Selçuk Vniversitesi Vet. Fak. Dergisi
Cilt: 4, Sayı: ı (231 - 237), 1988
ELAZIG VE ÇEVRESİ KEÇiLERİNDE PNEUMONİE'LERİN
YAYILIŞI ÜZERİNE PATOLOJiK İNCELEMELER Pathological investigation on pneuınonia in goats in Elazığ
Nursal Metinl Harun Özer2 M. Kenıal Çiftçi 3
Sunınıary: Lung s taken from goats were examined for pneumonia. Macroscopically, pneumonia was found in 66 ıif 2784 lungs. It was recognized fibrinous pneumonia in 28 lung s ( 42 %) , catarrhal-purulent bronchopneumonia in ı5 lungs (23 %), interstitiel pneumonia in ı4 lungs (22 %), verminous pneumonia in 8 lung s (ı 2 %) , also pulmonary adenomatosis w as found in a cas e (ı %) . This is a first report in go ats in Turkey.
Özet: Pneumonie yönünden toplam 2784 keçi akciğeri incelendi. Mak-roskopik olarak 66 akciğerde pneumoni tespit edildi. Bu olguların mikroskopik incelemelerine göre; fibrinöz broncho-pneumonie 28 olguda
(%
42), kataral-irinli bronchopneumonie ı 5 olguda(%
23), interstitiel pneumonie ı 4 olguda(%
22), verminöz pneumonie 8 olguda(%
ı 2), ı olguda ise pulmoner adenomatosis tesbit edildi. Bu Tütkiye'de keçilerde rastlanan ilk pulmoner adenomatosis olgusudur.Giriş
Akciğerler anatomik yapılışları ve fizyolojik fonksiyonları dolayı
sıyla çqitli hastalıklara karşı duyarlı organıardır. Akciğerlerde
olu-şan hastalıkların başında ise pneumonie'ler gelmektedir. Pneumonie' ler genellikle akciğerierin apikal, kardiak lobları ile diafragmatik
lop-larının kranio-ventral bölümlerinde yerleşmekte ve hemen hemen
Dün-ya'nın her yerinde ve değişik hayvan türlerinde görülmektedir (3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, ı ı, 12, 13, 14, 15, ı6, ı 7, 19, 20, 21).
Dünya'da keçi varlığının fazla olduğu Nijerya, Avustralya, Hin-distan, A.B.D. gibi ülkelerde keçilerde pneumonie'ler hakkında birçok çalışma yapılmıştır (ll, 16, 17, 18, 19). Ülkemizde ve özellikle Elazığ
ı Doç.Dr., F.Ü. Vet. Fak. Patoloji Anabilim Dalı, Elazığ.
2 Yrd.Doç.Dr., F.Ü. Vet. Fak. Patoloji Anabilim Dalı, Elazığ. 3 Yrd.Doç.Dr., S.Ü. Vet. Fak. Patoloji Anabilim Dalı, Konya.
232 ~ursai Metin - Harun Özer - M. Kemai Çiftçi
Bölgesi'nde keçi sayısı fazla olmasına rağmen bu hayvanlarda gözle-nen pneumonie'lcr hakkında bir yayma rastlanmamış olması bu
ça-lışmanın yapılmasında etkili olmuştur.
Materyal ve Metot
Materyaller Elazığ Et ve Balık Kurumu kesim salonunda kesi-len keçilerden alınmıştır. 1984--1985 yılları arasında değişik zaman-larda kesilen 2784 keçi akciğeri makroskopik olarak incelenmiştir. Makroskopik lezyon gösteren 66 (% 0.23) akciğerden usulüne uygun olarak alınan numuneler
%
lO'luk formalİn solüsyonunda tesbitedil-miştir. Bilinen yöntemlerle parafin bloklar hazırlanmış, 5 mikrona
ayarlanmış mikrotonıda kesilerek Hematoksilen-Eosin (H.E.), Van Gieson, Gicmsa ve Pinkus' Acid Orcein-Giemsa Method ile boyanmış, ışık mikroskobunda incelenmiştir (7).
Bulgular
Bulgularımızı sınıflandırmada kolaylık sağlanması amacıyla makroskopik olarak benzeri lezyonların gözlendiği akciğerler 3 grup-ta toplandı ve bunlar mikroskopik bulgulara göre de 6 sınıfa ayrıl dılar.
A) Makroskopik Le::.yonlar:
1. Grup akciğerler; Büyük, volumünöz ve kırmızı renkte olup, kesit yüzlerinden hafif kanlı bir sıvı akmakta idi.
2. Grup akciğerler; Karaciğer kıvamında ve görünümünde olup,
kesit yüzleri kırmızı bir renkte idi. '
3. Grup akciğerler; Volumleri azalmış, çökük ve kırmızı renkte idi.
B) Mikroskopik Le::.yonlar:
1- Alveollerde pembe renkte homojen bir sıvı bulunmaktaydı ve bu sıvı içinde tek tük eritrosit, granulosit ve dökülmüş alveol epi-tel hücreleri vardı (Başlangıç devresindeki fibrinöz bronkopneumo-nie).
2-
Kapiller hiperemi ile birlikte alveollerde fibrin, eritrosit ve alveol epitel hücreleri yanında az sayıda granulosit infiltrasyonu var-dı (Fibrinöz bronkopneumonie), (Resim 1).Elazığ ve Çevresi Keçilerinde Pneumonie1
lerin Yayılışı ... 233
Resim 1. Alveollerde epitel hücresi, fibrin, eritrosit ve löykositler., H.E., 3.3x20 (Fibrine, erytrocyte, leucocyte and epithelial cells in alveoli).
3-- Alveol bronş ve bronşiollerin lumenlerinde bol miktarda nöt-rofil leucosit infiltrasyonuna rastlandı (K.ataral-irinli bronkopneumo-nie), (Resim 2).
4- İnteralveoler dokuda plazma hücresi, lenfasit ve histiosit in-filtrasyonu, alveol duvarlarında hyalin membranlar ve epitelizasyon görüldü (İnterstitiel pneumonie), (Resim 3).
5- Bronş, bronşiol ve alveollerde parazİt ve larvalarının kesitleri ile nekrotik odaklar ve bunların çevresinde neutrofil ve eosinofil leu-kositler ile mononukleer hücre infiltrasyonları gözlendi (V erminöz pneumonie), (Resiın 4).
6- Bir olgumuzda ise odaklar halinde bronşiolar ve alveoler pro-liferasyonları içeren adenomatoit .proliferasyonlarla karakterize pul-moner adenomatasis tesbit edildi (Resim 5).
Böylece; yukarıda belirtilen mikroskopik görünümelrine göre olgularımızın 28'inde (
o/
0 42) fibrinöz bronkopneumonie, ı 5'inde (o/
023) kataraı-irinli bronkopneumonie, 1 4'ünde ( 0/0 22) interstitiel
pneu-ınonie, 8'inde
(o/o
1 2) vermin öz pneumonie ve 1 'inde (o/
0 ı)Nursal Metin - Harun Özer - M. Kemal Çiftçi
Resim 2. Alveollerin içerisinde çok sayıda nötrofil löykosit infiltrasyonu., H.E., 3. 3xl0 (The infiltatrion of neutrophyle leucocyt{S in :many alveoli).
Resim 3. İn teralveoler dokuda monosit, lenfos it, histiosit ve plasma hücresi infiltrasyon u., H.E., 3. 3xl0 (Thickening of alveolar walls by monocytes, lymphocytes,
Elazığ ve Çevresi Keçilerinde Pneumonie'lerin Yayıılışı ... 235
Resim 4. Alveollerin içerisinde parazİt yumurtaları ve parazitler., H.E .. 3.3x10 (Eggs of lungworm and lungworm in alveoli).
Resim 5. Alveol epitel hücrelerinde adenomatoid proliferasyon., H.E., 3. 3xl0 (Adeno-matoid proliferation of alveolar lining cells).
236 Nursal Metin - Harun Özer - M. Kemal Çiftçi
Tartışnıa ve Sonuç
Pneumonie'lerin etiolojile.ri hakkında yapılan çalı§malarda bak-teri, virus, protozoon, mantar, parazİt gibi etkenierin yanında soğuk, uygun olmayan hijyenik §artlar, allerjik reaksiyonlar, ahırcia fazla miktarda tahri§ edici gaziara maruz kalınması gibi faktörlerin de rol oynadığı bildirilmi§tir (3, 4, 5, 6, 8, 10, 11, 12, 13, 14, 16, 17, 19, 20, 2i).
Bu çalı§mada sadece pneumonie'lerin mikroskopik özelliklerine göre
sınıflandırılması amaçlanml§ olup, etiolajik çalı§malann da yapılma sının faydalı olacağ1 kanısındayız.
Pneumonie'lerin görünü§leri bulundukları devreye ve seyirlerine göre deği§mekle beraber mikroskopik görünümleri çok çe§itli olan pne-umonie'ler çoğu kez birbirlerine karı§makta, bunları klasifiye etmekte de güçlükler ortaya çıkmaktadır. Bundan dolayı yukarıdaki sınıflan
dırma mikroskopik olarak hakim olan görünümüne göre yapıldı.
Evcil hayvanlarımızdan koyunlarda 0~ 12, sığırlarda
%
5.1 ora-nında pneumonie olayları bildirilmi§tir ( 14, 16). Keçilerde bulunan oranın (:o/0 0.23) yukarıdakilere kıyasla dü§ük olması dikkati çeken birkonu olmu§tur. Bu farklılık diğer faktörlerin yanı sıra ırk özelliklerine
ve dağlık bölgelerde ya§amalarına bağlanabilir.
Dikkati çeken diğer bir konu ise pneumonie olayları_nın
°/
0 1 'ioranında pulmoner adenomatosis'in varlığıdır. Hindistan, Rusya,
Avustralya ve A.B.D. de keçilerde pulmoner adenomatasis bildiril-mi§tir (16, 17, 18, 19). Ülkemizde koyunlarda pulmoner_ adenomato-sis görülmesine rağmen keçilerde ilk defa rastlanmı§tır ( 1, 2, 9). Bu-nunla beraber Türkiye'de, pulmoner adenomatosisin keçilerde insi-densinin tesbiti için daha kapsamlı çalı§malann yapılması gerekir.
Kaynaklar
1. Akçay, Ş. (1956) Die luızgenadenoınatosis der schafe. Dtsch. Tieraerztl. \tVschr., 11-12, 110-11 ı.
2. Alibaşoğlu, M. (1960) Koyunlarda adenomatasis pulmanımı üzerinde araştırma. A.Ü. Vet. Fak. Derg., XVI, 2, 337-351.
3. Gilınour, N.J.L., Angus, K.W., Donachıe, J. (1982) Experimental pneunıonic paste-urollosis in sheep and cattle. Vet. Rec., 24, 306-407.
4 .. Hüssein, G.A. ( 1979) Histopatlıological studies on occurence and moıphology of pneunıonia
in calves. Inaugural Dissertation Freie Universitat, No: 93, Berlin.
5. Jubb, K.V.F. and Kennedy, P.C. (1970) "Pathology of Donıestic Aııimals". 2 nd ed., Academic Press, New York.
6. Lay, C.L., Slauson, D.O. (1982) The bovine pulmoııary inflamatory response. Vet. Path., 19, 5, 506-520.
Elazığ ve Çevresi Keçilerinde Pneumonie'lerin Yayılışı. .. 231
7. Luna, C.L. (ı970) "Manuael Histologic Staining Methods of the Armed Forces Institute of Pathology". 3 rd ed., Mc. Grow Hillbook Co., New York.
8. Martin, J. (ı983) Histology of cıiffing pneumonia in calves. Monatshefte für Veterirtar Me~
dizin, 38, ı5, 583-586.
9. Metin, N. (1983) "Elazığ ve Çevresi Koyunlarında Progressive Pneumonie (Adenomatosis pul~
monum)'nin Bulunuşu ve Yayılışı Üzerinde Araştırmalar". F.Ü. Vet. Fak. Yayınları No: 20., Elazığ.
10. Naglic, T., Herceg, M., Hajsig, D. and Bambır, S. (1982) Bacteria in equine pneumo· nia. Vet. Archiv, 52, 33, 107-113.
ll. Okoh, A.E. J. and Ocholi, R.A. (1986) Disease associated witlı mycoplasma mycoides sub-species mycoides in sheep in Nigeria. Vet. Rec., ll8-2ı2.
12. Omar, A.R. (1966) The aetology and pathology of pneumonie in calves. Vet. Bull., 36, 5, 259-264.
ı3. Özer, H. ve Gülcü, H.B. (ı986) Kuzu ve oğlaklanı enzootik pnöymonileri ile ilgili gözlem-ler. S~Ü. Vet. Fak. Derg., 2, ı, 135-ı41.
ı4. Özer, H. (ı985) Besi danalarında exudative pneumonie'lerin yayılışı. Elazığ Vet. Hek. Odası
Derg., 1, 3, 60-70.
15. Pamukçu, M. (ı970) "Veteriner Patoloji". Cilt 2, A.Ü. Vet. Fak. Yayınları, No: 253, Ankara.
ı6. Rahman, T. and Lyer, P.K.R. (1979) Studies on pathology of ovine pneumonie. İnciian Vet.J., 56, 6, 455-461.
ı 7. Rosendal, S. (ı 98 ı) Experimental irifection of goals, slıeep and calves with the large colony type of ınycoplasma mycoides subsp. mycoides., Vet. Path., 18, 71-81.
18. Sharma, D.N. (1972) Jaagziekte and_meedi in sheep and goats epizootical, patho-anatomical and exjıerimental studies. Agro U.J. of Research, XXI, 6, 85-86.
ı9. Sims, L.D. and Hole, C.J. (ı983) Progressie interstitial pneumonia in goats. Aust. Vet.
]., 60, 12, 368-371.
20. Stomp, J.T. and Nisbet, D.I. (ı963) Pneunıonia of sheep. J. Comp. Path., 75, 319-328.
21. Trigo Tavera, E., Trigo Tavera, F., Hernandez Lugo, G., Ramirez Casillas, C.
and Berruecos Villalobos, M. (ı 982) Pathology and hacteriology rif calf pneuınonia. Vet. Mexico, 13, 3, ı3ı-ı40.
