A
All››nndd››¤¤›› TTaarriihh:: 19.03.2004 KKaabbuull TTaarriihhii:: 24.08.2004 Y
Yaazz››flflmmaa AAddrreessii:: Dr. A.Tülin Mansur, Selamiçeflme, Güzel sok. no:16/15, 34730, Kad›köy, ‹stanbul Tel: 0216 3566050, Fax: 0216 4113893, E-mail: tulinmansur@hotmail.com
Günümüzde gerek spor gerekse e¤lence amaçl› olarak, özellikle büyük kentlerde ve tatil yörelerinde yüzme havuzu, jakuzi, sa-una gibi yerlere ilgi artmaktad›r. Ülkemizde ayr›ca hamam gelene¤i hala sürmekte ve çeflitli hastal›klar›n tedavisinde kapl›calar-dan s›kça yararlan›lmaktad›r. Toplumun or-tak kullan›m›na aç›k olan bu alanlar, esas olarak suyla temas›n kolaylaflt›rd›¤› baz› enfeksiyon hastal›klar›n›n ortaya ç›kmas›na ve yay›lmas›na neden olabilmektedir. Deriyi ilgilendiren enfeksiyonlar d›fl›nda yüzme havuzu suyuyla temas›n oluflturdu¤u veya fliddetlendirdi¤i baz› dermatozlar da vard›r. Bu yaz›da bu enfeksiyonlar ve dermatozla-ra, bunlar›n tedavilerine ve korunma yön-temlerine de¤inilecektir.
A) Deri ‹nfeksiyonlar› I.Bakteriyel Enfeksiyonlar:
1
1.. SSttaaffiillookkookk vvee ssttrreeppttookkookkllaarr:: ‹mpetigo, folli-külit ve furonkül gibi primer piyodermilerle, ek-zema, böcek ›s›r›¤› gibi var olan bir deri lezyo-nun enfekte olmas›yla geliflen sekonder piyo-dermilere neden olan bu etkenler, yüzme ha-vuzlar›ndan ve yukar›da belirtti¤imiz di¤er dur-gun su kaynaklar›ndan bulaflabilir. Özellikle suyun ›s›s›n›n yüksek olmas› bu durumu kolay-laflt›rmaktad›r. Saçlardan yüzme havuzlar›na, baflta Staphylococcus aureus ve koliform bakteriler olmak üzere germ geçifli oldu¤u gösterilmifltir1. K›l uzunlu¤u ne kadar fazlaysa,
dolay›s›yla yüzeyi ne kadar geniflse, saçlardan havuza germ geçifli o ölçüde artar. Bu
duru-Yüzme Havuzlar›ndan Kaynaklanan Deri
‹nfeksiyonlar› ve Dermatozlar
Ayfle Deniz Akkaya, Ayfle Tülin Mansur
SB Haydarpafla Numune E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi Deri Hastal›klar› Klini¤i
Özet
Yüzme havuzlar› s›cak ve nem etkisiyle baz› enfeksiyonlar›n yay›l›m›n› kolaylaflt›r›r. Bunlar›n bafl›nda derma-tofitozlar, insan papilloma virus enfeksiyonlar› ve molluskum kontagiosum gelmektedir. Ayr›ca havuzlar ge-rekli hijyen kurallar›na uyulmamas›, yetersiz dezenfeksiyon, kullan›c› say›s›n›n fazlal›¤› gibi nedenlerle, psö-domonas ve mikobakteri gibi, daha ciddi enfeksiyonlara da kaynakl›k edebilirler. Enfeksiyonlar d›fl›nda, yüzme havuzu suyunun özelliklerine ve uzun süre suda kalmaya ba¤l› çeflitli dermatozlarla da karfl›lafl›labi-lir. Bu yaz›da, bu tablolar›n klinik özelliklerine, korunma ve tedavi yöntemlerine de¤inilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Yüzme havuzu, yüzme, dermatoz, deri enfeksiyonu
Akkaya AD, Mansur AT. Yüzme havuzlar›ndan kaynaklanan deri infeksiyonlar› ve dermatozlar. TÜRKDERM 2005; 39: 170-175
Summary
Exposure to swimming pool water, due to humidity and the warm temperature of the water, can result in the spreading of infectious diseases, such as dermatophytosis, human papilloma virus infections and mol-luscum contagiosum. In addition, poor sanitation, overcapacity and inadequate disinfection of pools may cause serious infections, such as pseudomonal and mycobacterial infections. Apart from infectious dise-ases, certain dermatoses may develop depending on the properties of the pool water and the duration of exposure to the pool water. In this article we discuss the clinical manifestations, preventive measures and the treatment of pool water related infections and dermatoses.
Key Words: Swimming pool, swimming, dermatoses, cutaneous infection
Akkaya AD, Mansur AT. Skin infections and dermatoses related to swimming pool water exposure. TÜRK-DERM 2005; 39: 170-175
Derleme
mu önlemede saçlar›n havuza girmeden önce flampu-anlanmas› yeterli olmamakta, mutlaka iyi oturan bir bone ile havuza girilmesi gerekmektedir2.
Mayo bölgesi folliküliti: S›k›ca yap›flan, sentetik yüzme giysilerinin deriyle uzun süreli temas› porlarda mase-rasyon ve t›kanmaya yol açarak derin, bakteriyel follikü-lit lezyonlar›na neden olur. Böyle bir temastan 3-5 gün sonra kalçalarda a¤r›l›, sert ve derin yerleflimli inflame nodüller geliflir. Tedavi edilmedi¤inde hastal›k uzun bir seyir gösterir ve oturmay› güçlefltirir. Tedavi için, soru-na yol açan giysilerin en az 10 gün süreyle kullan›lma-mas›, sistemik antibiyotikler ve aknede kullan›lan klin-damisin ve eritromisin solüsyonlar› yararl›d›r. Korunma-da, yerel antibiyotiklerin tedaviden sonra da uzun süre kullan›m› ve giysilerin en k›sa sürede de¤ifltirilip pudra uygulamas› önerilmektedir3.
2
2.. KKoorriinneebbaakktteerriilleerr:: ‘Corynebacterium minutissimum’ özellikle nemli, s›cak iklimlerde yaflayanlar›n k›vr›m böl-gelerinde eritrazma adl› bir klinik tabloya yol açar. Erit-razma keskin s›n›rl›, kuru, kahverengi, hafifçe skuaml› plaklarla kendini gösterir. Ayn› etken, di¤er baz› ana-erobik bakterilerle birlikte, ayak tabanlar›nda kötü koku ve harita benzeri, delikli bir görünüm yaratan ve kerato-ma plantare sulkatum ad› verilen bir hastal›¤a neden olur. Bu etkenler, yüzme havuzlar› gibi nemli ortamlar-da bulunanlarortamlar-da s›kt›r. Korunmaortamlar-da çok iyi kurulanma, tedavide ise yerel olarak klindamisin veya eritromisin solüsyonu, imidazol türevi antifungaller ve sistemik ola-rak eritromisin etkilidir4,5.
3
3.. PPssööddoommoonnaass aaeerruuggiinnoozzaa::
a)Psödomonas aeruginoza folliküliti: Pseudomonas (P) aeruginosa do¤ada çok bol bulunan gram negatif bir basildir. Yüzme havuzlar›, sauna, jakuzi ve benzeri yerlerdeki, bakteriyle kontamine suyla temastan 1-4 gün sonra kafl›nt›l›, 2-10 mm çapl›, k›l folliküllerini tutan makülopapüler, veziküler veya püstüler lezyonlar geli-flir. Bu lezyonlar ço¤unlukla gövdenin yan k›s›mlar›, koltuk altlar›, gluteal bölge, suprapubik bölge, kol ve bacaklar›n üst k›s›mlar›nda yerleflir. Lezyonlar s›kl›kla kafl›nt›l›d›r, bazen hassas olabilir; bazen de hiçbir ya-k›nmaya yol açmaz. Deri belirtileri d›fl›nda hastalarda kulak, bo¤az ve bafl a¤r›s›, atefl, k›r›kl›k, bulant›, kusma, rinit, d›fl kulak yolu iltihab›, hassas lenfadenopatiler, konjunktivit, memelerde fliflme ve hassasiyet bulunabi-lir. Lezyonlarda ve havuz suyunda P. aeruginosa üreti-lebilir. Hastal›k 7-14 gün içinde tedavisiz geriler, ancak
bazen uzun süren tekrarlamalar olabilir. Nadiren meme absesi, idrar yolu enfeksiyonu ve pnömoni geliflimi bil-dirilmifltir. Tedavide %1’lik asetik asid kompresleri ve gümüfl sülfadiazin kremi kullan›labilir. Kafl›nt› için anti-histaminikler ve sulu pudra yararl›d›r. Sistemik bulgula-r›n varl›¤›nda uygun bir antibiyotik intravenöz yolla he-men bafllanmal›d›r. Bu amaçla sefalosporinler, genta-misin, amikasin, azlosilin ve tikarsilin baflar›yla kullan›l-maktad›r. Önlem olarak suyun s›k de¤iflimi, pH dere-cesinin 7.2-7.8’de tutulmas› ve serbest klor düzeyi 1-3 mg/L olacak flekilde otomatik klorlama gereklidir6-10.
b) Psödomonas s›cak-ayak sendromu: Bu tablo ilk kez zemini kaba kum ile döfleli bir havuza giren çocuklarda tan›mlanm›flt›r. Hastalarda havuza girdikten sonra yakla-fl›k 40 saat içinde ayak tabanlar›nda a¤r›l›, eritemli no-düller ve püstüller ortaya ç›km›fl, gerek püstüllerden, ge-rekse havuz suyundan P.aeruginosa üretilmifltir. Yap›lan deri biyopsisinde, follikül içermeyen ayak taban›nda, da-marlar ve ekrin ter bezleri çevresinde nötrofil infiltrasyo-nu saptanm›flt›r. Hastal›k 14 gün içinde kendini s›n›rla-yan bir seyir gösterir. Tedavide semptomlara yönelik bir yaklafl›m yeterlidir, ancak etkene yönelik sefaleksin gibi antibiyotikler de sistemik olarak kullan›labilir11.
c)Yüzücü kula¤› (eksternal otit): Suyla uzun süreli temas d›fl kulak yolu epitelinin maserasyonuna ve yüzeyi sudan koruyan serumenin ortadan kalkmas›na yol açar. Daha da önemlisi, suyun seyreltici etkisi, fungustatik ve bakte-riyostatik bir engel oluflturan d›fl kulak yolu asitlik dere-cesini azalt›r. Kulak pamuklar›yla temizlik, küçük travma-lar yarat›r ve baflta psödomonas türleri olmak üzere bak-terileri inflame dokuya tafl›r. En s›k rastlanan belirtiler ha-fif a¤r› ve kafl›nt›d›r. Ciddi seyirli olgularda fliddetli a¤r›, k›r›kl›k ve halsizlik geliflir. Kronik seyir ve tekrarlamalar, zamanla iflitmede azalmaya yol açabilir. Korunma için yüzme sonras›nda kulak kanal›n›n negatif bas›nç yoluyla hafifçe temizlenmesi ve asidik bir solüsyonun damlat›l-mas› uygundur. Bu amaçla propilen glikol içinde %2 asetik asid iyi bir seçimdir. Tedavide antibiyotikli damla-lar (neomisin, polimiksin, kolistin) veya antibiyotik-hidro-kortizon kar›fl›m› kremler kullan›l›r12.
4
4.. MMiikkoobbaakktteerriilleerr:: Mycobacterium marinum’a ba¤l› ola-rak geliflen yüzme havuzu granulomu klorlanmam›fl yüz-me havuzu, kapl›ca, akvaryum ve göl gibi durgun sular-la temas› osular-lansular-larda geliflir. Bu enfeksiyona ‹ngiltere, ‹s-veç ve Amerika Birleflik Devletleri’nde daha s›k rastlan-maktad›r13,14. Ülkemizde bu hastal›k seyrek görülür ve
yüzme havuzlar›ndan çok, ev akvaryumlar›ndan kaynak-lan›r. Akvaryumun temizli¤i ve bak›m› s›ras›ndaki, ço-¤unlukla s›yr›k fleklindeki bir yaralanma ve o bölgeye et-kenin inokülasyonundan yaklafl›k 3-6 hafta sonra a¤r›-s›z bir granulom geliflir. En çok diz ve dirsekler, bazen de burun, el ve ayak s›rtlar› etkilenir. Hastal›k ço¤unluk-la tek, kafl›nt›l›, verrüköz, hiperkeratotik, eritemli bir pa-pül, nodül veya plak fleklindedir. Nadiren sporotrikoz-daki gibi çok say›da nodülün yan yana dizildi¤i görüle-bilir. Bazen lenfadenopati, tenosinovit, artrit, bursit ve osteomyelit geliflebilirse de, etkenin vücuda yay›lmas› nadirdir. Hastal›k 3-4 ay içinde kendili¤inden gerileyebi-lir. Tedavide en geçerli yöntem, e¤er yap›labiliyorsa, cerrahi eksizyondur. Sebat eden a¤r› veya sürekli akan bir sinusun varl›¤› da cerrahi debridman› gerektirebilir. Bazen lezyonun yeri ve boyutlar› buna izin vermez. Bu durumda tetrasiklin (1-2 gr/gün), doksisiklin (200 mg/gün), minosiklin (200 mg/gün), trimetoprim+sülfo-metoksazol (160 mg+400 mg, günde 1-2 kez), rifam-pisin+etambutol (600 mg/gün+15 mg/kg/gün), klarit-romisin, siprofloksasin tek tek veya birlikte, en az 6 haf-ta süreyle, bazen aylarca kullan›lmal›d›r. Antibiyotiklere karfl› in vitro duyarl›l›k çal›flmalar› her zaman klinik ceva-ba paralel de¤ildir. Di¤er tedavi yöntemleri aras›nda kü-retaj, kriyoterapi ve radyoterapi say›labilir13-16.
II. Viral Enfeksiyonlar
1. Human papilloma virus (HPV): Vulgar, plantar ve genital verrü varl›¤› ile havuza girme s›kl›¤› aras›ndaki iliflki kesin de¤ildir. Bir çal›flmada, verrü varl›¤› ile, bu yak›nmayla hekime baflvuru tarihinden önceki 1 y›l bo-yunca yüzme havuzuna girme s›kl›¤› iliflkili görülmüfl-tür17
. Bir di¤er çal›flmada sadece soyunma odalar›n› kullanan sporcular ile ortak dufllar› kullananlar plantar verrü s›kl›¤› aç›s›ndan karfl›laflt›r›lm›fl ve ikinci gurupta anlaml› ölçüde yüksek oranda verrü bulunmufltur. Bu bulgu, ç›plak aya¤›n temas etti¤i, topluma aç›k ›slak yüzeylerin HPV bulaflmas›nda önemli oldu¤unu gös-termektedir18
. Kapal› havuzlarda yüzenlerin aç›k havuz-lar› kullananlara göre daha fazla verrüye sahip oldu¤u saptanm›fl, bu durumun suyun s›cakl›¤›ndan çok ha-vuzda kalma süresinin uzamas›yla iliflkili oldu¤u düflü-nülmüfltür19
. Bir baflka çal›flmada ise, polimeraz zincir reaksiyonu ile, havuzlar›n taban›nda ve oturma alanla-r›nda genital lezyonlara yol açan HPV tiplerinin (tip 6, 16, 18, 31) DNA’s›na rastlanmam›fl ve bu yolla genital verrülerin bulaflmas›n›n pek olas› olmad›¤› düflünül-müfltür20. Yüzme havuzunu kullananlar›n verrülerin
üze-rini bantla kapatmalar› veya koruyucu bir çorap giyme-leri önerilmiflse de, bunlar›n bulaflmay› önleyip önleme-di¤i kesin de¤ildir19,21.
2. Molluskum kontagiosum virusu: Molluskum kon-tagiosum (MK) yuva ve okul çocuklar› aras›nda yayg›n-d›r. Lezyonlar yuvarlak, kubbe flekilli, beyaz veya pem-be, 2-5 mm çapl›, göbekli, balmumsu papüllerle karak-terizedir. Hastal›k yak›n temas ve su temas› ile bulafla-bilir22. Verrülerde oldu¤u gibi, yüzme havuzlar›n›n bu
enfeksiyon için ne ölçüde risk oluflturdu¤u aç›k de¤il-dir. Japonya’da yap›lan bir çal›flmada yüzme havuzuna devam eden bir gurup çocukta, yüzmeyenlere oranla MK s›kl›¤›n›n iki kat yüksek oldu¤u bildirilmifltir. Bu ça-l›flmada lezyonlar›n özellikle koltuk altlar› ve gö¤üs du-var›n›n yan yüzlerine yerleflti¤i gözlenmifltir6. Bir di¤er
çal›flmada, genel topluma aç›k havuzlar›n risk yaratma-d›¤›, buna karfl›l›k okul havuzlar›nda yüzmenin ve MK oldu¤u bilinen bir hastan›n havlu vb eflyalar›n› kullan-man›n risk faktörleri oldu¤u belirlenmifltir23
. Okul ha-vuzlar›na girenler aras›nda epidemiler bildirilse de, lez-yonlar okula devam› engellemez24
.
3. Herpes simpleks virus (HSV): Yüzme havuzlar›n›n klorlu suyunun tekrarlayan herpes simpleks virus tip 1 için tetikleyici olabilece¤i bildirilmifltir25. Ayr›ca 10
ya-fl›nda bir k›z çocu¤unda, aktif herpes labialisi olan bir arkadafl›yla bir saunada oturma sonras›nda, hastane-de yatarak intravenöz asiklovir tedavisi gerektiren ciddi seyirli bir ekzema herpetikum geliflimi bildirilmifltir6.
III. Fungal Enfeksiyonlar
1. Tinea pedis: Yetersiz dezenfeksiyon, havuzlar›n uzun süre kullan›ma aç›k olmas›, kullan›c› say›s›n›n faz-lal›¤›, su s›cakl›¤›n›n yüksek olmas› gibi nedenlerle yüz-me havuzlar›n›n taban›nda fungal kontaminasyon olabi-lir. Bir araflt›rmada havuz tabanlar›ndan al›nan örnek-lerde en çok Trichophyton (T) mentagrophytes var. in-terdigitale saptanm›fl, bunu T. rubrum izlemifltir. Mic-rosporum (M) canis, M.gypseum ise ancak sporadik olarak izole edilebilmifltir26. Bir di¤er araflt›rmada ise
yüzme dersinin 1. ve 10. gününde, havuza devam eden ö¤rencilerin ayak parmaklar›ndan ve havuz taba-n›ndan örnekler al›nm›flt›r. Birinci günde ö¤rencilerin %13.2’sinde, 10. günde ise %22.2’sinde dermatofit veya kandida izole edilmifltir. Birinci günde üreyen et-kenlerin bafl›nda T. rubrum gelmifl ve bunu T.mentag-rophytes ve Epidermophyton floccosum izlemiflken,
10. günde bu s›ra T. mentagrophytes, T. rubrum ve Candida albicans fleklinde de¤iflmifltir. Yüzme dersi öncesinde havuz taban›nda mantar izole edilememifl, 10. günde ise 30 örne¤in 5’inde T. mentagrophytes üretilmifltir27. Baflka bir çal›flmada yüzücülerin %15’inin
ayak parmak aralar›ndan dermatofit üretilmifl, bu olgu-lar›n %36’s›n›n semptomsuz oldu¤u gözlenmifltir28.
Yi-ne bir yüzme okulunda ö¤rencilerin %63.6’s›n›n tafl›y›-c› oldu¤u ve %85’inden T. mentagrophytes izole edil-di¤i bildirilmifltir29
. Bu oranlardan da anlafl›ld›¤› gibi, yüzme havuzlar›na devam edenler aras›nda tinea pedis salg›nlar› görülebilir. Ülkemizde yap›lan bir çal›flmada ise, yüzücülerde enfektif deri lezyonu olarak, %6.4’lük bir oranla en çok tinea pedise rastlanm›fl, yafl artt›kça enfeksiyöz deri hastal›¤› s›kl›¤›n›n da anlaml› ölçüde artt›¤› gözlenmifltir. Havuza devam süresiyle enfeksi-yöz deri hastal›¤› s›kl›¤› artmakla birlikte, bu iliflki ista-tistiksel olarak önemli bulunmam›flt›r30. Tinea pedis
te-davisinde yerel veya sistemik antifungaller 6-8 hafta süreyle kullan›l›r. Tedavi tamamlanana kadar havuza girmenin önlenmesi, ayaklar›n nemli kalmamas› için uy-gun çorap ve ayakkab› seçimi, suyla temas›n ard›ndan iyi kurulama önemlidir.
2. Onikomikoz: ‹zlanda’da yap›lan bir çal›flmada ge-nel toplumda ayak t›rnaklar›nda onikomikoz prevalans› %3-8 iken, yüzücülerin %23’ünün ayak t›rnaklar›nda kültür ile do¤rulanm›fl, %5’inde ise mikroskopik olarak pozitif fungal enfeksiyon saptanm›flt›r31
. B) Non-Enfektif Dermatozlar
1. Deri Kurulu¤u: Suyla temasa ba¤l› olarak sebumun deri yüzeyinden uzaklaflmas› ve yo¤unlu¤unun azalma-s› sonucu, özellikle k›fl aylar›nda deride kuruluk gelifl-mesine s›k rastlan›r. Yüzme havuzundan ç›kt›ktan son-ra s›v› sabun ve s›cak suyla uzun süre y›kan›lmas› da bu durumu fliddetlendirir. Ya¤ bazl› sabunlarla k›sa sü-reli ve ›l›k bir dufltan hemen sonra nemlendirici ürünle-rin kullan›lmas› tedaviyi sa¤lar3
.
2. Yüzme havuzlar›nda kullan›lan klor ve broma ba¤l› irritan ve allerjik kontakt dermatit: Yüzme ha-vuzlar›n›n dezenfeksiyonunda yayg›n olarak kullan›lan klorun irritan etkisine s›k rastlanmaz. Ancak sudaki klor düzeyi veya temas süresi ve s›kl›¤› artt›¤›nda kuruluk ve deskuamasyonun ön planda oldu¤u, klor dermatiti olarak bilinen bir tablo geliflebilir6. Benzer bir durum
broma ba¤l› olarak da bildirilmektedir32. Yine havuz
de-zenfektan› olarak kullan›lan
1-brom-3-klor-5,5-dimetilhi-dantoin içeren, klor ve bromun yavafl sal›n›m›n› sa¤la-yan tabletlere ba¤l› olarak geliflen numuler ve asteato-tik ekzemalar bildirilmifltir. Bu durum kümülatif irritan kontakt dermatit olarak de¤erlendirilmektedir33. Atopik
dermatitli baz› hastalar da, yüzme havuzlar›nda s›k yüz-dükten sonra kuru deriden veya deri lezyonlar›n›n alev-lendi¤inden yak›nmaktad›rlar. Bu hastalarda havuz su-yundaki rezidüel klor yo¤unlu¤u 0.5 mg/L veya daha yüksek oldu¤unda stratum korneumun su tutma kapa-sitesinin anlaml› ölçüde azald›¤› gösterilmifltir. Bu du-rum, lezyonlardaki alevlenmeyi aç›klayabilir34
. Klor ve broma ba¤l› allerjik reaksiyonlar ve kontakt ürtiker da-ha nadirdir6,35
. Klora duyarl›l›k gelifltiren kiflilerde povi-don iyot solüsyonu alternatif bir dezenfektan olarak düflünülebilir. Ancak, iyot etkili bir algisid olmad›¤› gibi, rezidüel organik maddeler için yeterli bir oksitleyici de de¤ildir ve bu nedenle uygun bir dezenfeksiyon için klorla birlikte kullan›lmal›d›r. Havuzlar›n dezenfeksiyonu için kullan›labilecek di¤er sistemler iyonlaflt›r›c›lar, m›k-nat›slar, oksijen jeneratörleri, UV gereçleri ve oksidatif kataliz sa¤layan maddelerdir. Bu sistemlerin etkinli¤i ise ya kan›tlanmam›flt›r, ya da düflüktür. Ozon jenera-törü, etkili olmakla birlikte tek bafl›na güvenli de¤ildir ve klorla birlikte kullan›lmal›d›r. Klorsuz bir bileflik olan polihekzametilen biguanid (PHMB) de havuz dezen-feksiyonunda kullan›labilir35
.
3. Yüzme s›ras›nda kullan›lan gözlük ve bafll›¤a ba¤l› allerjik kontakt dermatit: Yüzme s›ras›nda kul-lan›lan bu malzemelere karfl› duyarl› bireylerde net s›-n›rl› eritem, veziküller ve s›z›nt›yla kendini gösteren ve kafl›nt›l› olabilen bir dermatit geliflir. Allerjik reaksiyon ço¤unlukla lasti¤i siyah neopren haline dönüfltürmekte kullan›lan dibütiltioüre gibi kimyasallara veya benzoil peroksit gibi koruyuculara ba¤l›d›r. Siyah neoprene duyarl› sporcularda polivinil kloridden veya silikondan yap›lan gözlükler kullan›labilir2,3,36.
4. Akuajenik ürtiker ve pruritus: Akuajenik ürtiker su-yun kayna¤› ve ›s›s›ndan ba¤›ms›z olarak yaklafl›k 5-15 dakikal›k su temas› sonras›nda geliflir. Tan› konulurken, kronik ürtikerlerin %10’luk nedenini oluflturan, s›cak, so¤uk ve günefl maruziyetine ba¤l› geliflen di¤er fiziksel ürtiker nedenleri d›fllanmal›d›r37
. Mekanizmas› pek anla-fl›lamam›fl olmas›na karfl›n, suyun epidermal antijenlerin tafl›nmas›na yol açarak akuajenik ürtikere yol açt›¤› dü-flünülmektedir. Ailesel olgular bildirilmifltir. Antihistami-niklerle korunma ve tedavi sa¤lanabilir, ancak bu ilaçla-ra dirençli olgular da tan›mlanm›flt›r38. Akuajenik pruritus
mekanizmas› bilinmemekle birlikte, akuajenik prurituslu olgularda su temas› sonras› yap›lan deri biyopsilerinde asetilkolin esteraz aktivitesinde art›fl saptanmas›, ekrin ter bezlerinin patogenezde rol oynayabilece¤i görüflü-nü desteklemektedir39. Tedavide antihistaminikler ve
sistemik steroidler kullan›labilir40.
5. Akuajenik akne: Baz› yüzücülerde deride ya¤lan-man›n artmas›na ba¤l› olarak akne geliflimi gözlenir. Bu durum muhtemelen, sebumun sürekli deri yüzeyin-den uzaklaflmas› sonucu sebum salg›s›n›n artmas›yla geliflen bir ‘rebound’ fenomenini yans›t›r. Ya¤lanman›n azalt›lmas› amac›yla afl›r› ölçüde kullan›lan sabun ve kurutucular bir k›s›r döngü oluflturarak durumu daha da fliddetlendirir. Suyla doymufl stratum korneumun pilosebase aç›kl›klar› t›kayan ve sebumun d›flar› ak›fl›n› engelleyen bir sünger gibi ifllev görmesi de bu lezyon-lar›n oluflumuna katk›da bulunur. Havuz suyunda bulu-nan klor follikül a¤›zlar›n› tahrifl ederek t›kanmay› kolay-laflt›r›yor olabilir. Lezyonlar ya¤lanman›n en fazla oldu-¤u çene, nazolabial oluklar ve yanaklar›n iç k›sm›nda yerleflir. Tedavide sebumu çözerek daha fazla salg›lan-mas›na neden olan sert sabunlar ve kurutuculardan kaç›n›lmal›, yumuflak temizleyiciler, yerel retinoik asid, yerel ve sistemik antibiyotikler tercih edilmelidir3
. 6. Yeflil saç: Bu durum sadece kozmetik öneme sa-hip, geri dönüflümlü bir pigmentasyon bozuklu¤udur. Bu tuhaf fenomen uzun süre yüzme havuzunda kalma-ya ba¤l›d›r, ancak yüzücülerin hepsinde geliflmez. Özellikle aç›k renkli veya beyaz saça sahip yüzücülerin saçlar›nda tan›mlanm›flt›r ve boya, perma, günefl maru-ziyeti, alkali flampunlar›n kullan›m› gibi nedenlerle kuti-külas› hasarlanm›fl saçlarda daha s›k görülür. Yeflil sa-ç›n esas olarak yüzme havuzu suyundaki bak›r içeri¤i-nin artmas›na ba¤l› oldu¤u düflünülmektedir. Yüksek bak›r düzeyi havuza su sa¤layan kaynakta do¤al olarak bulunabilir, metal su borular›ndan suya kar›flabilir veya bak›r içeren algisidlerden kaynaklanabilir. Önceden, yukar›da belirtilen fiziksel veya kimyasal nedenlerle kü-tikulas› hasarlanm›fl saçlarda bak›r›n kortekse geçifli kolaylaflmaktad›r3,6,41,42
. Japonyada yap›lan bir çal›flma-da ise, bak›rl› algisidlerin kullan›lmad›¤› havuzlara de-vam eden koyu renk saçl› yüzücülerde de bu de¤ifliklik gözlenmifltir. Saçlar›n elektron mikroskopik inceleme-sinde kutikül kayb›, korteksteki melanozomlar›n say› ve çaplar›nda azalma ile düzensiz flekilli melanozomlar saptanm›flt›r. Ayn› çal›flmada saç diskolorasyonu ile t›r-nak pla¤› yüzey hasar› aras›nda paralellik gösterilmifltir. Bu gözlem suyla tekrarlayan sürtünme sonucu
yüzey-deki sert keratin tabakas›n›n hasarland›¤› görüflünü desteklemektedir. Yüzme havuzu suyundaki hipokloröz asidin kütikül arac›l›¤›yla k›l korteksine ulaflt›¤› ve bura-daki melanozomlara oksitledi¤i ileri sürülmektedir43.
Tedavide %2-3’lük hidrojen peroksitin saçta 30 dk-3 saat süreyle bekletilmesi birkaç saat içinde rengin kay-bolmas›n› sa¤lar. Ayr›ca flampuanlar içine flelasyon ya-p›c› ajanlar›n (%2.5 D-penisilamin, edetik asit gibi) ka-t›lmas›, s›cak bitkisel ya¤lar ve hidroksietil difosfonik asitin yerel olarak uygulanmas› da etkilidir6,43. Önlem
olarak havuz suyunun pH derecesinin 7.4-7.6 aras›n-da tutulmas› önerilmektedir3.
7. Juvenil palmar dermatit: Çocukluk ça¤›n›n yeni ta-n›mlanm›fl mekanik dermatozlar›ndand›r. Yüzme havu-zu duvar›na ellerin tekrarlayan temas› sonucu, palmar ç›k›nt›larda simetrik eritemli plaklar geliflir. Lezyonlar te-mas›n sonland›r›lmas› ile kendili¤inden geriler44.
8. Yüzücü omuzu: Uzun süren yüzme çal›flmalar› s›ra-s›nda soluk alma amac›yla yüzün çevrilmesi ve omuza sürtünmesi sonucu geliflen mekanik bir irritan derma-tittir. Tekrarlanan sürtünmenin oldu¤u omuz bölgesin-de geçici bir eritem geliflir. Yüzmeye ara verilmesiyle lezyon saatler içinde kaybolur3
.
9. Melanom riskinde artma: Günefle maruz kalmayla melanom geliflimi aras›ndaki iliflki uzun süredir bilin-mektedir. Melanom geliflimi aç›s›ndan en riskli durum 15 yafl›ndan küçüklerin, aral›kl› ancak yo¤un flekilde günefle maruz kalmas›d›r. Danimarka ve bat› Avustral-ya’da yap›lan iki çal›flmada yüzmenin melanom geliflimi aç›s›ndan risk oluflturmad›¤› ortaya konmufltur3
. Bu-nunla birlikte, günefl koruma faktörü en az 15 olan bir günefl koruyucunun suya girmeden 15-20 dk önce sürülmesi önerilmektedir. Daha yeni bir çal›flmada ise yüzülen su içindeki potansiyel karsinojen maddelerin, özellikle 15 yafl›ndan önce maruz kal›nd›¤›nda mela-nom riskini arttt›rabilece¤i ileri sürülmektedir . Su için-deki klorun baz› organik maddelerle birleflti¤inde karsi-nojenik yan ürünler oluflturdu¤u da baflka çal›flmalarla ortaya konmufltur45.
Kaynaklar
1. Mueller RL, Volkamer U: Germ transfer into swimming pool water by head hair. Zentralbl Bakteriol Mikrobiol Hyg [B]. 1983;178:280-296.(abstract).
2. Mueller RL, Volkamer U: Bathing caps and germ shedding of human scalp hair. Zentralbl Bakteriol Mikrobiol Hyg [B]. 1984;179:324-339. (abstract).
3. Basler RSW, Basler GC, Palmer AH, Garcia MA: Special skin symptoms seen in swimmers. J Am Acad Dermatol 2000;43:299-305.
4. Conklin RJ: Common cutaneous disorders in athletes. Sports Med 1990;9:100-119.
5. Odom RB, James WD, Berger TG: In Andrews’ diseases of the skin. Ninth edition. Philedelphia, Saunders, 2000; 326-328.
6. Mandojana RM: Dermatoses from the aquatic environment (Aquatic Dermatology). In, Dermatology, Moshella SL, Hur-ley HJ. Third edition. Philadelphia, Saunders,1992. 2004-2020.
7. Beckett G, Williams D, Giberson G, Gensheimer KF, et al: Pseudomonas dermatitis/folliculitis associated with pools and hot tubes-Colorado and Maine, 1999-2000. JAMA 2001;285:157-158.
8. Zichichi L, Asta G, Noto G: Pseudomonas aeruginosa folli-culitis after shower/bath exposure. Int J Dermatol 2000;39:270-273.
9. Sausker WF, Aeling JL, Fitzpatrick JE, Judson FN: Pseudo-monas folliculitis acquired from a health spa whirlpool. JA-MA 1978; 239-2362-2365.
10. Habif TP: Clinical Dermatology. A Color Guide to Clinical Diagnosis and Therapy. Second edition. St. Louis, C.V. Mosby Company, 1990; 205-206
11. Fiorillo L, Zucker M, Sawyer D, Lin AN: The pseudomonas hot-foot syndrome. N Engl J Med 2001;345:1643-1644. 12. Pharis DB, Teller C, Wolf JE Jr: Cutaneous manifestations of
sports participation. J Am Acad Dermatol 1997; 36:448-459.
13. McNally L, Al-Ansari H, Novelli V: Mycobacterial infections of the skin. In Textbook of Pediatric Dermatology. Eds. Harper J, Orange A, Prose N: First publication. Oxford, Blackwell-Science Ltd. 2002; 405.
14. Elstan DM: Sports dermatology.In: Dermatology in General Medicine. Eds. Freedberg IM, EisenAZ, Wollf K, Austen KF, Goldsmith LA, Katz SI, Fitzpatrick TB. Fifth edition. New York: Mc Graw Hill, 1999. p.1534-1535.
15. Braun-Falco O, Plewig G, Wollf HH, Burgdorf WHC: Der-matology. Second edition. Berlin, Springer-Verlag, 1996; 219-300.
16. Odom RB, James WD, Berger TG: In Andrews’ diseases of the skin. Ninth edition. Philedelphia, Saunders, 2000; 426-427.
17. Penso-Assathiany D, Flahault A, Roujeau JC: Warts, swim-ming pools and atopy: a case- control study conducted in a private dermatology practice. Ann Dermatol Venereol 1999;126:696-698.
18. Johnson LW: Communal showers and the risk of plantar warts. J Fam Pract 1995; 40:136-138. (abstract).
19. Vaile L, Finlay F, Sharma S: Should verrucas be covered while swimming? Arch Dis Child 2003; 88:236-237. 20. Puranen M, Syrjanen K, Syrjanen S: Transmission of genital
human papillomavirus infections is unlikely through the floor and seats of humid dwellings in countries of high-level hy-giene. Scand J Infect Dis 1996;28:243-246. (abstract). 21. Gross G: Warzen als Grund für den Ausschlub vom
Schim-munterricht. Hautarzt 1997;48:586-587.
22. Braun-Falco O, Plewig G, Wollf HH, Burgdorf WHC: Der-matology. Second edition. Berlin, Springer, 1996; 82-83 23. Choong KY, Roberts LJ: Molluscum contagiosum,
swim-ming and bathing: a clinical analysis. Australas J Dermatol 1999;40:89-92.
24. Schoenlaub P, Plantin P: Warts and molluscum con-tagiosum:practical point of view. Arch Pediatr 2000;7:1103-1110.
25. Detweiler MB, Barelli A: Reactivation of oral-lingual herpes by chlorinated swimming pool water: a case report. Cutis 1995:56:49-50.
26. Detandt M, Nolard N: Fungal contamination of the floors of swimming pools, particularly subtropical swimming paradis-es. Mycoses 1995;38:509-513. (abstract).
27. Bolanos B: Dermatophyte feet infection among students en-rolled in swimming courses at a university pool. Bol Asoc Med P R 1991;83:181-184. (abstract).
28. Attye A, Auer P, Joly J: Incidence of occult athlete’s foot in swimmers. Eur J Epidemiol 1990;6:244-247.
29. Kamihama T, Kimura T, Hosokawa JI, Ueji M, et al. Tinea pedis outbreak in swimming pools in Japan. Public Health 1997;11:249-253. (abstract).
30. Ertam ‹, Ergün M, Aytimur D, Babür Y: Yüzme sporu yapan-larda deri bulgular›n›n havuza devam süresi ile iliflkisi. TÜRK-DERM 2003;37:274-277.
31. Gudnadottir G, Hilmarsdottir I, Sigurgeirsson B: Onychomy-cosis in Iceland swimmers. Acta Derm Venereol 1999;79:376-377.
32. Morgan JM: Dermatoses associated with brominated swim-ming pools. Br Med J 1983;287:913.
33. Rycroft RJG, Penny PT: Dermatoses associated with bromi-nated swimming pools. Br Med J 1983;287:462.
34. Seki T, Moriamtsu S, Nagahori H, Morohashi M: Free resid-ual chlorine in bathing water reduces the water-holding ca-pacity of the stratum corneum in atopic skin. J Dermatol 2003;30:196-202.
35. Sasseville D, Geoffrion G, Lowry RN: Allergic contact der-matitis from chlorinated swimming pool water. Contact Der-matitis 1999;41:347.
36. Vaswani SK, Collins DD, Pass CJ: Severe allergic contact eyelid dermatitis caused by swimming googles. Ann Allergy Asthma Immunol 2003;90:672-673. (abstract)
37. Barboud A: Physical urticarias. Ann Dermatol Venereol 2003;130 Spec No 1: 1516-1527
38. Luong KV, Nguyen LT: Aquagenic urticaria: report of a case and review of the literature. Ann Allergy Asthma Immunol. 1998;80:483-485. (abstract).
39. Bircher AJ, Meiger-Ruge W: Aquagenic pruritus. Water in-duced activation of acethylcholine esterase. Arch Dermatol 1998;124:84-89.
40. Odom RB, James WD, Berger TG: In Andrews’ Diseases of the Skin. Ninth edition. Philedelphia, Saunders, 2000; 55. 41. Blanc D, Zultac M, Rochefort A, Faivre B, et al: Green hair:
clinical, chemical and epidemiological study. Apropos of a case. Ann Dermatol Venereol 1988; 115:807-812. (abst-ract).
42. Mascaro JM, Ferrando J, Fontarnau R, Torras H, et al: Green hair. Cutis 1995;56:37-40.
43. Nanko H, Mutoh Y, Atsumi R, Kobayashi Y, et al: Hair-dis-coloration of Japanese elite swimmers. J Dermatol 2000;27:625-634.
44. Lacour JP: Juvenil palmar dermatitis acquired at swimming pools. Ann Dermatol Venereol 1995;122:695-696. 45. Nelemans PJ, Rampen FH, Groenendal H, Kiemeney LA, et
al: Swimming and the risk of cutaneous melanoma. Melanoma Res 1994; 4:281-286. (abstract).
