Terbiyesinde Silikon

(1)

availability of silicon elastomers in the market, the silicon usage in textile finishing is extremely increased.

Tekstil

Terbiyesinde Silikon

Mull-mda Son

"

Mehmet YAKARTEPE Tekstil Yiik. Miih.

Organik Klrnya

AS.

ISTANBUL

Tekstil terbiyesinin son ydlardaki en yaygrn kimya- sallarrnrn temelini olugturan silikonlar, dijer bir~ok endiistri kolu iCin de elveriglidir.

Silikonlar, saglad@ etkilerin derecesi ve kullantm kolaylz@ yantnda, kimyasal yaprlarl itibariyle ~ o k

~ e ~ i t l i modifikasyonlara olanak vermeleri agslndan iistiinliik taglmaktadlrlar. Cegitli modifiye organr- reaktif silikonlarln geligtirilmesi ve silikon elastomerlerin de piyasaya ~tkarrlmasr ile silikon- lartn tekstil terbiyesinde kullanzmt genis ol~iide art- mtgtlr.

Tekstil kimyasallarlnln odagr sayrlabilecek silikonlarln tekstil terbiyesinde uygulandtgr alanlar oldukca genigtir. Genel olarak, bu iiriinlerin tekstil mamillilne kazandlrdlgl ozellikler; ipegimsi bir yumugaklrk ve dokiimliiliik, kayganlrk, parlaklrk, elastikiyet, su iticilik veya hidrofillik, kir iticilik, yiinliller iqin kepdegmezlik, dikig kolayhgr, sentetik ve kangrmlart i ~ i n antistatik Bzellikler v.b.'dir.

Yazrda; yaprlarrna ve ozelliklerine gore bazt silikon ~egitlerinin tekstil terbiyesindeki avantajlarr belirtilerek a ~ l k l a n m l ~ ve silikon esasll terbiye maddelerinin uygulama alanlan anlattlmtgttr.

THE LATEST DEVELOPMENTS OF SY.ICON USAGE IN TEXTILE FINISHING

In the last years, the silicones are the basic chemicals used for textile finishing as well as applicable for other industries.

The silicones have the superiority as their effectiveness and easy usage, as chemically able to preform various modifications. By developing of many modificated organo-reactive silicones and

Silicones are v e y basic class of textile chemicals and have many differents froms of applications.

Generally the provide the following properties to the textile materials; softness as silk quality and, slipping, brightness, elasticity, water releasing or hydrofilling, soil releasing, anti-felting for wool,, ensy sweing, antstatic properties for synthetics and their compounds,etc.

In this article, the silicon types defined according to theis froms and specifications together with the advantages in textile finishing and their applications are explained.

Giinden giine yenilenen tekstil terbiyesinin son ylllardaki en populer kimyasallar~n~n temelini olugturan silikonlar, bu alanda elli r l h k bir geqmige sahiptir.

Baglangqtan itibaren giderek buyuk geligmeler gosteren silikonlar kimyasal yap~lan itibariyle birqok yenilige olanak tan~maktadlrlar. Bu noktadan hareketle silikonlardaki geligmelerin henuz son noktaya erigmediklerini soylemek miimktindur.

Diger endustriyel alanlar~n pek qogunda da yaygnlagan silikonlar elde edilmelerinin giiqlug nedeniyle pahall olmalar~na ragmen, 6nemli etkile- ri yiizunden aran~lan kimyasallann baginda yer al- maktad~r.

Silikonlarm k u l l a n ~ l d ~ g ~ endustriyel alanlar:

1. Tekstilde; Lif, iplik ve kumaglann ~ o k qegit- li iglemleri,

2. Kauquk ve plastik sanayi, 3. Dokiimciiluk sanayi,

4. Kagit ve matbaac~hk, 5. Otomativ sanayi,

6. Elekhik ve elektronik sanayi, 7. Eczaclhk,

8. Kozmetik sanayi, 9. fngaat sanayi, 10. Kimya sanayi, 11. Petro-kimya sanayi, 12. Boya ve kaplama sanayi, 13. Yaplgt~rma,

14. G ~ d a sanayi, 15. Tanmc~llk, 16. Mobilyac~hk,

Bilindigi gibi silikonlar, organo-halojen silan- lann hidrolizi sonucu olugan organosilanollerin kon- densasyona ugramas~yla olugmaktadw (Sekil 1).

TEKSTiL VE &A ML: 2 SAYk 7 SUBAT1988

R R

I R

- +

01-1

-

S i - OH

+

¹¹⁰ ^-^{A i}

^-

OH

+

HO

-

S i I

-

OM

+

-(Organ0 s i l a n o l )

I I I

R R 12

.1

-n 1 1 ~ 0

R R

I R

- 0 - S i - 0 - $ i - 0 - S i - 0 - S i - 0 - I ( S i l i k o n )

I I I I

R

R R

,%kill. Silikonlann Olugumu

Silikonlar silanoliin cinsine ve kondensasyon kogullanna gore duz zincir, halkali zincir veya yii- zeysel y a p ~ d a bilegikler olup, striiktiir ve molekul aglrliklarlna gcire f a r k l ~ ozellikler gostermekte- dirler.

Silisyum atomuna bag11 organik gruplar ve zincir uqlanndaki reaktif olan veya olmayan gruplar, silikonlarln qegitliligini ve fonksiyonlann~ arttlr- maya olanak vermektedir.

z S~L~KONLARIN

TEKST~L TERB~YES~NDE O N E M i V E K u L . ~

Daha cince bahsedildigi gibi, kimyasal yaplsl itibariyle degigik modifiye silikon bilegiklerinin elde edilmesi miimkiindiir. Bu qegitliligine bag11 olarak silikonlar tekstil terbiyesinde qok fazla alanda ve hatta birbirine qok ters gibi goriinen birqok durum- da kullamlabilmektedir.

Silikonlarm Tekstilde Kullamm Alanlan:

-

Elastomer apre maddesi,

-

Yumuwha madde,

-

Su iticilik maddesi,

-

Hidrofilligi arthnci madde,

-

Kir itici ve kirin kolay uzaklagmasm~ sagla- ylc~ madde,

-

Kopiik kesici,

-

Kopuk Stabilizatorii,

-

Dikig kolayll@ saglaym rnadde,

-

Antistatik madde,

-

Burugmazh@ geligtirici madde,

-

Kaplama Maddesi,

-

Antimikrobik apre maddesi,

-

Yiinlerin keplegmezlik maddesi,

-

Nonwovenler iqin igneleme ve kesme yagla- ylclsl.

m s r f L VE &A ML 2 SAM: 7 SUBAT1988

Silikonlar~n tekstil terbiyesinde yaygnlagma- slnm temel nedenlerinden birisi de, elde edilen etkilerin mukemmelligi yaninda giivenlik yonfinden olumlu olmahdlr. Omegin; herhangi bir kopiik kffii- cinin kullan~lmas~ halinde, kopuk kesicinin etkili bir sonuq vermemesi sonucu olugan kopuk, haspel, fu- lard, jet boyama ve basklda onemli bir engeldir. Sili- konlu kopuk kesiciler kullanllmasl durumunda boyle bir endige yoktur. A y n ~ zamanda silikonlu kopuk kesiciler en ekonomik gekilde, en etkili sonucu veren kopiik kesicilerdir.

Bir diger omek olarak; kullanilan yag~msi yu- mugahcl, antistatik veya kopuk kesici maddeler ye- terli temperatiir dayan~kllll@na sahip degilse, bu- harlagarak mamul uzerine damlaylp yag lekeleri olugturabilirler, kurutma slras~nda antistatik madde u ~ a r a k etkisini kaybeder veya yumugatlcl kondensasyon kogullannda sararmalara neden olabilir.

Bunlara ilaveten silikonlann diger bir avantaj~

kullan~m kolayl~@na sahip olmalar~dlr.

Genel olarak silikonlarla yap~lan terbiye ig- lernlerinde silikon qozeltisi mamul uzerine aktanl~r ve orada kah, yuksek molekiillfi gekle donugtiiriilur.

Bunun idn silikon bilegkelerinde fonksiyonel gruplar olarak; SiH, SiOH ve SiOR gruplan gorev yaparlar. Bunlar genellikle kondensasyon iglemi siraslnda diger silikon gruplan ile birlegir veya bagka organik maddelerin gruplanyla bag yaparlar. Omegin; pa- muklu rnamullerde selulozun

<OH

grubu ile reak- siyona girerler (Sekil 5).

Tekstil endiistrisinde onem taglyan silikonlan dort grup alhnda incelemek mumkiindur:

1. Reaktif olmayan silikonlar, 2. Konvensiyonel reaktif silikonlar,

(2)

(3)

(4)

(5)