerinden çizilir.

3 2 1

n n n olur.

X Y

Z



 



I

n1  n2 n3



Normal  Normal

5x

 1  ₂

5Y

X prizması Y prizması

N

5 30

40

3060

N

40

5050

II.durumda gelme açısı 50

olup sınır açısından

 

30

büyüktür.

Işın tam yansır.

(27)

KIRILMA YASALARI, PARALEL YÜZEY 12 FZK 0191 SR ÇZM

Yeşil ışık için sınır açısı  olduğuna göre, mavi ve mor için  dan küçüktür.

Kırmızı ışık için  dan büyük olacağından, kırmızı ışık L ortamına geçmiştir.

n_Xn_hava n_Yn_hava

Y ortamındaki sapma da çok olduğuna göre; n_Yn_X olur.

X’den Y’ye gönderilen ışın normale yaklaşarak kırılır.

Buna göre ışın 4 nolu yolu izler.

X Y X I

n .sin n sin n .sin

   olduğuna göre ışın 2 nolu yolu izler. I

Denizlerdeki balıkların olduğundan daha yakında görünmesi ışığın çok kırıcı ortamdan az kırıcı ortama geçişte normalden uzaklaşması ile gerçekleşir. Tam yansıma olsaydı balıklar suyun dışından görünmezdi.

cam hava

n n v₁v₂ dir.

x v.t bağıntısına göre,

1 2

v v ise t₂ dir. t₁

1 2

n n n₃n₂ dir.

1 3

n n tür.

1 3 2

n n n

60

45

Hava X ortamı

Şekil-I I

60

35

Hava Y ortamı

Şekil-II Normal I

15 25

I

(2) X ortamı

Y ortamı

 



 I

L K

Mor

Yeşil Beyaz ışık



 n1 n2

n3

 i

r i r

Cam hava

X Y

Kırmızı ışık

v1

x v2

(28)

KIRILMA YASALARI, PARALEL YÜZEY 12 FZK 0191 SR ÇZM

Işık sıvıdan, X prizmasına geçerken normale yaklaştı- ğına göre n_Xn_S dir.

Işık Y prizmasından, sıvıya geçerken normalden uzak- laştığına göre, n_Yn_S dir.

1 2

   olduğuna göre, n_Xn_Y dir.

X Y S

n n n dir.

Işık X’ten Y’ye geçerken daha çok sapmıştır. Yani X ve Y oranlarının kırıcılık indisleri değerce birbirine daha uzaktır.

Y Z X

n n n

Yansıma kanunları tüm renkler için aynı olduğundan I.yanlıştır.

Mor ışın daha çok sapacağından II. ve III. doğrudur.

K ortamından gelen ışın kırılmadan L ortamına geçtiği için n_Kn_L dir. Bu durumda L ortamından havaya çı- kan ışın geldiği doğrultuda kırılır. 2 nolu yolu izler.

X Y

N



 X

Z 3

 N

 

90°–

1 2

2

1

90°–1

X prizması Yprizması

N N

L R

K

2

(29)

FİZİK KIRILMA YASALARI, PARALEL YÜZEY 12 FZK 0192 SR ÇZM

Işık L’den M’ye 30°lik açı ile geldiğinde tam yansımış- tır. Bu durumda n_Ln_Mdir.

Işık L’den K’ya 60°lik açı ile geldiğinde ara yüzeyden geçecek şekilde kırılmıştır.



nLnK



L ve M ortamlarının kırıcılık indisleri değerce birbirine daha uzaktır.

L K M

n n n

X ortamının sınır açısı ,

Y ortamının sınır açısı 2 dır. (II yanlış)

5X 5Y

   olduğuna göre X ortamının kırılma indisi Y ortamından büyüktür. (I doğru)

X Y

n n

X Y

V V (III yanlış)

Paralel yüzlü ortamlarda ışığın geldiği ve en son çıktı- ğı ortamın indisleri eşit olduğundan kırılma açıları eşit olmalıdır.

Paralel yüzlü ortamlarda arada kalan Y ve Z nin çıka- rılması ışığın izlediği yolu değiştirmez.

T ortamına geçmemek için  artırılır. Sınır açısı azaltı- lır. Yani n artırılıp _X n azaltılmalıdır. _T

Prizmadan havaya geçişte sınır açısı  dan küçüktür.

  

sınır

 i ise ışık 2 yolunu izler.

sınır

 i ise ışık 3 yolunu izler.

sınır

 i ise ışık tam yansımaya uğrar.

2 ya da 3 yolunu izler.

X T

 30

I

K

M 30 60 L

I2

I1

K

1 2

3 4





Hava Hava

 2

X 2 Y 

I 90°– I

5X  

N N

5Y 2

  

(30)

KIRILMA YASALARI, PARALEL YÜZEY 12 FZK 0192 SR ÇZM

Üstteki ortamın kırıcılık indisi azaltılırsa, kırıcılık indisleri değerce birbirinden uzaklaşacağı için ışık az kırıcı ortama geçemez, tam yansımaya uğrar. 5. nolu yolu izler.

X’ten Y’ye geçerken normalden uzaklaşmıştır.



nXnY



Y’den Z’ye geçerken normale yaklaşmıştır.



nZnY



Paralel Y ortamı aradan kaldırılırsa;

X’ten Z’ye geçerken normalden uzaklaşmıştır.



nXnZ



X Z Y

n n n

Y Z X

v v v

I, ışını  açısıyla K’dan Y’ye gönderildiğinde ara yüzeyden geçmiştir. ( , K’dan Y’ye geçişte sınır açı- sıdır.)

K Y

n n

I ışını 2  açısıyla K’dan X’e gönderildiğinde normalden uzaklaşarak kırılmıştır.



nK nX



I ışını 3  açısıyla K’dan Z’ye gönderildiğinde tam yanmaya uğramıştır.



nKnZ



Şekle göre K ve Z nin kırıcılık indisleri değerce en uzaktır.

K X Y Z

n n n n

K ışını X ortamına geçerken normale yaklaşmıştır.



nXnhava



L ışını Y ortamına geçerken normale yaklaşmıştır.



nYnhava



   olduğuna göre L ışını kendi doğrultusundan daha çok sapmıştır. Y ortamı ile havanın kırıcılık indisleri değerce birbirine daha uzaktır.

Y X hava

n n n I. doğru II. doğru

Kaynakların ışık şiddetleri bu bilgilere göre kıyasla- namaz.

Çizim incelenirse ışığın 4 gibi olması gerektiği görülür.

(Açılara dikkat ediniz)

11. SORUNUN ÇÖZÜMÜ: (A) I. olay tam yansıma

II. olay yansıma

III. olay mavi ışığın diğer renklere göre daha çok sa- çılması ile açıklanabilir.

hava

cam i I

düzlem ayna 4

 

i i

i

 

X

Y K

Z I3

I2

I1

 



 

X ortamı

Y ortamı Z ortamı normal

normal

 X ortamı 

Z ortamı

(31)

KIRILMA YASALARI, PARALEL YÜZEY 12 FZK 0192 SR ÇZM

Işık Y'den Z'ye geçemediği için; n_Yn_Z

Işık Y'den X'e geçerken normalden uzaklaştığı için;

Y X

n n olur

Aynı açı ile gelmesine rağmen Y'den Z'ye geçmek isterken daha fazla kırılmaya uğradığı için Z ortamı X'e göre kırıcılık indisi daha küçüktür.

Y X Z

n n n

Havadan suya girerken ışın normale yaklaşarak kırılır.

Küresel yüzeye dik gelen dik ışın kendi üzerinden geri döner.

Gökkuşağının oluşmasında ışığın su damlasına girişte ve çıkışta kırılması ve bir kez tam yansıması ile olu- şur. Beyaz ışık su damlasına girdiğinde renklerine ay- rışır.

Gelme açısı aynı olmak şartıyla, kırmızı ışık için kırıl- ma açısı daima en büyüktür.

15. SORUNUN ÇÖZÜMÜ: (A) Paralel Y ortamı kaldırılırsa;

X’ten Z’ye geçişte sınır açısının 60° olduğu görülür.

Şekil-II de ışın sınır açısından büyük açı ile gönderil- diğine göre, ışık tam yansımaya uğrar ve 1 nolu yolu izler.

sınır

75^60^i

X Y Z

n n n (III.yanlış)

Y’den Z’ye geçişte sınır açısı 50° dir.

X’ten Z’ye geçişte sınır açısı 30° dir.

(Y ortamı kaldırılarak düşünülür.) X

ortamı

Y ortamı Z ortamı

I   

X 60°

Z

30°

50°

X Y Z

50°

X 75°

Z

75°

K

su N M

M K K+M

hava su

(32)

FİZİK PRİZMA, GÖRÜNÜR DERİNLİK, RENK 12 FZK 0201 SR ÇZM

1. SORUNUN ÇÖZÜMÜ:(A)

Suyun yüzeyinde oluşan aydınlık bölgenin alanını sınır açısı ve h belirler.

tan h

  r dir.

r h

 tan

 olur.

r nin çok olması için h büyük,  büyük olmalıdır.

(Açı büyüdükçe tan artar.)

Bu durumda h artırılmalıdır. Sınır açısı artırılmalıdır.

İndis farkı küçüldükçe sınır açısı büyüdüğünden suyun yerine, ışığı kırma indisi daha küçük olan sıvı kulla- nılmalıdır.

Kırmızı ışının sınır açısı diğer renklere göre daha büyüktür. Mavi ya da mor kullanılmamalıdır.

2. SORUNUN ÇÖZÜMÜ:(E) Işıktaki renk karışımları Kırmızı + Yeşil = Sarı Kırmızı + Mavi = Magenta Yeşil + Mavi = Cyan (turkuaz) boyadaki ana renklerdir.

3. SORUNUN ÇÖZÜMÜ:(A)

4. SORUNUN ÇÖZÜMÜ:(D)

I. ve II. öncüllerdeki olaylarda ışığı renklerinin farklı miktarda kırılma ve saçılmaya uğraması ile açıklanır.

III.olayda ise su yüzeyi düzlem ayna gibi davranarak görüntüyü yansıtarak oluşturur.

5. SORUNUN ÇÖZÜMÜ:(E)

III ve IV. şekilde ışık geldiği doğrultulara paralel priz- maları terkeder.

6. SORUNUN ÇÖZÜMÜ:(C) h

su

h 

 

I

I II

III

IV

45°

45° 45°

45°

K

(33)

PRİZMA, GÖRÜNÜR DERİNLİK, RENK 12 FZK 0201 SR ÇZM

7. SORUNUN ÇÖZÜMÜ:(B)

Fiber optik kabloda yalnızca tam yansıma ilkesi ger- çekleşir.

Araba sarı ya da magenta renkte olabilir.

9. SORUNUN ÇÖZÜMÜ: (E) Görünür derinlik;

I göz sıvı

h h.n

 n ile bulunur.

h→Gerçek derinlik h^I→Görünür derinlik

ngöz→Gözün bulunduğu ortamın kırıcılık indisi nsıvı→Sıvının kırıcılık indisi

Göz, cismi kırılan ışığın doğrultusunda görür. (I. ve II.

yargılar doğru olabilir.)

Sıvının kırıcılık indisi artırıldığında kırılan ışığı doğrul- tusu değişir, tam yansıma yapabilir. Kırılan ışınlar gö- ze ulaşmadığında gözlemci K yi göremeyebilir.

12. SORUNUN ÇÖZÜMÜ:(C)

Sarı cam Kırmızı, Sarı ve Yeşili güçlü bir şekilde geçi- rir. Komşuları zayıf geçtiği için göz algılamaz. Beyaz tebeşire gelen bu üç rengin hepsi yansır. Ancak Kır- mızı gözlükten sadece Kırmızı geçer. Göz tebeşiri Kırmızı görür.

13. SORUNUN ÇÖZÜMÜ:(D)

Her üç ortama aynı renk ışın gönderilseydi, en çok sapma Y ortamına geçerken, en az sapma X ortamına geçerken olurdu.

Ancak tüm şekillerde sapma açıları aynıdır. Bu durumda en az kırılan ışın Y ortamına, en çok kırılan ışın X ortamına gelmektedir.

I (X ortamı)

II (Y ortamı)

III (Z ortamı)

Mor Kırmızı Turuncu, Sarı

Yeşil, Mavi

Mavi Turuncu Sarı, Yeşil

Mor



Sarı



Yeşil, Mavi



Çok farklı alternatifler olabilir. Şıklar elendiğinde doğru cevap D olacaktır.

Kırmızı gözlük

Kırmızı Sarı Yeşil

Sarı cam M

M Y S T

K Kırmızı

Sarı Yeşil Sarı

Kırmızı Kırmızı

Sarı=Kırmızı+Yeşil

Magenta Kırmızı Kırmızı

Magenta=Kırmızı+Mavi

Cyan Kırmızı

Cyan=Mavi+Yeşil

(34)

PRİZMA, GÖRÜNÜR DERİNLİK, RENK 12 FZK 0201 SR ÇZM

14. SORUNUN ÇÖZÜMÜ:(E)

Kırmızı zemin üzerine kırmızı gönderilirse;

2 Siyah 0 Siyah 7 Kırmızı 3 Kırmızı 0 Siyah

8 Siyah olarak algılanır.

7 ve 3 zemin rengi ile aynı olduğu için ayırt edilemez.

2008

X ve Y camların kendi aralarında yer değiştirdiğinde yine aynı renkteki ışık geçer.

16. SORUNUN ÇÖZÜMÜ:(C) I. bölge Sarı

II. bölge Magenta III. bölge Beyaz IV. bölge Cyan görülür.

Hiçbir bölgede üç ana renkten herhangi biri görülmez.

K ı r m ı z ı Z e m i n

2 0 7 3 0 8

mavi yeşil beyaz sarı siyah mor K ı r m ı z ı

(35)

FİZİK PRİZMA, GÖRÜNÜR DERİNLİK, RENK 12 FZK 0202 SR ÇZM

A) B)

C) D)

E)

Şıklardan P kutusundaki durumu sağlayan B'dir.

I yada II sağlar.

3. SORUNUN ÇÖZÜMÜ: (A) L ' K '

L ' K ' K L

L ' K ' K

L

K L

K'

L' I

I'

II

(Sağlıyor)

III

(Sağlamıyor) I

(Sağlıyor) I

II

I1

I2

I1

I2

(36)

PRİZMA, GÖRÜNÜR DERİNLİK, RENK 12 FZK 0202 SR ÇZM

Şekildeki durumda  sınır açısıdır.

Tam yansıma olması için, 1. gelme açısı artırılmalıdır.

2. İndis farkı büyürse sınır açısı küçülür.

n büyütülüp Y n küçültülmelidir. _X

3. Yeşilden daha çok kırılan renk seçilmelidir.

Kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi, mor Kırılma artar, sınır açısı azalır

I Sarı olduğuna göre; 1

II daha çok saptığı için; 2

Yeşil, Mavi, Mor olabilir.

II ya da III

Paralel yüzeyli ortamda, I1 ışını paralel kaymaya uğ- rayarak çıkar.

Üç ışında sistemi geliş doğrultusunda paralel terk eder.

Yazın beyaz renkli kıyafetlerin giyilmesi ve evlerin beyaza boyanması ışığın yansıması ile ilgilidir.

Güneş ocakları parlak metalden yapılır, ışığın yansı- ması etkilidir. Sıcak havalarda yollarda su birikintisi varmış gibi görmek serap olayı ile ilgilidir, tam yansı- ma etkilidir.

Güneş panellerinin siyaha boyanması ışığın soğurul- ması ile ilgilidir.

K Y M

Mavi Yeşil Kırmızı

M ^Y

K

Beyaz

Kırmızı Turuncu Sarı Yeşil Mavi Mor Yeşil

X

Y 

I1

Şekil-I

I2

Şekil-II

Şekil-III

(37)

PRİZMA, GÖRÜNÜR DERİNLİK, RENK 12 FZK 0202 SR ÇZM

Gözlemci K cismini aynı yerde görür.

G2 gözlemcisi, L cismini daha yakında görür.

G3 gözlemcisi, M cismini daha yakında görür.

Kırmızı + Cyan = Siyah Mavi + Sarı = Siyah Yeşil + Magenta = Siyah Kırmızı + Yeşil + Mavi = Siyah

Normale yakın doğrultuda bakan gözlemci az kırıcı ortamdan çok kırıcı ortamdaki cisme bakıyor ise aynı doğrultuda kendisine yaklaşmış görür. (L olabilir) Gözlemci çok kırıcı ortamdan az kırıcı ortama bakıyor ise aynı doğrultuda uzaklaşmış görür. (P olabilir)

h' h ngöz ncisim

  ngöz: (Gözün bulunduğu ortam)

ncisim:(Cismin bulunduğu ortam)

K için L için M için

1

h 2h 1

 n n1 2

2

2h 3h 1

 n

2 3

n  2

3

h 4h 1

 n n3 4

3 1 2

n n n

K^ı L^ı

M^ı

K L M

(1) (2) (3)

h h h h

n1 n₂ n₃

cam

K G1

cam G1 L

N

L^I

M1

M cam

G3

Boya Renkleri

Cyan Sarı

Yeşil Mavi

Siyah Kırmızı Magenta

(38)

PRİZMA, GÖRÜNÜR DERİNLİK, RENK 12 FZK 0202 SR ÇZM

I  Kırmızı II  Sarı III  Yeşil

14. SORUNUN ÇÖZÜMÜ: (E)

Bir cisim sarı ışık altında sarı renk görülüyor ise rengi ya beyaz ya da sarıdır.

– Cisim beyaz ise; üzerine gönderilen tüm renkleri yansıtır. Dolayısı ile;

Beyazda beyaz Kırmızıda kırmızı

Yeşilde yeşil görülür.

III nolu yüzey sadece L kaynağından ışık almaktadır.

Mavi göründüğüne göre L kaynağı mavidir.

I nolu yüzey K ve L kaynağından ışık almaktadır.

Beyaz göründüğüne göre K kaynağından çıkan renk L'nin tamamlayıcısı olmalıdır.

K L

Sarı + Mavi = Beyaz

Beyaz zemin tüm renkleri yansıtır. Her zemin kendi rengini yansıtır.

Zemin  Yeşil Y harfi  Yeşil K harfi  Siyah M harfi  Siyah

Kırmızı

Yeşil

Kırmızı

Kırmızı Yeşil

Yeşil I

II

III

I

II III

L K

Y K M

Beyaz