Özel Gider İndirimine Konu Olan Harcama Belgeleri ve Adlarına Belge Düzenlenecek Olanlar

ÖZEL GİDER İNDİRİMİ UYGULAMA REHBERİ

İçindekiler

Sayfa No.

I Genel Açıklama 3

II Özel Gider İndiriminden Yararlanacak Olan Ücretliler 3 III Özel Gider İndirimine Konu Olan Harcamalar

1) Eğitim Giderleri 2) Sağlık Giderleri 3) Gıda Giderleri 4) Giyim Giderleri 5) Kira Giderleri

a) Peşin ödenen kiralarınn özel gider indirimi karşısındaki durumu b) Gerçek kişilere ödenen kiralar nasıl belgelendirilecek ?

c) Kiraya verenin gelir vergisi beyannamesi verip vermemesi özel gider indirimi açısından sonucu etkiler mi ?

d) Bankamatikler aracılığıyla yapılan kira ödemeleri özel gider indirimi kapsamında mıdır ?

e) Kamu kurumlarına yapılan kira ödemeleri özel gider indirimi kapsamında mıdır ?

f) Yurtdışındaki konutlar için ödenen kiralar özel gider indirimi kapsamında mıdır ?

g) Eş adına ödenen kira ödemeleri özel gider indirimi kapsamında mıdır?

4

IV Özel Gider İndirimine Konu Olan Harcama Belgeleri ve Adlarına Belge Düzenlenecek Olanlar

A. Harcamaların Özel Gider İndirimine Konu Olabilmesi İçin, Aranılacak Şartlar 1) Harcamanın Türkiye’de yapılmış olması

2) Harcamaların gelir ve kurumlar vergisine tabi olan mükelleflerden alınan belgelerle tevsik edilmesi

3) Harcamaların, ücretlinin kendisi, eşi ve çocukları tarafından ve kendi ihtiyaçları için yapılmış olması

a) Çocuk tabiri kimleri ifade etmektedir.

B. Özel Gider İndirimine Konu Olacak Harcama Belgeleri

1) Tutarı 250 milyon lirayı aşan yazarkasa fişleri özel gider indirimi açısından geçerli bir belge midir ?

2) Kurumlar vergisinden muaf kurumlarca düzenlenen belgeler geçerli midir?

3) Gerçek kişilere ödenen kiraların belgelendirilmesi C. Adlarına Harcama Belgesi Düzenlenecek Olanlar

C. Harcama Belgesinde Birden Fazla Harcama Çeşidinin Yer Alması

9

9

11

V Özel Gider İndirimi Uygulaması

1) Ücretlilerin harcama belgelerini biriktirmesi ve işverene ibrazı

12

2) Özel gider indirimine ait bildirimin doldurulması 3) İşverenlerce yapılacak işlemler

4) Özel Gider İndiriminden doğan vergi farkının muhtasar beyanname ile beyanı ve bu farkın ücretlilere ödenmesi

5) Emeklilik nedeniyle işten ayrılan veya ölen ücretlilere uygulanacak özel gider indirimi

6) Bir işyerinde çalışmakta iken işten ayrılan ve başka bir işte ücretli olarak çalışmayanlar hakkında özel gider indirimi uygulaması

7) İşveren değiştiren ücretlilerde özel gider indirimi uygulaması

8) 01.01.2003 tarihinden itibaren işveren değiştiren veya işten ayrılan ücretlilerde özel gider indirimi uygulaması

9) Aynı zamanda birden fazla işverenden ücret alan ücretlilerde özel gider indirimi uygulaması

10) Üçer aylık dönemlerde muhtasar beyanname veren işverenlerce özel gider indirimi ile ilgili yapılacak işlemler

11) Yıllık beyanname veren ücretlilerde özel gider indirimi uygulaması 12) Ücretini yabancı bir memleketteki işverenden alan ücretliler

13) 31 Aralık veya daha önceki tarihlerde mükellefiyeti sona eren işverenler yanında çalışmış olan ücretlilerde özel gider indirimi uygulaması

VI Özel Gider İndirimine İlişkin Diğer Hususlar

1) Uluslararası sularda çalışan hizmet erbabı ile transfer ücreti alan sporculara ait özel gider indiriminden doğan vergi farkının hesaplanması 2) Yıl içinde istisna muafiyet ve indirimler nedeniyle vergi matrahı

doğmadığı için ücretlerinden vergi kesilmeyenlerin durumu 3) Özel şirkette çalışan emeklilerin durumu

4) Özel gider indirimi nedeniyle tevkif suretiyle kesilerek ödenmesi gereken gelir vergisinin eksik hesaplanması halinde uygulanacak cezai müeyyideler

5) Özel gider indiriminden doğan vergi farkının en son mahsup edileceği süre

18

VII Özel Gider İndirimi Kapsamına Girmeyen Harcamalar 19 VIII Özel Gider İndiriminden Doğan Vergi Farkının Hesaplanmasına İlişkin Örnek 20 IX Özel Gider İndiriminden Doğan Vergi Farkının Muhasebe Kayıtları 21 X Ekler

- Özel Gider İndirimine Ait Bordro - Özel Gider İndirimine Ait Bildirim

23

I Genel Açıklama

Gelir Vergisi Kanunu’nun 63 üncü maddesine eklenen 5 numaralı bent ile 01.05.1994 tarihinden itibaren ücret geliri elde edenler için ‘Özel Gider İndirimi’ müessesesi getirilmiştir.

Özel Gider İndirimi ‘Ücret geliri elde eden mükellefin kendisi, eşi ve çocukları (kendisiyle birlikte oturan veya nafaka verilmek suretiyle geçimi sağlanan çocukları) ile ilgili eğitim, sağlık, gıda, giyim ve kira harcamalarının yıllık toplam tutarının 1/3 ünü, harcamanın yapıldığı yıla ait ücretlerinin yıllık vergi matrahının %35’ ini geçmemek üzere vergi matrahından indirmeleri’ şeklinde uygulanan bir müessesedir.

Böylece, ücretlilerden kesilecek gelir vergisi azalacak ve mahsup edilen bu tutar kadar, ücretlilere net artış sağlanmış olmaktadır.

Maliye Bakanlığı, kanunla kendisine verilen yetkiye dayanarak özel gider indiriminin uygulamasına ilişkin usul ve esasları belirlemek üzere 176, 178, 182, 190 ve 218 seri numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliğlerini yayımlamıştır. Bu tebliğlerde yapılan açıklamalar çerçevesinde özel gider indirimi uygulaması aşağıdaki gibi olacaktır.

Diğer taraftan 4842 Sayılı Kanununla yapılan düzenleme ile özel indirim ve özel gider indirimi uygulamaları kaldırılarak bunların yerine geçmek üzere ‘Ücretlilerde vergi indirimi’ başlığı altında Gelir Vergisi Kanunun mükerer 121. maddesinde düzenlemesi yapmıştır. Ayrıca sakatlık indirimi de özel gider indiriminin kaldırılmasına paralel olarak yeniden düzenlenmiştir. Bu düzenlemeler 01.01.2004 tarihinden itibaren yürürlüğe gireceğinden 2003 yılı boyunca özel indirim, sakatlık indirimi ve özel gider indirimi uygulamalarına eskiden olduğu gibi devam edileceğini hatırlatmak isteriz.

II Özel Gider İndiriminden Yararlanacak Olan Ücretliler

Özel gider indiriminden, ücretleri gerçek usulde vergilendirilen ücretliler faydalanabilecektir. Dolayısıyla gerçek ücretliler dışında kalan diğer ücretliler ile diğer gelir unsurlarına sahip olan gelir vergisi mükelleflerinin, ücret dışında kalan gelir unsurları için özel gider indirimi uygulamasından yararlanamaları mümkün değildir.

Birden fazla işverenden ücret geliri elde eden ücretliler, özel gider indirimine ait bildirimi ayrı ayrı verebilir ve her bir işveren kendi ödediği ücretlerin vergi matrahlarına, aşağıda açıklanan esaslara göre özel gider indirimi uygulayabilirler.

Diğer taraftan ücretleri gerçek usulde tespit edilmekle birlikte, ücretin vergilendirilmesinde tevkif usulü cari olmayan ve bu gelirlerini yıllık beyanname ile beyan eden ücretlilere, özel gider indirimi yıllık beyannameler üzerinden uygulanır.

Dolayısıyla, ücret gelirinin stopaj veya beyan yoluyla vergilendirilmesi, özel gider indirimi uygulaması açısından sonucu etkilemeyecektir.

III Özel Gider İndirimine Konu Olan Harcamalar

Gelir Vergisi Kanunu’nun 63/5 inci maddesinde belirtildiği üzere, ücretleri gerçek usulde vergilendirilen ücretlilerin kendilerinin, eş ve çocuklarının eğitim, sağlık, gıda, giyim ve kira harcamaları özel gider indirimine konu olacaktır. Ancak, indirime konu edilecek harcamanın Türkiye’de yapılması, gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzel kişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmesi ve bu belgelerin yasal süre içinde işverene verilmesi gerekir.

Bu harcamalara ilişkin ayrıntılı açıklama aşağıdaki bölümlerde yer almaktadır.

1) Eğitim Giderleri

Eğitim ve öğretim kurumları ile anaokulu, kreş ve dershanelere eğitim amacıyla yapılan ödemeler ile kurs ücretleri, kitap ve kırtasiye alımları için yapılan harcamalar, eğitim amacına yönelik alınan araç ve gereçler için ödenen bedeller (Özel ders veren öğretmenlerden alınacak serbest meslek makbuzları, özel gider indirimine esas alınacaktır).

Okullara veya okullara gidiş-geliş hizmeti veren mükelleflere ödenen taşıma (servis) ücretleri ile sürücü belgesi almak için sürücü kurslarına yapılan ödemeler de eğitim giderinin bir unsuru olduğundan özel gider indirimine konu edilebilecektir.

Türkiye’de bulunan öğrenci yurtları tarafından düzenlenen faturaların, mükellefin çocukları için Türkiye harcama yapılması koşullarını taşıması halinde özel gider indirimine konu harcama belgesi olarak dikkate alınması mümkün bulunmaktadır.

Spor okullarına yapılan ödemeler de eğitim harcamları kapsamında değerlendirileceğinden buna ilişkin faturaların özel gider indirimine konu edilebilicektir.

Üniversiteye giriş sınavlarına hazırlık, özel okul giriş sınavlarına hazırlık, yabancı dil kursları ile bu sınavlara yönelik olarak alınan dergiler özel gider indirimine esas alınabilir. Ancak diğer günlük gazeteler ile haftalık, aylık, yıllık yayınlanan dergiler, mecmualar bu kapsamda değerlendirilmemektedir.

Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı okulların okul aile birliğine veya okul koruma derneğine yapılan bağışlar, bu kurumların, kurumlar vergisinden muaf olması nedeniyle özel gider indirimine konu edilemez.

Yabancı ülkelerde eğitim veren kurumlardan alınacak belgeler, özel gider indirimi kapsamında geçerli belge olarak sayılmayacaktır.

Genel, katma ve özel bütçeli kurumlara yapılan eğitim harcamaları ile yurtdışında eğitim veren kurumlarca düzenlenen belgeler özel gider indirimi kapsamına girmemektedir.

Üniversitelere ödenen kayıt harçları ile üniversiteler tarafından öğrencilere eğitime yönelik olarak verilen ders kitapları için yapılan harcamalar eğitim gideri kapsamına

girmekte ise de, kurumlar vergisine tabi olmayan üniversitelerin Vergi Usul Kanunu’nda belirtilen belgeleri verememesi nedeniyle, üniversitelere yapılan harcamalar özel gider indirimi kapsamına girmemektedir. Ancak, kurumlar vergisine tabi olan özel üniversiteler tarafından verilecek belgeler ile bu üniversitelere ödenen paralar karşılığı alınan belgeler, özel gider indirimine konu edilebilecektir.

2) Sağlık Giderleri

Ücretlilerin kendileri, eş ve çocuklarının yaptığı ilaç masrafı, sağlık malzemesi ve hastane giderleri ile muayene, tahlil, ameliyat, fizik tedavi ve diş protez ücretleri, gözlük ve lens alımları gibi sağlık harcamaları özel gider indirimine konu teşkil edecektir.

Temizlik malzemeleri, makyaj malzemeleri, sağlık gideri kapsamında kabul edilmediğinden, bunlar için yapılan harcamalar özel gider indirimi kapsamına girmeyecektir. Ancak, doktor raporu ile kullanmak zorunda olunan ve cilt sağlığı için yapılan harcamalar, özel gider indirimine konu edilebilecektir.

Ücretlinin yaptığı sağlık harcamalarının bir kısmının işverenlerce karşılanması halinde, ücretlinin kendisi tarafından karşılanan harcama tutarı özel gider indirimine konu olacaktır.

Kısmen ücretli kısmen de işveren tarafından karşılanan sağlık harcamaları dolayısıyla tek belge alınması durumunda, ücretlinin ödediği kısmın özel gider indirimine esas alınabilmesi hususunda maliye bakanlığınca herhangi bir düzenleme yapılmamıştır.

Ancak, faturanın veya diğer belgelerin aslı işverende kalacağından bu gibi durumlarda fatura fotokopisinin işverence onaylanarak ücretlinin ödediği tutarın fatura üzerinde gösterilmesi ve sigorta şirketince düzenlenecek konuya ilişkin bilgi formu eklenmesi şartıyla ücretlinin yaptığı ödeme özel gider indirimine konu edilebilir.

Sağlık Bakanlığına ve üniversitelere bağlı hastaneler ile bunların döner sermayelerine yapılan sağlık harcamaları, anılan kurumların kurumlar vergisinden muaf olmaları nedeniyle özel gider indirimine konu edilemez.

3) Gıda Giderleri

Gıda giderlerinden, her türlü yiyecek ve içecek için yapılan harcamaların anlaşılması gerekir. Ancak, içecek giderlerinden sigara ve alkollü içkiler bu kapsamda değerlendirilmeyecektir.

Lokanta, kafeterya, kantin otel vb. yerlerde yiyecek ve içecekler için yapılacak harcamalar bu kapsamdadır. Otel ve benzeri konaklama yerlerinden alınacak belgelerde konaklama bedeli ile yiyecek ve içecek bedellerinin ayrı ayrı gösterilmesi halinde yiyecek ve içecek bedelleri için ödenen tutarlar özel gider indirimine konu edilebilecektir. Ancak, konaklama ve yiyecek-içecek bedellerine ilişkin olarak verilen belgede, yiyecek-içecek ve konaklama harcamalarının ayrı ayrı değil de toplam olarak verilmesi durumunda ise, bu belge özel gider indirimine dahil edilmeyecektir.

Evlerde beslenen hayvanların tüketimi için alınan yem, mama, vb. gıda maddeleri ile temizlik maddelerine ait harcamalar özel gider indirimine konu edilmeyecektir.

4) Giyim Giderleri

Giyim giderlerinden kumaş, hazır elbise, ayakkabı, şapka, iç çamaşırı, çorap, kemer gibi giyime müteallik her türlü malların satın alınması için yapılan harcamalar ile bunlara ilişkin dikim, tamir, onarım gibi harcamaların anlaşılması gerekir. Gelinlik alımı da giyime yönelik bir harcama olduğundan özel gider indirimi kapsamında değerlendirilmelidir.

Giyim eşyası ile ilgili olarak yapılan boyama işlemleri, onarım kapsamında değerlendirildiğinden bu gibi harcamaların özel gider indirimi kapsamına gireceği kabul edilmelidir.

Ancak, giyim eşyaları ile ilgili kuru temizleme giderleri veya bunlar için alınan temizlik maddelerine ilişkin harcamalar giyim giderleri kapsamında değerlendirilemeyeceğinden bu nevi harcamalar özel gider indirimi kapsamına girmeyecektir.

5) Kira Giderleri

İkamet edilen konut için yapılan fiili kira ödemesinin tamamı özel gider indirimine konu edilebilecektir.

Bu uygulamada kiranın defaten veya birkaç aylık veya aylık dönemler itibariyle ödenmesinin önemi bulunmamaktadır. Ancak, kira ödemesinin kapsadığı dönemin belgede belirtilmesi gerekmektedir.

a) Peşin ödenen kiraların özel gider indirimi karşısındaki durumu

Geçmişteki uygulamalara baktığımızda, ücretlinin, bir veya birkaç yıllık kirayı peşin ödemesi durumunda, yapılan ödemenin tamamının, ödemenin yapıldığı yılda özel gider indirimine konu edilebiliyordu. Yani, 2003 yılı içinde 2003 ve 2004 yıllarının kirası peşin olarak ödenirse, yapılan ödemenin tamamı 2003 yılı için özel gider indirimi kapsamına giriyordu. Ancak Maliye Bakanlığının 2000 yılında vermiş olduğu B.07.0.GEL.0.42/4214-734 no’lu muktezada, birden fazla takvim yılını kapsayan kira ödemelerinde, sadece ilgili yıla isabet eden kira tutarının özel gider indiriminde dikkate alınacağı belirtilmiştir. Buna göre, 2003 yılı içinde 2003 ve 2004 yıllarının kirası peşin olarak ödenirse, yanlızca 2003 yılı kira bedeline tekabül eden tutar özel gider indirimi kapsamında dikkate alınacaktır.

Yapılan kira ödemesinin özel gider indirimine konu edilebilmesi için gereken şartlardan biri de, bu ödemenin gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinden alınacak belgelerle tevsik edilmesidir.

b) Gerçek kişilere ödenen kiralar nasıl belgelendirilecek ?

Ancak, sadece gayrimenkul sermaye iradı nedeniyle mükellef olanların bu belgeleri düzenleme mecburiyeti bulunmamaktadır. Bu nedenle sadece gayrimenkul sermaye iradı nedeniyle mükellef olanlara yapılacak kira ödemelerinde fiş ya da fatura alınması mümkün olmayacaktır. Bu nedenle, gerçek kişilerden yapılan kiralamalarda,

♦ Banka aracılığıyla yapılan kira ödemelerinde banka dekontu,

♦ Kira ödemesinin nakden yapılması halinde ise ödemeye ilişkin mal sahibinin vereceği belge, kira sözleşmesinin bir örneği (kira sözleşmesi örneğinin noterden tasdikli olması gerekmemektedir.)

tevsik edici belge olarak kabul edilecektir.

Yukarıda belirtilen belgeler haricinde, kira kontratında yer alan (kiranın alındığına dair) bölümün mülk sahibi tarafından imzalanması ve bu kısmın işverene ibrazı halinde de yapılan kira ödemesi özel gider indirimine konu edilebilecektir.

c) Kiraya verenin gelir vergisi beyannamesi verip vermemesi özel gider indirimi açısından sonucu etkiler mi ?

Kiraya verenin elde ettiği gelir istisna tutarını aşmıyorsa, bu kişiler gelir vergisi mükellefi olmakla birlikte, bu mükellefler, Gelir Vergisi Kanunu’nun 85 inci maddesi uyarınca yıllık beyanname vermemektedirler. Bu nedenle, gerçek kişilerden yapılan kiralamalarda, kira geliri elde eden gerçek kişinin yıllık gelir vergisi beyannamesi verip-vermemesinin bir önemi bulunmamaktadır. Yapılan kira ödemesinin, yukarıda belirtilen belgelerden herhangi birisi ile tevsik edilmesi halinde, yapılan harcama özel gider indirimine konu edilebilecektir.

d) Bankamatikler aracılığıyla yapılan kira ödemeleri özel gider indirimi kapsamında mıdır ?

Bankamatik vasıtasıyla yapılan kira ödemelerinde, bu fişler üzerinde paranın kimin adına ve ne için yatırıldığı anlaşılamadığından, bankamatikler tarafından verilen fişler özel gider indirimi kapsamında değerlendirilmeyecektir.

e) Kamu kurumlarına yapılan kira ödemeleri özel gider indirimi kapsamında mıdır ?

Genel bütçeye dahil kurumların, kurumlar vergisi mükellefi olmaması nedeniyle, kamu kurum ve kuruluşlarına yapılan kira ödemeleri özel gider indirimi kapsamına girmemektedir. Ancak, kurumlar vergisine tabi olan iktisadi kamu müesseseleri ile, diğer müesseseselere ait lojmanlar için ödenen kira bedelleri, bu kurumların aldıkları kira karşılığı fatura düzenlemeleri halinde özel gider indirimine konu edilebilecektir.

f) Yurtdışındaki konutlar için ödenen kiralar özel gider indirimi kapsamında mıdır ?

Yapılan harcamanın özel gider indirimine konu edilebilmesi için gereken şartlardan biri de “harcamanın Türkiye’de yapılmış” olmasıdır. Bu nedenle yurtdışındaki konutlar için yapılan kira ödemeleri de özel gider indirimi kapsamına girmeyecektir.

g) Eş adına ödenen kira ödemeleri özel gider indirimini kapsamında mıdır?

Ücretlinin eşi adına düzenlenen kira kontratlarına ilişkin olarak ödenen kira bedelleri evlilik birliğinde müşterek bir harcama olduğundan özel gider indirimine konu harcama olarak değelendirilmesi mümkündür.

Ancak ikamet edilen konut için yapılan kira ödemesinin ücretli ve eş tarafından ayrı ayrı özel gider indirimine konu harcama olarak kullanılması mümkün değildir.

IV Özel Gider İndirimine Konu Olan Harcama Belgeleri ve Adlarına Belge Düzenlenecek Olanlar

A. Harcamaların Özel Gider İndirimine Konu Olabilmesi İçin, Aranılacak Şartlar

Yukarıdaki bölümde açıklanan harcamaların özel gider indirimine konu edilebilmesi için;

1) Harcamanın Türkiye’de yapılmış olması

Harcamaların özel gider indirimine konu edilebilmesi için Türkiye’de yapılmış olması gerekir. Dolayısıyla Türkiye’de yapılmayan (Yurtdışında yapılan) harcamalar özel gider indirimi kapsamına girmeyecektir.

2) Harcamaların gelir ve kurumlar vergisine tabi olan mükelleflerden alınan belgelerle tevsik edilmesi

Yapılan harcamanın özel gider indirimine konu edilebilmesi için bu harcamanın gelir ve kurumlar vergisine tabi olan mükelleflerden alınacak belgelerle tevsik edilmesi gerekir.

Kurumlar Vergisi Kanununun 7 nci maddesi veya kendi özel kanunlarında yer alan hükümlerde kurumlar vergisi muafiyeti tanınan kurumlardan yapılan harcamalar, özel gider indirimine konu harcama olarak kabul edilmeyecektir. Ancak, vergi muafiyeti tanınmamış vakıflar ile Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıfların iktisadi işletmeleri, kurumlar vergisine tabi olduğundan bu nitelikteki vakıfların iktisadi iletmelerine yönelik harcamalardan alınacak belgeler özel gider indirimine konu edilebilecektir.

Bu nedenle genel, katma ve özel bütçeli kurumlara yapılan eğitim, sağlık ve gıda harcamaları özel gider indirimine konu edilmeyecektir. Diğer bir ifade ile özel gider

indirimine konu olan harcamaların gelir ve kurumlar vergisine tabi olmayan kişi, kurum ve kuruluşlara yapılması halinde, bu harcamalar, özel gider indirimine konu teşkil etmeyecektir. Örneğin, sağlık bakanlığına ve üniversiteler bağlı hastanelerde yapılan sağlık harcamaları için bu hastanelerin döner sermayelerine ödenen paralar, Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okulların okul aile birliğine veya okul koruma derneğine yapılan bağışlar, Tüketim Kooperatiflerinde yapılan giyim ve gıda harcamaları, Ordu Yardımlaşma Kurumlarınca işletilen ordu pazarlarında yapılan harcamalar ilgili kurumların kurumlar vergisinden muaf olması nedeniyle özel gider indirimi kapsamına girmeyecektir.

Diğer taraftan, Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesinde yer alan istisnalardan yararlanan kurumlar ile bu maddenin 3946 sayılı kanunla değişmeden önceki hükümlerinde yer alan istisna uygulaması devam eden eğitim ve sağlık kurumlarına yapılan ödemeler (harcamalar), özel gider indirimine konu edilebilecektir. Bu kapsamda, Kurumlar Vergisinden istisna belgesi almış özel bir okuldan alınacak eğitim giderlerine ilişkin fatura ve ödeme kaydedici cihaz fişi özel gider indirimi uygulaması açısından geçerli kabul edilecektir.

Özel gider indirimi uygulamasına esas teşkil eden giderlere ilişkin kurumlar vergisine tabi olan kooperatifler tarafından düzenlenen harcama belgeleri özel gider indirimine konu olacak, ancak kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunmayan kooperatifler tarafından düzenlenecek belgeler ise özel gider indirimine konu olmayacaktır.

(19.01.1996 tarih veB.07.4.DEF.0.34.11.GVK-63/5(4509)-608)

3) Harcamaların, ücretlinin kendisi, eşi ve çocukları tarafından ve kendi ihtiyaçları için yapılmış olması

Yapılan harcamaların ücretlinin kendisi, eşi ve çocukları tarafından yapılması ve satın alınan mal ve hizmetlerin bunlar tarafından tüketilmesi gerekmektedir.

Ücretlinin ücreti ile mütenasip olmayan veya bunlar tarafından tüketilmeyen mal ve hizmetler özel gider indirimine konu teşkil etmeyecektir.

a) Çocuk tabiri kimleri ifade etmektedir ?

Çocuk tabiri, Gelir Vergisi Kanunu’nun 93 üncü maddesinde değişmeden önceki şekliyle; “mükellefle birlikte oturan veya mükellef tarafından bakılan (nafaka verrilmek suretiyle bakılanlar dahil) 18 yaşını doldurmamış evlatları ifade etmektedir.” şeklinde tanımlanmakta iken, bu madde 29.07.1998 tarihinde 4369 sayılı kanunla yürürlükten kaldırılmıştır. Bu nedenle, mükellefle birlikte oturan veya mükellef tarafından bakılan çocuklar 18 yaşından büyük olsa dahi bunlar tarafından yapılan harcamalar özel gider indiriminden yaralanabilecektir.

B. Özel Gider İndirimine Konu Olacak Harcama Belgeleri

Ücretliler özel gider indirimine konu olan harcamalarını, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinden alacakları şu belgelerle tevsik edeceklerdir.

a) Fatura

b) Serbest meslek makbuzu c) Perakende satış fişi

d) Ödeme kaydedici cihazlara ait satış (yazar kasa) fişi

1) Tutarı 350 milyon lirayı aşan yazarkasa fişleri özel gider indirimi açısından geçerli bir belgemidir ?

Mal ve hizmet alımları karşılığında verilen, perakende satış fişleri ile yazar kasa fişlerinin limiti, 2003 yılı için 350 milyon liradır. Bu tutarın aşılması halinde, fatura verilmesi ve alınması zorunludur. Bu nedenle, özel gider indirimine konu olan harcamalar karşılığında verilen perakende satış fişleri ile ödeme kaydedici cihaz (yazar kasa) fişlerinin 350 milyon lirayı geçmemesi gerekir.

Tutarı 350 milyon lirayı geçen mal ve hizmet alımları için alınan, yazar kasa fişleri ile perakende satış fişleri, Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre tevsik edici belge olarak kabul edilmediğinden, bu belgeler özel gider indirimi kapsamına girmemektedir.

2) Kurumlar vergisinden muaf kurumlarca düzenlenen belgeler geçerli midir ? Kurumlar Vergisinden muaf olan kurumların düzenleyecekleri belgelerde ve ödeme kaydedici cihazlara ait satış fişlerinde ‘Kurumlar Vergisinden Muaftır’ ibaresine yer verilmesi gerektiğinden, bu ibareyi taşıyan belgeler özel gider indirimine konu edilmeyecektir.

3) Gerçek kişilere ödenen kiraların belgelendirilmesi Bu konuda, III/5-b bölümünde gerekli açıklamalar yapılmıştır.

C. Adına Harcama Belgesi Düzenlenecek Olanlar

Özel gider indiriminden ücretleri gerçek usulde vergilendirilen ücretliler ile bunların eş ve çocukları yararlanacaktır. Bu nedenle, ücretlilerin kendileri, eş ve çocukları adına düzenlenen ve yukarıda açıklanan belgeler özel gider indirimine konu olacaktır.

D. Harcama Belgesinde Birden Fazla Harcama Çeşidinin Yer Alması

Bir harcama belgesinde birden fazla harcama çeşidinin olması halinde, özel gider indirimine konu olmayan harcamalar belge toplamından düşülerek indirime konu olacak harcama tutarı tespit edilecektir.

Ayrıca, aynı harcama belgesinde, indirime konu olan birden fazla harcama çeşidinin olması halinde ise, bu belge, belgede yazılı harcama çeşitlerinden tutarı en yüksek olan gruba dahil edilmelidir.

V Özel Gider İndirimi Uygulaması

1) Ücretlilerin Harcama Belgelerini Biriktirmesi ve İşverene İbrazı

Ücertliler, kendileri, eş ve çocukları adına düzenlenen harcama belgelerini 1 Ocak’tan başlayarak 31 Aralık tarihine kadar biriktireceklerdir.

Ücretliler bir yıl boyunca biriktirdikleri özel gider indirimine konu harcama belgelerini, ertesi takvim yılının 20 Ocak (20 Ocak 2004) tarihinin mesai saati sonuna kadar, Özel Gider İndirimine Ait Bildirim ile işverenlerine beyan edeceklerdir.

Bu bildirimde ücretliler, harcamalarının toplam tutarını ve bu tutarın 1/3’ünü hesaplayarak, bildirimde göstereceklerdir.

2) Özel Gider İndirimine Ait Bildirimin Doldurulması

Özel gider indiriminden yararlanacak ücretliler, özel gider indirimine konu olan harcama belgelerini, özel gider indirimine ait bildirimin arkasında yer alan bölüme gider grupları itibariyle yazacaklardır. Harcama belgelerinin adedi 50’den fazla ise, bu bölümün fotokopisi çekilerek belgelerin tamamının yazılabileceği kadar yaprak kullanılabilecektir.

Harcama belgelerinin yazılı olduğu yapraklardaki genel toplam, zarfın arka yüzünde yer alan genel toplam satırına yazılacaktır. Her bir gider çeşidine ait harcama belgelerinde yer alan tutarların toplamı da zarfın ön yüzündeki ilgili kısma yazılacaktır. Ayrıca zarfta yer alan bilgiler doldurulup, ücretli tarafından imzalanacaktır.

3) İşverenlerce Yapılacak İşlemler

İşverenler, ücretliler tarafından kendilerine ibraz edilen bildirim ve harcama belgelerini alarak, harcama belgelerinin geçerli olup-olmadığını, harcamanın özel gider indirimi kapsamına girip-girmediğini ve harcama toplamının ve bu toplamın 1/3’ünün doğru beyan edilip edilmediğini, ayrıca, harcama tutarının ilgili ücretlinin 2003 yılı gelir vergisi matrahının %35’ini aşıp-aşmadığını kontrol edeceklerdir.

İşverenler, kendilerine ibraz edilen özel gider indirimine ait bildirimde yer alan harcama tutarlarını da dikkate alarak, Özel Gider İndirimine ait bordroyu Ocak ayı sonuna kadar düzenlemek zorundadırlar. Bu bordrolarda, her bir ücretli için, ücretlinin yararlanacağı gelir vergisi farkının ayrı ayrı hesaplanarak, bordroda gösterilmesi zorunludur.

‘Özel Gider İndirimine Ait Bordro’ fiilen çalışan ücretliler, emekli olanlar, işten ayrılan ancak başka bir işveren nezdinde çalışmayanlar ile ölenler için ayrı ayrı düzenlenecektir.

İşverenler, kendilerine ibraz edilen bildirim ve harcama belgelerini 5 yıl saklamak ve istenildiğinde, vergi incelemesine yetkili olanlara ibraz etmek zorundadırlar.

4) Özel Gider İndiriminden Doğan Vergi Farkının Muhtasar Beyanname İle Beyanı ve Bu Farkın Ücretlilere Ödenmesi

İşverenler, ücretlileri için ötedenberi uygulandığı şekliyle ücret bordrolarını düzenleyecekler ve bu bordrolarda tevkif edilen gelir vergisini göstereceklerdir.

İşverenler, ücretlilerinin ücretlerinden tevkif suretiyle kestikleri vergileri, eskiden olduğu gibi yine muhtasar beyanname ile beyan edeceklerdir.

Ayrıca, işverenler halen çalışmakta olan ücretlileri ile ilgili olarak düzenleyecekleri özel gider indirimi bordrosunda, her ücretli için özel gider indiriminden doğan gelir vergisi farkını da hesaplayacaklardır.

İşverenler, Ocak ayı sonuna kadar düzenleyecekleri özel gider indirimine ait bordroda yer alan gelir vergisi farkını, 1 Şubat tarihinden itibaren ücretlilerine ödeyecekleri ücretlerin gelir vergisinden mahsup edilecektir.

Bu mahsup işlemleri, her biri ücretli için ayrı ayrı hesaplanacaktır. Bir ücretliye ait mahsup edilecek vergi, diğer ücretlilerin vergileriyle ilgilendirilmeyecektir.

İşverenler, özel gider indiriminden doğan vergi farkının o ayda mahsubu yapılan toplam tutarını da muhtasar beyannamenin ilgili satırında göstereceklerdir. Bu tutar, muhtasar beyannamede yer alan tevkif suretiyle kesilen vergiler toplamından mahsup edilecek ve kalan tutar işveren tarafından ilgili vergi dairesine ödenecektir.

Mahsubu yapılan vergi farkı, işverenlerce en geç o aya ait muhtasar gelir vergisi beyannamesinin verilme süresinin sonuna kadar ücretlilere ödenecektir. Bu sürede ödenmeyen vergi farkı, işverenlerce muhtasar beyanname üzerinden eksik beyan edilmiş ve ödenmemiş gelir vergisi olarak addolunacaktır.

Ücretlilere ödenecek gelir vergisi farkının o ayda ilgili ücretlinin ücretinden yapılan tevkifattan fazla olması durumunda, tevkif edilen gelir vergisini aşan tutar, izleyen aylara ait hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecektir.

5) Emeklilik Nedeniyle İşten Ayrılan veya Ölen Ücretlilere Uygulanacak Özel Gider İndirimi

Emeklilik nedeniyle işinden ayrılan ücretliler, 1 Ocak tarihinden başlayarak işlerinden ayrıldıkları tarihe kadar biriktirdikleri özel gider indirimine konu olan harcama belgelerini, yukarıda açıklanan esaslar ve süreler dahilinde işverene bildireceklerdir.

Ölüm nedeniyle işten ayrılan ücretlilerin varislerinden bir tanesi (kendisi ve diğer varisleri adına) yine yukarıda açıklanan şekilde 1 Ocak’tan ölüm tarihine kadar olan harcama belgelerini murisin işverenine ibraz edebilecektir.

Emekli olan veya ölenlerin özel gider indiriminden doğan gelir vergisi farkları, Ocak ayına ait olup, 20 Şubat akşamına kadar muhtasar beyanname ile beyan edilen tevkif suretiyle kesilen vergilerden mahsup edilecektir.

Bu mahsuba rağmen arta kalan özel gider indiriminden doğan vergi farkının bulunması halinde bu fark, muhtasar beyanname veren işverene, vergi inceleme raporuna dayanılarak, vergi dairelerince nakten iade edilecektir.

Mahsup edilen vergi tutarları işverenlerce 20 Şubat akşamına kadar hak sahiplerine nakden ödenmesi zorunludur. Diğer taraftan, iadenin vergi dairesinden bu tarihten sonra alıınması halinde, vergi farkı, hak sahiplerine alındığı tarihten itibaren 3 gün içinde ödenecektir.

6) Bir İşyerinde Çalışmakta İken İşten Ayrılan ve Başka Bir İşte Ücretli Olarak Çalışmayanlar Hakkında Özel Gider İndirimi Uygulaması

Bir işveren nezdinde çalışmakta iken bu işyerinden ayrılıp, bir daha ücretli olarak çalışmayan ücretliler, biriktirdikleri özel gider indirimine konu harcama belgelerini yukarıda açıklanan esaslar dahilinde 21 Ocak tarihinin mesai saati sonuna kadar işverenlerine ibraz edeceklerdir.

Bu ücretlinin işten ayrılma tarihinden sonraki dönemlere ait yani ücret gelirini elde ettiği tarihle ilişkilendirmeksizin ücret gelirinin elde edildiği takvim yılı içinde yapılan harmalara ait belgelerin de özel gider indirimine konu edilebilmesi mümkündür.(B.07.4.DEF.0.34.II/GVK-63/5)

İşverenler, hesaplanan gelir vergisi farkını, özel gider indirimine ait bordroda göstermek, Şubat ayı içinde nakten ödemek ve ödemeye ait belgeyi saklı tutmak kaydıyla Şubat ayı veya takip eden ayların muhtasar beyannamesi ile ücretlerle ilgili tevkif edilerek beyan edilen gelir vergisinden mahsup edebileceklerdir. Bu işlemin yapılabilmesi için bu işverenlerin yıl içinde tevkif ettikleri vergileri vergi dairelerine ödemeleri şarttır.

7) İşveren Değiştiren Ücretlilerde Özel Gider İndirimi Uygulaması

Bir işveren nezdinde ücretli olarak çalışmakta iken, bu işverenden ayrılarak başka bir işveren nezdinde çalışan ücretliler, işveren değiştirdiği takvim yılına ait özel gider indirimine ait bildirimi, en son çalıştığı işverene verecektir.

Ancak, bu ücretliler, daha önce çalıştığı işyerinde kendilerine ödenen ücretlerin vergi matrahını, bu matrahtan kesilen gelir vergisini ve bu vergilerin ilgili vergi dairesine yatırılmış olduğunu gösterir bir belgeyi alarak, bu belgeyi de en son çalıştığı işverene ibraz etmek zorundadır. En son çalıştığı işveren, bu belgeleri de dikkate alarak, genel esaslar çerçevesinde işlem yapacaktır.

8) 01.01.2004 Tarihinden İtibaren İşveren Değiştiren Veya İşten Ayrılan Ücretlilerde Özel Gider İndirimi Uygulaması

Öteden beri çalışmakta iken 01.01.2004-19.01.2004 tarihleri arasında işveren değiştiren veya işten ayrılan ücretliler, 01.01.2003-31.12.2003 tarihleri arasında özel gider indirimine konu olan harcama belgelerini, özel gider indirimine ait bildirimde yer alan bilgiler doğrultusunda doldurarak, bu bildirim eki ile birlikte 20 Ocak 2004

tarihine kadar 01.01.2004 tarihinden önce nezdinde çalıştıkları işverenlerine vereceklerdir.

20 Ocak 2004 tarihinden sonra işten ayrılan ücretliler (Başka bir işveren nezdinde çalışmaya başlasın veya başlamasın) özel gider indirimine ait bildirimi işverenlerine vermiş olacaklarından, bunlar ayrıca herhangi bir işlem yapmayacaklardır.

9) Aynı Zamanda Birden Fazla İşverenden Ücret Alan Ücretlilerde Özel Gider İndirimi Uygulaması

Ücretlilerin aynı zamanda birden fazla işverenden ücret alması halinde, her bir işverene, özel gider indirimine ait bildirimi vermesi mümkündür.

Her bir işveren kendi ödediği ücretlerin vergi matrahlarına, yukarıda açıklanan esaslara göre özel gider indirimi uygulayacaktır.

10) Üçer Aylık Dönemlerde Muhtasar Beyanname Veren İşverenlerce Özel Gider İndirimi İle İlgili Yapılacak İşlemler

Üçer aylık dönemlerde muhtasar beyanname veren işverenler, Kasım, Aralık ve Ocak aylarına ait muhtasar beyannamelerini 20 Şubat akşamına kadar vereceklerdir.

Bu işverenler, halen çalışmakta olan ücretliler ile emekli olan, işten ayrılan ve ölenlere ait özel gider indiriminden doğan vergi farkını, 20 Şubat akşamına kadar vereceği muhtasar beyanname ile beyan edeceği vergiden, yukarıdaki bölümde açıklanan esaslara göre mahsup edecekler ve hak sahiplerine ödeyeceklerdir.

11) Yıllık Beyanname Veren Ücretlilerde Özel Gider İndirimi Uygulaması

- Ücretlerini yabancı bir memleketteki işverenden doğrudan doğruya alan hizmet erbabı,

- Gelir Vergisi Kanununun 16 ncı maddesinde yazılı istisnadan faydalanmayan yabancı elçilik ve konsolosluk memur ve hizmetlileri,

- Maliye Bakanlığınca yıllık beyanname ile bildirilmesinde zaruret görülen ödemeleri elde edenler.

gelirlerini, yıllık beyanname ile bildirirler.

Ücretlerini yıllık beyanname ile beyan etmek zorunda olan ücretlilerde, hesaplanan özel gider indiriminden doğan vergi farkı, bunların yıllık beyanname ile beyan ettikleri gelir vergisi tutarından mahsup edilir.

Ücretlerini yıllık beyanname ile beyan etmek zorunda olan ücretlilerin verdikleri yıllık gelir vergisi beyannamesine, diğer kazanç ve iratlarını da dahil etmeleri halinde, özel gider indirimi sadece vergi tevkifatı cari olmayan ücretlerin vergi matrahına uygulanacaktır. Bu nedenle, toplam matrah içindeki bu ücretlere ait matrah kısmı ayrılacaktır.

II bölümde açıklandığı üzere, tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş olmak kaydıyla birden fazla işverenden ücret geliri elde edenler tutarı ne olursa olsun bu gelirleri için beyanname vermeyecekler ve diğer gelirleri için beyanname verseler dahi ücret gelirlerini bu beyannamelere dahil etmeyeceklerdir.

12) Ücretini yabancı bir memleketteki işverenden alan ücretliler

Ücretini yabancı bir memleketteki işverenden doğrudan doğruya alan ücretliler, düzenleyecekleri gelir vergisi beyannamesinde, özel gider indirimini ücretlerin gayrisafi tutarından tenzil edebileceklerdir.

Ücretini yabancı bir memleketteki işverenden doğrudan doğruya alan (C)’nin, 2003 yılı gelirlerine ait bilgiler aşağıdaki gibidir;

Gelir vergisi matrahı :9,400,000,000 TL

Özel gider indirimine konu olan harcamalar tutarı :8,820,000,000 TL Harcamaların özel gider indirimine esas olacak tutarı :2,940,000,000 TL (8,820,000,000 / 3)

2003 yılı matrahına göre özel gider indirimi azami sınırı :3,290,000,000 TL (9,400,000,000 x %35)

Vergi matrahının özel gider indiriminden sonra kalan kısmı :6,460,000,000 TL

(9,400,000,000 – 2,940,000,000)

Ücretli (C) düzenleyeceği gelir vergisi beyannamesinin VIII numaralı tablosunda yer alan “Ücretlere İlişkin Bildirim”i aşağıdaki gibi dolduracaktır.

TABLO VIII ÜCRETLERE İLİŞKİN BİLDİRİM (Milyon TL) Sıra No İşverenin

Adı Soyadı veya Ünvanı

Elde Edildiği Süre Gayrisafi Tutar (1)

Matrah (2)

Gıda, giyim, eğitim,

…. 1/3’ü (3)

Safi Tutar (2-3)

Kesilen Gelir Vergisi

Kime Ait Olduğu

54 (X) Ltd.

Almanya

1.1.2002- 31.12.2002 ……….. 9,400 2,940 6,460 0 Kendi 54

55 55

56 56

57 Toplam ………. 9,400 2,940 6,460 0 57

Ücretli (C) 2003 yılına ilişkin olarak düzenleyeceği gelir vergisi beyannamesinde, (ücret harici bir geliri olmadığı kabul edilmiştir.) vergiye tabi gelirini (matrah) 6,460,000,000 TL olarak beyan ederek, bu matrah üzerinden 1,425,000,000 TL gelir vergisi hesaplayacaktır.

13) 31 Aralık Veya Daha Önceki Tarihlerde Mükellefiyeti Sona Eren İşverenler Yanında Çalışmış Olan Ücretlilerde Özel Gider İndirimi Uygulaması

31 Aralık veya daha önceki tarihlerde mükellefiyeti sona eren işverenler yanında çalışmakta iken, işverenin mükellefiyetinin sona ermesi ve başkaca bir işveren nezdinde de ücretli olarak çalışmaması nedeniyle işverenleri aracılığıyla özel gider indiriminden yararlanamayan ücretliler, özel gider indiriminden yararlanabilmeleri için, ‘Özel Gider İndirimine Ait Bildirimi’ Nisan ayı içinde eski işverenin muhtasar

gelir vergisi beyannamesi yönünden bağlı olduğu vergi dairesine vereceklerdir. Bu bildirime ayrıca, işverenlerce tasdikli ücret bordrosu da eklenecektir.

Vergi daireleri ücretlilerin özel gider indiriminden doğan vergi farklarını hesaplayarak, işverenin daha önce muhtasar beyanname ile beyan ettiği vergilerin ödenmiş olması kaydıyla, hesapladıkları vergi farklarını ücretliye iade edeceklerdir.

İşverenlerin yıl içinde muhtasar beyanname ile beyan ettiği vergilerin kısmen ödenmiş olması halinde, kısmen ödenen vergi tutarı, vergi farkının tamamını karşılaması kaydıyla, bu fark da iade edilecektir. Ancak, işverenlerce, muhtasar beyanname ile beyan edilen vergilerin kısmen ödenmiş olması halinde, vergi farkı, ödenen tutar kadar yapılacaktır. Arta kalan bir tutarın bulunması veya vergilerin hiç ödenmemiş olması halinde, vergi farkları söz konusu vergilerin tahsilini müteakip ödenecektir.

Tasfiye haline girmiş olup da tasfiyesi sona eren şirketlerde, özel gider indirimi ile ilgili olarak yapılması gereken işlemler tasfiye memurlarınca yerine getirilecektir.

VI Özel Gider İndirimine İlişkin Diğer Hususlar

1) Uluslararası Sularda Çalışan Hizmet Erbabı İle Transfer Ücreti Alan Sporculara Ait Özel Gider İndiriminden Doğan Vergi Farkının Hesaplanması Tam mükellefiyete tabi işverenlerin yanında çalışan gemi adamlarına ödenen ücretlerden, uluslararası sularda geçen hizmetlerine ait olanlar üzerinden %10 oranında, diğer ücretleri üzerinden de vergi tarifesine göre vergi tevkifatı yapılmaktadır. Aynı şekilde sporculara ödenen ücretlerden, transfer ücretlerinden %15 oranında, diğer ücretlerden de vergi tarifesine göre vergi tevkifatı yapılmaktadır.

Bu ücretlilerin yıl içindeki ücretlerinin vergi matrahlarından, özel gider indirimi tutarı düşüldükten sonra kalan kısım üzerinden vergi hesaplanırken, matrahın yıl içindeki dağılımı esas alınacaktır. Bu dağılıma göre matrahın, tarifeye göre vergisi hesaplanan kısmı üzerinden tarifeye göre, diğer kısmı üzerinden de indirimli orana göre vergi hesaplanacaktır. Bu şekilde özel gider indirimi düşüldükten sonra hesaplanan vergi ile yıl içinde tevkif suretiyle kesilen vergi arasındaki fark, özel gider indirimi nedeniyle doğan vergi farkı olacaktır.

2) Yıl İçinde İstisna, Muafiyet ve İndirimler Nedeniyle Vergi Matrahı Doğmadığı İçin Ücretlerinden Vergi Kesilmeyenlerin Durumu

Özel gider indirimi, ücretlilerin vergi matrahlarından özel gider indirimine konu olan harcamaların belli bir kısmının düşülmesi suretiyle uygulanmaktadır. Buna göre, ücretlilerin yararlandığı istisna, muafiyet ve indirimler nedeniyle, vergi matrahı doğmadığı için ücretinden vergi kesilmeyenler, özel gider indiriminden yararlanamayacaktır.

3) Özel Şirkette Çalışan Emeklilerin Durumu

Emekli olan kişilerin, emekli aylığı yanında gelir vergisine tabi bir ücretlerinin bulunması halinde, gelir vergisine tabi ücretleri dolayısıyla, yukarıda açıklanan esaslara göre özel gider indirimi müessesesinden yararlanmaları mümkündür.

4) Özel Gider İndirimi Nedeniyle Tevkif Suretiyle Kesilerek Ödenmesi Gereken Gelir Vergisinin Eksik Hesaplanması Halinde Uygulanacak Cezai Müeyyideler İşverenler, yanlarında çalıştırdıkları ücretlilerin ücretlerinden tevkif ettikleri vergilerin doğru olarak beyan edilip ödenmesinden sorumludurlar. İşverenler, tevkif suretiyle kesilen vergilerin eksik beyanı dolayısıyla yapılan re’sen veya ikmalen tarhiyatlarda vergi aslı ile buna ilişkin cezalardan da sorumlu olacaklardır.

Bu çerçevede işverenler, özel gider indirimi dolayısıyla tevkif suretiyle kesilen vergilerin eksik beyanından sorumludurlar.

Ancak, ücretlilerin sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge kullandıklarının sabit olması halinde, işverenlerin ücretlilerin bu belgelerine dayanarak eksik ödedikleri gelir vergisi için adlarına ikmalen veya re’sen tarh edilen vergi aslı, ceza ve gecikme faizi, genel hükümler çerçevesinde ücretlilere yansıtılabilecektir.

Diğer taraftan, ücretlilerin ücretlerinden kesilerek beyanı gereken gelir vergisinden mahsup edilen vergi farkının, mahsup işleminin yapıldığı ayda ücretliye nakden ödenmesi gerekir. Aksi takdirde, ücretliye nakten ödenmeyen vergi farkı, işverenler tarafından haksız yere yapılan bir mahsup işlemi niteliği taşıyacak ve tevkif suretiyle kesilen verginin bu tutar kadar olan kısmı, muhtasar beyanname ile eksik beyan edilmiş olacaktır. Eksik beyan edilen bu vergiler hakkında cezalı tarhiyat işlemi yapılacaktır.

5) Özel Gider İndiriminden Doğan Vergi Farkının En Son Mahsup Edileceği Süre

Özel gider indiriminden doğan vergi farkları, ücretlilerden kesilen vergilerden mahsup edilmek suretiyle hak sahiplerine ödenecektir.

Mahsup işleminin çeşitli nedenlerle takvim yılının son ayına kadar yapılamaması halinde, kalan tutar, Aralık ayına ait muhtasar beyanname üzerinden mahsup edilecektir. Aralık ayına ait tevkif suretiyle kesilen vergilerin özel gider indiriminden doğan ve mahsubu yapılamayan vergi farkını karşılayamaması halinde, kalan tutarın tamamı Aralık ayına ait muhtasar beyannamede gösterilerek mahsuplar sonunda ortaya çıkan tutar, vergi dairelerince işverenlere nakden iade edilecektir.

VII Özel Gider İndirimi Kapsamına Giren Ya da Girmeyen Harcamalar Özel Gider İndirimine konu olan harcamalar türlerine göre aşağıda yer almaktadır:

Eğitim

Kabul Edilen Harcamalar

• Eğitim ve öğretim kurumları

• Anaokulu, kreş ve dersaneler

• Kurs ücretleri, kitap ve kırtasiye alımları

• Eğitim amaçlı araç ve gereçler

• Özel ders veren öğretmenlerin giderler (Makbuz karşılığı olmak koşulu ile)

• Okul servisleri, sürücü kursları

• Üniversite ve özel okul giriş sınavlarına hazırlık

• Yabancı dil kursları, bunlarla ilgili dergiler Kabul Edilmeyen Harcamalar

• Günlük gazeteler ve dergiler

• Müzik eğitimi için alınan enstrümanlar

• Okul aile birliği veya okul koruma derneklerine yapılan bağışlar

• Yabancı ülkelerde eğitim veren kurumlara yapılan ödemeler

• Üniversite eğitim harçları ile Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı okullara yapılan bağışlar

Sağlık

Kabul Edilen Harcamalar

• Ücretlilerin kendileri, eş ve çocuklarının yaptığı ilaç masrafları

• Sağlık malzemesi, hastane giderleri

• Muayene, tahlil, ameliyat, fizik tedavi ve diş protez ödemeleri

• Gözlük ve lens alımı

• Steril pamuk, diş macunu ve sabun

• Sakat ve malul arabası Kabul Edilmeyen Harcamalar

• Temizilik ve makyaj malzemeleri (Doktor raporu ile zorunlu olarak kullanılan maddeler hariç)

• Spor merkezlerine üyelik bedelleri

• İsteğe bağlı sigorta prim ödemeleri

• Sağlık Bakanlığı veya üniversite hastanelerine yapılan ödemeler

Gıda

Kabul Edilen Harcamalar

• Her türlü yiyecek ve içecek

• Lokanta, kafeterya, kantin, otel gibi yerlerde yiyecek içecek için yapılan harcamalar

• Kurbanlık koyun alımı Kabul Edilmeyen Harcamalar

• Sigara

• Alkollü içkiler

• Evlerde beslenen hayvanlar için alınan yem, mama ve benzeri gida giderleri

• Hal komisyoncularından alınan faturalar

• Düğün, ziyafet ve iftar yemekleri Giyim

Kabul Edilen Harcamalar

• Kumaş,hazır giyim, ayakkabı, şapka, iç çamaşırı, çorap, kemer gibi her türlü giyim eşyası

• Giyim eşyalarının dikim ve onarımı ile yün ve tuafiye gibi giyime mütealik harcamalar

• Giyim eşyalarının boyanması

• Gelinlik

Kabul Edilmeyen Harcamalar

• Kuru temizleme

• Giyim eşyaları ile ilgili temizlik maddeleri

Özel gider indirimi kapsamı dışında tutulan muhtelif harcamalar ise aşağıdaki gibidir.

• İkamet edilen konuta ait yakacak giderleri (odun, kömür, fuel-oil, gazyağı alımı) ile bunların nakliyesi için yapılan giderler,

• Vekalet ücretleri

• Makul ve olağan ölçüler dışında yapıldığı iddia edilen tüketim harcamaları

• Dayanıklı tüketim malı alımları (mobilya, mefruşat, halı, kilim, yatak ve örtüsü, yorgan, yastık, battaniye, yer muşamması, müzik aletleri, tabanca, av ve deniz malzemesi, radyo, televizyon, video, bilgisayar, buzdolabı, çamaşır ve bulaşık makinası, ütü gibi elektrikli ev aletleri, duvar, masa ve kol saati, dürbün, telsiz, telefon makinesi, fotoğraf makinesi, resim tabloları, daktilo ve benzeri nitelikteki alımlar ile 1 yılı aşkın süre ile kullanılabilen sair dayanıklı tüketim malları için yapılan harcamalar)

• Ticari, zirai ve mesleki kazanca ilişkin olarak yapılan harcamalar

• Otomobil ve benzeri araç alımları ile bunların bakım, onarım ve yakıt (LPG dahil), park, oto yol geçiş ve kiralama giderleri

• Gayrimenkul alımları

• İnşaat malzemesi alımları

• Yolcu ve yük taşıma giderleri (hava, deniz ve ve demir yolu ile yapılan)

• Otel, motel ve pansiyonlara ödenen konaklama ücretleri;

• Tiyatro, sinema, konser salonu, plaj, yüzme havuzu giderleri (eğlence-dinlenme giderleri)

• Ziynet ve süs eşyaları, ayna

• Temizlik madde ve malzemesi alımları,

• Her türlü kadın ve erkek tuvalet ve ıtriyat madde ve malzemesi alımları,

• Kozmetik maddelerinin alımları,

• Çiçek alımları,

• Kuaför ve berberlere ödenen ücretler,

• Fotoğraf filmi ve tab ücreti,

• Ampul, flüoresan ampul ve pil alımları,

• Plak, teyp ve video kaset alımları ile bunların kiralanması karşılığında ödenen ücretler,

• Konutların boya ve badana giderleri ile duvar kağıdı giderleri, asansör, kalorifer, güneş enerjisi ve benzeri nitelikteki tesisat ve bunlara ait bakım ve onarım giderleri ile kapıcı ücretleri,

• Hayvanların sağlık ve beslenmesi için yapılan harcamalar,

• Derneklere ve kuruluşlara yapılan bağışlar,

• PTT ve noter masrafları,

• Elektrik ve su tesisatı için yapılan ödemeler,

• Billuriye, züccaciye,

• Çocuk oyuncakları,

• Havlu, çarşaf, nevresim alımları,

• Plastik eşya alımları,

• Çanta, valiz alımları,

• Tüpgaz giderleri

VIII Özel Gider İndiriminden Doğan Vergi Farkının Hesaplanmasına İlişkin Örnek (X) A.Ş.’de çalışan ücretli (A)’nın 2003 yılında elde ettiği ücret gelirine ilişkin bilgiler aşağıdaki gibidir;

Toplam vergi matrahı :15,000,000,000 TL

Toplam tevkif suretiyle kesilen vergi : 2,900,000,000 TL Özel Gider İndirimine konu olan harcamalar tutarı : 12,000,000,000 TL Bu bilgiler doğrultusunda, ücretli (A) için hesaplanan, özel gider indiriminden doğan vergi farkı aşağıda yer almaktadır.

Harcamaların özel gider indirimine esas olacak

tutarı (12,000,000,000 / 3) : 4,000,000,000 TL 2002 yılı matrahına göre özel gider indirimi

azami sınırı (15,000,000,000 x %35) : 5,250,000,000 TL Özel Gider İndirimi tutarı : 4,000,000,000 TL Vergi matrahının özel gider indiriminden sonra

kalan kısmı (15,000,000,000 – 4,000,000,000) : 11,000,000,000 TL Özel gider indirimi düşüldükten sonra kalan

matrahın gelir vergisi : 1,950,000,000 TL Nakden veya hesaben iade edilecek gelir vergisi farkı : 950,000,000 TL (2,900,000,000 – 1,950,000,000)

Muhtasar beyanname vermek zorunda olan (X) A.Ş. 950,000,000 TL olarak hesaplanan gelir vergisi farkını, 01.02.2004 tarihinden itibaren ücretli (A)’nın ücretinden tevkif edeceği vergiden mahsup edecektir. Diğer bir ifade ile işveren, 01.02.2004’den itibaren ödeyeceği ücretten mahsup edeceği vergi tutarını ücretli (A)’ya o ay içinde nakten ödeyecektir.

İşveren, ücretlinin Şubat ayı ücretinin gelir vergisinden mahsup ettiği vergiyi, ücret bordrosunda ayrıca gösterecektir. Mahsuba rağmen arta kalan kısım, müteakip ayların ücretinden kesilecek vergiden mahsup edilecektir. Mahsup edilen bu tutar da o ay içinde ücretliye nakten ödenecektir.

IX Özel Gider İndiriminden Doğan Vergi Farkının Muhasebe Kayıtları

Yukarıdaki örnekte yer alan ücretli (A)’nın Şubat 2004 dönemindeki gelir vergisi matrahı 2,000,000,000 TL ve bu ayda ücretinden kesilmesi gereken gelir vergisi 300,000,000 TL’dir.

Bu veriler dikkate alındığında yapılması gereken muhasebe kayıtları aşağıdaki gibi olacaktır.

1) Ücretli (A) için hesaplanan özel gider indiriminden doğan gelir vergisi farkının ilk kaydı;

__ ____ / ________________________

136 Diğer Çeşitli Alacaklar 950,000,000 (Vergi Dairesi'nden Alacaklar)

336 Personele Diğer

Çeşitli Borçlar 950,000,000 _____ / ____________________________

2) 2,000,000,000 TL’lik matrah üzerinden hesaplanan Gelir Vergisi tahakkuku:

_____ / _____________________________

770 Ücret Gideri 300,000,000

360 Ödenecek Gelir

Vergisi Tevkifatı 300,000,000

_____ _ / __________________________

3) Şubat ayında ücretlinin ödeyeceği gelir vergisini aşmamak kaydıyla ücretliye yapılması gereken iade tutarı

___ __ / _____________________________

336 Personele Diğer Çeşitli

Borçlar 300,000,000

100 Kasa 300,000,000

___ _ / _____________________________

4) Ödenecek Gelir Vergisi Tevkifatı'na istinaden vergi dairesinden olan alacakların azaltılması:

____ / ______________________________

360 Ödenecek Vergiler 300,000,000

136 Diğer Çeşitli Alcaklar 300,000,000

____ / _____________________________.

Örnekten de anlaşılacağı üzere, ücretliye iadesi gereken 950,000,000 TL'lik özel gider indirimi tutarının, Şubat ayında ancak 300,000,000 TL'lik kısmı iade edilebilmektedir.

Kalan kısmın iadesinin takip eden aylarda yapılması gerekmektedir.

PwC Türkiye Vergi ve Mali Hukuk Hizmetleri Bölümü hakkında daha detaylı bilgi edinmek için aşağıdaki linki tıklayabilirsiniz

PricewaterhouseCoopers Türkiye Vergi ve Mali Hukuk Hizmetleri

ÖZEL GİDER İNDİRİMİNE ESAS BELGENİN ÖZEL GİDER İNDİRİMİNE ESAS BELGENİN Sıra

No Tarihi No’su Kimden Alındığı Tutarı TL

Sıra

No Tarihi No’su Kimden Alındığı Tutarı TL

1 27

2 28

3 29

4 30

5 31

6 32

7 33

8 34

9 35

10 36

11 37

12 38

13 39

14 40

15 41

16 42

17 43

18 44

19 45

20 46

21 47

22 48

23 49

24 50

25

26

TOPLAM TOPLAM

GENEL TOPLAM

Not : Zarfın bu yüzü doldurulmadan önce harcamaya esas belgeler, harcama türleri itibariyle (eğitim, sağlık, gıda, giyim ve kira olarak) gruplandırılacaktır.

Aynı harcama belgesinde birden fazla harcama çeşidi var ise bu belge miktar itibariyle en fazla tutarı ihtiva eden gruba dahil edilecektir.

Bir bildirimin kolonları kafi gelmediği takdirde, bu yaprak numara verilmek suretiyle birden fazla kullanılabilir.

Birden fazla yaprak kullanıldığında, bu yapraklar zarfın içine konulacak ve genel toplam zarfın bu yüzünde gösterilecektir.

Sıra No Ücretlinin ⁽¹⁾

Yıl İçindeki

Gelir Vergisi Matrahı 1/1/2002- 31/12/2002

(2) Yıl İçindeki

Tevkif Suretiyle

Kesilen Gelir Vergisi

(3) Özel Gider İndirim ine Konu

Olan Toplam Harcama

(4) Harcamaların

Özel Gider İndirimine Esas Olacak

Tutarı (3x1/3)

(5) Matrahın Özel Gider

İndirimi Yapılabilecek

Kısmı (1x %35)

(6) Özel Gider

İndirimi Tutarı (4 veya 5'ten küçük

olanı)

(7) Vergi Matrahının Özel Gider İndiriminde n Sonra

Kalan Kısmı (1-4)

(8) 7'deki Matrahın

Gelir Vergisi

(9) Nakden

veya Hesaben

İade Edilecek

Gelir Vergisi

(2-8)

Özel Gider İndirimin

den Doğan Mahsup Edilecek Gelir Vergisi

Adı Soyadı Ünvanı ^{ŞUBAT MART NİSAN MAYIS}

TOPLAM

ÖZEL GİDER İNDİRİMİNE AİT BİLDİRİM

(Ücretleri Gerçek Usulde Tespit Edilen ve Vergisi Tevkif Yolu İle Kesilen Ücretlilere Ait)

İŞVERENİN Adı, Soyadı

Veya Ünvanı Ait Olduğu Dönem

…./…./20… - …./…./20...

Adresi

ÖZEL GİDER İNDİRİMİNDEN FAYDALANANIN

Soyadı Kurum Sicil No.

Adı

İkametgah Adresi ve Telefon No.

ADINA BELGE ALINMIŞ İSE

Özel Gider İndiriminden Faydalananın Eşi ve 18 Yaşını Aşmamış Çocukları (*) Adı Soyadı Doğum Tarihi Yakınlık Derecesi

ÖZEL GİDER İNDİRİMİ HESAPLAMA TABLOSU Harcamaların

Cinsi

Belge Adedi Tutarı

1 Eğitim 2 Sağlık

Toplam Harcamaların Özel Gider İndirimine Esas Olacak Tutarı

(6 x 1/3) 3 Gıda

4 Giyim 5 Kira 6 Toplam

Işbu bildirim ile beyan ettiğim eğitim, sağlık, gıda, giyim ve kira için ekli ……….

adet belge karşılığı yapmış olduğum harcama tutarı ………TL’dir (**).

Bu belgelerin ve belgelerde yer alan harcamaların doğruluğunu beyan ile belgeler ve harcamaların gerçeği yansıtmaması nedeniyle doğacak vergi ve cezalardan sorumlu olduğumu taahhüt ve kabul ederim.

Not : (*) Tahsilde olsalar dahi, 18 yaşını aşan çocuklara ait gider belgeleri, özel gider indirimine dahil edilmeyecektir.

(**) Bu boşluklar yazı ile doldurulacaktır.

Bu bildirim örneğine uygun olarak 23 x 32,5 cm. Ebadındaki torba zarf şeklinde çoğaltılıp kullanılabilir.