108
ORCID iDs of the authors: Ç.Ü. 0000-0001-7834-6616; S.Ö. 0000-0002-7320-961X
Cite this article as: Üstün Ç, Özçiftçi S. [The impact of COVID-19 pandemic on new perspectives]. Klimik Derg. 2020; 33(1): 108-9. Yazışma Adresi / Address for Correspondence:
Seçil Özçiftçi, Ege Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı, Bornova, İzmir, Türkiye E-posta / E-mail: ozciftcisecill@gmail.com
(Geliş / Received: 22 Nisan / April 2020; Kabul / Accepted 24 Nisan / April 2020)
DOI: 10.5152/kd.2020.23
COVID-19 Pandemisinin Yeni Bakış Açıları Üzerine Etkisi
The Impact of COVID-19 Pandemic on New Perspectives
Editöre Mektup / Letter to the Editor
Sayın Editör,
Bu satırları yazdığımız 2020 yılı Nisan ayının ortala-rında koronavirus hastalığına (COVID-19) bağlı pandemi halen tüm dünyada etkinliğini sürdürüyor. Yaşamın an-lamını ve değerini sorgulamayan, bireysel benlik duygu-larının ön plana çıktığı, bencillik ve tüketim çılgınlığına kendisini teslim etmiş toplumlar, bu pandemi sınavını biraz zor geçecek gibi gözüküyor.
Bu hastalık ilk kez 2019 yılı Aralık ayında Çin’in Hu-bei eyaleti Vuhan kentinde görülmüş ve etyolojisi bura-da bulunan bir deniz ürünleri ve canlı hayvan pazarıyla ilişkilendirilmiştir. Ölümcül olabilen bu pnömoninin et-keni kısa sürede yeni bir koronavirus (kısaca 2019-nCoV) olarak tanımlanmış ve daha sonra Ağır Akut Solunum Sendromu (SARS) etkeniyle benzerlikleri nedeniyle SARS-CoV-2 olarak adlandırılmıştır (1-3).
Dünyada 21 Nisan 2020 itibariyle COVID-19 tanısı konulmuş olgu sayısı 2 490 950, ölenlerin sayısı 170 606 olarak verilmiştir (4). Türkiye’de ise aynı tarih itibariyle toplam infekte olgu sayısı 95 591, ölüm sayısı 2259 kişi olarak bildirilmiştir (5).
Henüz tam ve onaylanmış spesifik bir tedavisi ve aşısı olmayan bu hastalığın oluşturduğu panik havası-nın yanı sıra hastalıktan sosyal izolasyonla korunma ça-baları, insanlar arasındaki zaten kopmaya başlamış olan sosyal iletişimin daha da bozulmasına sebep olmaktadır. Hastalığın ölümcül etkisini hissettirdiği 65 yaş ve üzeri grupların bu önlemlerin getirdiği sosyal soyutlanmayı biraz daha fazla yaşaması, toplumsal doku içerisindeki yalnızlaşmayı derinleştirmektedir.
COVID-19 pandemisinden çıkarılması gereken bazı dersler olduğunu düşünüyoruz. Hastalığın bulaşıcılığının yüksek olması sebebiyle, el antiseptiği kullanmaktan, mas-ke takarak korunmaya çalışmaktan, bir temizlik obsesyonu-na kadar varan davranışların, ruhsal travmalara sebep ol-ması ve psikolojik desteğe ihtiyaç duyulol-ması kaçınılmazdır.
Son 100 yıldır giderek büyüyen ahlak bunalımı top-lumların doğru düşünme yetisi üzerinde olumsuz sonuç-lar ortaya çıkarmıştır. Bunun etik düzlemde oluşturduğu küçük kırıkların büyüyerek, bir çöküşle sonuçlanmasının ardından, felsefe, sosyoloji ve etik gibi alanların uzman-larına büyük görevler düşeceğine inanıyoruz. Çünkü toplumsal rehberliğin zayıfladığı bir süreçte zihinsel ve vicdani normal duruşun hatırlatılması gerekmektedir. COVID-19 pandemisinden sonra etik ve ahlaki sağaltım şeklinde ifade edebileceğimiz yeni bir tedavi ve destek biçiminin benimsenmesi ya da etkin hale dönüşmesi olasıdır.
“Bu hastalık nereden çıktı, nasıl bu kadar hızla ya-yıldı?” gibi sorular üzerinde tartışmak nispeten kolaydır. Fakat daha önemlisi, küçücük bir hastalık etkeninin akıl-lanmayan, çığırından çıkan bir dünyaya verdiği dersle-rin doğru algılanmasıdır. Çin’den sonra dünya geneline yayılan bu salgın hastalıkla birlikte ortaya çıkan binlerce ölüm ve binlerce infekte olmuş olgunun yanı sıra ekono-mi, ziraat, gıda tedarik zinciri, lojistik, turizm, seyahat ve eğitim gibi pek çok farklı alanın faaliyetleri kesintiye uğ-ramıştır ve biz de bu tarihsel olaylara tanıklık ediyoruz. Kendi içinde insan olmayı, zorlanarak da olsa deneyen bir canlının, bir virus infeksiyonu vesilesiyle gerçekler-le yüzgerçekler-leşmek zorunda kalması düşündürücüdür. Bedeli bu kadar ağır olan yüzleşmenin, dünyanın etik anlayış ve düşüncesinde kalıcı ve doğru sonuçlar oluşturmasını bekliyoruz.
Elbette ki, tarihsel süreçte yaşanmış diğer salgın hastalıklar gibi COVID-19 pandemisi de gerileyecek, bel-ki bir süre sonra tamamen sahneden çebel-kilecektir. Ancak bu salgının yarattığı sosyal fobiden, hastalığın tekrar atak yapma endişesinden uzak kalmak mümkün olma-yacak gibi görünüyor. Bu nedenledir ki, salgının etkisi-ni yitirdikten sonra bile, her şeyin kısa sürede normale dönmesi beklenmemelidir.
Zaman hiçbir zaman geriye doğru gitmeyeceği gibi, bazı olumsuz davranış modelleri ve eskimeye yüz tutmuş fikirler de COVID-19’dan sonra artık bir kenara bırakılmalıdır. İki-yüzlülük, dürüst olmayan tavırlar, beyaz ya da gerçek yalan diye tabir edilenler, mobbing ve daha birçok olumsuz etkinin kaybolmasını; yeni, uygun ve güzel olanlarla yer değiştir-mesini umut etmeliyiz. Bu süreçten sonra doğaya, canlıla-ra, çevreye zarar vermeyen daha duyarlı, atıklarla dünyayı kirletmeyen, ücretsiz sağlığa erişim hakkını yaygınlaştıran, dengeli bir nüfus planlamasını öngören, etik ve ahlaki de-ğerleri önemseyen bir toplumsal yapının ortaya çıkacağına inanmalıyız.
COVID-19’un getirdiği sosyal, etik ve ahlaki sonuçlar üze-rinde daha fazla düşünerek ve hissederek, doğru çıkarımlar-da bulunulacağını umut ediyoruz. Olumlu hayal gücümüzle, akıl ve vicdani yönümüzle güzel bir dünya düzeni ve tıbbın temel değerlerine uygun bir sağlık sistemi oluşturmamız ge-rektiğine inanmalıyız.
Çağatay Üstün , Seçil Özçiftçi
Ege Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye
Çıkar Çatışması
Yazarlar, herhangi bir çıkar çatışması bildirmemiştir.
Kaynaklar
1. Huang C, Wang Y, Li X, et al. Clinical features of patients infec-ted with 2019 novel coronavirus in Wuhan, China. Lancet. 2020; 395(10223): 497-506. [CrossRef]
2. Zhu N, Zhang D, Wang W, et al. A novel coronavirus from pati-ents with pneumonia in China, 2019. N Engl J Med. 2020; 382(8): 727-33. [CrossRef]
3. Lake MA. What we know so far: COVID-19 current clinical know-ledge and research. Clin Med. 2020; 20(2): 124–7. [CrossRef] 4. Worldometer. COVID-19 Coronavirus Pandemic [İnternet]. USA:
Dadax [erişim 21 Nisan 2020]. https://www.worldometers.info/ coronavirus/.
5. Sağlık Bakanlığı. Türkiye’deki Güncel Durum [İnternet]. Ankara: Sağlık Bakanlığı [erişim 21 Nisan 2020]. https://covid19.saglik. gov.tr/.
