Meslek Hastalıkları ve Yumuşak Doku Romatizmaları. Yr. Doç. Dr. Sibel Kibar Ufuk Üniversitesi FTR ABD

(1)

Yr. Doç. Dr. Sibel Kibar

Meslek Hastalıkları

Yumuşak Doku Romatizmaları ve

(2)

Meslek Hastalığının Tanımı

* İşin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple veya

* İşin yürütüm şartları yüzünden ortaya çıkan Hastalıklar

Bedensel veya ruhsal özür halleri

(3)

Bernardino Ramazzini (17. yy)

Zorlayıcı, düzgün olmayan hareketler ve kötü postür

Mesleki kas iskelet hastalıkları

(4)

Bir hastalık veya özür halinin yasal olarak meslek hastalığı sayılabilmesi için:

*

Sigortalı olunması

*

Sigortalının hastalanması veya bedence, ruhça bir özre uğraması

*

Hastalık veya özrün yürütülen işin sonucu çıkması

*

^{Hastalığın} Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliğinde yer alması ve

*

Belirtilen süre içinde meydana çıkması

*

Hastalığın hekim raporu ile tespit edilmesi

unsurlarının bir arada gerçekleşmesi gerekmektedir.

(5)

MESLEK HASTALIKLARI LİSTESİ Ek-2

E - 5 Titreşim sonucu kemik - eklem zararları ve anjönöratik bozukluklar

E - 6, a Sürekli lokal baskı sonucu artiküler

bursların hastalıkları

(6)

- Aşağıda belirtilen bölgeler- 3ay - Diz çökerek yapılan çalış- deki burs cidarlarında kalın- malar ( yer temizleyicileri,

laşma, eksuda, hemoraji, hig- parke döşeyiciler,

bahçivan

roma, kronik bursit, kireçlen- bazı onarım işleri, kal-

me, hareket zorluğu, üstteki dırım döşeyicileri

ciltte indurasyon, iltihap, - Ata binenlerde,

ağrı, fistül, - Terzilerde,

- Bursitis prepatellaris, - Marangozlarda,

- Dizin iç yüzeyinde bursit, - Madencilerde,

- Eksternal malleolar bursit, - Dirsek dayalı olarak

çalışanlarda, - Presternal bursit,

- Boyun vertebraları prosse- sus spinalislerinde ( öncelik- le servikal 7 de ) ve supra- kromiyodeltoidal bursit,

TANI-SEMPTOM SÜRE MESLEK TANIMI

(7)

ULUSLARARASI ÇALIŞMA ÖRGÜTÜ MESLEKİ HASTALIKLAR LİSTESİ

Kas iskelet sistemi bozuklukları

1. Tekrarlayıcı hareketler, zorlayıcı çabalar ve bileğin aşırı pozisyonlarına bağlı radial stiloid tenosinovitler

2. Tekrarlayıcı hareketler, zorlayıcı çabalar ve bileğin aşırı pozisyonlarına bağlı el ve bileğin kronik tenosinovitleri

3. Dirsek bölgesine uzun süren basınca bağlı olekranon bursiti

4. Uzun süre diz çökme pozisyonunda kalmaya bağlı prepatellar bursit 5. Tekrarlayıcı güçlü çalışmaya bağlı epikondilit

6. Uzun süre diz çökerek veya çömelerek iş yapmayı takiben menisküs lezyonları

7. Uzun süre tekrarlayıcı güçlü çalışma, titreşim içeren çalışma, bileğin aşırı pozisyonları veya bu üçünün kombinasyonu durumuna bağlı karpal tünel sendromu

(8)

*

Mesleki mental ve kas iskelet sistemi hastalıkları

*

Meslek hastalıklarının %34-40 ’ı kas iskelet sistemi hastalıkları

İşle ilişkili engelliliğin en sık nedeni kas iskelet sistemi hastalıklarıdır

(ILO, US Department of Labor, European Agency for Safety and Health at Work )

(9)

* Mesleki kas iskelet sistemi problemleri İnflamatuar ve dejeneratif bir çok hastalık

AĞRI

(10)

TERMİNOLOJİ

*

Tekrarlayıcı zorlanma yaralanmaları (Repetitive strain injuries)

Tekrarlayıcı hareketler, uygunsuz postür ve zorlanma ve/veya ilişkili risk faktörleri sonucu ortaya çıkan patalojiler

*

İşle ilişkili kas iskelet sistemi sorunları (WHO) Work Related Musculoskeletal Disorders

*

Kümülatif travma bozuklukları (ABD)

*

Servikobrakial sendrom (İskandinav ülkeleri)

(11)

Kas iskelet sistemi problemlerinin işle ilişkili risk faktörleri

*

Tekrarlı hareketler

*

^Zorlanma

*

Uygun olmayan postürde çalışma

*

^Vibrasyon

*

Bu faktörlerin kombinasyonu

*

ÖRN: Uygun olmayan postürde, ağır objelerin tekrarlayıcı şekilde kaldırılması

RİSK FAKTÖRLERİ

(12)

Uygunsuz Postür

*

Ayakta durma

*

Boynu uzatarak veya bükerek çalışma

*

Baştan yukarıda çalışma,

*

Şekli ve büyüklüğü uygun olmayan el aletleri ile çalışma,

*

Yüksek bir masada daktilo, bilgisayar kullanma, bilek hiperfleksiyonu vb.

(13)

Statik postürler

*

Montaj hattında gün boyu ayakta durmak,

*

Günboyu mikroskoba bakmak, oturmak;

sert bir zemin üzerinde saatlerce ayakta çalışmak (örn. cerrahlar)

(14)

Ağır Efor

*

Hasta taşıma, inşaat malzemesi taşıma, gıda ve yemek taşıma,

*

Gücü ve verimliliği iyi olmayan aletler ile zorlanarak çalışma

*

Vida sıkma, tornalama, itme, çekme

(15)

Tekrarlanan Hareketler

*

Kuaförlerin sürekli makas ve saç maşasıyla çalışmaları,

*

Mezbaha veya gıda sektöründe kesim işlemi yapmak

*

İnşaatta sürekli cıvata ve somun sıkma,

*

Bilgisayarda sürekli klavye veya fare kullanma,

*

Fabrika veya gıda üretim sektöründe montaj hattında çalışma

(16)

Vibrasyon-Titreşim

*

Darbeli matkap kullanmak,

*

^Oyma,

*

Kumlama, taşlama,

*

^Cilalama,

*

^Tornalama,

*

Elektrikli testere

*

Makineyle çim biçme

(17)

*

Tekrarlı hareketler

*

^Zorlanma

*

Uygun olmayan postürde çalışma

*

^Vibrasyon

KOMBİNASYON

PATOGENEZ

(18)

* ERKEN TANI İYİ PROGNOZ

* Tanıyı koymak

* İşle bağlantılı fiziksel risk faktörleriyle ilişkisini belirlemek

* Tekrar ortaya çıkmasına engel olmak

Yassi A.Work-related musculoskeletal disorders.Curr Opin Rheumatol. 2000 Mar;12(2):124-30. Review.

(19)

*

Median sinirin el bileği seviyesinde tuzaklanması

*

Tekrarlayan el bileğinin hareketleri

*

Hızlı bilek çevirme

*

Zorlanma, vibrasyon, mekanik stres

(20)

*

Parlatma, cilalama, bileme, törpüleme, çekiçle dövme, montaj işleri, daktilo yazma, ev işleri, aşçı, kasap,

müzisyen, cerrah, veznedar, halı dokumacılığı

(21)

*

Başparmağın aşırı kullanımı ve el bileğinin radial ve ulnar deviasyonu

*

Cilalama, kumlama, testere kullanımı, havanda dövme,, tornavida, kesme

*

Garson, hemşire, terzi, ev temizlikçisi, makine teknisyeni

(22)

*

Tekrarlayıcı vibrasyonla nöromuskuler ve vasküler sistemle ilişkili semptomlar ortaya çıkar

*

Elde hafif renk değişikliği- beyazlaşma

*

^Ağrı

*

Soğuk intoleransı

*

İntrinsik kaslar ve parmak fleksörlerinde güç kaybı

*

Trofik değişiklikler

(23)

*

Motorlu testere, darbeli matkap, tepkili çekiç, titreşimli araç kullanımı,

törpüleme, boya kazıma, ele küçük gelen araçların kullanımı, soğuk ortamda

çalışma

*

^Tedavi

Antivibrasyon eldivenleri

Vibrasyonu azaltmak için tutamaç Sigarayı kesme

Vibrasyonun sonlandırılması

(24)

*

Tutulan bölgede ağrı, hareket kısıtlılığı

*

El- elbileği üzerinde basınç oluşturan mesleklerde

*

Cilalama, kumlama, testere kullanımı, kesme, kuaför ve makine operatörleri

(25)

* El-bilek ekstensör, fleksörleri, pronator ve

supinatorlarının tekrarlı kontraksiyonları gereken tekrarlı ağır işler yapılan tüm endüstrilerde

yaygındır

(26)

*

Sürekli dirsekten kaldırma, omuz hizası yukarısında elle yapılan işler, omuzda taşıma, fırlatma hareketi

*

Baş hizasının üstünde yapılan montaj, kaynak, boya, araba tamiri gibi işler, bant montajı, paketleme, yükleme

(27)

*

Devamlı anormal postür***

- Uzamış oturma

- Boyun ve gövdenin uzamış fleksiyon ve

rotasyonu (montaj hattı, bilgisayar başı işler)

- Başın uzun süre hiperekstansiyonda kalması gereken baş üstü işler (baş üstü işler, omuzda yük taşıma)

*

Zorlu ve/veya tekrarlayıcı işler

(28)

* Ağrı kliniklerine başvuruların ve kronik ağrıların en sık nedeni

* Her yaşta görülebilir

* Cinsiyet ayrımı yoktur

* Lokal ağrı ve yaygın sertlik, tutukluk, uyuşma

* Tetik nokta

* Otonom komponentlerin bulunması

(29)

(30)

* Kaslar omurganın en önemli desteğidir

* Kaslar olmazsa omurga sadece 5 kg taşıyabilir

* Öne eğilmeyle omurgaya binen yük vücut ağırlığının 10 katı

Kas patalojileri omurga desteğinin belirgin

azalmasına neden olur

(31)

*

En sık masabaşı (BOYUN FLEKS) , montaj hattı (BOYUN EKST) sbt postürde

*

Sürekli aşırı ekst sinir kökü irritasyonu, spinal stenoz

*

Kasların aşırı kullanımı, yorgunluk

*

EN SIK TRAPEZİUS VE LEVATOR SKAPULADA

(32)

(33)

* Tedavide aşırı fleksiyon ve ekstansiyona engel olmak önemlidir

* Boyun kaslarının güçlendirilmesi ve

gerilmesi, vertebraların arka yapılarının üzerindeki yükü alır

* İş ortamında uygun değişikliklerin

yapılması

(34)

*

Yaygın vücut ağrıları

*

Belirli anatomik bölgelerde hassas noktalar

*

Azalmış ağrı eşiği

*

Uyku bozukluğu

*

^Yorgunluk

*

Sıklıkla psikolojik sıkıntı ile karakterize eklem dışı romatizmal bir hastalıktır

(35)

*

İşle ilişkili stres sağlık sorunları

*

Her türlü taciz (sözlü, seksüel,...), mobbing, tehdit, şiddetin diğer şekilleri

STRES

KAS-İSKELET SİS.

KVS GIS

hastalıkları

(36)

Uzun süreli işten uzak kalmanın en sık iki nedeni

* Kas iskelet sistemi hastalıkları

* Psikososyal faktörlerdir

(37)

* FMS mesleki bir hastalık olarak tanımlanmamaktadır

* Meslek hastalıklarıyla ve tekrarlayıcı

mikrotravmalarla ilişkisi bildirilmektedir

(38)

* FMS’nin mesleki kas iskelet sistemi hastalıklarıyla

birlikteliği %23.2

(39)

* FMS’nin mesleki kas iskelet sistemi

hastalıklarıyla birlikteliği %41

(40)

Anamnez- Fizik Muayene- Tanı1

Mesleki Anamnez:

* Semptomların lokalizasyonu, süre, sıklık, yoğunluğu, arttıran ve azaltan faktörler

*

HASTA NE İŞ YAPIYOR???

*

Semptomların başlangıcının veya değişimlerinin

meslekle ilişkisi

*

Mesleki hastalıklarda özellikle erken evrelerde semptomlar

intermittan

Semptomlar işe başladıktan haftalar, aylar hatta yıllar sonra çıkabilir

(41)

İş yapılırken

*

^Pozisyon

*

^Vibrasyon

*

Harcanan güç

*

İşyerinin ortam özellikleri

Psikososyal ortam özellikleri

Anamnez- Fizik Muayene- Tanı2

(42)

*

İstirahat ve inflamasyonun azaltılması

* Ergonomik olarak zararlı olan etkenin ortadan kaldırılması

*

İşyerinde rotasyon, kısa süreli ara verilmesi ya da iş değişimi önerilebilir

*

Meslekte yoğunluğun ne derece azaltılması

gerektiğini klinisyenlerin belirlemesi çok zordur

Yassi A.Work-related musculoskeletal disorders.Curr Opin Rheumatol. 2000 Mar;12(2):124-30. Review.

(43)

(44)

* İnsanın işe uydurulmasından daha çok

İŞİ İNSANA UYDURMAK

İŞE GÖRE İNSAN DEĞİL, İNSANA GÖRE İŞ

* İnsanın daha etkili ve vücuduna zarar vermeden çalışabileceği şekilde iş ve çalışma alanı, alet /donanım ve ekipman dizayn eder