MÜKELLEF HAKLARI

(1)

12 Ekim 2015 1

VERGİ

İNCELEMELERİNDE

MÜKELLEF HAKLARI

Nevzat PAMUKÇU

Serbest Muhasebeci Mali Müşavir

TESMER İstanbul Şubesi Başkan Yardımcısı

İstanbul, 06 Ekim 2015

(2)

VERGİ İNCELEMELERİNDE MÜKELLEF HAKLARI

12 Ekim 2015 2

1. Vergi Ödevi :

 T.C. Anayasası’nın 73 ncü maddesi;

• Kişileri, kamu giderlerini karşılamak üzere,

mali gücüne göre, vergi ödemekle yükümlü tutmuştur.

 Vergi, resim, harç ve benzeri malî yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır.

(3)

12 Ekim 2015 3

1.1 Vergi İncelemesi nedir.? :

 Ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunun saptanması için, Mükelleflerin defter, belge, hesap ve kayıtlarının incelenmesidir.

• VUK. Md:134

(4)

12 Ekim 2015 4

1.2 Yıllar itibari ile vergi incelemesine tabi tutulan mükellef sayısı :

2011 2012 2013 2014 16.267 46.835 73.286 65.063

(5)

12 Ekim 2015 5

1.3 Vergi İncelemesine Yetkili Olanlar :

 Vergi Müfettişleri,

 Vergi Müfettiş Yardımcıları,

 ilin en büyük mal memuru veya vergi dairesi müdürleri tarafından yapılır.

 Gelir İdaresi Başkanlığının merkez ve taşra teşkilatında müdür kadrolarında görev yapanlar her hal ve takdirde vergi inceleme yetkisini haizdir.

• VUK. Md:135

(6)

12 Ekim 2015 6

1.3 Vergi İncelemesine Yetkili Olanlar :

 Bir iş müfettişinin düzenlemiş olduğu rapora dayanılarak vergi tarhiyatı yapılması mümkün değildir.

• Ancak, bu rapor bir tespit kabul edilerek mükellefin defter ve belgeleri üzerinde gerekli incelemelerin

yapılması ve vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlar tarafından düzenlenecek vergi inceleme raporlarına dayanılarak tarhiyat yapılması gerekmektedir

(7)

12 Ekim 2015 7

1.4 Vergi İncelemesinin zamanı :

 Vergi incelemesi, içinde bulunulan yılı da kapsamak üzere, takip eden yılbaşından başlayarak 5 yıl içinde önceden size bildirilmeksizin her zaman yapılabilir.

 Evvelce inceleme yapılmış veya matrahın re 'sen takdir edilmiş olması yeniden inceleme yapılmasına ve gerekirse tarhiyatın ikmaline mani değildir.

• VUK. Md:138

(8)

12 Ekim 2015 8

1.5 Vergi İncelemesinin yapılacağı yer :

 Vergi incelemeleri, esas itibariyle incelemeye tabi olanın iş yerinde yapılır.

 İş yerinin müsait olmaması durumunda, mükellef ve vergi sorumluları isterlerse inceleme dairede yapılabilir.

 Bu takdirde incelemeye tabi olanın lüzumlu defter ve vesikalarını daireye getirmesi kendisinden yazılı olarak istenilir.

• VUK. Md:139

(9)

12 Ekim 2015 9

2. Vergi İncelemelerinde Mükellef Seçimi : 2.1 Risk Analizi Modeli :

 Her türlü bilgi, veri ve istatistiği toplamak suretiyle oluşturulan Risk Analiz Sistemi üzerinden

mükelleflerin faaliyetleri gruplar ve sektörler itibarıyla analiz edilmesi, mukayeseler yapılması ve bu suretle risk alanlarının tespit edilmesi faaliyetidir.

 Risk analizi neticesinde riskli bulunmaması, ihbar veya şikâyet olmaması halinde dahi mükellefler incelemeye alınabilir.

(10)

12 Ekim 2015 10

2. Vergi İncelemelerinde Mükellef Seçimi : 2.2 Risk Analizi Modeli Verileri :

 Bilanço – Gelir Tablosu Verileri

 Kesin Mizan Verileri

 E-Beyanname Verileri

 Ba-Bs Bildirimleri

 Ödeme ve Tahsilat Bildirimleri

 İlişkili Kişi Bildirim ve Beyanları

 Denetim Sonuçları

(11)

12 Ekim 2015 11

2. Vergi İncelemelerinde Mükellef Seçimi : 2.4 Risk Analizi Modeli Kriterleri :

 Muhasebe Hesap Analizleri

 Yanıltıcı ve Hatalı Değerleme

 Örtülü Sermaye Analizleri

 Örtülü Kazanç Analizleri

 Satışlar Kaynaklı Analizler

 Gider Fazlalığı Analizleri

 Yanıltıcı ve Hatalı Beyan Analizleri

(12)

12 Ekim 2015 12

2. Vergi İncelemelerinde mükellef seçimi : 2.5 Acaba ben vergi incelemesine alınır mıyım .? :

 Kasa hesabı

 Kasa hesabı bakiyesi

 Ortaklar cari hesabı bakiyeleri

 Devreden KDV,

 Sürekli zarar beyanı

 Sektör karlılığı

 İstisnalar.

(13)

12 Ekim 2015 13

3. Vergi İncelemeleri : 3.1 Vergi İncelemelerinde Usul ve Esaslar :

 Vergi İncelemesine Başlama :

• İncelemeye tabi olan nezdinde düzenlenen

İncelemeye Başlama Tutanağının düzenlenmesi ile başlanır.

• Vergi İnceleme tutanağı 3 örnek olarak düzenlenir.

• Tutanakta mükellefin imzasının bulunmaması halinde tutanağın vergi dairesi kayıtlarına intikal ettiği tarih incelemeye başlama tarihi olarak kabul edilecektir.

(14)

12 Ekim 2015 14

 Vergi İnceleme Tutanağının içeriği :

• Nezdinde inceleme yapılanın kimlik ve faaliyet bilgileri;

• İncelemenin türü/kapsamı (tam/sınırlı inceleme);

• İncelemeye alınma gerekçesi, dayanağı;

• İncelemenin konusu;

• İncelenecek dönem;

• İnceleme dairede yapılacaksa buna ilişkin, incelenenin muvafakati;

• Tutanağın düzenlenme yeri ve tarihi

(15)

12 Ekim 2015 15

 Vergi İnceleme Çeşitleri :

• Tam İnceleme,

• Sınırlı İnceleme,

- Tam İnceleme 1 yıl, Sınırlı İnceleme 6 ay içerisinde bitirilmek durumundadır. İnceleme elemanına,

talebi üzerine en fazla 6 ay ek süre verilebilir.

(16)

12 Ekim 2015 16

 Çalışma saatleri :

• Nezdinde inceleme yapılanın muvafakat etmedikçe resmi çalışma saatleri dışında inceleme yapamazlar veya buna devam edemezler.

 İncelemenin iş yerinde yapılması :

• İnceleme faaliyetlerinin işyerinin etkinliğini, kurumsal ve kişisel kredibilite ve güveni olumsuz etkilememesi için elden gelen tüm çaba ve özenin inceleme

elemanlarınca gösterilmesi gerekir.

- VUK. Md: 140/3

(17)

12 Ekim 2015 17

 Aramalı Vergi İncelemeleri :

Aramanın yapılabilmesi için :

1. Vergi Müfettişinin Sulh Yargıcından talebi,

2. Sulh yargıcının

arama kararı, gerekir.

(18)

12 Ekim 2015 18

 Aramalı Vergi İncelemeleri :

• Kimlik ibrazı,

• Arama kararının bir nüshasını isteme hakkı,

• Aramada el konulan defter, belgelerin ayrıntılı

envanterini isteme ve hard disklerin yedeklenmesinin zararsız şekilde yapılmasını isteme hakkı,

• Arama çuvallarının açılmasında bulunma hakkı,

(19)

12 Ekim 2015 19

3. Vergi İncelemeleri : 3.2 Rapor Değerlendirme Komisyonu :

 vergi inceleme raporlarını, vergi kanunları ile bunlara ilişkin kararname, tüzük, yönetmelik, genel tebliğ,

sirküler ve özelgelere uygunluğu ile maddi hata ve usul hatası içerip içermediği yönünden en geç 60 gün içinde değerlendirir ve karara bağlar.

 Komisyonlar gerekli gördüğü durumlarda ya da talepleri üzerine mükellefi veya inceleme elemanını dinleyebilir.

(20)

12 Ekim 2015 20

3. Vergi İncelemeleri : 3.3 İnceleme tutanağının imzalanmaması :

 Mükellefler, inceleme esnasında düzenlenen tutanakları imzalamama hakkına sahiptir.

 Ancak bu durumda, tutanakta yer verilen olaylar ve hesap durumunu gösteren defter ve belgeler, inceleme

elemanınca mükellefin rızasına bakılmaksızın alınacak ve inceleme sonucunda tarh edilen vergi ve kesilen cezalar kesinleşinceye kadar kendisine verilmeyecektir.

(21)

12 Ekim 2015 21

3. Vergi İncelemeleri : 3.4 Yasal Hakların Anımsatılması :

 Nezdinde inceleme yapılan mükellefe son tutanak

alınması sırasında Tarhiyat Önce Uzlaşma kurumundan yararlanıp, yararlanmayacağı hususunun sorulması

gerekir.

 Vergi incelemesi bittiğinde, bunun yapıldığını gösteren bir resmi yazı mükellefe verilir.

(22)

12 Ekim 2015 22

3. Vergi İncelemeleri : 3.4 Yasal Hakların Anımsatılması :

 Nezdinde 3568 sayılı Yasa kapsamında faaliyet gösteren YMM, SMMM ve SM mensuplarının yapılan

incelemenin mükellefin bulunması gereken her

aşamasında mükellef istediği takdirde bulunmaları olanaklıdır.

(23)

12 Ekim 2015 23

Gelecek ile ilgili bildiğimiz tek şey, geleceğim bugünden daha farklı olacağıdır.

Gelecek ile ilgili tüm umutlarınızın gerçekleşmesini dilerim.