TÜRKİYE’DE GENEL ORTAÖĞRETİM KURUMLARI 9.SINIF MATEMATİK EĞİTİM PROGRAMININ
DEĞERLENDİRİLMESİ
Bekir İLHAN
T.C.
İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Lisansüstü Eğitim-Öğretim ve Sınav Yönetmeliğinin Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı eğitim Programları ve Öğretim Bilim Dalı İçin Öngördüğü
YÜKSEK LİSANS TEZİ Olarak Hazırlanmıştır.
MALATYA
2006
Onur Sözü:
Yüksek Lisans Tezi olarak sunduğum " Türkiye’de Genel Ortaöğretim Kurumları 9.Sınıf Matematik Eğitim Programının Değerlendirilmesi " başlıklı bu çalışmanın, bilimsel ahlak ve geleneklere aykırı düşecek bir yardıma başvurmaksızın tarafımdan yazıldığını ve yararlandığım bütün kaynakların hem metin içinde hem de kaynakçada yöntemine uygun biçimde gösterilenlerden oluştuğunu belirtir, bunu onurumla doğrularım.
Bekir İLHAN
ÖNSÖZ
Matematiği bilmek zorundayız. İlkokuldan üniversiteye kadar eğitim süreci içerisinde defalarca karşılaştığımız bu disiplin çağımızın olmazsa olmazı durumundadır.
Burada yalnız matematik dersinde başarılı olmak ve matematiksel düşünceye sahip olmanın ayırtına varmamız gereklidir. Araştırıldığında matematik dersinde başarısız olduğu halde kendi çabalarıyla hayatta belli noktalara gelmiş insanların hepsinde analitik düşünce boyutunun gelişmiş olduğu görülecektir. Aslında bu insanlarda var olan matematiksel düşünme yeteneği eğitim sisteminin çarkları arasında bir yerlerde takılıp kalmış ve matematiğe karşı olumsuz tutum sahibi olmuşlardır.
Matematiğin insana kazandırdığı gücün ve estetik zevkin az da olsa farkında olan birisi olarak bu değerden diğer insanlarında faydalanması gerektiğini düşünerek matematik eğitimindeki sorunlara bir nebze olsun ışık tutmak için bu çalışmayı yapmaya karar verdim.
Bu konuda sonsuz desteğini esirgemeyen danışman hocam Yrd. Doç. Dr. Kemal DURUHAN’a, bugüne kadar üzerimde emeği olan başta ailem ve tüm öğretmenlerime, tezimde yardımcı olan öğretmen arkadaşlarıma ve öğrencilerime teşekkür ederim.
Ağustos 2006 Bekir İLHAN
ÖZET
Bu tezd e orta öğre tim matematik e ğitimi; ma temati ğin a lan se çiminde be lirle yic i bir de rs olma sı ve do layısıyla öğre nc ilerin ge le cek te ki me slek te rc ihinde be lirleyic i rol o yna ma sı dü şünü lerek b a zı bo yutla r ç erç eves in de de ğe rle nd irilmi ştir.
Bu ça lışma da a la nyazında lise mate matik e ğitimini k on u a lan a raştırma la r in c ele nmi ştir. Bu ça lı şmala rdın orta ya k oydu k ları ve riler ışığınd a b azı so ru nların tespiti yap ılmıştır. B u s oru nla rı gide rilme si iç in a lınab ile cek te dbirler ha kk ın da bilgi ve rilmiştir.
So n o la ra k 9. sınıf ma tema tik e ğitim p ro gra mında n Ma ntık ü nitesinin örn e k progra m ta sarısı hazırlanmıştır.
An a htar Ke limele r:
Ma te matik, 9. Sınıf Ma te matik De rsi, Matematik Eğitimi
ABST RACT
In this the sis, it wa s e valua te d mathematic s e duca tio n in some ma nn ers b eca use of its b e in g th e ma in le sso n in ch oo sin g th e bran ch, wh ich ha s the most prio rity in c h arac te rizin g the po ssible jo b of the stu de nts in the futu re.
In th is study it was obs erve d re sea rc hes, which a re a bo ut ma the matics ed uca tio n in th e lite rature . It was de termin ed some p ro blems in the vie w of the se re sea rche s. It wa s give n in fo rmation a b out the solution of the se proble ms.
Fina lly it wa s c hose n the “ Lo gic ” un it fro m the 9.class ma the matics e d uc ation pro gramme a nd a samp le progra mme wa s d e signe d f or it.
Ke y W o rds:
Ma the matic s, 9.c la ss Ma the matics Le sson , Math ematic s Educ a tio n
İÇİNDE KİL ER
On a y Sa yf ası …… …… ……… …… ……… …… ……… …… ……… … I On ur Sözü …… …… ……… …… ……… …… ……… …… ……… …… II Ön söz …… …… ……… …… ……… …… ……… …… ……… …... III Öze t ……… …… ……… …… ……… …… ……… …… ……… …… …… IV Ab stra ct... V İç in de kiler…… ……… …… ……… …… ……… …… ……… …… ……… V I
BÖLÜM I 1. GİRİŞ
1 . 1. Pro ble m... 8 1 . Ara ştırma n ın Ama c ı……… …… ……… …… ……… .. …... 22 1 . 3. Ara ştırma nın Önemi... 2 2 1 . 4. Sa yıltılar... 23 1 . 5. Sınırlılıkla r... 23 1 . 6. Tan ımla r ve kısa ltma lar ……… ……….. …… ………. ………… 23
BÖL ÜM II 2. LİT ERATÜR TARAMASI
2 . 1. Eğitim programı … …… ……… ……… …… ……… …… ……… 2 4 2 . 2. Program Geliştirme … …… ……… …… ……… …… ……… …… …. 2 6 2 . 3. Program Değerlendirme … ……… …… ……… …… ……… …… …… 28 2.3.1 Değerlendirme Çeşitleri……… …… ……… …… ……… …... 32 2. 3. 2. Program Değerlendirme Modelleri …… ……… …… ……… … 33 2 . 4. İlgili Ara ştırmala r…… …… ……… …… ……… …… ……… …… …. 4 2
B ÖLÜM III
3. YÖNTEM ……… 45 BÖLÜM IV
4. BULGUL AR
4 . 1. He def ve Mu hteva ……… …… ……… …… ……… …… ……… … 46 4 . 2. Öğre tim Yön temleri ve Eğitim Du rumla rı…… …… ……… …… . 61 4 . 3. De rs Kitap ları ve Eğitse l Araç-Ge reçle r … ……… …… ……… … 74 4 . 4. Sına ma ve De ğerle n dirme Du ru mla rı… ……… …… ……… …… 90 4 . 5. Öğre tme nle r………… …… ……… …… ……… …… ……… …… … 1 02 4 . 6. Öğre nc ile r… ……… …… ……… …… ……… …… ……… …… …… 11 8 4 . 7. Aile ve Çe vre …… ……… …… ……… …… ……… …… ……… ….. 128 4 . 8. 9. Sınıf Ma te matik Eğitim Pro gramının Eleştire l Gözle
De ğerle n dirilme si…… ……… …… ……… …… ……… …… ……… ….. 13 5
BÖLÜM V
5.MANT IK ÜNİTESİ ÖRNE K PROGRAM TASARISI
5. 1. Man tık ünite sin in alt öğre nme alanla rı ve ka zan ımla rı…… 1 44 5 .2. Mantık ünitesi için öngörülen kazanım sayıları ve öğrenim sü rec in in za ma n pla nla ma sı….. ………… …… ……… …… .. 14 5
5 .3. Mantık ünitesi içeriği………. 146
5 .4. Mantık ünitesi örnek ders planı -1……… 147 5 .5. Mantık ünitesi örnek ders planı-2 ……… 153
BÖLÜM VI
6. SONUÇ ve ÖNE RİLE R ………. 163 KAYNAKÇA ……… 167 E k-A Matematik Dersi Programı………. 174
B Ö L ÜM I 1 . Gİ R İ Ş
B u b ö l ü m d e a r a ş t ı r m a n ı n k u r a m s a l ç e r ç e v e s i, p r o b le m i, a m a c ı , ö n e m i, p r o b le m c ü m le s i , a lt p r o b l e m l e ri , s a y ı t l ıl a r ı, s ı n ı r lı l ı k l a r ı b u l u n ma k t a d ı r .
1. 1. Pr o b l e m
M a t e m a t i k in s a n l ı k ta r i h i n i n e n e s k i b i l i m l e r i n d e n b i r i d i r.
M a t e ma t ik s ö z c ü ğ ü , i l k k e z, M . Ö . 5 5 0 ’ l e r d e , P i s a g o r o k u l u ü ye le ri t a r a f ı n d a n k u l la n ı l m ı ş tı r. Y a zı l ı l i te ra tü re g i r m e s i , Pl a to n ’ l a M . Ö . 3 8 0 ’l e r d e o l m u ş t u r. K e l im e m a n a s ı “ ö ğ r e n i lm e s i g e r e k e n ş e y” , y a n i, b i l g id i r . B u t a ri h le r d e n ö n c e k i y ı l l a r d a , ma t e m a t i k k e l i m e s i y e r i n e , y e r ö l ç ü m ü m a n a s ı n a g e le n , g e o m e t r i y a d a e s k i d i l l e r d e o n a e ş d e ğ e r o l a n s ö z c ü k l e r k u l la n ı lı y o r d u . T D K M a t e ma t ik T e ri m le r i S ö zl ü ğ ü n d e i s e m a t e m a ti k :
“ Biç im sa yı ve ç oklu kların yap ıla rını, ö ze llik le rin i ve a ra ların da ki ili şk ile ri us bilim(ma ntık b ilim) yoluyla inc ele ye n ve sa yı b ilgisi, ce bir, uza m b ilgisi(ge ometri) gibi da lla ra a yrıla n bilim.” ola ra k tan ımla nma ktad ır. Ma te ma tik disiplinini d a ha iyi an la ma k iç in a ra ştırdı ğımızd a; Ba yk ul (1 99 5)’un , ma tema tiği, insan ta rafın da n zih inse l ola ra k ya ra tıla n bir s iste m ola ra k ta nımladı ğını ve in sa nla rın mate matiği na sıl gördü kleri ve on un n e olduğu k on usun da ki dü şün celerini şu dö rt grup ta topla dığın ı görme kte yiz:
1 . M a t e m a t i k , g ü n l ü k h a y a t ta k i p r o b l e ml e ri ç ö z me d e b a ş v u r u la n s a y ma , h e s a p l a ma , ö l ç m e v e ç i z m e d i r.
2 . M a t e ma t i k , b a z ı s e m b o ll e r i k u l la n a n b i r d i l d i r.
3 . M a te m a t ik , i n s a n d a m a n t ı k l ı d ü ş ü n m e y i g e l i ş t i re n m a n t ı k l ı b i r s i s t e md i r .
4 . M a t e m a t i k , d ü n y a y ı a n l a m a m ı z d a ç e v re y i g e l i ş t i r m e d e v e y a ş a d ı ğ ı m ı z b a ş v u r d u ğ u m u z b i r y a r d ı m c ı d ı r .
A k s u ( 1 9 9 1 ) i s e , ma te m a t i ğ i a ş a ğ ı d a k i ş e k i l d e i f a d e e t m i ş t i r.
* M a t e ma t i k , b i r d i s i p l in d i r.
* M a t e ma t i k , b i l g i a l a n ıd ı r .
* M a t e ma t i k , b i r i l e t i ş i m a ra c ı d ı r - ç ü n k ü k e n d i n e ö z g ü b i r d i li v a r d ı r.
* M a t e ma t i k a r d ı ş ı k v e y ı ğ m a l ı d ı r ; b i rb i r i ü z e ri n e k u r u l u r .
* M a t e m a t i k v a r l ı k l a r ı n k e n d il e r i i le d e ğ i l a ra la rı n d a k i i l i ş k il e r le i l g i l e n i r .
* M a te m a t i k , in s a n y a p ı s ı v e i n s a n b e y n i n i n ya ra t t ı ğ ı b i r s o y u t l a ma d ı r.
* M a t e ma t i k , b i r d ü ş ü n c e b iç i mi d i r.
* M a t e ma t i k m a n t ı k s a l b i r s is t e m d i r.
* M a t e ma t i k , m a t e m a t i k ç i le r i n o y n a d ı ğ ı b i r o y u n d u r.
B u i f a d e le rl e t a n ım l a n a n m a t e ma t i ğ in g ü n l ü k h a y a t ı n i ç e r i s i n d e n e k a d a r ç o k a l a n d a k e n d i s i n e y a ş a m a l a n ı b u l d u ğ u n u t a h m i n e t m e k g ü ç d e ğ i l d i r. M a te m a t i k g ü n l ü k h a y a t ta , g ü n l ü k i ş le r i m i z i d ü ze n e k o y a c a k b a s i t z a m a n i ş l e m l e r i n d e , p r o b l e m ç ö z e r k e n , a l ı ş v e r i ş te , f a t u ra la rı v e s a y a ç la rı o k u r k e n , k ı y a s l a ma y a p a r k e n , m u h a k e me g e r e k t i r e n d u ru m l a r d a v e y a r a t ı c ı l ı ğ a k a d a r b e l k i d e ç o ğ u z a m a n a d ı n a m a t e ma t i k d e m e d e n k u l la n m a k t a y ı z .
O n b i n l e rc e y ı l ö n c e y a ş a mı ş o l a n i lk e l t o p l u l u k la r d a v e h a t t a d a h a s o n ra o l u ş u p t a r ım l a v e h a y v a n c ı l ı k l a u ğ ra ş t ı k l a r ı b i l e n e n i l k e l u y g a r l ı k l a r d a b i le b i r m a t e ma t ik e k i n y a r a t ıl m ı ş o l d u ğ u n u g ö s t e re n
i z l e r e ra s t l a n m ı ş t ı r . M a te m a t i k te d i k k a te d e ğ e r i l k b i l g i l e r i B a b i l, M ı s ı r v e Ç i n u y g a r l ı k l a r ın ın k a l ı t l a r ı n d a g ö r ü l m üş t ü r. B u k a l ıt la ra d a ya n ı la ra k , e s k i u y g a r l ı k l a r d a n b e ri b i r i k e b i r i k e g ü n ü m ü z e e r i ş e n m a t e m a ti k s e l e k i n i n e n a z 6 0 0 0 y ı l l ı k b i r g e ç m iş i o l d u ğ u n u s ö y l e n e b i li r. B i r ç o k u y g a r lı k l a r d a n b i z e u la ş a n b u b i l g i l e r , b u g ü n d e , i l k k e z o r ta y a ç ı k t ı k l a r ı g ü n k ü k a d a r t a z e , d o ğ r u v e g ö r k e m li d i r.
M a t e ma t i ğ i e v re n s e l b i r d i l y a p a n n i t e l ik b u d u r. B u n i te l ik b a ş k a h i ç b i r b i l i m d a l ı n d a y o k t u r. M a t e ma ti k d i l, ı r k , d i n v e ü l k e t a n ı ma d a n u y g a r l ı k l a r d a n u y g a rl ı k l a ra ze n g i n l e ş e r e k g e ç e n s a ğ la m , k u l la n ı ş l ı ve e v r e n s e l b i r d i l , b i r e k in d i r. B i re y i ç i n , t o p l u m i ç in , b i li m i ç i n , t e k n o l o j i i ç in v a z g e ç i lm e z d e ğ e r d e d i r . Y a y ı l m a a l a n ın a v e d e ri n l i ğ i n e s ı n ı r k o n a m a y a n b i r b il i m d i r. ( Ka r a ç a y, 1 9 8 5 )
M a t e ma t ik b i r y ö n ü y le , r e s i m v e m ü z i k g i b i b i r s a n a t t ı r.
M a t e ma t ik ç i l e r i n b ü y ü k ç o ğ u n l u ğ u o n u b i r s a n a t o la ra k i c r a e d e r l e r.
B u a ç ı d a n b a k ı n c a , y a p ı l a n b i r i ş i n , ge li ş t i ri l e n b i r t e o ri n i n , ma t e m a t i k d ı ş ı n d a ş u y a d a b u i ş e y a ra m a s ı o n l a rı p e k i l g i l e n d i r m e z . O n l a r iç i n ö n e m l i o l a n , ya p ı l a n i ş i n d e r i n l i ğ i , k u l la n ı l a n y ö n te m le ri n y e n i l i ğ i, e s t e ti k d e ğ e ri v e m a t e m a t i ğ i n k e n d i i ç i n d e b i r i ş e y a r a m a s ı d ı r.
M a t e ma t ik , b a ş k a b i r y ö n ü y l e , b i r d i l d i r. E ğ e r b i l i mi n g a y e s i e v r e n i;
e v r e n d e o l a n h e r ş e y i a n l a ma k , o n la ra h ü k m e t m e k ve y ö n le n d i rm e k i s e , b u n u n i ç i n t a b i a t ı n k i t a b ın ı o k u y a b i l m e m i z g e r e k i r . T a b i a t ı n k i ta b ı i s e , G a l il e ’ n i n s ö z le r i i l e m a t e m a ti k d i li n d e y a z ı l m ı ş t ı r ; o n u n h a rf l e r i ge o m e tr i n i n şe k il l e ri d i r . B u n l a rı a n l a m a k v e y o r u m la y a b i l m e k i ç i n ma t e m a t i k d i l i n i b i l me m i z g e re k i r P la t o n ’ u n a k a d e m i s i n in g i r i ş i n d e “ H e r k i m k i g e o m e t ri c i d e ğ il d i r, i ç e ri y e g i r m e s i n y a z d ı ğ ı g ü n d e n b u g ü n e k a d a r o l a n g e l i ş im s ü re c i n d e m a t e m a ti ğ e v e ri le n ö n e m h iç a za l m a mı ş , t e r s i n e a rt a r a k d e v a m e t m i ş t i r.
O ta r i h l e r d e m a t e ma t i k d o ğ r u d ü ş ü n me y i ö ğ r e n me n i n t e m e l a r a c ı o l a ra k k a b u l e d i l m e k te y d i . G ü n ü m ü z d e d e b u y a r g ı g e ç e rl id i r v e m a t e m a ti k , b i r e y e ta h m i n v e a ç ı k l a m a g ü c ü s a ğ l a ya n e ş s i z b i r il e ti ş i m
a r a c ı d ı r. B u y ü z d e n m a t e m a t i k , h a y a tı n h e r a n ın d a , b i l im , t i c a re t v e e n d ü s t r i i ç i n g e re k l id i r ( Pe s e n v e O d a b a ş , 2 0 0 0 ) . M a te m a t i k , h e r i n s a n d a d o ğ u ş t a n t a b i a t ı n d a va r o l a n d üş ü n m e y o ll a r ın ı g e li ş ti ri r.
M a t e ma t i ğ i k a v r a y a n i n s a n , m u h a k e m e y e t e n e ğ i g e l i ş ti ğ i iç i n d i ğ e r k o n u l a r ı d a h a i y i k a v r a r. M a t e ma t i k , i n s a n a h e r k o n u d a d o ğ r u y u b u l ma v e d a i m a a r a ş t ı r ma a r z u s u k a z a n d ı rı r. M a t e m a t i k , g e r e k i n s a n z i h n i n i n g e l i ş m e s i n d e , g e r e k te k n i ğ i n b ü t ü n d a ll a r ı n ın i le r l e m e s in d e ö n e m li v e v a z g e ç i l m e z b i r r o l o y n a r. K i ş i y i a ra ş t ı rm a v e b i l i m s e l d ü ş ü n me y e t e ş v i k e d e r. M e v c u t y a ş a n t ı m ı z d a v e g ü n c e l o la y l a r d a s o r u n l a r a k a r ş ı p r a t ik ç ö z ü m b u l m a d a , d o ğ r u k a ra r v e rm e d e , i n s a n k i ş i li ğ i n e y a p tı ğ ı e t k i l e r le b ü y ü k y a ra r s a ğ l a r ( G ö k e r, 1 9 9 7 ). M a te m a t i k , ç o c u k la r ı n s e z g i s e l ve i n f o rm a l d ü ş ü n c e le ri a ra s ı n d a b i r b a ğ k u rm a y a y a r d ı m c ı o l u r. Ç o c u k l a r ı n b i r p r o b le mi ye n i b i r ş e k le d ö n ü ş t ü r e b i l m e s in e, k o n u ş m a , d i n l e m e , y a z ma v e o k u m a " a n a h t a r i l i ş k i k u r a b i l m e , b e c e ri l e r i n i n g e l i ş m e s i n e y a r d ı mc ı o l u r. B u s a y e d e ç o c u k la r ı n d ü ş ü n c e l e ri b e r r a k l a ş ı r ( S a v a ş , 2 0 0 0 ). B i r p r o b l e m i n d e ğ i ş i k y o ll a r la ç ö zü le b i l e c e ğ in d e n h a re k e t le , f a r k l ı gö r ü ş ve d ü ş ü n c e le re z i h n e n a ç ı k o l a b i l m e v e o n l a ra s a y g ı d u y m a a l ı ş k a n l ı ğ ı n ı k a z a n d ı r ı r . D o ğ r u d ü ş ü n m e k u r a l l a r ı n ı ö ğ r e t e r e k , i s p a t k a v ra m ı n ı v e i s p a t e d i l e b i l e n s o n u ç l a r i l e d o g m a l a r a r a s ı n d a k i f a rk ı k a v r a t ı r ( O r t a ö ğ r e t i m ma t e m a t i k ö ğ r e t i mi c i l t - I I, 1 9 9 7 ).
G ü n ü m ü z d e t o p l u m u n u n e ğ i ti m k u r u ml a r ı n c a y e t i ş ti ri l e c e k i n s a n m o d e l i n i n ş e k i ll e n m e s i n d e e n ö n e m l i a r g ü m a n la r d a n b i r i o la ra k m a t e m a ti k ö n e m l i b i r y e r t u t m a k ta d ı r. Ç ü n k ü b i l g i ç a ğ ı n ı y a k a la y a b i l me k v e y a e n a z ı n d a n t a k i p e d e b i lm e k iç i n i y i y e t i ş mi ş t e k n i s y e n , m ü h e n d is v e b i l i m a d a m l a rı n a i h t i ya ç v a r d ı r . B u k a d r o la rı y e t i ş t i r me k i ç i n e ğ i t i m s i s t e m in d e ma te m a t i k k ü l t ü r ü n ü n v e m a t e m a ti k s e l d ü ş ü n m e y e t e n e ğ i n in k a z a n d ı r ı l d ı ğ ı b i r ma t e m a t i k e ğ i t i mi n e i h t i ya ç v a r d ı r. M a t e ma t i k b i l im i n e v e r i l e n b u ö n e m i n n e d e n i n i A k s u ( 1 9 9 1 , s . 3 ) d a ş ö y le a ç ı k la m a k ta d ı r:
İn s a n l a r g e re k s i n i m l e r i n i h a z ı r o l a r a k k a r ş ıl a y a n t ü k e t i c i t o p l u m la r d a y a ş a m a k ta d ı r. A n n e -b a b a l a r ç o c u k l a rı n ın ç e ş it li s ı n a v la r d a y e te r l i b a ş a r ı y ı g ö s te rm e l e ri n i b e k l e me k t e d ir . İ ş v e r e n l e r b e l l i m a t e ma ti k b e c e r i l e ri n e s a h i p b i r e y le r a r a m a k ta d ı r. S o s y a l v e f e n b i li m c i l e r h a z ı r ma t e m a t i k s e l m o d e l l e r a ra y ı ş ı i ç i n d e d i r . P o l it i k a c ı v e p l a n la m a c ı la r ç e ş i t l i s o ru n la ra i v e d i ç ö z ü m l e r a r a y ış ı iç i n d e d i r. E ğ i t i m k u r a m c ı l a rı , k i m i s o r u l a r a ya n ı t la r a r a m a k t a d ı r .
B u g e rç e k l e r, m a t e ma t i ğ i n ç o k f a r k l ı a l a n la r d a k u l la n ı l d ı ğ ın ı, g ü n l ü k y a ş a m ın v e h e r me s le ğ i n k a ç ı n ı l ma z b i r ö ğ e s i o ld u ğ u n u g ö s t e r m e k te d i r. E ğ i t im i n h e r a ş a ma s ın d a m a te ma t i k d e rs i , ö ğ r e n c i le r i n ç a l ı ş m a z a m a n l a rı n ı n ö n e m l i b i r k ı s m ı n ı a l ma k t a d ı r . Ç ü n k ü ma t e m a t i k g ü n l ü k y a ş a mı m ı z d a d a i h t i ya ç d u y d u ğ u m u z v e k u ll a n d ı ğ ı m ı z y a ra r l ı, k u l l a n ı ş l ı v e y ü k s e k d ü ze y d e b i r z i h i n s e l e t k i n l i k t i r . B u y ö n l e n d i r me d o ğ r u l t u s u n d a , ö ğ r e n c i a k ti f v e e t k i l e ş i ml i b i r a ra ş tı r m a c ı , p r o b l e m ç ö ze n v e s t ra te j i g e li ş ti re n b i r k i ş i o l a r a k ( A ş k a r, 2 0 0 4 ) , h e m ç a ğ a a y a k u y d u ra b i le c e k , d e ğ i ş im l e r i i zl e ye b i l e c e k h e m d e d e ğ i ş i me k a t k ı d a b u l u n a c a k b i r d u r u m a ge l e b il e c e k t i r .
A l i N e s i n ’ i n ( 2 0 0 1 ) g ü z e l i f a d e s iy l e , “ d o ğ r u d a n h i ç b i r i ş e y a r a ma y a n , a m a d o ğ r u d a n h i ç b i r i ş e y a r a ma d ı k l a r ı i ç i n d e h e r i ş e y a r a ya n ” u ğ r a ş d a l la rı n d a n b i ri o l a n m a t e m a ti ğ i g e n ç n e s i l le re ö ğ r e t m e l i y i z. B u e s a s t a n h a re k e tl e b i r ç o k ü l k e m a te m a t i k e ğ i t i m i n e b ü y ü k s o r u m l u lu k l a r y ü k l e m i ş ti r v e o k u l p r o g r a m l a rı n d a ma t e m a t i k d e rs i n e e n a z k e n d i a n a d i ll e r in in ö ğ re t im i k a d a r y e r v e r mi ş t i r.
T ü r k e ğ i ti m t a ri h i n d e m a t e ma ti k e ğ i t im i n i n g e li ş i m i n e b a k a c a k o l u rs a k , ge r e k O s m a n l ı D e v l e t i g e r e k s e T ü rk i y e C u m h u r i y e t i d ö n e m i i n c e l e n d i ğ i n d e 1 9 6 4 y ı l ı n d a A n k a r a F e n L i s e s i ' n i n a ç ı lı ş ı n a k a d a r ö z e l o l a r a k f e n v e ma te m a t i k k o n u l a r ın d a ö ğ r e t i m ya p a n b i r o k u la r a s t l a n m a m a k t a d ı r. ( S e l v i , 1 9 9 6 ) . O s ma n l ı D e v l e t i d ö n e mi n d e , ö z e l l i k le a s t r o n o m i , tı p , f i z i k v e m a t e ma t i k k o n u l a r ı n ı n o k u l p r o g r a m la rı n a g i r m e s i 1 8 . y ü z y ı lı n s o n l a r ın d a b a ş l a m a s ı n a r a ğ me n 1 9 . y ü z y ı l d a m ü m k ü n o l mu ş t u r . O s m a n l ı D e v l e t i d ö n e mi n d e , i l k ö ğ r e t im d e n y ü k s e k ö ğ r e t i m e k a d a r d e ğ i ş i k k a d e m e le r d e ö ğ r e t i m
v e r e n m e d re s e l e r i n m a t e ma t i k k ı s m ı n d a f i z i k v e a s t r o n o m i ö ğ r e t i m i n e y e r v e r i lm i ş ti r. Y a l n ı z b u d e r s le r m e d r e s e l e r i n a s ı l a ma c ı o l a n n a k l i i li ml e r i n ö ğ r e t i l m e s i n d e b i r a ra ç o l a r a k k u l l a n ı l mı ş l a r d ır . İs k e n d e r i ye O k u l u n d a G a li n o s ’ u n ta v s i y e s i ü z e re t ı p k it a p la r ı n ı n iy i b i r ş e k il d e a n la ş ı lm a s ı i ç i n m a t e m a ti k v e ma n t ı k ö ğ r e t i m i ö n ş a rt k o ş u l m a s ı g e le n e ğ i t ı p e ğ i t im i v e re n m e d re s e le r d e d e g ö r ü l m e k t e d i r . K a n u n i S u l ta n S ü le y m a n d e v r i n d e y a p tı r ı la n S ü le y m a n i y e m e d re s e s i n e d a h a ö n c e k i le r d e n f a rk lı o l a ra k , tı p m e d re s e s i v e D a r ü ş ş i f a i l e ma t e m a ti k ö ğ r e t i mi n e ma h s u s d ö rt me d re s e e k l e n m i ş t i r ( Y ı lm a z , 1 9 9 0 ).
T a n z i ma t la b i r l i k te b a tı n ı n e tk is i y l e d e ğ iş m e y e b a ş l a y a n e ğ i t i m s i s t e mi n d e ö n c ü l ü ğ ü a s k e r i o k u l la r y a p m ı ş l a r d ı r . O r d u n u n y e n i s a v a ş , t e k n i ğ i n e u y g u n o la ra k e ğ i t i l m e s i i h t iy a c ı o rt a y a ç ık ma s ı i l e b i rl ik te ö z e l l i k le a s k e r i e ğ i t i m a la n ı n d a f e n v e m a te m a t i k ö ğ r e t i m i n i n ö n e mi a r t m ı ş t ı r. B u n u n d o ğ a l b i r s o n u c u o la ra k f e n v e m a t e m a ti k k o n u l a r ı a s k e r i o k u l l a r ı n ö ğ r e t im p r o g r a m la rı n a h ı z la g i r m e y e b a ş l a mı ş t ı r. I I I.
S e l i m v e I I. M a h m u t d ö n e m i n d e b a ş la t ıl a n b a t ı l ı l a ş ma h a re k e t i n e p a ra le l o l a r a k , o k u l la ş m a y a v e r il e n ö n e m le b i r l i k t e f e n k o n u la rı n ı n ö ğ r e t i mi n e d e ö n e m v e r il m e y e b a ş l a n m ış t ı r . I I. M a h m u t d ö n e m i n d e , a s k e r i ve tı p a la n ı n d a a ç ı la n ç e ş i tl i i h t is a s o k u l l a r ı i le ye n i l i k h a re k e tl e r i h ı z k a z a n ı r k e n 1 8 6 2 ' d e a s k e r i y ü k s e k o k u l l a r a h a z ı r l ı k s ı n ıf la rı o l a r a k a ç ıl a n F e n İ d a d i s i v e M e k t e b i S u l t a n i f e n ö ğ r e ti mi n e a ğ ı r lı k v e r e n b u g ü n k ü o r t a ö ğ r e t im d ü z e y i n d e a ç ı l mı ş i l k o k u l l a r d a n d ı r ( K o ç e r, 1 9 8 2 ) . 1 8 7 3 ' t e a ç ı l m ı ş o l a n D a r u ş ş a f a k a m a t e m a ti k v e f e n k o n u s u n d a d ö n e m i n e n i y i l i s e s i o l m u ş t u r. 1 8 6 8 y ı l ı n d a a ç ı la n G a la ta s a ra y L i s e s i d e o d ö n e m d e f e n d e r s l e r i n e a ğ ı r l ı k l ı o l a r a k y e r v e r m i ş o l a n o k u ll a rd a n d ı r ( S e l v i , 1 9 9 6 ) .
C u mh u ri y e t d ö n e m i n e g e l i n d i ğ in d e , h e r a l a n d a o ld u ğ u g i b i e ğ i t i m a l a n ı n d a d a ye n i v e ç a ğ ı y a k a l a ma y a y ö n e l i k a t ı l ı ml a r b a ş la t ıl m ı ş t ı r . C u m h u r i y e t i m i z i n k u r u c u s u M , K e m a l A t a t ü r k 1 9 2 1 d e t o p l a n a n M a a r i f K o n g r e s i ' n d e " Şi m d i y e k a d a r t a k i p o l u n a n t a h s il v e t e r b i y e u s u l l e r i n i n , m i l l e t i m i z i n g e r i l e m e t a r i h i n d e e n m ü h i m s e b e p o l d u ğ u k a n a a t i n d e y i m" ( E rd e n , 1 9 9 8 ), d i y e re k e ğ i t i m a l a n ı n d a k i m ü th iş d e ğ i ş i m i n il k i ş a re tl e r in i v e r m i ş t i r . C u m h u r i y e t d ö n e m i n d e ,
1 9 2 4 – 1 9 2 7 y ı l la n a r a s ı n d a l i s e l e r d e f e n v e e d e b i y a t ş u b e l e ri n e i k i y ı l a y n ı a ğ ı rl ı k ta f e n v e m a t e ma t i k ö ğ r e ti m p r o g r a m l a r ı n ı n u y g u l a n d ı ğ ı ü ç ü n c ü s ı n ı f t a i s e f e n ve e d e b i y a t ş u b e l e r in in a y r ı l d ı ğ ı g ö r ü l m ü ş tü r.
B u p r o g r a m d a C e b i r, N a z a r i H e s a p ve H e n d e s e d e rs l e r i y e r a l m a k ta y d ı. ( V a r ı ş , 1 9 9 6 ) C u m h u r i y e t i n i lk o n y ı l ı n d a y e n i e ğ i t im g ö r ü ş ü n ü n u y g u l a m a ya a k t a r ı lm a s ı il e i l g i li o l a r a k O r t a o k u l, L i s e p r o g r a m la rı , g i b i te m e l ç a lı ş ma l a r a a ğ ı r l ı k v e ri lm i ş ti r. B u d ö n e m d e h a zı r l a n a n ö ğ r e t im p r o g r a m l a n u y g u l a m a y a k o n u l m u ş , a n c a k g e ç i ş d ö n e m i o l m a s ı n e d e n i y l e s ı k s ık d e ğ i ş i k l ik v e y e n i d ü z e n l e m e le re ta b i t u tu lm u ş t u r ( S e l v i , 1 9 9 6 ). 1 9 3 8 – 1 9 4 7 y ı l l a r ı a r a s ı n d a u y g u l a n a n l is e p r o g r a m la rı n d a , f e n ve m a te m a t i k g r u b u d e r s le ri ; t a b ia t b i l g i s i , f i z i k , k i m y a v e ma t e m a t i k a d ı a l t ı n d a l i s e 1 . v e 2 . s ın ıf l a r d a o rt a k o l a r a k , l is e 3 . s ı n ıf t a d a s e ç m e l i o l a ra k o k u t u l m u ş tu r. ( Y ı lm a z , 1 9 9 0 ).
1 9 5 3 y ı l ın d a o rt a ö ğ r e t i m p ro g r a m l a rı n ı n ge li ş t i ri l me s i iç in İ s t a n b u l A t a t ü r k K ı z Li s e s i v e A n k a r a B a h ç e l ie v l e r D e n e me L i s e s i ’ n d e g e rç e k a n la m d a i l k ç a lı ş ma l a r y a p ı l m ı ş f a k a t o l u m l u s o n u ç l a r a l ı n a ma m ı ş t ı r ( V a rı ş , 1 9 9 6 ) .
E s k i a d ı y la S o v y e t S o s y a l i s t C u m h u ri y e t l e r B i rl i ğ i ' n i n 4 E k i m 1 9 5 7 t a r i h i n d e S p u t n i k a d lı u y d u y u u z a ya f ı r l a t m a s ı , ö z e l l i k l e A m e r i k a B i r le ş i k D e v l e t l e r i b a ş t a o l ma k ü z e r e d i ğ e r A v r u p a d e v l e t l e r i n i n te m e l f e n b i l i ml e r in e ö z e l ö n e m ve r m e l e ri n e n e d e n o l mu ş t u r. B u o l a y d a n s o n ra ü l k e le r t e me l b i li m le r d e a r a ş t ı r m a y a p a b i le c e k , b i l im v e t e k n o lo j i s o n u ç l a rı n d a n y a ra r l a n m a y e te n e ğ i g e l i ş m i ş , y a ra t ı c ı, ü r e t i c i i n s a n g ü c ü n ü k a r ş ı l a m a k iç i n te m e l f e n b i li m le ri e ğ i t i m i n e ö z e l b i r ö n e m v e r me y e b a ş l a mı ş la r d ı r ( Se l v i , 1 9 9 6 ). A m e r ik a B i r l e ş ik D e v l e t l e ri b a ş t a o l ma k ü z e re b i r ç o k ü l k e m a t e m a ti k m ü f r e d a t la rı n ı g e l i ş ti rm e k i ç i n ç o k m ik t a r d a p a ra h a rc a d ıl a r v e ç a b a s a rf e t t il e r . 1 9 6 0 ’ l a r ı n il k y ıl l a r ı n a , g e l e n e k s e l ö ğ r e n m e y a k l a ş ı mı n d a n d a h a y e n i b i r ö ğ r e n m e m o d e l i n e g e ç i l d i ğ i iç in b u d ö n e m e b a z e n m o d e rn ma t e m a t i k d ö n e m i d e n i r. B u d ö n e m d e m a t e m a ti k ç i le r k e s i n v e d o ğ r u o l a r a k ma t e m a t i k s e l a n l a y ı ş ı e n i y i
şe k il d e g e l i ş ti re b i l m e k i ç i n v a r s a y ı m l a r o rt a y a k o y d u l a r. Ü l k e m i z d e d e b u d e ğ i ş i m k e n d i n i g ö s t e r d i . Ü n i v e r s i te le ri n t e me l b i l i m l e ri n d e ö ğ r e t i m g ö r m e ye h a z ı r ve y a ra t ıc ı k i ş i l i ğ i ö n p l a n a ç ı k m ı ş , a ra ş t ı r ma k a b i l i ye t le r i g e l iş m i ş g e n ç le ri y e t i ş t i rm e k a r z u s u i l e A n k a r a Fe n L i s e s i a ç ı ld ı. 1 9 6 8 y ı l ı n d a s e ç i le n 9 l i s e d e n v e F e n Li s e s i ’ n d e i lk i k i y ı l ı n d a o k u tu la n f e n v e ma t e m a t i k ö ğ r e t im p ro g r a m l a r ın ın ü ç ö ğ r e t i m y ı l ı n d a o k u t u lm a s ı i le i l g i l i p i l o t u y g u l a m a B A Y G - E - 1 4 p r o j e s i a d ı a l t ı n d a b a ş l a t ıl m ı ş ve b u p r o j e 1 9 7 0 y ı l ı n d a t a m a ml a n m ı ş t ı r . F e n L i s e s i, b u p i l o t u y g u l a m a s ı r a s ı n d a d e r s k i t a p l a r ı n ı n v e a ra ç - g e r e ç l e r i n i n h a z ı r l a n m a s ı , o r ta m d ü z e n l e m e s i v e öğ r e t me n l e ri n y e t i ş t i r il m e s i g i b i k o n u la r d a l a b o r a t u a r o k u l u o la r a k g ö re v y a p m ı ş t ı r. ( Ü n a l , 2 0 0 4 )
1 9 7 0 ta ri h i n d e t o p la n a n V I I I . M i l l î E ğ i t i m Şû r a s ı ’ n d a ; o r t a ö ğ r e t i m s i s t e m i n i n k u r u lu ş u v e y ü k s e k ö ğ r e t i me g e ç i ş in y e n i d e n d ü z e n l e n me s i k o n u l a r ı e le a l ın mı ş t ı r. Ş u r a ’ d a ; y ö n e l t m e s ı n ı f ın d a n s o n r a ö ğ re n c il e ri n , i l g i , i s t i d a t v e k a b i l i y e t le ri n e g ö r e e d e b i y a t , f e n , i ş m e s l e k k o n u la r ı i le te k n is y e n l i s e l e ri v e ö ğ re t me n l i s e l e r i n e y ö n l e n d i r il me s i , o rt a ö ğ r e t i m i n i l k ö ğ re ti m e d a y a l ı ge n e l o la ra k 1 2 – 1 7 y a ş la r a ra s ı n d a k i ö ğ r e n c i l e r i n ge n e l , m e s l e k î v e te k n ik h e r t ü rl ü e ğ i t i ml e ri n i k a p s a m a s ı y ö n ü n d e k a r a r l a r a l ı n m ı ş t ı r ( Ö z a l p , 1 9 9 9 , s . 1 1 ) .
2 8 E y lü l – 3 E k i m 1 9 7 0 t a ri h l e r i a ra s ı n d a t o p l a n a n V I I I . M i l l î E ğ i t i m Ş û r a s ı ’n d a o r ta ya k o n u l a n y e n i o rt a ö ğ r e t im m o d e l i n i n d e s te k l e n m e s i , f e n v e m a t e ma t ik p r o g r a m la r ı n ı n mo d e r n l e ş t i ri lm e s i i ç i n a l ı n a n k a r a r v e B A Y G - E – 1 4 p r o j e s i s o n u ç la rı n d a n h a r e k e t l e , Fe n L i s e s i ’ n d e u y g u l a n a n M o d e r n f e n v e m a t e m a ti k p r o g r a m l a rı n ı d e s te k l e m e k v e a ş a m a l ı o l a r a k b ü t ü n l i s e l e re y a y m a k a m a c ı y l a 1 9 7 1 y ı l ı n d a 1 0 0 l i s e , 8 9 ö ğ r e t m e n l i s e s i o l m a k ü ze re t o p la m 1 8 9 o k u l d a B A Y G - E – 2 3 a d ı y l a b i r p r o j e b a ş la t ıl mı ş t ı r . P r o j e ç a l ı ş m a s ı 1 9 7 5 – 1 9 7 6 ö ğ r e t i m y ı l ı s o n u n a k a d a r d e v a m e tm i ş t i r. M o d e r n f e n v e ma t e m a t i k ö ğ r e t i m p r o g r a m la rı n ı n o rt a o k u l ve l i s e l e r e ö ğ r e t m e n y e t i ş t i r e n E ğ i t im E n s t i t ü l e r i ’ n d e d e n e n me s i ve y a y g ı n l a ş t ı r ıl m a s ı a m a c ı y l a E y l ü l
1 9 7 6 ’d a B A Y G - E – 3 3 p ro j e s i b a ş la t ı l m ış v e b u p ro j e ü ç ö ğ r e t i m y ı lı s ü r d ü rü lm ü ş t ü r. T ü r k i ye ’ d e f e n v e m a t e ma t i k ö ğ r e t i m i n i n i y i l e ş t i ri l me s i a m a c ı y la y a p ı la n b u ç a l ı ş m a la r 1 9 8 0 y ı l ı n d a M il l î E ğ i t i m B a k a n l ı ğ ı v e T ü r k i y e B i li m s e l v e T e k n i k A r a ş t ı r m a K u r u m u ( T Ü B İ T A K ) a r a s ı n d a k i p ro t o k o l ü n s o n a e rm e s i y l e b i ti ri l mi ş t i r. “ Fe n Ö ğ r e t m e n i G e l iş t i r me B il i m s e l K o m i s y o n u ” d a ğ ı lm ı ş v e b u k o m i s y o n u n g ö re v i T a l i m ve T e rb i y e D a i r e s i b a ş k a n l ı ğ ı n a d e v re d i l m i ş t i r. 1 9 6 0 y ı l ı n d a f e n ö ğ r e t i m in i n g e l i ş ti r i l m e s i a m a c ı y la b ü y ü k b i r g a y r e t l e b a ş l a t ı l a n y o ğ u n ç a l ı ş ma l a r, g e re k l i ö ze n i n g ö s t e r i l m e me s i s o n u n d a 1 9 8 0 y ı l ı n d a d u r d u ru l m u ş t u r. F e n L i s e s i ’ n i n k u r u l u ş a m a ç l a rı n d a n b i ri o la n , f e n v e m a te m a t i k ö ğ re ti m i n d e d i ğ e r o r t a ö ğ r e t i m k u r u ml a rı n a l a b o ra t u a r lı k y a p m a g ö r e v i il e b u o k u l la rı n p r o g r a m la rı n ı ge li ş t i r me g ö r e v i T Ü B İT A K , M i l l î E ğ i t i m B a k a n l ı ğ ı v e F e n Li s e s i t a r a f ı n d a n o rt a k y ü r ü t ü l e n B A Y G -E – 1 4 , B A Y G - E – 2 3 v e B A Y G - E – 3 3 p r o j e l e r i i l e g e rç e k l e ş t i r i l m e y e ç a l ı ş ıl m ı ş t ı r . A n c a k b u p r o j e l e r k a p s a m ı n d a y a p ı l a n ç a l ı ş ma l a r ı n Fe n L i s e s i F e n v e M a t e m a t i k ö ğ r e t i mi P r o g r a m la rı n ı n g e l i ş t i ri l me s i n d e e t k i l i o l d u ğ u s ö y l e n e m e z ( S e l v i, 1 9 9 6 , s . 6 5 – 6 6 ). H â l i h a z ı r d a 1 7 H a z i ra n 1 9 9 6 t a ri h v e 2 4 5 5 s a y ıl ı t e b l i ğ l e r d e rg i s i n d e y a y ı n la n a ra k , s o n ş e k l i n i a l a n o r t a ö ğ r e t i m m a t e m a ti k d e r s i p r o g r a m ı y ü r ü r l ü k te o l ma k l a b i rl i k te b u p ro g r a m ı g e l i ş t i r me ye y ö n e l i k ç a l ı ş ma l a r ı n T a l i m Te rb i y e k u r u l u n c a y ü r ü t ü l d ü ğ ü b i l i n m e k te d i r.
B u ç a l ı ş m a l a r ı n y a p ıl m a s ı n d a , u y g u la n m a k t a o la n ma t e m a ti k ö ğ r e t i mi p r o g ra ml a r ı n ın o l u m l u v e o l u ms u z y a n l a r ı n e le r d i r?
G e le c e k 1 e o l m a s ı g e r e k e n m a t e m a ti k p r o g r a m ı n a s ı l o l m a lı d ı r? N e l e r ö ğ r e t i lm e li , n a s ı l ö ğ r e t i l m e l i v e n a s ıl ö ğ r e t i l e c e ğ in e k im k a ra r v e r m e l i d i r? v b . s o ru n la r o r ta y a ç ı k m a k t a d ı r. A y r ı c a s o n y ı l l a r d a o r ta y a ç ı k a n e ğ i t i m d e y e n i t e k n o l o j i l e r i n k u l l a n ı l ma s ı v e e ğ i t im p r o g r a m la rı n ı n t e k n o l o j i n i n e ğ i ti m e s a ğ l a d ı ğ ı k a t k ı l a r ı iç e re c e k d o ğ r u l t u d a g e li ş t i ri l me s i d e g ö z a rd ı e d il e me z b i r g e r ç e k t i r . B u d e ğ i ş i k li k l e r i le m a t e ma t i k ö ğ r e t i m i n h e d e f l e r i b e li r l e n i r k e n m a t e m a ti ğ i n a rd ı ş ı k v e y ı ğ m a l ı y a p ı s ı n d a n d o la y ı ö ğ re n m e n i n t a m v e ö ğ r e n c i me r k e z li o l ma s ı g e re k t i ğ i g ö z ö n ü n d e b u l u n d u r u l m a l ı d ı r.
O k u l l a r d a t a m ö ğ r e n m e n i n u y g u l a ma d a g ö z a r d ı e d i l m e s i s o n u c u ö ğ r e n c i l e r i n b i rç oğ u n d a m a t e ma t i k k a y g ı s ı v e v e l i l e r d e ma t e m a t i k d e rs i n i n ö ğ r e n i l me s i z o r o l d u ğ u k a n a a ti o l u ş t u ğ u u n u tu l m a m a lı d ı r.
M a t e ma t ik ö ğ r e t i m i v e e ğ i t i mi n d e y a p ı l m a s ı g e r e k e n t e m e l d e ğ i ş i k li k l e r i l e ö ğ r e n c i d ü ş ü n m e , y o r u m la m a , s o r u s o r m a , a r a ş t ı r ma v e p r o b le m ç ö z me g i b i b e c e ri le ri k a z a n m a l ı , m a t e m a ti k t e m e l b i l g il e r l e z e n g i n l e ş ti r i l m e l i , ö ğ r e n c i m e r k e zl i ö ğ re n me s a ğ l a n ma l ı, a r a ç - g e r e ç k u l l a n ı m ı d a h a e tk i l i b i r h a l e g e t i r il m e l i d i r .
P r o g r a m d a h a ç o k m a t e m a ti k s e l k a v r a m la rı a n l a ma y ı s a ğ l a ya c a k şe k il d e d e s te k l e n m e l i d i r. İ y i d ü z e n l e n m i ş v e u y g u l a n m ı ş ö ğ r e t im p r o g r a m la rı h e m k a v r a m l a r ı ç o k i y i a n la m a y ı h e m d e p ro b l e m ç ö z me y e te n e ğ i n i n g e l i ş m e s i n i s a ğ l a y a c a k tı r. A k s i n e b u g ü n u y g u l a n m a k t a o l a g e l d i ğ i g i b i e ğe r ö ğ r e n c il e r e y ö n t e ml e r e z b e r le t i l i r v e ç o k f a z la i ş l e ml e r ü z e r i n d e a lı ş t ı r ma y a p t ı rı l ı r s a , o n l a r i ç i n g e r i d ö n m e k ve s o n r a d a n b u n la r ı h a t ı rl a ma k z o r o la c a ğ ı n d a n v e ri ml i b i r ö ğ r e n me o l u ş m a y a c a k t ı r. ( H ie b e rt 1 9 9 9 ' d a n a l ı n t ı ). Zi r a Ö S S s ı n a v l a rı s o n u c u n d a o rt a y a ç ı k a n is t a t i s t i k î b i l g i l e r b u n u n b ö y l e o ld u ğ u n u g ö s t e r m e k te d i r.
Ü l k e g e rç e k le r i n i v e i h t i y a ç l a rı n ı g ö z ö n ü n d e t u tu la ra k m a t e m a ti k p r o g r a m ı g e li ş t i r i r k e n ş ü p h e s i z ma t e m a t i k e ğ i t i m i n d e d ü n y a d a g e l i n e n s o n n o k t a y ı d a b i lm e mi z v e y a p ı la n ç a l ı ş m a la rd a h e s a b a k a t m a m ı z g e re k m e k t e d i r. S p u t n i k u y d u s u n u n f ı r l a tı l ma s ı o la y ı i le b i r li k t e ö n c e A m e r ik a a rd ı n d a n d i ğ e r ü l k e l e r d e b a ş l a y a n f e n b i li m le ri e ğ i t im i n e a ğ ı r l ı k v e r i l m e s i y ö n ü n d e b i r e ğ i li m o l u ş m u ş t u r.
B u a m a ç l a A me ri k a ’ d a k u r u la n , b u ra d a v e d ü n y a d a m o d e rn ma t e m a t i k a k ı m ı n ı b a ş l a t a n v e m a te m a t i k e ğ i t i m i n e y e n i u f u k l a r ç i ze n b i r k u r u l u ş o l a n N a ti o n a l C o u n c i l o f T e a c h e r s o f M a t h e m a t i c s ( N C T M ) ' i n 1 9 8 9 r a p o r u d i k k a t e a lı n a ra k b i r m a t e m a ti k p r o g r a m ın d a o lm a s ı g e re k e n t e m e l a m a ç l a r ş u ş e k i l d e ö z e t l e n e b i l i r :
1 . Ö ğ r e n c i m a te m a t i ğ e d e ğ e r v e rm e y i ö ğ r e n m e l i
H a zı r l a n a c a k y e n i ma te m a t i k m ü f re d a t ı , ma t e m a t i ğ i n in s a n lı k t a r i h i n d e o y n a d ı ğ ı r o l , k ü l tü r ü m ü z l e i l i ş k i s i v e g ü n l ü k h a y a t ım ı zd a k i y e r i h a k k ı n d a ö ğ r e n c i n i n b i l in ç l e n m e s i n i s a ğ la m a l ı . B ü y ü k m a t e m a ti k ç i le r i n h a y a t l a rı v e y a p tı k l a r ı m a te m a t i k s e l ç a l ı ş m a la rı n b u g ü n k ü m e d e n i y e t i m i zi n g e l i ş me s i n d e k i r o l l e r i n i o r t a y a k o y a n ö r n e k l e ri n s e ç i l e re k m ü f r e d a t a k o y u l m a s ı , ö ğ r e n c i n i n ma t e m a ti ğ i n d e ğe r i n i k a v r a m a s ı a ç ıs ı n d a n ç o k ö n e ml i d i r . A y r ı c a m a t e m a ti k m ü f re d a t ın ı n i ç e rd i ğ i f a a l i y e t l e ri n g ü n l ü k h a y a t i l e y a k ı n d a n i li ş k i le n d i r i l me s i d e ö ğ r e n c i n i n m a te m a t i ğ e k a r ş ı o l u m l u ta v ı r g e l i ş t i r me s in e y a r d ı m e d e c e k t i r. B i r b a k ı m a h e r k e s m a te m a t i k ç i s a y ıl ı r. Pa za r d a a l ı ş v e r i ş y a p a r k e n , a r s a s ı n ı ö l ç e r k e n , b o r s a y a b a k ı p h i s s e s i n i n d e ğ e ri n i n a r tı ş m i k t a r ı n ı h e s a p l a r k e n , k i ş i b i li n ç li b i r şe k il d e m a t e ma t i k y a p ı y o r, m a te m a t i k b e c e ri l e r i n i v e b il g i l e ri n i k u l l a n ı y o r. B u b a k ı ş a ç ıs ı n d a n h a r e k e t l e y e n i m ü f r e d a t d ü z e n l e n me l i.
O k u l m a te ma t i ğ i g ü n l ü k h a y a t il e i l i ş k i le n d i ri l me l i, i s ta t is t i k s e l u y g u l a m a la r, v e ri - t a b a n ı o l u ş t u r m a v e g ü n lü k h a y a t ta n p r o b le m l e ri n s e ç i lm e s i g i b i . B ö y l e c e , m a t e ma t i k l e u ğ r a ş ma n ı n h i ç d e y a b a n c ı o l ma ya n b i r u ğ r a ş v e i n s a n ı n k a ç ı n ı l m a z g ü n l ü k f a a l i y e t le ri n d e n b i ri o l d u ğ u ö ğ r e n c i ta ra f ı n d a n f a r k e d il e c e k v e g ö z ö n ü n d e m a t e m a t i k , s o y u t k a v ra ml a r y ı ğ ı n ı o l m a k ta n ç ı k a c a k , o n u n i ç in k o r k u l u r d e ğ i l, ö ğ r e n i l m e s i g e re k li b i r d e r s h a l i n e ge le c e k t i r.
2 . Ö ğ r e n c i m a te m a t i k s e l d ü ş ü n m e y i ö ğ r e n me l i
V a r s a y ı m d a b u l u n ma , s o n u ç ç ı k a rm a , k a n ı t e ld e e tm e , h i p o te z l e r k u r a r a k b u n l a r ı t e o re m le r l e d e s t e k le m e b e c e r il e r i m a te m a t i k s e l ç a l ı ş m a n ı n e s a s l a rı n ı o l u ş tu r u r . B u b e c e r i le r i g e l i ş t i r me k o k u l m a t e m a ti ğ i n i n e s a s a m a ç l a r ı n d a n b i ri o l m a lı d ı r. B u a m a c ı n g e r ç e k le ş m e s i i ç i n ö ğ r e t me n b i r t e o re mi n i s p a t ı v e y a b i r p r o b l e m i n ç ö zü m ü s ı ra s ı n d a s e s l i d ü ş ü n me l i v e if a d e l e r i n i ma t e m a t i k t e r m i n o l o j i s i n d e n s e ç m e li . Ö ğ r e t m e n m a te ma t ik s e l d ü ş ü n me n i n
ö n e m i n i v u r g u la m a l ı , m a n tı k s a l ç ı k a rı m y o ll a r ı n ı v e a l te r n a t if ç ö z ü m y o l l a r ın ı ö ğ r e n c i l e r i i le b i r l i k t e t a r t ı ş m a l ı v e s a d e c e ö ğ r e t me n i n m a t e m a ti ğ i n i v e ya ç ö z ü m le ri n i t e k r a r e t me m a h i y e t i n d e o l a n ö d e v l e rd e n k a ç ı n m a l ı . B u y o l l a ö ğ r e n c i s a d e c e ö ğ r e tm e n in v e y a k i ta b ı n d o ğ r u ç ö z ü m o l ma d ı ğ ı n ı b i le c e k v e ma t e m a ti k s e l v a r s a y ı m l a rı s o r g u l a m a a l ı ş k a n l ı ğ ı k a z a n a c a k t ı r. B ö y le b i r e ğ i t im o r t a m ı n d a ö ğ r e n c i a r t ı k b i l g i n i n k a y n a ğ ı n ı n ya l n ı z ö ğ re t me n v e o k u l k i ta b ı n ı n o l ma d ı ğ ı n ı k a v r a y a c a k , k e n d i m a t e ma t i k b i l g i s in i k u r a b il e c e ğ i b a ş k a k a y n a k l a r a r a m a ya y ö n e le c e k ti r.
3 . Ö ğ r e n c i m a te m a t i k s e l k o n uş m a y ı ö ğ r e n me l i
O k u l m a te m a t i ğ i, ö ğ r e n c i n i n m a te m a t i k s e l t e rm i n o l o j i y i i y i k u l l a n a b i l e c e k b i r s e v i ye y e g e l me s i n in s a ğ la y a c a k s t ra t e j i le r v e f a a l i y e t l e r iç e r me l i d i r . Ö ğ r e n c i a k t i f o l a r a k s ı n ı f i ç i d i y a lo g l a ra k a t ı l a b i l m e l i. B u y o l l a , ö ğ r e n c i d ü ş ü n c e l e r i n i u y g u n m a te m a t i k d i l i k u l l a n a r a k a k ı c ı v e a n la ş ı lı r b iç i md e if a d e e t m e y i ö ğ r e n e c e k t i r.
Ö r n e ğ i n , s ı n ı f iç i k o l e k t if ç a l ı ş m a l a r v e g r u p ç a l ı ş m a l a rı s ı r a s ı n d a m a t e m a ti k s e l d ü ş ü n c e le r i n v e p r o b l e m l e r i n t a r t ı ş ı l m a s ı, o k u n ma s ı v e y a z ı l ma s ı b u t ü r d e n f a a l i y e t v e s t ra te j il e r d i r. K i ş i n in m a t e ma t i k d i li n i k o n u ş a b i lm e s i o n u n m a te ma t i k s e l d ü ş ü n c e s i n i n g e l iş m e s i n e k a t k ı d a b u l u n a c a k t ı r . A y r ı c a , p ro b l e m ç ö z ü m ü s ı ra s ı n d a v e y a b i r p r o b l e m i n i f a d e s i n d e m a te m a t i k d i l i k u l l a n a b i lm e b e c e ri s i v e y a f i z i k s e l y a d a s o s y a l b i r o l a y ı ma t e m a t i k k a v r a m la rl a if a d e e d e b i lm e b e c e r i s i k i ş i y i t o p l u m d a f a rk l ı b i r k o n u ma g e t i re c e ğ i m u h a k k a k t ı r. B u g e r ç e k y e n i m ü f re d a t ın h a z ı r l a n m a s ı s ı ra s ı n d a m u t l a k a ö n p la n d a t u t u lm a lı .
4 - Ö ğ r e n c i i y i b i r p r o b l e m ç ö z ü c ü o l a r a k y e t i ş t i r i l m e l i
P r o b le m ç ö z ü m ü ö y l e b i r y ö n te m d ir k i o n u n v a s ı ta s ı y l a ö ğ r e n c i m a t e m a ti ğ i n g ü c ü n ü k e ş f e d e r v e k u l la n ı r. P r o b l e m ç ö z m e b e c e ri s i n i
g e l i ş t i r me k i ç i n p ro b l e m l e r ö ğ r e n c i n i n i l g i s i n i ç e k e n t ü r d e n o l ma l ı.
Ö y l e k i ö ğ r e n c i y i u z u n s ü r e u s a n d ı r ma d a n m e ş g u l e t m e l i. B u n u n iç i n P i a g e t ' n i n d i s e q u il i b r i u m t e o r i s in e u y g u n p r o b l e m le r ü re t il e b i li r. B u t ü r p r o b le m l e r d e d a h a ç o k ö ğ r e n c i n i n m e v c u t b i l g i v e te c r ü b e s i i le b a ş la n g ı ç t a ç e li ş k i l i g ib i g ö r ü n e n y a p ıl a r v a rd ı r . Ö ğ r e n c i b ö y le p r o b l e m l e r i ç ö ze rk e n a y n ı za m a n d a ö n c e k i b i l g i l e ri n i n d e d o ğ r u l u ğ u n u t e s t e d e r, y e n i v a r s a y ı m la r k u r m a im k â n ı b u l u r. O k u l m a t e m a ti ğ i n d e y e r a la n p r o b le m le r ö ğ r e n c in i n o a n d a k i s e v i y e s i n i n ç o k a l t ı n d a v e y a ç o k ü s t ü n d e o lm a m a l ı. A k s i d u r u m , ö ğ r e n c i n i n p r o b l e m ç ö z ü m ü f a a l i y e t i n e k a rş ı i l g i s i n i n a za l ma s ı n a n e d e n o l u r .
B u a ma ç l a r d o ğ r u l tu s u n d a h a z ı r la n a n b i r p ro g r a m i le h e r ö ğ r e n c i n i n , m a te m a t i ğ i n d e ğ e ri n i ö ğ r e n m e s i , m a t e ma t i ğ i ö ğ r e n e b i l e c e ğ i n e in a n ma s ı , m a te m a t i k s e l p r o b l e ml e r i ç ö z e b i l m e s i, m a t e m a ti k s e l il e ti ş i m i ö ğ re n me s i a ma ç l a n a ra k y o la ç ı k ıl m ı ş o l a c a k tı r.
Z i r a ü lk e m i z d e k i m a t e m a t i k e ğ it i mi n d e k i s o r u n e ğ i t i mi n n i t e l i ğ i i le i l g i l i d i r . M a t e ma t iğ i b e l l i ş a b lo n l a ra u y g u l a n a c a k f o r m ü ll e r y ı ğ ı n ı o l a r a k ö ğ re ti l me y e d e v a m e tt i ğ i m i z s ü re c e d e s o r u n l a r ı m ı z a z a lm a y a c a k t ı r . H a r c a n a n o n c a z a m a n v e i n s a n g ü c ü n e r a ğ me n i ş te g e l i n e n n o k ta d a n k i m s e me m n u n d e ğ i l d i r . M i l l i E ğ i t i m B a k a n lı ğ ı d a h i m e d y a d a k i t a b i rl e “ s ı f ı rc ı ö ğ r e n c i l e r ” i n d u r u m u n u i z a h e d e r k e n z o r l a n ma k t a d ı r . Ç ü n k ü o rt a d a g e r ç e k t e n a c ı b i r ta b l o va r d ı r. O h a l d e b u g ü n y a p ı l m a s ı g e r e k e n e ğ it i m s i s t e m i m i z i e n b a ş ta n , b ü tü n ö ğ e l e r i y l e g ö z d e n g e ç i r me k o la c a k tı r. Ö ze l li k l e m a te m a t i k te b a ş a r ı o l ma n ı n n e a n l a m a g e l d i ğ i n i, m a te m a t i k ö ğ r e t im in i n a ma ç v e h e d e f l e r i n i y e n id e n t a n ım l a m a l ı v e t e s p i t e t me l i y i z . B u y e n i d e n t e s p i t i le , y a r ı n ı n o k u l la r ı i ç i n ma t e m a ti k t e a r z u e d il e n u y g u n ö ğ r e n me s o n u ç l a r ı n ı n ç e rç e v e s i n i ç i z me y e ç a l ı ş m a l ı y ı z.
B u a ş a m a d a y a r a r la n ı l a c a k e ğ it i m a ra ş t ı rm a la rı n a ö n e m li r o l d ü ş m e k t e d i r . F a k a t o k u l l a r ı m ı z d a u y g u l a n a n m a t e m a ti k p ro g r a m la r ı n ı n e t k i l i v e y e t e r 1 i o l u p o l ma d ı ğ ı k o n u s u n d a ya p ı l m ı ş a ra ş tı r m a s a y ıs ı ç o k d e ğ i l d i r . Ü l k e g e n e l i n d e ya p ı la n a r a ş t ı r m a l a r d a h iç yo k g i b i d i r .
M a t e ma t ik e ğ i t i m i n d e k i s o r u n l a r ı o rt a y a ç ı k a r ma k v e s a ğ l ı k l ı s o n u ç l a ra u l a ş a b i l m e k i ç i n p e k ç o k a r a ş t ı rm a n ı n y a p ı l m a s ı v e b u a r a ş t ı rm a l a r ı n o r t a k y ö n l e r in i n t e s p i t e d il m e s i g e re k m e k t e d i r. B u ç a l ı ş m a d a O r t a ö ğ r e t im M a te m a t i k Pr o g r a m ı n ı b u k o n u d a y a p ıl a n a r a ş t ı rm a l a r ı n b u l g u la r ı ı ş ı ğ ı n d a d e ğ e r le n d i r m e k v e o r ta k b u l g u l a r d a n h a re k e tl e ç ö z ü m s u n m a k a m a ç l a n mı ş t ır .
1. 2 Araştırmanın Amacı
Bu araştırma ile ge ne l ortaö ğretim ku rumla rı 9. sınıf Mate ma tik Eğitim Pro gramı’n ın de ğe rle ndirilme si amaçla nmıştır.
1. 3 Araştırmanın Önemi
Mate matik b ilişim toplu mu n in san ları iç in ed in ilmesi ge rek en te mel bilgi ve b e ce rile rde n b iridir. Oku lla rd a iyi bir şe kilde ö ğren ilme si ve öğre tilme si ö ne mli olan bu d ers iç in ha zırlanan p ro gra mların değişik ö ğe leri ba kımından inc ele nme si pek çok so ru nun c e va pla nd ırılma sına imkâ n sağla yac a ktır.
Uygulan ma k ta o lan ma te matik eğitimi prog ra mla rının ye te rli olup o lma dı ğı gü nü mü zd e ta rtı şıla n bir k onudu r. Yap ıla n mate matik e ğitimi so nu nda ö ğre n cilerde iste nen davra nışla rın me ydana ge lip ge lme diğinin ko ntro l e dilmesi, de ğerle n dirme ihtiya cın ı ge tirir.
Ma te matik p ro gramların ın va rsa yete rli o lma ya n yö nlerinin ve bu ye te rsizlik lerin sebe plerinin ve dü zeylerin in bilin me si a çısınd an d e ğe rle ndirme bü yük önem taşır.
Matematik p rogra mla rın ın de ğe rle nd irilme si so nu cu nd a e lde e d ile n bilgilerin bir a ra da ele alınara k gen e l bir d eğe rlen dirme ya pılma sı bu a lan da ça lı şma ya pac a k o la n a ra ştırma c ılara fa yd alı o laca ktır.
1. 4 Sayıltılar
Alan seçimi gibi öğrencilerin gelecekteki yaşamlarını etkileyecek bir tercih arifesindeki sınıf olan 9.sınıf eğitim programının özellikle alan seçiminde etkin bir ders olan matematik açısından değerlendirilmesinin eğitimin kalitesini arttıracağı varsayılmıştır.
1. 5. Sınırlılıkları
Bu çalışma lise matematik öğretim programının değerlendirilmesini amaçlayan araştırmalarla sınırlıdır.
1.6. Tanımlar ve kısaltmalar
B iSa: Bilgisa ya r
B iSaDME: Bilgisa ya r de ste kli ma tema tik eğitimi
B iTe : Bilgisaya r tekno lo jisi
He Ma : Hesa p Mak ine si
MEB : Milli Eğitim Ba kan lı ğı
MLO: Me slek Lise si O kulla rı
MÖ vE: Ma tematik öğre timi ve eğitimi
NCTM: N a t i o n a l C o u n c i l o f Te a c h e r s o f M a t h e m a t ic s
SaC eTe: Sayıla r ve C eb ir Te stleri
Te De ME: Te kno loj i d este kli ma te matik e ğitimi
BÖL ÜM II
2. LİTE RATÜR T ARAMASI
B u bö lü mde ilk ö nce ge nel o larak eğitim progra mı, eğitim p ro gra mının geliştirilme si ve d e ğe rle ndirilmes i kavra mla rı ü ze rin de d urulmu ş, de ğe rle ndirme modelle ri aç ıkla nmıştır.
2. 1. Eğitim programı
Eğitim k uru mla rın ın teme l gö re vi k aliteli b ir e ğitim-öğ re tim h izme ti gerç ek le ştirme ktir. Bu nun için eğitim faa liyetlerinin a yrın tılı o larak pla nla nma sı ge re kir. B öyle ce eğitim öğre tim sü re cin de k ullan ılac ak yö ntem ve tek nikle r, e ğitim tek nolojile ri, a raç ve ge reç ler b e lirle nir. Öğre nc ilerin da vran ı şla rın da is te ne n de ğişikliği me yda na ge tire b ilme amacıyla ka psa mlı ve a yrın tılı olara k ya pıla n öğre timi p lan la ma ve d eğe rlendirme ça lışma la rı, eğitim p ro gra m ta sarımı o la rak b ilinir. Bu tasa rım so nu cu nda orta ya ç ıka n eğitim p rogra mla rın ın u ygulan ması e ğitim sis te min in işle mesi de me ktir. Eğitim p ro gra mı ç ok k a psamlı olduğu için ç ok fa rklı tanımla r ya pılma k ta ve b u ta nımlar e ğitimc ilerin e ğitim a nlayışla rın a ve felse fe le rine göre de ğişmek ted ir.
B u ta nımla rdan ba zıla rı şun la rdır:
B azı eğitimcile r e ğitim pro gramla rını ge niş an lamda e le a lmışlar, b ir eğitim p rogra mın ın öğre nc ile rin ok ulun reh be rliğind e ki o ku l içi ve d ı şı tü m ya şa ntıla rı içe rmesi ge re kti ğini b elirtmişle rd ir (Erde n, 1 998, s:2 )
B azı e ğitim b ilimcile ri ise eğitim p ro gra mını b ir siste m olarak d üşü nmek te ve eğitim p rog ra mı, sistemi u ygulama k iç in insa nla r ve sü re ç le rle ya da i şle mlerin ya d a pe rso ne lin örgütle nmesi ile uğra şan b ir sistem o la rak tan ımla ma kta dırla r. Bir tak ım eğitim bilimc ile ri ise e ğitim progra mın ı ko nu a la nı ya da iç erik olarak d üşü nürler (De mire l, 1 99 7).
Ta ba (19 62, s: ll) eğitim p ro gramının şu ö ğe lerde n oluşma sı ge re ktiğini b elirtmiştir. He defle r ve h ed e f da vran ışla r, içe riğin se ç imi ve ö rgütle n me si, öğre nme ö ğre tme sü rec i ve h ed ef le rin d e ğe rle ndirilmesid ir.
De mire l,( 1 99 7)’e göre e ğitim p rog ra mı öğre ne ne oku lda ve ok ul
d ı şın da pla nla nmı ş e tk inlikler yo lu yla sa ğla na n ö ğren me ya şan tıla rı d üze ne ğidir.
Ertü rk (1 984 ) e ğitim progra mın ı ye ti ştirilme k isten e n bireyin ge çirme si d üşü nülen ya şa ntıla r o la ra k ta nımla mı ştır. Ertürk eğitim p ro gra mı ye rine yetişek ifa desini kulla nma ktad ır. Ye tişeği, öğre nc i a ç ısın da n "e ğitim ya şa ntıla rı d üze ni" , öğre tme n aç ısında n " eğitim d urumla rı d üzen i" ' ola ra k a dla ndırma ktadır.
Birç ok e ğitimci tarafın da n f arklı yönle ri vu rgu lan ara k tan ımı ya pıla n eğitim pro gramının e ğitimde iste nilen he de fle re va rılmasın da işe ya ra ma sı iç in ba zı n itelik le re de sa hip o lma sı ge re kme kte dir. Bu n ite likler e ğitimin da ha b ilimsel, ge leceğe yö ne lik ve so s ya l b ak ımdan d a ha fa yda lı olma sını s ağla r. Bu neden le bir eğitim progra mın da o lma sı ge re ke n n ite lik ler şunla rd ır;
1 - İş le vse llik : Öğre tile n bilgi ha ya tta geç e rli o lan işe ya rayan kon ula rı k a psa r.
2 - Esne klik: Bire y ve ç evre öze llikle rini, fiziki-psiko lojik ö zellik ler ve ö ğren me ba kımında n b ire yse l f arklılık la rı, bilim ve te 1 aıi ği dikk ate a lır. Oku lla rın a maçla rını ge rç e kle ştirme sini sa ğla r.
3 - To plumsa l d eğerlere ba ğlı o lma : Eğitim prog ra mı iç inde bu lu nd uğu to plumun id ea llerin i ve fe lsef esini yan sıtır.
4 - Eğitimcile re iyi bir ka yn ak o lma: Eğitim p ro gramı iyi b ir me tot o lma öze lliği taşımalıd ır.
5 - B ilimsellik: Eğitim p rogra mın da ki d ers ko nu la n değişme ve ge li şmele re uygu n olma lıdır.
6 - Uy gula na bilirlik : Eğitim p rogra mı gelişe n ve de ğişe n din amik b ir ya pıda olmalıdır
7 - Ama çla ra yöne lik olma : Eğitim pro gramı uy gula nd ık tan son ra u laşılması ge re ken ama çla ra u la şılma lıd ır.
8 - Eko nomik olma : Eğitim p rogra mı iç in de ye r a lan amaç la r, içerik, d e rslerde ku lla nılan yö nte mle r. a raç -gereç le r ve değe rlen dirme
te kn ik leri gib i faaliye tle rin ge rçek leşme sinin bir ma liye ti va rd ır.
B un la rın e kon omiye u ygun olması ge rekir. (He sap çıoğlu, 199 4, s: 77- 7 8, Çe t, 20 00 den alıntı).
Eğitim p ro gra mı ile ö ğre tim progra mı ka vra mı a ra sın da ki fa rk, ö ğretim progra mının de rsle ri ve de rs içe rikle rini iç ine alma sıdır.
Eğitim p rog ra mı ok ulda ve o ku l dışında p la nla nmış etkinlikle r yo luyla sa ğla na n öğre nme yaş an tıla rı d üzen e ği, öğre tim pro gramı ise b ire ye k a za nd ırılma sı dü şün üle n b ir d ersin ö ğr etimiyle ilgili tüm e tkinlikle ri k a psa ya n ya şa ntıla r düze ne ğid ir. Öğre tim p rogra mı iç ind e ye r ala n ve d e rsle ilgili olan e ğitim faa liyetlerinin siste ma tik bir şe kilde d üze nlen mesi de ders p ro gra mı ka psa mı içe risinded ir. (De mire l, 1 997, s:6 )
2. 2. Program Geliş tirme
Eğitimc ile r öğre nc ile rin k i şise l ihtiyaç ları ve ilgile ri, ok ul d ı şın da ki ya şa ntıları ve oku lda ki ya şa ntıla rı ile u ygun o lan en iyi ö ğren me çe vre lerin i ka p sayan p ro gra mlan o lu şturma lıd ır. Mo de rn te kn oloj i top lumunda d eğişik lik le rin h ızla a rtma sı pro gra mla rda ye nilik ih tiyac ını orta ya ç ıka rmı ştır. İns an bilgisi ve ye ni iş ala nla rı h ızlı bir şe k ilde a rtma kta ve de ğişmek te ve öğre nc ile rin b u d eğişime u yu m sa ğlaya bilme leri için, e ğitimin asıl a ma cın ın n asıl ö ğren ile ceğini ö ğre n cile re öğre tme k olması ge rek me k te dir. Uzman lar ö ğren men in n asıl olaca ğı ha kk ın da ge niş b ir araştırma ya para k, eğitim p ro gra mların ı en iyi şe kilde dü zen le me lidir (Macd on ald, 1 971 ).
Eğitim p rog ra mın ın a ma ç, içe rik, öğre nme -ö ğretme süreci ve d eğe rlen dirme ö ğe le ri arasın da sü re kli bir ili şki va rdır. Eğitim p ro gra mların ın planla nma sı, u ygulan ması, de ğerle n dirilme si ve bu d e ğe rle ndirme so nucu na göre e ğitim progra mı içerisin de ye r a lan ö ğe ler a ra sındak i ilişk ile rin ye n id en düze nlen mesi sürec ine p ro gra m ge li ştirme den ir.
Pro gra m ge liştirme, ha zırla nmış bir progra mın a raştırma cı b ir ya klaşımla uygula mad a ge liştirilme sidir. Eğitim p rogra mla rın ın u ygulan masında e n iyi so nu çla rı almak iç in ya pıla n e tkinliklerin tü mü
p ro gra m ge liştirme ka psamın a gire r (V arış, 1 996, s: 1 6).
Pro gra m ge liş tirme ye yön elik ik i te me l ya kla şım va rd ır (Er de n, 1 99 8, s:4 -5):
1- E ğitim pro gra mı b ir siste m ola ra k e le a lınır ve p ro gra m o rta k bir amaca h izme t etme k iç in o rga n ize olmuş öğe le rin ka rma şık b ir b ütün ü ola ra k ka bu l ed ilir. Bu na gö re progra m ge liş tirme o bj e ktif, e vre nse l ve ma n tıklı o lma lıd ır. B u ya kla şımı sa vu nanla r eğitim a maçla rının ön ce den be lirlen ip, aç ılılık la orta ya kon ab ile ceğini sa vunma kta dır. İçerik, to plum ve öğre nc i öze llikle ri ama çla rın ın b e lirle nme sinde d ik ka te alınmalıd ır. Amaç la r b elirle nd ik te n son ra, iç e rik, yö nte m ve öğre nme o rta mı b elirle nir. De ğe rle nd irme ile de a maçla ra ula şma derece si be lirle nir.
2 - Ö ğre nc i ve e ğitim pro gramı süre ci ö ne mlidir. B u ya klaşıma göre e ğitimin tü m son uç la rı ve süreç leri önce de n b ilineme z. Sü reç a mca, a maç öğren cile rin ih tiyaç ve eyle mlerin e gö re belirlen ir. Bu görüşü sa vu na nla r esn ek, prob le m ve öğre nc i faaliye tle rinin merke zde o lduğu pro gramla rı ö ne rme kted irler. Uzma n görüşü nde n ç ok öğ re nc i ve öğre tme n görü şleri, duygu ve dü şün cele ri, kişisel te rc ihle ri p ro gra m ile ilgili a lına ca k ka ra rla rı e tkile r.
Pro gram geliştirme, va r o la n progra mı u ygularke n ya pılan a raştırma la rla ge liştire re k, öğre nc ilerde o lma sı iste nen da vra nı ş d e ğişik liğin i ge rç e kle ştirme k o lmalıd ır. Pro gram geliştirme o bje ktif ve rile rin e lde e dilme sini ge re ktire n uygu la ma lı bir a ra ştırma sü rec id ir.
B ir progra mın ge liştirile b ilmesi iç in ön ce likle pro gramın k ap sad ığı tü m fa ktörle rin, öğre tme n-öğre nc i, ok ul, çevre , a raç, ge re ç vb.
ge li şmes i gerek ir.
Pro gra m ge liştirme e tkinlikle rinin pla nla nma sı a şa masın da, ü lke e ğitimin in ve programı ge liştire cek ku rumu n ge ne l amaç la rın ın in celen mesi, programın uygu la na c ağı to plumun ve e ğitilec ek b ire yle rin ince le nme si ve öze l a maç la rın be lirle nme si e tkinliklerine
ye r verilir. Y ürü tme, pla nlama aşamas ın ın uygu la ma ya ge ç irild i ği a şamad ır (Altun, 1 99 1, Çe t 200 02 de n alın tı s1 7-1 8).
Pro gra m ge liştirmed e d eğe rlen dirme sürec i öne mli bir ye r tutar.
Öze llik le a lan a ra ştırmala rı progra mda ge liştirilmesi gereke n ö re lerin b e lirle nme si aç ısınd an ön em a rz e de rle r. Y ap ıla n araştırma ların d e va mlılığı progra m ge liştirme nin de de vamlılığın ı sağlaya n b ir sü re ç tir.
2. 3. Program Değerlendirme
Eğitim ge le c e k ne sille ri top lumda ki ye rlerine h azırlar ve e ğitimc iler eğitimin ge re k tird i ği he de fle ri, araç-ge re ç ve öğre tim p ro gra mların ı hazırla ma k ta n kaçına mazla r. Progra m d eğ e rlen dirme e ğitimc ilere ve e ğitim ha k kında ka rar ve re ce k o la n k işile re eğitimin n ite liği h ak kınd a e ğitim siste minin he r dü ze yin de bilgi verir.
Ge li ştirilmesi gere ke n progra m ve na sıl geliştirilme si ge re kti ği h a kkınd a ka ra r ve rmek pro gra m de ğe rle ndirme nin amac ıd ır.
Eğitimc iler progra m içeri ği öğre tim me totları araç gereç seç imi, to plumun ihtiya çla rını k a rşılayaca k bireyle rin ye tişme si vb . ko nu la rla ilgili olma lıdırla r. Oku lla ra ve ö ğre tmen le re ve rile n p ro gra m ne ka dar iyi o lu rsa e ğitimin ka lite si de o ka dar iyi o lu r.
Pro gram ge liştirme e ğitimin h e de fle rini ve bu h ed eflerin o luşturduğu ö ğre ni m iç e riğin in uygun bir şe kilde se çilmesin i k ap sa r.
Pro gra m d eğerlen dirme nin amac ı isten ile n h edeflere ulaşma d erece sini b e lirle mektir. B ir eğitim p ro gra mı b irç ok yönd en de ğe rle nd irile bilir.
Eğitimc iler b ir p ro gra mı de ğerle n dirirk en p olitik ve ek on omik yön ünd e n ço k e ğitim yö nü nde n d eğe rl en dirirle r. Da ha iyi p ro gra m d e ğe rle ndirme me totla rına ih tiyaç d uyulması p ro gra m d eğe rlen dirme k on usun da ki ge li şme le ri h ızla nd ırmıştır. De ğe rle ndirme metotla rı te stle r, a nke tler, gözlemler vb. he de fle rin başa rısı ha k kınd a ka nıt to plama k iç in ge re klidir (Golby, 1 97 5).
Eğitim p ro gra mını d e ğe rle ndirme ne de nle ri (R on ald, 1 989, s: 2 38, Çe t, 2 00 2’d e n a lıntı, s:14):
