pt ve Halotan Anestezi Yontemlerinin Kan ~ekeri

(1)

pt ve Halotan Anestezi Yontemlerinin Kan ~ekeri

ne Etkileri

Cell'llhi stres ozellikle intraabdominal ameliyaHarda fazla olmak Ozere kan ~ekeri diizeyinde art1~ neden olur.

·~rr.;c.1111111111^zdaintraabdominal giri~imler s1ras1nda norolept ve halotan anestezi tekniklerinin kan §ekeri dOzeylerine olan

m· .. --.,~a~hnldL SonUQ olarak cerrahinin neden oldugu kan §ekeri arh~mm, nilrolept anestezi uygulanan hastalarda

•cmoct

((Jzeyde kaldiQI g(jzlendi.

- . ... ICAIImi!IIH":. Cell'llhl stres, anestezl, nOrolept, halotan, kan ~erl.

;!::~·My:. Surgical stress causes increasing in the blood glucose, level particularly during the intraabdominal operations.

present study, the effects of neurolept and halothen anesthesia, reganding wtih the blood glucose. Levels were ':41111Pncl in patients who were undergoing to an intraabdominal interventions. Resulis showed that the elevated glucose clting the anaestnesia were significantly lower in patients who received neurolept anaesthesia comparing with

.·'.111111 •IIIlo received halothane anaesthesia.

SUrgical stress, anaesthesia, neurolep~ halothane, blood glucose.

!iTtllnltan:m anestezi uygulamalannda, ozellikle baz1 modem inhalasyon ajanlannm neden olabildigi yan etkiler (5, 17), 'lll•mt~~eri yOntem se~imi bak1mmdan g~ durumda b1rak1r. Diger yandan volatil anestezik ajanlann,ekspirasyon havas1

llatta

anestezist olmak Ozere ameliyat ekibini etkilemesi diger dezavantaj1d1r.

bir y6ntem olarak se~ilebilecek norolept anestezinin cerrahi sires cevab1na olan etkinligini, kan ~ekeri diizeyini

"·=-•llll,.,,..,

halotan anestezi yontemi ile kar~1la~tmnay1 ama~lad1k.

&::i)w Oniversitesi T1p Fakultesi Anssteziyoloji ve Reanimasyon Anabilim Dalt CJaretim Oyesi

(2)

NOrolept ve halotan anestezisinin kan §ekerine etkisi: YARDIM, $ahin

Materyal ve Metod

Halotan ve nOrolept anestezi uyguladl{llmlz vakalanm1zda, endokrin ve sistemik bir hastalik hikayesi olmamasma ozen gosterdik. Ameliyatm ilk

1.5

saatmda kan transfOzyonu gerektirmeyen, sure ve tip olarak birbirine yakm balm ameliyatlann1n ger~kle§lirildigi vakalanm1zm, ya§, cins ve uygulanan ameliyat turleri yonunden dag1liml Tablo I ve ll'de verilmi§lir.

Tablo I. Norolept Grubu hastalann dag1lim1

Ad1 Soyad1 Ya§ Cins

Prot

No Uygulanan Ameliyat

FT 40 K

216993

Koledokoduodenostomi

M;

51

E

204170

Vagotomi+antrektomi

TS

36

E

220018

Vagotomi+piloroplasti

TK

25

E

174927

Vagotomi+gastrojejunostomi

AS

26

E

208329

MA

50

^E 172129 Vagotomi+piloroplasti

OM

41

E 206456 Vagotomi+gastrojejunostomi

38.4 ± 3

Tablo II. Halotan grubu hastalann dag11im1

Adl Soyadi Ya§ Cins Prot.No. Uygulanan Ame~yat

so 48

K

218678

Gastrik polipektomi

NT

52

K 219207 Gastrojejunostomi

MY 19 E

220068

Trun. vagotomi+gastrojejunostomi

HC

45

K

220742

Kolesistektomi

KA

24

E

156236

MT

39

E 221400 Vagotomi+piloroplasti

AY

31

E

130780

Vagotom i+piloroplasti

36.8 ± 4

(3)

,.,_.., halotan anestezisinin kan iekerine etkisi: YARDIM, $ahin

onceden a~hk kan ~keri dOzeyleri saptanan hastalar premedikasyonsuz olarak ameliyalhaneye almdtlar. Ameliyalln

-~na

kadar devam edilmek Ozere% 09'1uk izotonik NaCI soiOsyonu inliizyonuna ba§lantldt (6 mllkg). Anestezi

~

Sltld< oksijen aktmt saglanarak hastalann

~aske

aracthgt i1e % 100 oksijen solumaSI saglamrl<en, 0.5 mg atropin

oiRk

uygtJandl. Kalp allmlartnda hlzlarvna gazlenu-ce:

liiJgllll

j1Ubunu olu§turan hastalara i. v. yolla % 2.5 pentotal eriyiginden kirpik relleksi kayboluncaya kadar verildi (5

it'D).

₁₅mglkg sOksinil kolinin i.v. verilmesinden sonra kontroiiO solunuma g~indi

ve

yeter1i kas gev§emesini takiben

""'lf4lle

endotrakeal entobasyon yaptldt. Anesteziye % 66 N20,% ³³02 (4/2 ltldk) ve% 1 halo tan gaz kan§tmt ile

~· hasta stabil hale geldikten sonra halotan konsantrasyonu% 0.5'e indirildi. Kas gev§ekligi 0.08 mg/kg pavulonla v) saQ!andt.

)IDnii&Pt

grubu hastalara ise 0.15 mg/kg droperidol ve yakla§tk 10 dakika sonra 4 mikrogram/kg lentanil i.v. yoldan

.u.

1.5 mglkg sOksinilkolin ile yeterli kas gev§ekligi saglantp entObasyon yaplldt. 2/411/dk

o

_2-N20gaz kan§tmt ile ,...aezi sOrdOrOidO. Hastalarda la§ikardi, terleme veya tansiyonda yOkselme gibi analjezinin azalma belirtileri

~irlde ilave lentanil yan doz olarak tekrarlamldl. Kas gev§ekligi 0.08 mg/kg pavulon i.v. yoldan verilerek

~.lnsizyonun 90. dakikast civannda kan §ekeri dOzeyini saptamak am act ile okzalatlt tOpe 1 ml venoz kan ornegi

-.a.

Kan §ekeri oi~Omleri 0-toluidine metodu ile ger~ekle§tirildi (16).

~ degerlendirmede degi§ik zamanlardaki oi90mlerin kar§lla§llfllmasmda e§ler arast lark kontrolu kullantldt.

~'" birtliri ile kar§tla§tmlmasmda ortalamalar arast lark kontrollerinden ikili ttesti ile kar§tla§ltnldtlar (10).

Hlllotan ve norolept anestezisi uyguladtgtmtz 14 hastada ameliyattan 1 gun once a9hk kan §ekeri (AK$) ve ameliyahn dO.dakilasmda ahnan ven6z kan orneklerinde kan §eker oi90mO yaptldt. lki grup ortalamalan kar§tla§ltnldt (Tablo Ill). Her

II~ da 90. dakika kan §ekeri ortalamalan, AK$ ortalamalartna gore onemli yukselme gosterdi (P<0.001 ).

Tlblo Ill. NOrolept ve Halotan Anestezisi Uygulanan Vakalann Kan $ekeri Deger1eri (% mg) VakaSaytst

7 7

AK$

85.5± 1 83.7 ± 2

90.dk Kan $ekeri

191.8 ± 4 220.0 ± 5

"~n

kar§tla§ttnlmastnda ise AK$ ortalamalan larl<t onemsiz (P>0.05), 90.dk ortalamalan onemli bulundu (P<0.01).

(4)

NOro/ept ve ha/otan anestezisin~ kan §Bkerine et~si: YARDIM, $ahin

Tarti§IM

Herhangi bir cerrahi giri~imde ameliyat alamndan kalkan sinirsel stimulus, organizmada noroendokrin degi~iktige neden olur. Kate~lamin, kortizol, growth hormon, glukagon dOzeylerinde art1~1n yan1s1ra insulin sekresyonunda azalma gezlenir.

Bu hormonal degi~iklikler kan ~eker dOzeyinde art1~ neden olur (6,7,11,12). Nitekim ~fall~mamlz bulgulanna gore; kan

~keri ortalamalan % mg olarak halotan grubunda 83.7 ± 2'den 220.0 ± 5'e , norolept grubunda 85.5 ± 1 'den 191.8 ± 4 degerine olmak Ozere a~hk kan ~keri deger1erine oranla, cerrahinin 90. dadikas1ndaki kan ~keri degerleri aras1nda onemli

ar!l~ gozlenmi~tir (P<0.001).

Her iki grubun a~lik kan ~ekeri ortalamalan arasmdaki farkhhk istatistik olarak onemsizdi (P>0.05). Cerrahinin 90.dakikasl degerlerine bak1l1rsa; halotan grubunda gozlenen 220.0 ± 5 % mg kan ~keri ortalam adegeri, norolept grubunda 191.8 ± 4 % mg olarak bulunmu~tur. Her iki degerin birbiri ile istatistiksel olarak kar~lla~tlnlmasl halotan grubundaki art1~1n daha fazla oldugunu ortaya koymaktad1r (P<0.01 ). Bu gozlem, cerrahi s1ras1nda uygulanan anestezik ajan veya anestezi yonteminin noro-endokrin cevaba elkin olacag1 gorO~OnO destekler niteliktedir (6,9).

Diger yandan halotan grubunda daha yOksek olarak gozlenen kan ~ekeri degeri bulgusu, Halter ve Pflug (6) ile Hall ve ark (S)'n1n halotan anestezisi uygulamalanndaki kan ~ekeri deger art1~lanna ili§kin bulgulannl destekler niteliktedir.

Halotan anestezisinin kate~olamin dOzeyinde a§ln arll§a,neden olmadiQI belirtilmi~ (3,14,15) ve anestezik ajanlann sempato adrenal aktivitenin belirtisi kabul edilen hiperglisemik cevab1 y1kamayacag1, ancak azaltabilecegi savunulmu§tur (1 ,2). Halotan ve nerolept gruplanm1zm kan ~kerinde gozlenen farkh yukseklik, bu gorO~O destekler izlenimi vermi~tir.

Hall ve ark (5) yOksek doz fentanil, N2 0-02 anestezise ile halotan anestezisini kar§lla§llrdlklan ~ah§malannda kan ~ekeri

dOzeyi halotan anestezisi s1rasmda daha yOksek seyretmi§tir.

Norolept anestezinin kan basmcmda dO§O~ neden olmasma kar§ln, splanknik sahadaki vaskOier rezistans1 azaltarak karaciger kan dola~1mm1 korudugu, dolay1S1yla karaciger oksijen tOketiminde de degi§iklige neden olmadiQI belirtilmi§tir(8). Santesson ve ark (13) cerrahi stimOiasyon s1rasmda doku oksijen alim1nda degi§iklik gozlenmedigini ve dolayll olarak kate~laminlerin oksijen tOketimindeki etkinliklerinin norolept anestezi ile bloke edildigini belirtmi§lerdir.

Vakalanm1zda cerrahinin 90. dakikasmdaki kan ~keri degerlerinin a~hk kan ~keri deger1erine oranla olduk(ja yOksek olarak gozlenmesindeki nedenler arasmda, hastalara premedikasyon uygulanmaml§ olmas1 yapm1s1ra anestezi oncesi korku ve

endi~nin yaraltiQI stresin de roiO olabilecegi litera tor verilerine gore seylenebilir (3,4,5,7, 11 ).

<;ah~mam1z son~lan; norolept anestezi uygulamasm1n cerrahiye noroendokrin cevab1 onleyemedigi,ancak halotan anestezisine gOre cevab1 azaltabilmede daha elkin oldugu izlenimini vermek1edir.

(5)

llttJIIpl ve halotan anestezisinin kan iekerine etkisi: YARDIM, $ahin

olarak ~ah§mam1z1 , cerrahi strese noroendokrin cevapta kan §ekeri degerini indeks kabul ederek

~ ird~imiz ~h§mam1zda,

^ayn1tip cerrahi uygulamanm soz konusu oldugu vakalanm1zda, uygulanan norolepl ve

= s t e z i yontemlerinin, ameliyat s1rasmda kan §ekeri yOkselmesine engel olamad1klan gozlendi. Ancak norolept

_.zi

uygutanan grupta kan §ekeri yOkselmesi, halotan anestezisi uygulanan gruptaki kan §ekeri degerine gore onemli

dii'8Cede

dO§Ok seyretti.

!Wgdanm1z norolept anestezi yonteminin; ameliyathane havas1n1 kirletmemesi, tekrarlanan anestezilerde alternatif

GIIIJtneSi

ve cerrahiye n&oendokrin cevaba olan bask1lay1C1 etkisi nedinyle se(filebilecek y6ntem oldugu izlenimini verdi.

t Clarice RSJ: The hyperglycemic response to different types of surgery and anesthesia. Br J Anesth 42: 45-52, 1970.

2. Clarke RSJ, Johnston H, Sheridan 8: The influence of anesthesia and surgery on plasma cortisol, insulin and free fatty acids. Br J Anesth 42:295-299,1970.

3. Clarice RSJ: Anesthesia and carbonhydrate metabolism. Br J Anesth 45: 237-243, 1973.

4. Cooper MG, Holderotr A, Half GM: Epidural analgesia and the metabolic response to surgery. Canad Anaesth Soc J 26:381-388, 1979.

5. Hall GM, Young C, Holderoft A: Substrate mobilisation during surgery. Anesthesia 33: 924-930, 1978.

6. Halter JB, Plfug AE:Relationship of impaired insulin secretion during surgical stress to anaesth and catecholamine release.

J Cl/n Endocrlnol Me tab 51: 1093-1099, 1980.

7. Haher JB, Pflug AE, Porte 0: Mechanism of plasma catechola"mine increases during surgical stress in man.

J Cl/n Endocr/nol Metab 45: 936-941, 1977.

t lrestedt L, Andreen M: Effect of neurolept anaesthesia (NLA) on haemodynamics and oxygen

consumption in the dog with special reference to the liver and prepartal tissues. Acta Anaesth Scond 23: 1-12, 1979.

'- Kehlet H: Stress free anaesthesia and surgery. Acta Anaesth Scand 23:503-509, 1979.

'4 Kutsat A, Muluk FZ: Uygulamafl lstatistik. Hacettepe Oniversitesi Yaymlan A-2, Ankara 1978, ss 175-177, 185-188.

U. oyama T, Matsuki A: Effects of spinal anaesthesia and surgery on carbonhydrate and fat metabolism in man.

Br J Ansesth 42: 723-729,1970.

(6)

Norolept ve ha/otan anestezisinin kan ~ekerine etkisi: YARDIM, $ahin

12. Oyama T, Takazawa t: Effects of halothane anesthesia and surgery on human growth hormon and insulin levels in plasma. Br J Anesth 43:573-579,1970.

13. Santesson J, Jamberg PO, Arner S: The effect of surgical stress on haemodynamics during neurolept anaesthesia. Acta Anaesth Scand 22: 123-129, 1978.

14. Stanley TH, lsern-Amaral J, Lathrop DH: The effects of morphine and halothane anesthesia on urine norepinephrine during and after coronary artery surgery. Canad Anaesth Soc J 22:478-485,1975.

15. Traynor C, HaJI GM: Endocrine and metabolic changes during surgery. Anaesthetic implications. Br J Anaestt.

53:153-160,1981.

16. White WL, Erickson MM. Stevens SC: 0-Tolidine method in chemistry for the clinical laboratory. Mosb Company Saint Louis 1976, pp 96-97.

17. Wylie WD, Churchill-Davidson HC: A practice of Anaesthesia (((eviri: Akyon G: Anestezi uygulamast.

Hacettepe Oniversitesi Yaymlan A-37, Ankara 1981, ss 385-400.