Abdülhamid'in yüzüne karşı ağır, şiddetli tenkidler yapan mebus!

İKDAM — UECE POSTASI

Tarihten Y a p ra k la r:

Abdüihamidin yüzüne

karşı ağır, şiddetli tenkid-

ier yapan mebus!

Moskof Sefirinin ültimatomu üzerine Yıldız Sarayında

toplanan fevkalâde mecliste neler olmuştu

1877 Harbi Osmanlı ordularının aleyhinde tecelli etmesi üzerine Rusya ile bir mütareke akdi za­ rurî olmuştu. Rus ordusunun Ye_ şilköye kadar gelmiş olması dola- yısiyle İngiltere donanması Bahri Sefit Boğazının methalinde bului nan Kumkaleye demir atmış ve Amiral Boğaz muhafızından mü. saade talep ederek altı kıt’a büyük zırhlı Boğazdan geçmiş, Gebbolu- yıa doğru ilerlemişti.

Rus orduları Başkumandanı Grandük Nikola Babıâliye gönder diği bir nota ile eğer İngiliz ge­ mileri İstanbul limanına gelirler­ se kendilerinin dahi ona mukabil istanbula asker sokmağa mecbur kalacaklarını bildirmişti: Bu sı­ rada Meclisi Meb’usan dağılmış bulunduğundan Rus tehdi karşı­ sında ne gibi hareket olunmak lâ­ zım geleceğinin fevkalâde bir mec­ lis huzurunda müzakere olunma­ sına hükümetçe karar verilmişti, kabine âzaları eski Sadrâzam ve Vükelâ, eski Şeyhülislâmlar, Mec lisi Ayan Jleisi, Ulema, Müşir ve Ferikler, Ayan Azalan ve îstan- buida bulunan bazı rneb’uslar Yıl diz Kasrına dâvet edilerek İkinci Abdüihamidin huzuru ile müza­ kereye başladılar. Başvekil Ah­ met Vefık Paşa vaziyeti askeriye ve siyasiyeyi izah ederek Rusya askeri İstanbula doğru ilerliyecek olursa ya müdafaa ile tecdidi muharebe edilmek veyahut bir mukavele tahtında ve sureti mus- lihanede kabullerine muvafakat olunmak şıklarından birinin ihti­ yarı lâzım geleceğini söyledi, ka­ rar verilmesini talep etti. Meclis toplanmazdan evvel İkinci Ab- dülhamit sureti mahsusada pe­ derim Mahmut Celâlettin Paşayı huzuruna çağırdı ve vaziyetin ne­ zaketinden bahisle Rusya askeri­ nin istanbula duhulüne aslâ

mii-bissedarı felâket olacağım. Benim başıma gelen felâket ecdadımdan hiç bir Padişahın zamanında vâki olmamıştır. Bu adamın

huzuru-=

YAZAN: =

Aziz Esenbel

nuzda makamıma karşı söylediği sözleri aslâ kabul etmem!...»

Başkitabette bulunmuş olan Da­ hiliye Nâzın Sait Paşa da ayağa kalkarak harbin nasıl başlamış ol­ duğunu anlattı ve bazı zehaba gö­ re Sarayın harbin sevk ve idare­ sine karışmış olduğunun aslı ol­ madığını ifade eyledi. Ahmet E- fendi ise tekrar tenkidlerine baş­ lamıştı. Pervasızca söylediklerini tekrar ediyor ve:

— «Ben mukaddes vazifemi ya­ pıyorum. Beni susturacak dünyada hiç bir kuvvet yoktur!...» diye gürlüyordu!...

Ahmet Efendi eski bir tüccar ve saf bir adam olduğundan sözle­ rinin ikinci Abdüihamide nasıl tesir edebileceğini düşünmek ha­ tırına bile gelmiyordu. İkinci Ab- dülhamit her tarafı titriyerek pür hiddet tekrar ayağa kalktı:

— «Ben her türlü fedakârlığa hazırım. Din ve milletime sada­ katle oan vermiş olduğumu isbat için yalnız başıma Rus ordugâhına gidip kumandanına kendimi bil­ dirip evvelâ bir tabanca ile onu öldürmek ve sonra şahsıma yapı­

lacak hücuma vücudumu karşı tutup ve ayaklar altında kalıp öl­ mektir. Fakat bu adamın haddini bilmiyerek şu Mecliste Hükümda­ rınıza karşı ettiği cür’et üzerine tedibini yine yüksek Meclisinizden beklerim. Zira bir takım garaz-kârlar bu makule efkâr ve h are-' saade edemeyeceğini ve lüzumun- kât üe şu zamanda devlet işlerini I da Saneakı Şerifi çıkarıp Rus or- . İŞ-Kâl etmeğe çalışıyorlar» dedi, a- dusu üzerine gitmeğe hazır bu- ’ sabiyetle meclisi terketti!... lunduğunu bildirdi. Başvekilin bu <

kararı Meclise tebliğ etmesini s ö y ! ikinci Abdüihamide en ziyade ledi. Müzakere sırasında Başve- dokunan nokta Ahmet Efendinin ^ kil Ahmet Vefik Paşa Padişahın kendisini harbin sevk ve idaresine iradesini tebliğ etmiş ise de harbe müdahale etme^ıe itham etmiş oı_ , mâni olunmak üzere Rus askeri- 1 ması idi. ikinci Abdülabamıdm

nin bir mukavele tahtında kabu- Ahmet Erendi hakkında gösteım.ş j lüne âra hâsıl olmuştu. Müzakere f olduğu şiddet ve hiddetin ^ gizi;] esnasında söz alan İstanbul Meb- ; sebebi ise şudur: Ahmet Efendi | usu Ahmet Efendi gayet namus-!bazı Vükelânın evlerme ve biihas- . îu, dirayetli, sözünden, doğruluk- !sa Tophane Müşiri Damat Man-, ğundaıı çekinmez bir adamdı.1 mut Paşanın konağına sık sık gi- Ayağa kalkarak: ‘diyordu. Bu itibarla Abdülhemit

— «Böyle meclis akdiyle işle-

j

rildi. Memleket düşman

istilâsına j

dikten sonra ne yapabilir ve ne t istibdadın şiddetli yıllarında Is- denilir?...» diye tenkidlerde bu- tanbul Mebusu Ahmet Efendinin lundu. ikinci Abdülhamit kendi- büyük bir cesaretle İkinci Ab- sini za.ptedemiyerek hiddetle aya- dülhamide karşı yaptığı bu şid- ğa kalktı ve Hazine Nâzın Sait detli tenkidler mecLisi hayretler Paşaya hitaben: {içinde bırakmıştı. Bir çok

münev-— «Şu herife bir cevap ver, he- j ver vatandaşlar, hürriyet âşıkı Is_ yet işitsin!...» dedi ve sonra M ec-. tanbullular Ahmet Efendiyi hane­ lise dönerek şöyle bağırdı: j sinde ziyaret ederek alkışladılar. — «Ben millet ve devletimin Hattâ bu nümayişten dolayı ziya- hukukunu izaa etmedim, devleti- j retçiler arasında bazı kimseler min izm ihlâlinden en ziyade ben tevkif edildiler!

İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi Taha Toros Arşivi