Ilmi Araştırınalar 15, İstanbul 2003
OSMANLI DÖNEMİ UŞAK MEKTEPLERİ
Erdoğan SOLAK" Mekteps in Uşak During Ottoman era
Mektep is a word that means "place where wrıtıng is learnt by mosleın children. İn fact ınekteps were places" where Quran is tought. Because, all ınosleın children leran Quran first. In Ottoınan Turkey, this kind of schools were called "Sıbyan Mektepleri" and were assuıned as the first step of the education. Ottoınans took thil iııstitution from Seljuk Turks and from other Islaınic states . This paper is focused on these schools during Ottoman Era in Uşak.
KC}ıı·ords: Ottoman Education, Mektep, İslamic school. historical education. I.
Sıbyan- İptidai Mektepleri
Mektep kelimesi, "yazı yazmanın öğrenildiği yer" anlamına gelmekte olup, Müslümanlarca bir çocuğun ilk önce Kur'an öğrenmesi gerektiğinden dolayı gerçekte '"Kur"an öğrenilen yer" manasında kullanılmaktadır'. Osmanlı Türkiye'sinde bu tip mekteplere "Sıbyan Mektebi" denilirdi.
Osmanlılar, Selçuklularda ve diğer İslam ülkelerindeki mektep ve küttap denen ilköğretim düzeyindeki okulları alarak2, okuma-yazmanın ilk basaınağını teşkil eden okulları vücuda getirmişlerdir. Devletin eğitim-öğretim sisteminde önemli bir yeri oluşturan sıbyan nıektepleri, hemen hemen şehirlerin her mahallesinde. kaza, nahiye ve köylere varıncaya kadar bir çok alanda açılmıştır'. Sıbyan mektepleri, okuma çağına gelen 5-6 yaşlarındaki kız ve erkek çocukların devanı ettikleri yerler4 olup, vakfıyelerde '"Darü "t-Tal im"", "Mektep ... ·'Mektephiine··, Muallimhane" şeklinde geçer5• Halk arasında ise genellikle her
Dı . i\Kl!. Atatürk llkckrı lnkılap Tarıhi Böluımi
L Bunınol. ··Mcktcp .. /s/am.-lnsi/,/opedt.\"1 (Kısaca·!.!\.). C. VII. Mıllı Lğıtıııı Ba,ınıcl ı. f-;taııbul.
197X. s 652
Yahya Ak> u;. Tur/.. (i?lltm Tan/u, (4 baskı). Kültur Kole.ıi Ya> ıniarı 2. Istanbul 1993. ' n
C alı ıd Baltae ı . .\"1"-.\ 1 1 .-Isli"! arda Osmanlt .\!edreselen, lrl�ııı 1\ latbaa>ı. Istanbul. 1993. s 1 S-19
;\ ııılf ... XV-XVI Asır Osmanlı Eğitıın ve Oğrctiın Faalıyctlı.:rı ... Dtyanet Dergtst. S. 1. Ankara.
1976. s IR.
Osman Ergııı. TurA!)"<' .1/aanf Tan/u, C lll-IV. Eser Matbaası. Istanbul. 1977. s 83. Ak) lll. agr.
