Bir Eğitim ve Araştırma Hastanesindeki Rotavirüslü Çocuklarda Yatış Maliyeti
Abstract
Objective: Pharmacoeconomic analyses of rotavirus routine vaccination program have been conducted in many countries due to the critical economic burden of rotavirus infections. The aim of this study was to estimate the cost of hospitalization for children with rotavirus infections.
Material and Methods: In this retrospective study, the discharge invoices of 215 inpatients (aged between 1 month and 5 years) hospitalized for treat- ment of rotavirus infection in úiùli Etfal Research and Training Hospital between April 1, 2008 and March 31, 2009 were evaluated. Only direct medical costs were considered in the analysis.
Results: The mean hospital stay of 215 patients was calculated as 3.74±2.84 days and mean of direct medical cost was calculated as 151 USD per patient.
While 33 USD of the average total direct cost was related to drug therapy, the remaining costs were bed, medical supplies, laboratory tests and venture expenses. In our comparison based on the manufac- turer list price in Turkey (152 USD for Rotateq®, and 126 USD for Rotarix® per a vaccine series), the prices of vaccines were found higher than the prices that were proposed for cost savings by studes in other countries.
Conclusion: Only the cost of hospitalization due to rotavirus infections was analyzed in this study.
However, additional costs of non-hospitalized patients should not be ignored. In order to include rotavirus vaccine into the national vaccination pro- gram, large scale cost-effectiveness analyses are needed. We believe that reducing vaccine prices as well as informing parents by health care providers may contribute to increasing of vaccination rates, which is important in the prevention of rotavirus infections.
(J Pediatr Inf 2011; 5: 7-11)
Key words: Rotavirus, diarrhea, hospitalization, cost, vaccination
Özet
Amaç: Rotavirüs enfeksiyonlarÕnÕn ekonomiye ciddi bir yük oluùturmasÕna baülÕ olarak birçok ülkede rota- virüs aùÕlama programÕyla ilgili farmakoekonomik analizler yapÕlmÕùtÕr. Bu çalÕùmada, farmakoekonomik analizlerde kullanÕlmak üzere, hastanede yatarak tedavi edilen rotavirüs olgularÕnÕn maliyetinin hesap- lanmasÕ amaçlanmÕùtÕr.
Gereç ve Yöntemler: ÇalÕùma, úiùli Etfal Eüitim ve AraùtÕrma Hastanesi’nde 1 Nisan 2008-31 Mart 2009 tarihleri arasÕnda rotavirüs enfeksiyonu nedeniyle yata- rak tedavi alan 1 ay-5 yaù arasÕ 215 hastanÕn fatura bilgileri üzerinden retrospektif olarak yürütülmüùtür.
Analize sadece direkt tÕbbi maliyetler dahil edilmiùtir.
Bulgular: ûkiyüzonbeù hastanÕn ortalama yatÕù süresi 3.74±2.84 gün, hasta baùÕna ortalama direkt tÕbbi mali- yeti 234,11 TL (151 USD) olarak hesaplanmÕùtÕr. Bu ortalama toplam maliyetin sadece 51 TL (33 USD)’sini ilaç tedavisi oluùtururken, geri kalan kÕsmÕnÕ yatak, tÕbbi malzeme, laboratuar ve giriùim maliyeti oluùturmuùtur.
AùÕlarÕn Türkiye’de üretici firma tarafÕndan depocuya satÕù fiyatlarÕ esas alÕnarak yapÕlan karùÕlaùtÕrmada (bir aùÕ serisi için Rotateq® 235 TL, 152 USD; Rotarix® 196 TL, 126 USD), birçok ülkede aùÕ uygulamasÕnÕn maliyet tasarrufu saülayabilmesi için belirlenmiù olan fiyatlar- dan daha yüksek olduüu görülmüùtür.
Sonuç: ÇalÕùmamÕzda, sadece, rotavirüs enfeksiyon- larÕna baülÕ hastane yatÕù maliyeti analiz edilmiùtir.
Ancak, rotavirüs ishallerinin hastane dÕùÕ tedavi mali- yeti de olduüu göz ardÕ edilmemelidir. Rotavirüs aùÕ- larÕnÕn ulusal aùÕlama programÕna dahil edilebilmesi için geniù çaplÕ maliyet-etkililik analizlerine gereksinim vardÕr. Rotavirüs enfeksiyonlarÕnÕn önlenmesinde aùÕ- lamanÕn önemli olduüunu düùünüyor ve aùÕlama oran- larÕnÕn artÕrÕlmasÕnda saülÕk personelinin ebeveynleri bilgilendirmesinin yanÕ sÕra, yüksek olan aùÕ fiyatlarÕnÕn düùürülmesinin de katkÕsÕ olacaüÕna inanÕyoruz.
(J Pediatr Inf 2011; 5: 7-11)
Anahtar kelimeler: Rotavirüs, diyare, hastane yatÕùÕ, maliyet, aùÕlama
Geliù Tarihi: 10.11.2010 Kabul Tarihi: 24.12.2010 YazÕùma Adresi:
Correspondence Address:
Dr. Mesut Sancar Marmara Üniversitesi EczacÕlÕk Fakültesi, Klinik EczacÕlÕk Bilim DalÕ, ûstanbul, Türkiye Tel.: +90 216 346 40 60 E-posta:
sancarmesut@yahoo.com doi:10.5152/ced.2011.03
Cost of Hospitalization of Children with Rotavirus Infection in a Research and Training Hospital
Mesut Sancar1, Nazan DalgÕç2, Özlem Haùim2, Mine Pullu21Marmara Üniversitesi EczacÕlÕk Fakültesi, Klinik EczacÕlÕk Bilim DalÕ, İstanbul, Türkiye
2úiùli Etfal Eüitim ve AraùtÕrma Hastanesi, Çocuk Enfeksiyon Kliniüi, İstanbul, Türkiye
11
Giriù
Beù yaùÕna kadar tüm çocuklarÕn en az bir kez rotavirüs (RV) ile enfekte olduüu ve enfekte olanlarÕn çoüunda da akut gastroenterit geliùtiüi bilinmektedir (1). Beù yaù altÕ çocuklarda dünya genelinde görülen ölümlerin %5 kada- rÕnÕn rotavirüs enfeksiyonlarÕna baülÕ olduüu ve bunlarÕn da daha çok Sahra altÕ Afrika ve Güney Asya gibi geliùmekte olan ülkelerde görüldüüü bilinmektedir (2). Ölümlerin özel- likle de 6 ay - 2 yÕl arasÕ çocuklarda daha yaygÕn olduüu görülmektedir (3). Düùük gelir düzeyine sahip ülkelerde rotavirüs kaynaklÕ gastroenteritlerin yol açtÕüÕ ölümler saü- lÕk hizmetlerine sÕnÕrlÕ ulaùÕm, hastalÕüÕ daha küçük yaùta geçirmek ve kötü beslenme koùullarÕ gibi çeùitli faktörler- den kaynaklanmaktadÕr. AyrÕca, yüksek hijyen ùartlarÕ saülanmÕù olsa dahi rotavirüsün feçeste yüksek konsant- rasyonda bulunmasÕ ve çevrede yaùamaya devam etmesi, hastalÕüÕn yayÕlmasÕnda önemli bir etkendir (4).
1986-1999 yÕllarÕ arasÕnda yapÕlmÕù çalÕùmalarda RV sÕklÕüÕnÕn %22 olduüu, 2000-2004 yÕllarÕ arasÕnda ise bu oranÕn %30’a çÕktÕüÕ belirlenmiùtir. Dünya BankasÕ verile- rine göre kiùi baùÕna düùen gayri safi milli hasÕla (GSMH) miktarÕna göre ülkeler 4 gruba ayrÕldÕüÕnda ishal kaynaklÕ ölümlerin %85’inin düùük GSMH’li ülkelerde, %13’ünün düùük-orta GSMH, %2’sinin yüksek-orta GSMH ve
%1’inin de yüksek GSMH’i ülkelerde gerçekleùtiüi görül- müùtür (5). Türkiye, Avrupa ülkelerini kapsayan bir çalÕù- mada kiùi baùÕna düùen GSMH’ya göre yüksek-orta grupta yer almasÕna raümen, düùük gruptaki ülkelerle birlikte RV’ye baülÕ yÕllÕk mortalite oranÕ en yüksek ülkeler- den (>10/100 000) biri olmuùtur. ÇalÕùmada deüerlendiri- len 49 ülkede yÕllÕk tahmini 6550 ölüm saptanÕrken, Türkiye, tahmini 1700 ölüm (%26) ile en çok ölümün yaùandÕüÕ ülke olarak belirtilmiùtir (6). Türkiye’de 1998- 2009 yÕllarÕ arasÕnda yapÕlmÕù olan farklÕ çalÕùmalarÕn sonuçlarÕna göre akut gastroenterit nedeniyle hastaneye baùvuran olgularda RV sÕklÕüÕnÕn ortalama %30 civarÕnda olduüu görülmektedir (Tablo 1) (7-16).
Dünya genelinde her yÕl RV gastroenteritlerine baülÕ tahmini 114 milyon hastalÕk olgusu, 24 milyon poliklinik baùvurusu, 2.4 milyon hastane yatÕùÕ ve 610.000 ölüm gerçekleùmektedir (17). RV enfeksiyonlarÕnÕn direkt ve indirekt toplam yÕllÕk maliyetinin Amerika Birleùik Devletler (ABD)’inde 1 milyar dolar, Avrupa Birliüi ülkelerinde ise 350 milyon Euro olduüu tahmin edilmektedir (1,18). RV enfeksiyonlarÕ sadece hastane yatÕùlarÕyla deüil, poliklinik baùvurularÕ ve iù kayÕplarÕ gibi maliyetlerle de hem ülke ekonomisine hem de ailelere yük olmaktadÕr (19).
RV enfeksiyonlarÕna karùÕ geliùtirilen Rotarix® ve Rotateq® aùÕlarÕnÕn hastane ve acil baùvurularÕnÕ yaklaùÕk
%90 azalttÕüÕ belirtilmektedir (19). 2006 yÕlÕndan beri Avrupa ülkelerinde kullanÕlmakta olan bu aùÕlar ùu an 100’den fazla ülkede lisanslÕ olup, Brezilya, Panama, Venezüella ve El-Salvador gibi bazÕ Latin Amerika ülkele- rinde, ABD’de ve Avustralya’da rutin aùÕlama programÕna dahil edilmiùtir (18,20). úu an itibariyle rotavirüs aùÕ fiyat- larÕnÕn birçok ülkede yüksek olmasÕ nedeniyle, rutin aùÕla- ma programÕyla elde edilen baùarÕnÕn maliyet-etkili bir yöntem olup olmadÕüÕyla ilgili farmakoekonomik analizler devam etmektedir. Rutin aùÕlamanÕn maliyet-etkili bir yön- tem olduüunu gösteren çalÕùmalar olduüu gibi; aksini gösteren analizler de mevcuttur. Henüz RV rutin aùÕlama programÕna geçmemiù ülkeler için bu kararÕ vermek konu- sunda epidemiyolojik veri ve maliyet gibi bazÕ kÕsÕtlamalar mevcuttur (21). Ülkeler arasÕ epidemiyolojik farklÕlÕklar ve saülÕk sistemi farklÕlÕklarÕ, bir ülke tahminlerini diüer bir ülke için kullanmayÕ zorlaùtÕrmaktadÕr (22).
Bu çalÕùmada amacÕmÕz hastaneye yatan RV olgularÕ- nÕn mali yükünü hesaplamak, henüz rutin aùÕlama progra- mÕna geçilmemiù olan ülkemizde aùÕlamanÕn farmakoeko- nomik boyutu hakkÕnda bir öngörüde bulunmaktÕr.
Gereç ve Yöntem
Bu çalÕùma, úiùli Etfal Eüitim ve AraùtÕrma Hastanesi Çocuk Enfeksiyon Kliniüi’nde, RV gastroenteriti nedeniyle
ÇalÕùmaYÕlÕ Bölge Akut gastroenteritli Rotavirüs pozitifliüi Kaynak AraùtÕrmacÕ
hasta sayÕsÕ (%)
1998-2001 Malatya 250 21 BULUT Y. ve Ark.
1999-2002 Ankara 1099 36.8 KARADAý A. ve Ark.
2003 ûzmir 920 39.8 KURUGÖL Z. ve Ark.
2003-2004 K. Maraù 148 25.6 GÜL M. ve Ark.
2004-2005 Ankara 127 29.1 úûMúEK Y. ve Ark.
2005-2006 Ankara 338 53 CEYHAN M ve Ark.
2007-2008 ûstanbul 1767 23.9 BûÇER S. ve Ark.
2007-2008 Konya 1258 21 ûNCû A. ve Ark.
2008-2009 ûstanbul 1358 25 BAYRAKTAR B. ve Ark.
2008-2009 Denizli 930 26.5 IúIK BALCI Y. ve Ark.
Tablo 1. Türkiye’nin farklÕ bölgelerde yapÕlmÕù çalÕùma sonuçlarÕna göre rotavirüse baülÕ gastroenterit sÕklÕüÕ
1 Nisan 2008-31 Mart 2009 tarihleri arasÕnda yatarak tedavi almÕù, 1 ay-5 yaù arasÕ 215 çocuk hastanÕn hastane kayÕtlarÕndaki fatura bilgileri üzerinden retrospektif olarak yürütülmüùtür.
Her hastanÕn hastaneden taburcu olduüu tarihte düzen- lenmiù olan faturasÕ detaylÕ olarak incelenmiù, RV enfeksi- yonlarÕnÕn ekonomik yükünün araùtÕrÕldÕüÕ diüer çalÕùmalar- da olduüu gibi direkt tÕbbi maliyetleri hesaplanmÕùtÕr. Bu direkt maliyetler; ilaç harcamalarÕ, tÕbbi malzeme gideri, yatak ve refakatçi ücreti, laboratuar incelemelerinin mali- yetlerini kapsamÕùtÕr. Hesaplama zorluüu ve çalÕùmanÕn retrospektif yapÕlmasÕ nedeniyle saülÕk personeli giderleri, ebeveynlerin iù kaybÕ, ulaùÕm, yemek ve bebek bezi gider- leri gibi indirekt maliyetler çalÕùmaya dahil edilmemiùtir.
T.C. SaülÕk BakanlÕüÕ ûlaç ve EczacÕlÕk Genel Müdürlüüü’nün resmi internet sitesinde yer alan ilaç fiyat listesi esas alÕnarak Türkiye’de lisanslÕ olan Rotateq® ve Rotarix® aùÕlarÕnÕn depocuya satÕù fiyatlarÕ üzerinden aùÕ- lama sersinin maliyeti hesaplanmÕùtÕr. AùÕ maliyeti hesap- lanÕrken, aùÕlarÕn birim kutu fiyatlarÕ önerilen toplam dozla (Rotarix® için 2 doz, Rotateq® için 3 doz) çarpÕlmÕùtÕr.
AùÕlarÕn oral yolla uygulanmasÕndan ve kullanÕma hazÕr enjektörle pazarlanÕyor olmasÕndan dolayÕ aùÕ uygulama maliyeti dikkate alÕnmamÕùtÕr (19).
ÇalÕùmanÕn perspektifi, çalÕùmada incelenen hastalarÕn sosyal güvencelerinin olmasÕ nedeniyle Türkiye Cumhuriyeti Sosyal Güvenlik Kurumu (devlet perspektifi) olarak belirlenmiùtir. Maliyetler çalÕùmanÕn yürütüldüüü tarihler arasÕndaki T.C. Merkez BankasÕ yÕllÕk ortalama döviz kuru üzerinden ayrÕca Amerikan DolarÕ (USD) olarak hesaplanmÕùtÕr.
Bulgular
ÇalÕùmada faturasÕ incelenen 215 hastanÕn 124’ü erkek olup, yaù ortalamasÕ 14.63±8.66 ay olarak saptan- mÕùtÕr. HastalarÕn 61’inde nozokomiyal RV enfeksiyonu olduüu görülmüùtür. Ortalama yatÕù süresi 3.74±2.84 gün bulunmuùtur.
ûkiyüzonbeù hastanÕn RV nedeniyle hastanede yattÕklarÕ süre boyunca yapÕlmÕù olan tüm direkt harcamalarÕ fatura kayÕtlarÕndan hesaplandÕüÕnda bu hastalarÕn devlete toplam 50 334.21 Türk LirasÕ (TL) [32 431 USD]’lik bir mali yükü olduüu bulunmuùtur. ÇalÕùmaya dahil edilen direkt maliyet- lerin hasta baùÕna daüÕlÕmÕ Tablo 2’de gösterilmektedir.
AùÕlarÕn Türkiye’de üretici firma tarafÕndan depocuya satÕù fiyatlarÕ esas alÕndÕüÕnda, Rotateq® aùÕ serisinin 235
TL (152 USD); Rotarix® aùÕ serisinin ise 196 TL (126 USD)’lik bir maliyeti olduüu hesaplanmÕùtÕr (Tablo 3).
TartÕùma
ÇalÕùmamÕzda, farmakoekonomik analizlerde kullanÕl- mak üzere, RV enfeksiyonu nedeniyle hastanede yatan 1 ay-5 yaù arasÕ 215 hastanÕn yatÕù maliyeti hesaplanmÕù ve mevcut RV aùÕlarÕnÕn maliyeti deüerlendirilmiùtir. RV enfeksiyonu nedeniyle hastanede kalÕù süresi ortalama 3.74 gün, hasta baùÕna toplam direkt maliyet yaklaùÕk 151 USD olarak hesaplanmÕùtÕr. Bu tutarÕn yaklaùÕk %65’ini tanÕ ve tedavi harcamalarÕ oluùturmaktadÕr. Meksika’da yapÕlan bir çalÕùmada yatan hasta baùÕna toplam direkt tÕbbi maliyet 211 USD olup, bu maliyetin %92’sini diag- nostik iùlemler ve ilaçlar oluùturmuùtur (4). Yine Meksika’daki baùka bir çalÕùmada RV nedenli diyare sÕk- lÕüÕ %36, hastane yatÕù süresi ortalama 3.2 gün bulun- muùtur. Ülkemizde RV enfeksiyonlarÕyla ilgili yapÕlmÕù çalÕùmalarÕn verileriyle benzerlik göstermesine karùÕn bu çalÕùmada bir olgu baùÕna düùen maliyet (936 USD), çalÕù- mamÕzdaki maliyetten daha yüksek bulunmuùtur (23).
Geliùmiù ülkelerde RV olgularÕnÕn daha az görüldüüü, hastane yatÕùlarÕnÕn daha kÕsa olduüu; ancak saülÕk hiz- metlerinin pahalÕ olmasÕndan dolayÕ hastalÕüÕn mali yükü- nün bizdeki rakamlardan daha yüksek olduüu bilinmekte- dir. Örneüin ABD’de 1998 çocuk üzerinde yapÕlan bir çalÕùmada hastanede ortalama yatÕù süresi 1.9 gün, med- yan direkt maliyet 4565 USD, ebeveynler için iù kaybÕ ortalama 3.4 gün olarak hesaplanmÕùtÕr (1). Belçika’da yapÕlan bir çalÕùmada RV olgusu baùÕna hastane maliyeti 732 Euro, hastane dÕùÕ maliyet ise 82 Euro olarak hesap- lanmÕùtÕr (22).
RV enfeksiyonlarÕnÕn ülke ve toplum ekonomisine ciddi bir mali yükü olduüu birçok çalÕùmada belirtilmekte- dir. Örneüin, Yeni Zellanda’da bu enfeksiyonlarÕn yÕllÕk toplumsal maliyeti 7.07 milyon Yeni Zelanda dolarÕ olup
Direkt Maliyet Kalemleri Ortalama Maliyetler
ûlaç 51.18 TL (33 USD)
TÕbbi malzeme 10.40 TL (6.7 USD)
Yatak 55.24 TL (36 USD)
Refakatçi 26.29 TL (17 USD)
Laboratuar incelemeleri / giriùim 101.56 TL (65 USD) Genel fatura toplamÕ 234.11 TL (151 USD) Tablo 2. Rotavirüs nedenli hastane yatÕù maliyetleri (hasta baùÕna)
AùÕ Referans ülke fiyatÕ Depocuya satÕù fiyatÕ Perakende satÕù fiyatÕ Önerilen doz sayÕsÕ Hasta baùÕna maliyet*
Rotateq® 40 Euro (Fransa) 78.37 TL (51 USD) 114.01 TL (73 USD) 3 235.11 TL (152 USD) Rotarix® 50 Euro (Fransa) 97.97 TL (63 USD) 142.32 TL (92 USD) 2 195.94 TL (126 USD)
*Depocuya satÕù fiyatÕ esas alÕnarak hesaplanmÕùtÕr
Tablo 3. Rotavirüs aùÕlarÕnÕn Türkiye’deki birim fiyatlarÕ ve aùÕ serisinin maliyeti
bunun %41’i hastane yatÕùlarÕndan kaynaklanmaktadÕr (18). ABD’de ise saülÕk sistemine toplam maliyeti 319 milyon USD, topluma maliyeti 893 milyon USD’dir (24).
ûtalya’da RV enfeksiyonlarÕnÕn yÕllÕk direkt tÕbbi maliyeti yaklaùÕk 27.5 milyon Euro, indirekt maliyetlerle birlikte toplam maliyet ise yaklaùÕk 70.5 milyon Euro olarak tah- min edilmektedir (19). Hindistan’da RV enfeksiyonlarÕnÕn tÕbbi ve tÕbbi olmayan toplam maliyetinin yÕllÕk 41-72 mil- yon USD olduüu görülmektedir (2). Endonezya’da RV enfeksiyonunun direkt ve indirekt toplam yÕllÕk maliyetinin yaklaùÕk 19.5 milyon USD olduüu hesaplanmÕùtÕr (25).
Tayvan’da da benzer olarak topluma toplam maliyetinin 18.5 milyon USD olduüu saptanmÕùtÕr (26).
RV enfeksiyonlarÕna baülÕ morbiditeyi ve mortaliteyi önlemek, bu olgularÕn ülke ekonomisine olan yükünü azaltmak amacÕyla birçok ülke RV rutin aùÕlama programÕ- nÕn deüerlendirildiüi farmakoekonomik analizler yapmÕù- tÕr. Rutin aùÕlanmayÕ maliyet-etkili bir yöntem olarak kabul eden ülkeler olduüu gibi; mevcut fiyatlarla bu uygulama- nÕn net bir tasarruf saülamayacaüÕnÕ öngören ülkeler de bulunmaktadÕr.
Emdonezya’da Dünya BankasÕ oranlarÕ baz alÕnarak yapÕlan analizde 14 USD’lÕk aùÕ kürüyle RV aùÕsÕnÕn rutin uygulanmasÕnÕn oldukça maliyet etkili olduüu sonucuna varÕlmÕù; ancak, aùÕ kürü fiyatÕnÕn Endonezya için yüksek olduüu kabul edildiüinden, aùÕnÕn saülÕk sistemi perspek- tifinden bakÕldÕüÕnda 2.70 USD’dan aùaüÕ ve toplum pers- pektifinden bakÕldÕüÕnda 3.79 USD’dan aùaüÕ verilmesi durumunda mali tasarruf saülanacaüÕ belirtilmiùtir (25).
Tayvan’da Dünya SaülÕk Örgütü (DSÖ)’nün standartla- rÕna göre yapÕlan analizde her iki RV aùÕsÕnÕn da maliyet etkili olduüu; ancak mali tasarruf saülanabilmesi için aùÕ fiyatlarÕnÕn birim doz baùÕna; Rotarix® için 41 USD veya Rotateq® için 29 USD’a çekilmesi gerektiüi savunulmuù- tur. ABD saülÕk harcamalarÕyla karùÕlaùtÕrÕldÕüÕnda tÕbbi bakÕm maliyetlerinin oldukça düùük olmasÕna karùÕn, aùÕ- nÕn yüksek maliyetli (doz baùÕna 60-80 USD) olduüuna dikkat çekilmiùtir (26). Bu sonuç ülkemizdeki mevcut durumla benzerlik göstermektedir.
Beù Avrupa ülkesini kapsayan bir çalÕùmada RV aùÕla- ma programÕnÕn Finlandiya’da maliyet-etkili olduüu, Belçika’da toplumsal perspektiften bakÕldÕüÕnda maliyet- etkili olduüu; ancak saülÕk bakÕm saülayÕcÕsÕ açÕsÕndan maliyet-etkili olmadÕüÕ, diüer üç ülke olan ûngiltere, Fransa ve Hollanda’da ise maliyet-etkili bulunmadÕüÕ görülmüù- tür. Bu çalÕùma sonuçlarÕna göre sadece Finlandiya ve Belçika rutin aùÕlamayÕ önerirken, diüer ülkeler mevcut fiyatlarla buna karùÕ olduklarÕnÕ belirtmiùlerdir. AùÕlama programÕnÕn maliyet-etkili olabilmesi için asgari düùünü- len fiyatlarÕn Belçika için 41 Euro, ûngiltere için 28 Euro, Finlandiya için 51 Euro, Fransa için 36 Euro ve Hollanda için 46 Euro olmasÕ gerektiüi sonucuna varÕlmÕùtÕr (27, 28).
ûsrail’de çocuk baùÕna 234 USD’lÕk toplam aùÕ maliye- tinin toplumsal perspektiften maliyet-etkili olduüu, 150
USD’in altÕnda olduüunda ise net bir mali tasarruf saüla- nacaüÕ bildirilmiùtir (29).
ûtalya’da yapÕlan çalÕùmada toplumsal perspektiften bakÕldÕüÕnda aùÕlamayla yaklaùÕk 24.3 milyon Euro’luk maliyetin önlenebileceüi hesaplanmÕùtÕr. Ancak net bir mali tasarruf elde edilmesi için ûtalyan Ulusal SaülÕk Sistemi perspektifinden aùÕ kürü maliyetinin 65.6 Euro’dan 46.25 Euro’ya çekilmesi gerektiüi belirtilmiùtir (19).
ABD’de yapÕlan analizde de tahmini aùÕ maliyetinden en az %50’lik bir indirim yapÕldÕüÕnda (60 USD’dan 27 USD’a), aùÕ uygulamasÕnÕn net bir tasarruf saülayacaüÕ hesaplanmÕùtÕr (19). Yine ABD’de yapÕlan bir baùka çalÕù- mada aùÕnÕn üretici firma fiyatÕnÕn doz baùÕna 62.50 (kür için 217.5) USD olduüu belirtilmiù; ancak toplumsal pers- pektiften bakÕldÕüÕnda aùÕnÕn doz baùÕna 42 USD veya altÕ, saülÕk sistemi perspektifinden ise 12 USD veya altÕ olma- sÕ durumunda net maliyet tasarrufu saülanabileceüi hesaplanmÕùtÕr (24).
Hong Kong’daki bir çalÕùmada hükümet perspektifin- den bakÕldÕüÕnda aùÕlamanÕn maliyet-tasarrufu saülayabil- mesi için 40.92 USD’dan düùük bir maliyeti olmasÕ gerek- tiüi görülmüùtür (18).
FarklÕ gelir düzeyindeki ülkelerde yapÕlmÕù ve rutin aùÕ- lamanÕn maliyet-etkili olduüunun gösterildiüi çalÕùmalarda bile RV aùÕlarÕnÕn mevcut satÕù fiyatlarÕyla net bir maliyet tasarrufu saülanamadÕüÕ sonucuna varÕlmÕùtÕr. Bu aùÕlarÕn Türkiye’deki depocuya satÕù fiyatlarÕnÕn (Rotateq® kürü için 152 USD, Rotarix® kürü için 126 USD), diüer ülkeler- de maliyet tasarrufu saülanabilmesi için önerilen fiyatlar- dan daha yüksek olduüu görülmektedir. Ancak ülkemizde rutin aùÕlamanÕn maliyet-etkili olup olmayacaüÕna karar verilebilmesi için sadece hastane yatÕùlarÕnÕn deüil, polik- linik baùvurusu, evde tedavi ve indirekt maliyetlerin de hesaba katÕldÕüÕ geniù çaplÕ maliyet-etkililik analizlerine gereksinim vardÕr. Literatürde de belirtildiüi gibi bu tür kararlarÕn verilmesi için her ülkenin kendi verilerini baz alarak hesaplanmÕù olan RV kaynaklÕ tahmini hastane yatÕù ve ölüm oranlarÕna ihtiyacÕ vardÕr (21). Türkiye’de 5 yaù altÕ çocuklardaki akut gastroenterit nedeniyle gerçek- leùen yÕllÕk poliklinik baùvurusu ve hastane yatÕùÕ oranlarÕ- na dair ülke genelini yansÕtacak bir istatistiki bilgi buluna- madÕüÕ için (SaülÕk BakanlÕüÕ kayÕtlarÕnda) kapsamlÕ bir maliyet-etkililik çalÕùmasÕ yapÕlamamÕùtÕr.
DSÖ’nün Avrupa ÇalÕùma Raporu’na göre, ulusal aùÕ programÕna geçilmesinin RV’ye baülÕ mortalitenin yüksek olduüu Azerbaycan, KÕrgÕzistan, Kazakistan, Tajikistan, Özbekistan ve Türkiye’deki ölümleri %80’in üzerinde önleyebileceüi belirtilmiùtir. Ancak yüksek mortalite oran- larÕna sahip bu ülkelerde mevcut aùÕlarÕn fiyatÕnÕn çok yüksek olduüuna dikkat çekilmiùtir. Raporda ayrÕca diya- reye baülÕ ölümlerin çoüunun önlenebilir olduüu, yüksek ölüm oranlarÕnÕn azaltÕlmasÕnda saülÕk hizmetlerine çabuk ulaùÕlmasÕ ve verilen hizmetin kalitesinin de önemli olduüu vurgulanmÕù, bu nedenle yeni bir aùÕlama programÕnÕ yer-
leùtirmeden önce bunlarÕn da tartÕùÕlmasÕ gerektiüi belirtil- miùtir (6).
ÇalÕùmamÕzda rotavirüs enfeksiyonlarÕna baülÕ sadece hastane yatÕù maliyeti analiz edilmiùtir. Ülkemizde halen önemli bir sorun olan RV ishallerinin hastane dÕùÕ tedavi maliyeti de göz önüne alÕndÕüÕnda, sayÕca küçümsenme- yecek bir ‘5 yaù altÕ nüfus’una (Dünya BankasÕ 2009 veri- lerine göre 6 561 000) sahip olduüumuz gerçeüinden hareketle, bu enfeksiyonlarÕn sadece ekonomik açÕdan deüil, morbidite ve mortalite açÕsÕndan da önemli bir boyutu olduüu unutulmamalÕdÕr. Bugün güvenilirliüi ve etkinliüi çok sayÕda çocuk üzerinde kanÕtlanmÕù olan RV aùÕlarÕnÕn ülkemizde sadece sosyoekonomik koùullarÕ iyi olan aileler tarafÕndan yaptÕrÕlabildiüi bilinmektedir.
AùÕlama oranlarÕnÕn artÕrÕlmasÕnda saülÕk personelinin ebe- veynleri bilgilendirmesinin yanÕ sÕra yüksek olan aùÕ fiyat- larÕnÕn düùürülmesinin de katkÕsÕ olacaüÕna inanÕyoruz.
ÇÕkar ÇatÕùmasÕ
Yazarlar, herhangi bir çÕkar çatÕùmasÕnÕn söz konusu olmadÕüÕnÕ bildirmiùlerdir.
Kaynaklar
1. Mast TC, Walter EB, Bulotsky M et al. Burden of Childhood Rotavirus Disease on Health Systems in the United States. The Pediatric Infectious Disease Journal 2010; 29: 19-25.
2. Tate JE, Shobha C, Esposito DH et al. Disease and Economic Burden of Rotavirus Diarrhoea in India. Vaccine 2009; 27:
18-24.
3. World Health Organization Rotavirus Bulletin, Western Pacific Region 2009; 1: 1-6.
4. Constenla D, Velazquez FR, Rheingans RD, Antil L, Cervantes Y. Economic Impact of a Rotavirus Vaccination Program in Mexico. Rev Panam Salud Publica 2009; 25: 481-90.
5. Parashar UD, Gibson CJ, Bresee JS, Glass RI. Rotavirus and Severe Childhood Diarrhoea. Emerging Infectious Diseases 2006; 12: 304-6.
6. Williams CJ, Lobanov A, Pebody RG. Estimated Mortality and Hospital Admission Due to Rotavirus Infection in the WHO European Region. Epidemiol Infect 2009; 137: 607-16.
7. Bulut Y, ûùeri L, Durmaz B. Akut Gastroenterit Ön TanÕlÕ Çocuklarda Rotavirüs Pozitifliüi. ûnönü Üniversitesi TÕp Fakültesi Dergisi 2003; 10: 143-5.
8. Karadag A, AçÕkgoz ZC, Avci Z ve ark. Childhood Diarrhoea in Ankara, Turkey: Epidemiological and Clinical Features of Rotavirus-Pozitive Versus Rotavirus-Negative Cases.
Scandinavian Journal of Infectious Diseases 2005; 37: 269-75.
9. Kurugöl Z, Geylani S, Karaca Y ve ark. Rotavirus Gastroenteritis Among Children Under Five Years of Age in Izmir, Turkey. Turk J Pediatr 2003; 45: 290-4.
10. Kurugöl Z, Salman N. Rotavirus ûnfeksiyonlarÕ ve AùÕlarÕ. ANKEM Derg 2008; 22: 160-70.
11. úimùek Y, BostancÕ û, BozdayÕ G ve ark. 0-5 Yaù Çocuklarda Akut Gastroenteritte Rotavirüs SÕklÕüÕ ve Serotip Özellikleri.
Türkiye Klinikleri J Pediatr 2007; 16: 165-70.
12. Ceyhan M, Alhan E, Salman N ve ark. Multicenter Prospective Study on the Burden of Rotavirus Gastroenteritis in Turkey, 2005- 2006: A Hospital-Based Study. J Infect Dis 2009; 200: 234-8.
13. Biçer S, úahin GT, Koncay B ve ark. Çocuk Acil Servisinde Saptanan Rotavirüs Gastroenteriti OlgularÕnÕn SÕklÕüÕ. J Pediatr Inf 2008; 3: 96-9.
14. ûnci A, Kurtoülu MG, Baysal B. Bir Eüitim ve AraùtÕrma Hastanesinde Rotavirüs Gastroenteriti PrevalansÕnÕn AraùtÕrÕlmasÕ.ûnfeksiyon Dergisi 2009; 23: 79-82.
15. Bayraktar B, Toksoy B, Bulut E. Akut Gastroenteritli Çocuklarda Rotavirüs ve Adenovirüs SaptanmasÕ. Klinik Dergisi 2010; 23: 15-7.
16. IùÕk BalcÕ Y, Polat Y, Çövüt ûE ve ark. Denizli’de 0-5 Yaù ArasÕ Gastroenteritli Çocuklarda Rotavirüs ve Adenovirüs Tip 40/41 SÕklÕüÕ. Yeni TÕp Dergisi 2010; 27: 15-7.
17. Ho AM-H, Nelson EAS, Walker DG. Rotavirus Vaccination for Hong Kong Children: an Economic Evaluation from the Hong Kong Government Perspective. Arch Dis Child 2008; 93: 52-8.
18. Milne RJ, Grimwood K. Budget Impact and Cost-Effectiveness of Including a Pentavalent Rotavirus Vaccine in the New Zealand Childhood Immunization Schedule. Value in Health 2009; 12: 888-98.
19. Giammanco MD, Coniglio MA, Pignato S, Giammanco G. An Economic Analysis of Rotavirus Vaccination in Italy. Vaccine 2009; 27: 3904-11.
20. Parashar UD, Glass RI. Rotavirus Vaccination in Europe:The Time Has Finally Arrived. J Pediatr Gastroenterol Nutr 2008; 46: 21-23.
21. Flem E, Vainio K, Dollner H et al. Rotavirus Gastroenteritis in Norway: Analysis of Prospective Surveillance and Hospital Registry Data. Scandinavian Journal of Infectious Diseases 2009; 41: 753-9.
22. Bilcke J, Damme PV, Smet FD et al. The Health and Economic Burden of Rotavirus Disease in Belgium. Eur J Pediatr 2008;
167: 1409-19.
23. Granados-Garcia V, Velázquez-Castillo R, Garduño-Espinosa J, Torres-López J, Muñoz-Hernández O. Resource Utilization and Costs of Treating Severe Rotavirus Diarrhea in Young Mexican Children From the Health Care Provider Perspective. Rev Invest Clin 2009; 61: 18-25.
24. Widdowson MA, Meltzer MI, Zhang X et al. Cost-Effectiveness and Potential Impact of Rotavirus Vaccination in the United States. Pediatrics 2007; 119: 684-97.
25. Wilopo SA, Kilgore P, Kosen S et al. Economic Evaluation of a Routine Rotavirus Vaccination Programme in Indonesia.
Vaccine 2009; 27: 67-74.
26. Wu CL, Yang YC, Huang LM, Chen KT. Cost-Effectiveness of Childhood Rotavirus Vaccination in Taiwan. Vaccine 2009; 27: 1492-9.
27. Jit M, Bilcke J, Mangen MJJ et al. The Cost-Effectiveness of Rotavirus Vaccination: Comparative Analyses for Five European Countries and Transferability in Europe. Vaccine 2009; 27: 6121-8.
28. Melliez H, Levybruhl D, Boelle PY et al. Cost and Cost- Effectiveness of Childhood Vaccination Against Rotavirus in France. Vaccine 2008; 26: 706-15.
29. Chodick G, Waisbourd-Zinman O, Shalev V et al. Potential Impact and Cost-Effectiveness Analysis of Rotavirus Vaccination of Children in Israil. European Journal of Public Health 2009: 1-6.
