TOPTANCI HALLERĐN YÖNETĐM VE ĐŞLEYĐŞĐ HAKKINDA YÖNETMELĐK
Resmi Gazete Tarihi: 28 Aralık 1997 Resmi Gazete Sayısı: 23214
BĐRĐNCĐ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve Hal Yönetimi
Amaç ve kapsam
Madde 1.- (1) Bu Yönetmelik, yaş sebze ve meyve ticaretinin kalite, standart ve sağlık kurallarına uygun olarak, serbest rekabet sistemi içinde yapılmasını sağlamak üzere, belediyeler ve/veya gerçek ve tüzel kişiler tarafından kurulan toptancı hallerinin, yönetim ve işleyişi ile buna ilişkin usul ve esasların belirlenmesi amacıyla düzenlenmiştir.
Dayanak
Madde 2.- (2) Bu Yönetmelik, 24/06/1995 tarihli ve 552 sayılı Yaş Sebze ve Meyve Ticaretinin Düzenlenmesi ve Toptancı Halleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin 19 uncu maddesine göre hazırlanmıştır.
Tanımlar
Madde 3.-(3) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Toptancı hal : Belediyeler ve diğer gerçek ve tüzel kişiler tarafından birlikte ya da ayrı ayrı projesine uygun olarak kurulmuş bulunan, yaş sebze ve meyvelerin toptan alım ve satımının yapıldığı yerleri,
b) Bakanlık : Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nı,
c) Mal : Toptancı hallerde işlem gören ve ilgili belediyelerce yöresel özellikler dikkate alınarak çeşitleri tespit olunan ticaret konusu yaş sebze ve meyveleri,
d) Satıcı (Değişik bend:26/08/1998-23445 S.R.G.Yön./1.md.) Toptancı hallerde kendilerine usulüne uygun yer tahsis edilen ve bu yerlerde toptan yaş sebze ve meyve satışı yapan üretici, üretici birliği, komisyoncu ve kendi nam ve hesabına olmak üzere yaş sebze ve meyve toptan ticaretini yapan gerçek ve tüzel kişileri,
e) Hal Đşletmecisi: Gerçek ve tüzel kişiler tarafından kurulan özel toptancı hallerinde bulunan işyerlerini bizzat çalıştırmaya veya kiralamaya, hal personelini istihdam etmeye, hal işletme payının belediyeye ait olan kısmını ilgili belediyeye ödemeye yetkili kişileri,
f) Açık Đşyeri : Belediyelerce işletilen toptancı hallerinde boş durumda bulunan tahsise konu işyerlerini
ifade eder.
Toptancı hal teşkilatı
Madde 4.- (1) Toptancı halleri, Hal Müdürünün yönetim ve denetimi altında;
a) Tahsis, tahakkuk ve tahsilat, b) Mal tespit, kontrol ve istatistik, c) Denetim,
d) Hakem Kurulu bürosu,
e) Yardımcı hizmetler birimlerinden oluşur.
(2) Toptancı hallerde kalite ve standart denetimi ve laboratuvar hizmetlerini yapan veya bu hizmetlerin yürütülmesine aracılık eden personel çalıştırılması zorunludur.
(3) (Değişik fıkra:26/08/1998-23445 S.R.G. Yön./2.md.) Belediyelerce işletilen toptancı hallerde (c) bendinde belirtilen ve münhasıran toptancı hal veya bu çerçevede denetim hizmetlerinin yerine getirilmesinde istihdam edilmek üzere toptancı hal müdürüne bağlı olarak görevlendirilen toptancı hal zabıtası birimi dışında kalan, yukarıda sayılan asgari hizmet birimleri hal müdürünün önerisi üzerine belediye meclisi kararı ile oluşturulur.
(4) (Değişik fıkra:26/08/1998-23445 S.R.G. Yön./2.md.) (c) bendinde belirtilen denetim birimi hariç, bu hallerde oluşturulacak asgari hizmet birimlerinde çalıştırılacak personel sayısı, bunların niteliği, çalıştırılma şekli ve buna ilişkin diğer hususlar belediyelerce düzenlenir.
(5) Özel toptancı hallerde hal müdürleri ve gerekli diğer personel hal işletmecisi tarafından istihdam olunur. Bu hallerde ilgili belediyece bir denetim birimi oluşturulması zorunludur.
Hal müdürü
Madde 5.- (1) Hal Müdürleri ziraat, ekonomi, tarım ekonomisi, işletme ve pazarlama konularında dört yıllık yüksek öğrenim görmüş kişiler arasından atanır.
(2) Ayrıca bu kişilerin konusu ile ilgili en az beş yıllık tecrübeye sahip olmaları yanında;
a) Türk vatandaşı olmaları,
b) Kamu haklarından mahrum bulunmamaları,
c) Taksirli suçlar ve aşağıda sayılan suçlar dışında tecil edilmiş hükümler hariç olmak üzere ağır hapis veya altı aydan fazla hapis veyahut affa uğramış olsalar bile Devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlarla, zimmet, ihtilas, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı veya şeref ve haysiyeti kırıcı suçtan veya istimal ve istihlak kaçakçılığı hariç kaçakçılık, resmi ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarını açığa vurma suçlarından dolayı hükümlü bulunmamaları,
d) Askerlik durumu itibariyle;
1) Askerlikle ilgilerinin bulunmamaları, 2) Askerlik çağına gelmemiş olmaları,
3) Askerlik çağına gelmiş ise muvazzaf askerlik hizmetini yapmış yahut ertelenmiş veya yedek sınıfa geçirilmiş olmaları,
e) 12/05/1983 tarihli ve 83/6526 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe giren Sakatların Devlet Memurluğuna Alınma Şartları Đle Hangi Đşlerde Çalıştırılacakları Hakkında Yönetmeliğin 2 nci maddesi hükmü saklı kalmak kaydı ile görevini devamlı yapmasına engel olabilecek vücut ya da akıl hastalığı veya vücut sakatlığı ile özürlü bulunmamaları şartları aranır.
Đstenilecek belgeler
Madde 6.- (1) Belediye ve/veya gerçek veya tüzel kişilerce kurulan toptancı hallerinin Hal Müdürlüklerine atanacakların aşağıda sayılan belgeleri ilgili belediyeye ve/veya özel hal işletmecilerine vermeleri zorunludur:
a) Nüfus kaydı veya onaylı örneği,
b) Diploma veya çıkış belgesinin aslı ya da örneği, c) Adli sicil kaydı,
d) Askerlik durumuna ilişkin kayıt ve belgeler, e) Sağlık raporu,
f) Öğrenim gördüğü konularda beş yıllık iş tecrübesi olduğunu kanıtlayan belge.
Bakanlığa bildirme
Madde 7.- (1) Hal Müdürlüklerine yapılan atamalar ilgili belge örnekleri de eklenerek, belediye ve/veya özel hal işletmecisince, atamanın yapıldığı tarihi izleyen bir ay içerisinde bulunulan yerdeki Đl Sanayi ve Ticaret Müdürlüğüne bildirilir.
Hal müdürünün görev ve yetkileri
Madde 8.- (1) Hal Müdürü toptancı halin yönetim ve işleyişinden sorumludur.
(2) Malların toptancı hale giriş - çıkışı, muhafaza, depolama ve satışının bu Yönetmelikte düzenlenen hükümlere uygun olarak yapılmasına ilişkin konularda her türlü önlemleri almaya ve uygulamaya görevli ve yetkilidir.
(3) Bu konuda alınacak Hakem Kurulu kararları Hal Müdürünce uygulanır.
(4) (Ek fıkra:26/08/1998-23445 S.R.G. Yön./3.md.) Ayrıca; aşağıda (a), (b), (c), (d), (e), (f) ve (g) bendlerinde belirtilen nakil vasıtaları dışında kalan, belediye sınırları veya mücavir alanları içerisinde yaş sebze ve meyvenin toptan alınarak sevk edildiği ve bu nitelikteki malların perakende satışının yapıldığı nakliyeci ve ambar sahiplerinin tasarrufu altındaki her türlü nakil vasıtalarını yedi gün süre ile parka çekmek suretiyle faaliyetten men'e yetkilidir:
a) Toptancı hal çıkış faturası bulunan malları taşıyan araçlar,
b) Üretici pazarlarına gönderilmek üzere, üreticilerin ürettikleri malları taşıyan araçlar, c) Fatura veya müstahsil makbuzu, çiftçilik belgesi ve sevk irsaliyesi ile birlikte belli alıcılara satıldığı belirlenen malları taşıyan araçlar,
d) Üretici birlikleri tarafından gerçek usuldeki vergi mükellefi olan perakendecilere satılmış bulunan malları taşıyan araçlar,
e) Çiftçilik belgesine sahip üreticilerin kendi ürettikleri ve satışını belli bir yerde yapacaklarını belirtikleri malları taşıyan, kendi tasarrufu altındaki veya kiraladıkları araçlar,
f) Đhraç edilecek yaş sebze ve meyveyi taşıyan araçlar,
g) Salça, konserve, meyve suyu ve meyve konsantresi gibi sınai üretimde kullanılmak üzere bu işletmelerce satın alınan yaş sebze ve meyveleri taşıyan araçlar.
Toptancı hal teşkilatı birimlerinin görevleri
Madde 9.- (1) Toptancı hal teşkilatı birimlerinin görevleri şunlardır:
a) Tahsis, Tahakkuk ve Tahsilat Birimi:
1) Tahsis sahiplerinin işyeri tahsis işlemlerini yürütmek, tahsis ücret ve teminatlarını alıp belediye veznesine yatırmak,
2) Tahsis sahiplerinin satış işlemlerinden alınan belediye veya işletme payı gelirlerini hesap ederek tahakkuk belgesi düzenlemek, pay gelirlerini tahsil etmek,
b) Mal Tespit, Kontrol ve Đstatistik Birimi:
1) Hale giren malların tartı ve sayım işlerini yapmak,
2) Giren malların cins, miktar ve çeşidi ile göndericisi, nakliyecisi ve alıcısına ilişkin bilgileri kayda geçirmek,
3) Halden çıkan malların bordro ve faturalarda yazılı fiyatları, cins, miktar ve çeşitleri ile satıcısı ve alıcısına ilişkin bilgileri kaydetmek ve bu bilgilerin gerçeğe uygunluğunu kontrol etmek, gerçeğe uygun bilgi verilen ve fatura düzenlenen mallara çıkış izni vermek,
4) Mal giriş çıkış miktar ve çeşitlerine ve çıkış fiyatlarına ilişkin bilgileri her gün Hal Müdürüne iletmek,
5) Tespit, kontrol ve istatistik ile ilgili diğer görevleri yapmak, c) (Mülga bend:26/08/1998-23445 S.R.G. Yön./4. md.) d) Hakem Kurulu Bürosu:
1) Hakem kurullarının yazı, karar, tutanak ve tebligat işlemlerini yapmak,
2) (Değişik bend:26/08/1998-23445 S.R.G. Yön./4. md.) Hakem kuruluna; 552 sayılı Kanun Hükmünde Kararname, bu Kanun Hükmünde Kararnamede değişiklik yapan 03/11/1995 tarihli ve 4128 sayılı Kanun ile 11/06/1998 tarihli ve 4367 sayılı Kanunla verilen görev ve yetkilere, toptancı halde çıkan anlaşmazlıklara ilişkin konularla, görüş istemine ilişkin olarak intikal eden konuları hakem kurulu başkanına sunarak toplantı gündemini hazırlamak ve kurul üyelerini toplantıya çağırma işlemlerini yürütmek,
3) Hakem Kurulunun vereceği diğer işleri yapmak.
e) Yardımcı Hizmetler Birimi:
1) Hal personelinin özlük işleri ile genel yazışmaları yürütmek,
2) Halin gece ve gündüz güvenliğini sağlamak ve olayları zamanında kolluk kuvvetlerine bildirmek, Hal Müdürlüğünün direktifleri doğrultusunda çalışma saatleri dışındaki hale mal giriş çıkışlarını düzenlemek,
3) Yangın ve sabotaj ihtimaline karşı tedbir almak, gerektiğinde itfaiye ve kolluk kuvvetlerinden yardım istemek,
4) Güvenliğe ilişkin olayları Hal Müdürü ve denetim birimine bildirmek, 5) Hal tesisinin genel temizlik, bakım ve yıkama işlerini yürütmek,
6) Hal içinde faaliyet gösterenlerin çöplerinin toplanması, uygun şekilde depolanması ve tahliye edilmesi işlerini yapmak, temizlik kurallarına uymayanları denetim birimine bildirmek.
Toptancı hale mal giriş işlemleri
Madde 10.- (1) (Değişik fıkra:26/08/1998-23445 S.R.G. Yön./5. md.) Belediye sınırları ve mücavir alanlar içerisinde yaş sebze ve meyvenin toptan alım satımı toptancı halinde yapılır. Bu Yönetmeliğin 12 nci maddesinde belirtilen toptan satış birimlerinden aşağı olmamak üzere ve belediye meclislerince belirlenen miktarları da aşmamak şartıyla, üretici pazarlarında, üreticilerin kendi ürettikleri ve satışını yaptıkları mallar, bu hükmün dışındadır.
Üreticilerin satışını yapabilecekleri asgari mal miktar ve ölçüleri her cins mal için ayrı ayrı uygulanır.
(2) Toptan satış, yaş sebze ve meyvenin, tartılarak veya sayılarak toptancı hale fiili girişinin yapılması, malı gönderen ve nakleden kişilerle, malın cins, miktar ve ambalaj şekli ile ilgili bilgilerin toptancı hal kayıtlarına geçirilmesi ve malların boşaltılarak ya da Hakem Kurulunca belirlenecek zorunlu durumlarda araç üzerinde mala ilişkin tüm bilgilerin satıcı kayıtlarına intikal ettirilmesinden sonra yapılabilir.
(3) Malların toptancı hal dışında toptan alım ve satımı yapılamaz.
(4) Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde, toptancı hal dışında malların toptan veya her ne şekilde olursa olsun toptancı halden geçirilmeden perakende satışa sunulduğunun
tespiti halinde, perakende satışa sunulan malların toptancı hale giriş ve satışının yapılması ile ilgili işlemler, hal Hakem Kurulunun belirlediği esaslara göre yapılır.
Toptancı hallerde satışa yetkili olanların uyacakları esaslar
Madde 11.- (1) (Değişik fıkra:26/08/1998-23445 S.R.G. Yön./6. md.) Toptancı hallerde satışlar; üreticiler, üretici birlikleri, komisyoncular ve kendi nam ve hesaplarına olmak üzere yaş sebze ve meyve toptan ticaretini yapan gerçek ve tüzel kişiler tarafından ve toptan satış birimi esas alınarak hal dışından gelen alıcılara yapılır.
(2) Satıcıların hal içerisinde kendi aralarında mal almaları, satmaları ve devretmeleri yasaktır.
(3) Üreticilerle satıcılar arasında malın mülkiyetinin aktarılması amacıyla açık ya da gizli ticari muamele veya iş ortaklığı yapılamaz.
(4) (Değişik fıkra:26/08/1998-23445 S.R.G. Yön./6. md.) Kendi nam ve hesaplarına olmak üzere yaş sebze ve meyve toptan ticareti yapan gerçek ve tüzel kişiler hariç, üreticilerle, üretici birlikleri ve komisyoncular arasında malın mülkiyetinin aktarılması amacıyla açık ya da gizli ticari muamele veya iş ortaklığı yapılamaz.
Toptan satış birimi
Madde 12.- (1) Kilo ile yapılan satışlarda 100 kg. tane ile yapılan satışlarda 150 adet, bağ ile yapılan satışlarda 50 bağ miktarındaki yaş sebze ve meyve veya bu miktarları içine alabilen dolu çuval, sandık, kasa v.b. kap veya kaplar toptan satış birimi sayılır. Adet ile yapılan satışlarda yöresel ticari teamüle uyularak gerektiğinde kilogram birimi de uygulanabilir.
(2) Satış birimi ve kaplara ilişkin konularda verilen Hakem Kurulu kararları Hal Müdürlüklerince uygulanır.
Toptan satış usulü
Madde 13.- (1) Toptancı hallerde fiyatlar arz ve talebe göre serbest rekabet şartlarında oluşur. Hal Müdürlükleri serbest fiyat oluşumunu etkileyen hususları ortadan kaldırmakla görevlidir.
(2) Yaş sebze ve meyvenin pazarlık usulü ile satışı esastır. Alıcı sayısının fazla olması halinde açık arttırma yöntemiyle satış yapılabilir.
Serbest fiyat oluşumunun sağlanması
Madde 14.- (1) Toptancı hallerde yaş sebze ve meyve piyasasında darlık yaratmak, fiyatların yükselmesine sebebiyet vermek veya fiyatların düşmesine engel olmak için malların belli ellerde toplanması, satışından kaçınılması, stok edilmesi, yok edilmesi, bu amaçla propaganda yapılması ve benzeri davranışlarda bulunmak suretiyle serbest rekabetin engellenmesi yasaktır.
(2) Satıcılar, serbest rekabeti engellemek amacıyla kendi aralarında veya üreticilerle ticari anlaşmalar yapamaz, ortak harekette bulunamaz ve hakim durumlarını kötüye kullanamazlar.
(3) Hal Müdürlükleri, birinci fıkrada sayılan rekabetin kaldırılmasına, engellenmesine ve bozulmasına yönelik eylemleri önlemek için gereken tedbirleri almak ve düzenlemeleri yapmakla görevlidirler.
Malların ambalaj ve teşhir düzenine ilişkin esaslar
Madde 15.- (1) Satıcıların kendilerine ayrılan yerlerin dışına mal koymaları, teşhir etmeleri ve her ne şekilde olursa olsun hal düzenini bozacak şekilde yerleştirmeleri yasaktır.
Mücbir sebep ve zaruret hallerinde işgal bedeli peşin ödenmek koşuluyla Hal Müdürlüklerinden izin alınması hali bu hükmün dışındadır.
(2) Satışa sunulan her malın alt ve üst kısımlarının aynı standartta olması gerekir.
Dökme satışlarda da standarda uygunluk esastır.
(3) Aynı kap içerisine değişik kalitede ve/veya üzerinde yazılı miktardan az mal konulması yasaktır.
(4) Satışa sunulan malın kabı üzerine, markanın, kap darasının, malın miktar, cins ve çeşidinin doğru ve okunaklı olarak yazılması zorunludur. Bundan dolayı satıcılar ve üreticiler müştereken sorumludur.
(5) Malların tip ve sınıflandırılmasını gösteren belgelerde bilerek değişiklik yapılması ve bu belgelerin kullanılması yasaktır.
(6) Küfe ve çuvallarla yapılan satışlarda, malların özelliklerine ilişkin olarak Hakem Kurullarınca verilmiş olan kararlar Hal Müdürlüklerince uygulanır.
(7) Kapların standart dara miktarından ağır geldiğinin sonradan anlaşılması halinde, farka ait bedel satıcılar tarafından alıcılara ödenir.
(8) Ambalaj ve kap içerisinde hale getirilen malların Hal Müdürlüğünün izni alınmaksızın hal satış yerlerine dökülerek satışı yasaktır.
(9) (Değişik fıkra:26/08/1998-23445 S.R.G. Yön./7. md.) Kapların içindeki mal miktarı 100 kg'dan fazla olamaz.
(10) Hal Müdürlükleri, sebze ve meyve kaplarının malların doğal özellik ve biçimlerine uygun olarak standardizasyonu için gerekli önlemleri alırlar.
(11) Büyük kaplarla hale getirilen malların; Hal Müdürlüğünün izni ile, belirlenen satış birimin 1/4 ünden az olmamaları koşuluyla, küçük kaplara bölünerek satışı yapılabilir.
Đzin verilmesi halinde turfanda sebze ve meyveler bu kısıtlamaya tabi tutulmayabilir.
Standarda uymayan malların iadesi
Madde 16.- (1) Alıcılar alt ve üstü aynı kalite ve büyüklükte olmayan malların alt kısmının istifini bozmamak şartıyla aynı gün hal kapanma saatini geçirmeden Hal Müdürlüklerine başvurmak zorundadırlar. Durum, Hakem Kuruluna havale edildikten sonra Hakem Kurulunun kararı Hal Müdürlüklerince yerine getirilir ve netice hal kayıtlarına da yansıtılır.
Kapların muhafaza sorumluluğu
Madde 17.- (1) Üreticilere ait boş kapların kaybından satıcılar sorumludur.
Üreticilerin başvurusu halinde Hal Müdürlükleri Hakem Kurulu kararlarına göre belirlenen zararın üreticiye ödenmesine aracılık eder. Zararın satıcılar tarafından ödenmemesi halinde, kap bedeli satıcı teminatından karşılanarak Hal Müdürlüğünce üreticilere ödenir.
(2) Boş kapların toptancı hallerde bu amaçla ayrılan yerler dışına konulması yasaktır.
Malın teslim alınma ve korunma zorunluluğu
Madde 18.- (1) Komisyoncular, kendilerine satılmak üzere getirilen veya gönderilen malları mücbir sebepler dışında, teslim almaktan kaçınamazlar.
(2) Teslim alınan malların tartısı, sayımı ve kalite kontrolu yapıldıktan sonra gönderme kayıtlarıyla karşılaştırması yapılır. Tartı ve kayıtlar arasında uyumsuzluk varsa, aynı gün Hakem Kurulu Bürosuna re'sen bildirilir.
(3) Komisyoncular teslim aldıkları malları cins ve doğal özelliklerine göre özenle korumak zorundadırlar.
(4) Çürüme ihtimali olan mallar ile koruma şartlarının yerine getirilmesine rağmen mallarda ortaya çıkan çürümeler komisyoncular tarafından, sözkonusu malların miktar, cins ve kalitesi belirtilerek hemen Hal Müdürlüğüne bildirilir. Bu durumda, komisyoncular, sadece Hal Müdürlüğünden gönderilen belgelere dayanarak üreticinin mal miktarına ilişkin kayıtlarında ve üreticilerin hesaplarında değişiklik yaparlar.
Satışlarda üretici çıkarlarının korunması
Madde 19.- (1) Komisyoncular, üreticilerin çıkarlarını gözeterek malını satışa sunmak zorundadırlar.
(2) Komisyoncular, alıcılarla üreticinin çıkarına aykırı ticari anlaşma yapamazlar ve iş ortaklığı kuramazlar.
(3) Malların miktar veya satış değerinin üreticiye gerçeğe uygun olmayarak intikal ettirilmesi yasaktır.
Satış sırasında yapılan işlemler
Madde 20.- (1) Satış bedelinden mevzuatla belirlenen oranlar üzerinden hesaplanan kanuni kesintiler çıkarıldıktan sonra kalan miktar, komisyoncular tarafından üreticilere ödenir.
Satış sonrası işlemleri
Madde 21.- (1) Satışı yapılan mallar, hal yönetimince belirlenen usule göre bir araca yüklenir, miktar, cins ve fiyatı ile alıcı ve satıcısına ilişkin bilgiler hal kayıtlarına yansıtılır.
hal kontrol görevlilerince denetlenir ve faturalarına çıkış damgası vurularak hal dışına çıkarılır.
(2) Hal Müdürlükleri mal çıkışlarını düzenleyen ayrıntılı yönergeler çıkarabilirler.
(3) Komisyoncular, kanuni kesintileri satış bedelinden düştükten sonra mal bedellerini satış tarihinden itibaren beş iş günü içerisinde üreticiye ödemek zorundadırlar.
(4) Mal bedellerini ödemeyenlerin borçları Hal Müdürlüklerince teminatlarından kesilerek üreticilere ödenir.
Tahsis sahibi üreticiler
Madde 22.- (1) Belediyelerce kurulmuş bulunan toptancı hallerde Belediye meclisleri tarafından, yörenin üretim kapasitesi dikkate alınarak, belirlenen alt sınırı aşan miktarda yaş sebze ve meyve üretimi yapan üreticilere yer tahsisi yapılır.
(2) Bu üreticilerin bulundukları yerdeki ziraat odalarına kayıtlı olmaları zorunludur.
Üyeliklerinin bulunulan yerdeki mülki idare amirliklerince onaylanması gerekir. Üreticiler toptancı hallerde kendilerine ayrılan satış yerlerinde bulunurlar. Hal Müdürlükleri talebin fazla bulunması ve komisyoncular için ayrılan iş yerlerinin boş bulunması hallerinde, üreticilerin boş iş yerlerinden yararlanmaları için gereken önlemleri alırlar.
Üretici birliklerinin bildirimlerini izlemek ve denetlemek
Madde 23.- (1) Üretici birlikleri gerçek usulde vergi mükellefi bulunan perakendecilere mallarını toptancı halden geçirmeden satabilirler. Ancak bu satışlarını, satışı izleyen iş günü sonuna kadar satılan malın cinsi, miktarı, fiyatı, satıldığı perakendecinin vergi numarası ve adresiyle nakliyatçı firmaya ilişkin bilgileri ve malların taşındığı araçların plaka numaralarını içerecek biçimde ilgili oldukları Hal Müdürlüklerine bildirirler.
(2) Toptancı Hal Müdürlükleri üretici birlikleriyle ilgili işlemleri izlemek ve denetlemek için gerekli önlemleri almak zorundadırlar.
Mal teslim alma yasağı
Madde 24.- (1) Toptancı halde kendilerine tahsis edilen özel satış yerlerinde, üreticiler diğer üreticilerden, üretici birlikleri ise ortak dışı üreticilerden mal teslim alamazlar. Bu malları Hal Müdürlüklerine bildirerek satılmasına aracılık ederler.
ĐKĐNCĐ BÖLÜM
Toptancı Hallerde Tahsis Đlkeleri
Đşyeri tahsis ve teminat ücret tarifeleri
Madde 25.- (1) Belediyelerce tahsisi yapılan işyeri tahsis ücretleri her yıl belediye meclisince tespit edilir. Daha sonra yapılacak artışlar ise en fazla toptan eşya fiyat endeks artışı oranında yapılır.
(2) Tahsis teminat miktarları oniki aylık tahsis ücretinden yukarı olmamak üzere her yıl belediye meclisi kararıyla belirlenir.
(3) Yer tahsis ücretlerindeki artışlar ikinci bir meclis kararına gerek duyulmaksızın teminat miktarlarına yansıtılır, mevcut teminat miktarı yeni miktara tamamlanır.
(4) Gerçek ve tüzel kişilerce işletilen hallerde, işyeri kira bedeli ve dört aylık işyeri kira bedelinden aşağı olmamak kaydıyla teminat miktarı hal işletmesince belirlenir.
Đlan zorunluluğu ve kura çekimi
Madde 26.- (1) Açık işyerleri tahsis tarihinden en az onbeş gün önce belediyece ilan edilerek ilgililere duyurulur. Tahsisin başkasına devredilmesi halinde teminat miktarı belediyeye irat kaydedilir.
(2) Tahsisle ilgili başvuruların işyeri sayısından fazla olması halinde, belediyece kura çekimi yapılır. Tahsise hak kazananların tahsise ilişkin teminatı nakit, banka teminat mektubu veya devlet tahvili olarak belediyeye teslim etmeleri gereklidir.
Tahsis sahiplerinde arancak nitelikler
Madde 27.-(1) Tahsis sahiplerinde aşağıda belirtilen nitelikler aranır:
a) T.C. vatandaşı olmak, b) Reşit ve mümeyyiz olmak,
c) Hırsızlık, gasp, dolandırıcılık, inancı kötüye kullanma, zimmet, ihtilas, irtikap, rüşvet, sahtekarlık, hileli iflas gibi suçlardan biriyle hükümlü bulunmamak.
(2) Belediyeler gerekli hallerde, bulunulan yerdeki esnaf veya ticaret odasına kayıtlı olma şartını da getirebilir.
Tahsisin iptaline ilişkin ilkeler
Madde 28.- (1) Aşağıdaki hallerde belediyelerce yapılan işyeri tahsisi belediye encümeni kararı ile iptal edilir:
a) Tahsis sahiplerinin gerekli nitelikleri taşımadıklarının sonradan anlaşılması,
b) Tahsis sahiplerinin taşıması gerekli olan niteliklerden herhangi birini kaybettiklerinin belirlenmesi,
c) Bu Yönetmelikte belirtilen hal yasaklarına uymamayı alışkanlık haline getirdiklerinin Hakem Kurulu kararı ile tespit edilmesi,
d) Bu Yönetmeliğin 30 uncu maddesinde belirtilen asgari mal satış miktarından daha az satış yapıldığının tespit edilmesi,
e) 24/06/1995 tarihli ve 552 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 26 ncı maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde belirtilen eylemlerin gerçekleştirildiğinin tespit edilmesi,
f) Toptancı haldeki satış yerinin kabul edilebilir zorunlu bir sebep olmaksızın onbeş günden fazla kapatıldığının belirlenmesi.
(2) Đlgililer kararın tebliği tarihinden itibaren haldeki yerlerini otuz gün içerisinde tahliye etmeye mecburdurlar. Bu süre sonunda tahliye edilmeyen yerler belediye zabıtasınca tahliye edilir.
Hak kaybı ve terk halindeki sorumluluklar
Madde 29.- (1) Kendilerine işyeri tahsisi yapılmış olan satıcıların, bu Yönetmeliğin 27 nci maddesinde belirtilen niteliklerden birini kaybetmeleri halinde durumu en geç bir ay içerisinde Hal Müdürlüklerine yazı ile bildirmeleri gereklidir.
(2) Satış yerini boşaltacak olan satıcıların teminatı, Hal Müdürlüğünce; bunların belediye ve üreticilere herhangi bir borçlarının olmadığı tespit edildikten sonra iade edilir.
Tahsisle ilgili belediye yönetmeliği
Madde 30.- (1) (Değişik madde:26/08/1998-23445 S.R.G.Yön./8. md.) Açık işyerlerinin ilan edilmesi, tahsis, teminat ve toptancı hal işyerlerinde bir yıl içinde satılması gereken asgari yaş sebze ve meyve miktarının tespiti, üretici birliklerine öncelik verme koşuluyla üretici, komisyoncu ve kendi nam ve hesaplarına olmak üzere yaş sebze ve meyve toptan ticaretini yapan gerçek ve tüzel kişilere, bu grupların tahsis hakları ortadan kaldırılmayacak şekilde yörenin ve toptancı halin nitelik ve özellikleri de dikkate alınarak hangi oranlarda tahsis yapılacağı, tahsis sahiplerinden ve çalışanlarından istenecek belgeler, tahsisin devri, intikali ve benzeri konulara ilişkin usul ve esaslar belediye meclisleri tarafından bu Yönetmelikte belirlenen tahsise ilişkin ilkeler çerçevesinde hazırlanacak yönetmeliklerle düzenlenir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Toptancı Hallerde Tutulması Zorunlu Olan Defter, Belge ve Kayıtlar
Hal müdürlüklerince tutulacak defter ve kayıtlar
Madde 31.- (1) Hal Müdürlükleri aşağıda belirtilen defterleri tutmak zorundadırlar:
a) Gelen ve Çıkan Mal Defteri: Bir sayfasına toptancı haline satılmak üzere gönderilen malların geliş tarihine, cinsine, miktarına, göndericisine, taşıyıcı firması ve araç plaka
numaraları ile satıcısına; diğer sayfasına toptancı halde satılan malların satış tarihine, cins, miktar, satıcı ve alıcısına ait kayıtların yapıldığı defterdir.
b) Tahakkuk ve Tahsilat Defteri: Toptancı halden satın alınan malların bedeli üzerinden alınan belediye veya işletme payının tahakkukuna ve bu payların tahsilatına ilişkin bilgilerin üzerine kaydedildiği defterdir.
Bu deftere, üzerinden belediye ve işletme payı tahakkuk ettirilen malın cinsi, miktarı, bedeli, bordro numarası ile tahakkuk ettirilen belediye veya işletme payı miktarı ve tarihi kaydedilir. Ayrı bir sütuna, bu tahakkuklar sonucu satıcıdan tahsil edilen belediye veya işletme payı tahsilat miktarı ve tahsilat tarihi yazılır.
c) Đstatistik Defteri: Toptancı halden çıkan malların cins, miktar ve bedellerinin günü gününe kaydedildiği, kayıtların toplanmasından aylık ve yıllık mal çıkış bilgilerinin hesap edilebileceği bir defterdir.
(2) Hal Müdürlüklerinin yukarıda belirtilen defterleri kullanmadan önce toptancı halin bulunduğu Đl Sanayi ve Ticaret Müdürlüklerine mühürletmeleri gereklidir. Defter kayıtları bilgisayarla da tutulabilir.
(3) Bu defterlerin dışında, ayrıca tutulacak defter, belge ve kayıtlar her toptancı halin ihtiyacına göre Hal Müdürlüklerince tespit edilir.
Satıcılar tarafından tutulması gereken defterler
Madde 32.- (1) Komisyoncular, 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre tutmak zorunda oldukları kanuni defterler dışında, Hal Müdürlüklerince örnekleri belirlenen ve onaylanan bu Yönetmeliğin 33 ve 34 üncü maddelerinde belirtilen Ambar Defteri ve Cari Hesap Defterlerini de tutmak zorundadır.
(2) (Değişik fıkra:26/08/1998-23445 S.R.G. Yön./9. md.) Üretici birlikleri ile kendi nam ve hesaplarına olmak üzere yaş sebze ve meyve toptan ticaretini yapan gerçek ve tüzel kişiler, 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre tutmak zorunda oldukları kanuni defterler dışında bu Yönetmeliğin 33 üncü maddesinde belirtilen Ambar Defterini tutmakla yükümlüdür.
(3) Hal Müdürlüğü ihtiyaca göre yukarıda belirtilenler dışında kalan defterlerin tutulmasını isteyebilir.
Ambar defteri
Madde 33.- (1) Ambar defteri, toptancı halde bulunan komisyonca ve üretici birliği satış yerine gelen yaş sebze ve meyvenin giriş tarihine göre cins, miktar ve adedinin, araçla yapılan taşımalarda araç plakasının, göndericisinin adı ve soyadı ile açık adresinin günü gününe kaydedildiği defterdir.
Cari hesap defteri
Madde 34.- (1) Cari Hesap Defteri, komisyoncuların kendilerine satılmak üzere mal gönderen her üretici için ayrı sayfa açtıkları, mal giriş ve satış miktarları ile satış bedellerinin kaydedildiği defterdir.
(2) Bu deftere, mal giriş ve satış miktarlarının, masrafların, toplam mal satış bedelinin ve üreticiye gönderilmiş olan satış bedeli ve gönderilme tarihlerinin ayrı ayrı kaydedilmesi zorunludur.
Satıcılar tarafından kullanılması gereken belgeler
Madde 35.- (1) (Değişik fıkra:26/08/1998-23445 S.R.G.Yön./10.md.) Komisyoncular, üretici birlikleri ile kendi nam ve hesaplarına olmak üzere yaş sebze ve meyve toptan ticaretini yapan gerçek ve tüzel kişiler mal satışlarında 213 sayılı Vergi Usul Kanununda belirtilen belgeleri düzenlerler.
(2) Belgelerin bir örneği Hal Müdürlüğüne ibraz edilir. Komisyoncular belgelerin bir örneğini de on iş günü içinde malını sattıkları üreticiye gönderirler.
(3) Üreticiler mal satışlarında, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu gereğince kendileri veya alıcılar tarafından düzenlenen belgelerin bir örneğini Hal Müdürlüğüne ibraz ederler.
Satış bordrosu
Madde 36.- (1) Satış bordrosu, satış sırasında satıcı tarafından iki örnek olarak düzenlenen, satılan malın cinsini, miktarını, kalitesini, fiyat ve kap markası ile satıcının unvanını belirten kopyalı ve zımbalı çizelgedir.
(2) Satış bordrosunun bir örneğinin satıcı tarafından imzalanarak her akşam Hal Müdürlüğüne bildirilmesi zorunludur.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Çeşitli Hükümler
Bakanlığın yetkisi
Madde 37.- (1) Bakanlık bu Yönetmeliğin uygulaması ile ilgili olarak her türlü önlemi almaya, tebliğ çıkarmaya ve denetim yapmaya yetkilidir.
(2) Toptancı Hal Müdürlüğü personeli ve satıcılar; Bakanlığın denetim yetkisine sahip görevlilerinin istedikleri bilgi, defter, evrak ve belgeleri vermekle, ayrıca kasa, depo ve ambarları sayma ve inceleme isteklerini geciktirmeden yerine getirmekle yükümlüdür.
Özel toptancı hal işletmeleri ve personelinin cezai sorumlulukları
Madde 38.- (1) Özel toptancı hal işletmecileri ile buralarda çalıştırılan personel kendi kusurlarından doğacak zararlardan sorumludurlar. Bunlar, suç teşkil eden fiil ve hareketlerinden ve özellikle toptancı hale ait para ve mallar ile her türlü evrak, tutanak, rapor, defter ve diğer belgeler üzerinde işledikleri suçlardan dolayı Devlet memurları gibi ceza görürler.
Yönetmelik hükümlerine aykırılık halinde yapılacak işlemler Madde 39.- (1) Bu Yönetmeliğin;
a) 10 uncu maddesinin üçüncü fıkrasına, 11 inci maddesinin üçüncü fıkrasına, 14 üncü maddesinin birinci fıkrasına, 15 inci maddesinin üçüncü ve beşinci fıkralarına, 18 inci maddesinin birinci ve üçüncü fıkralarına, 19 uncu maddesinin birinci ve üçüncü fıkralarına, 21 inci maddesinin üçüncü fıkrasına aykırı hareket edenler hakkında 24/06/1995 tarihli ve 552 sayılı Yaş Sebze ve Meyve Ticaretinin Düzenlenmesi ve Toptancı Halleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 03/11/1995 tarihli ve 4128 sayılı Kanunla eklenen 26/A maddesinde öngörülen cezalar uygulanır.
b) (a) bendi dışında kalan ve bu Yönetmeliğin Geçici 1 inci maddesinde sözü edilen belediyelerce altı ay içinde tespit edilmesi öngörülen yasaklar ve bunlara uyulmaması karşısında uygulanacak cezalar da ayrıca ilgili belediye mevzuatına göre uygulanır.
Geçici Madde 1.- (1) Bu Yönetmeliğin 30 uncu maddesinde belirtilen tahsis işlemlerine ilişkin yönetmeliklerin çıkarılması ve 39 uncu maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen belediye yasaklarını belirleme işlemleri, ilgili belediyelerin yetkili organları tarafından bu Yönetmeliğin yayımını izleyen altı ay içinde tamamlanır.
Yürürlük
Madde 40.- ( 1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 41.- (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Sanayi ve Ticaret Bakanı yürütür.
