KADINLARIN SAÇ TASARIM TERCİHLERİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER

(1)

EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

GİYİM ENDÜSTRİSİ MODA TASARIMI BÖLÜMÜ

KUAFÖRLÜK VE GÜZELLİK BİLGİSİ ANABİLİM DALI

KADINLARIN SAÇ TASARIM TERCİHLERİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Hazırlayan Aylin GÜLEÇ

Ankara Nisan, 2010

(2)

GAZİ ÜNİVERSİTESİ

EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

GİYİM ENDÜSTRİSİ MODA TASARIMI BÖLÜMÜ

KUAFÖRLÜK VE GÜZELLİK BİLGİSİ ANABİLİM DALI

KADINLARIN SAÇ TASARIM TERCİHLERİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Aylin GÜLEÇ

Danışman: Yrd. Doç. Dr. Emine KOCA

Ankara Nisan, 2010

(3)

i

EĞĠTĠM BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜ MÜDÜRLÜĞÜNE;

Aylin GÜLEÇ’e ait olan Kadınların Saç Tasarım Tercihlerine Etki Eden Faktörler baĢlıklı tez Mart 2010 tarihinde, jürimiz tarafından Kuaförlük ve Güzellik Bilgisi Ana Bilim Dalında Yüksek Lisans Tezi olarak kabul edilmiĢtir.

19/04 / 2010

Adı Soyadı imza

BaĢkan: ... Üye (Tez DanıĢmanı): ...

Üye : ...

(4)

ii ÖNSÖZ

Ġnsanlık tarihinin geliĢimine baktığımızda kadınların toplum üzerindeki etkilerini görmemek mümkün değildir. Ġlk çağlarda çocukları ile ilgilenip, koruyup, büyüten, erkekler avdan dönene kadar yiyecek bulmak için çevreyi araĢtıran kadınlar, günümüzde ise modern hayatın gereklerine uygun olarak bu görevi daha farklı olarak üstlenmekte, iĢ ve ev yaĢamını birlikte yürütmektedir. Bu yaĢam tarzı kadınların kendine özenini artırmakla birlikte, tüketimdeki rolünü de artırmıĢtır.

Bu çalıĢmada kadınların çeĢitli davranıĢları dikkate alınarak, saç tasarım tercihlerindeki yaklaĢımları çeĢitli kaynaklar ve saha çalıĢmasıyla irdelenmiĢ ve ortaya konmuĢtur.

AraĢtırmanın ilk bölümünde; problemin tanımı, önemi, amacı ve araĢtırılmaya değer bulunmasının nedenleri, saç tasarımı, kuaförlük ve güzellik ile ilgili kavramlar ele alınarak problemin bütün içindeki yeri belirlenmeye çalıĢılmıĢtır. Konuyla ilgili kavramsal çerçeve belirlenerek teorik açıklamalar yapılmıĢ, araĢtırma niteliğindeki ilgili çalıĢmalar genel hatları ile açıklanmıĢtır. Ġkinci bölümde araĢtırmanın yöntemi evren, örneklem, veri toplama teknikleri ve verilerin analizi ile ilgili bilgiler sunulmuĢtur. AraĢtırma sonucunda elde edilen verilerin analizlerinin yer aldığı üçüncü bölümde, bulgular tablolar halinde sunularak alt problemlere yanıt verecek Ģekilde yorumlanmıĢtır. Sonuç bölümünde; alt problemler doğrultusunda araĢtırma sonuçları açıklanarak, kadınlar, eğitim kurumları ve sektör açısından öneriler getirilmiĢtir.

AraĢtırmanın planlanması ve yürütülmesinde büyük katkıları olan ve bilgisini paylaĢmaktan çekinmeyen sayın danıĢmanım Yrd. Doç. Dr. Emine KOCA’ya teĢekkür ediyorum. Ayrıca verdiği manevi destekleri ile beni asla yalnız bırakmayan aileme Ģükran borçluyum.

(5)

iii ÖZET

KADINLARIN SAÇ TASARIM TERCĠHLERĠNE ETKĠ EDEN FAKTÖRLER GÜLEÇ, Aylin

Yüksek Lisans Kuaförlük ve Güzellik Bilgisi Eğitimi Ana Bilim Dalı Tez DanıĢmanı:Yrd. Doç. Dr. Emine KOCA

Nisan-2010, 204 sayfa

Erkek ve kadın vücudunda baĢı süsleyen saç, yüzyıllar boyunca her devrin zevkine güzellik anlayıĢına göre değiĢmiĢtir. Ġlkel çağlardan beri, var olan bu değiĢme ve güzel olma duygusu özellikle kadınlarda oldukça baskındır. Saç tasarımı, değiĢim ve güzel olma duygusunun oluĢmasında her zaman bir tamamlayıcı olarak yerini almıĢtır.

Kadınların güzellik unsurlarından biri olan saçlarının, tasarım tercihlerine etki eden faktörlerin neler olduğunun belirlenmesinin amaçlandığı bu çalıĢmada; kadınların saç tasarım tercihlerini etkileyen faktörler fiziksel, psikolojik ve sosyo-ekonomik açıdan ele alınarak incelenmiĢtir.

Türkiye’nin yedi coğrafi bölgesinden rastlantısal olarak seçilmiĢ 28 il ve buna bağlı ilçe köy ve kasabalarda yaĢayan, yaĢları 20-55 arasında olan 1447 kadına uygulanan anket sonucu elde edilen veriler, ki-kare testi ve korelasyon analizleri ve saç tasarım tercihlerini etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla faktör analizi yapılarak yorumlanmıĢtır. Analiz sonuçlarına göre; kadınların saç tasarım tercihlerini değiĢtirme/belirlemede; fiziksel faktörlerin %31,237, psikolojik faktörlerin % 22,280 ve sosyo-ekonomik faktörlerin %17,963 oranında etkili olduğu tespit edilmiĢtir. Fiziksel özelliklerden “ten renginin saç rengini belirlemede etkili olduğu”, psikolojik faktörlerden “saç ve giyim özenli olduğu zaman çevredekilerin tutumlarının değiĢtiği”, sosyo-ekonomik faktörlerden “saç Ģeklinin kolay kullanılır olması”, görüĢleri en yüksek ortalama ile ilk sıralarda yer almıĢtır.

AraĢtırma sonuçları doğrultusunda, eğitim kurumlarına, meslek elemanlarına ve kadınlara, saç tasarımı konusunda katkı sağlayacak öneriler geliĢtirilmiĢtir.

(6)

iv ABSTRACT

FACTORS AFFECTING THE HAIR DESIGN PREFERENCES OF WOMAN GULEC, Aylin

Master’s Thesis in Division of Hairdressing and Beauty Therapy Education Thesis Advisor : Asst. Prof. Dr. Emine KOCA

April, 2010 204 pages

Perception of hair which can be regarded as ornament of body men and women, had changed according to the concept of beauty and pleasure. From the early ages, the emotion of changing itself and becoming beautiful has been overwhelming in women. Within the scope of this study, in which aim is to determine factors affecting the design preferences of women's hair-as their ornament; factors affecting the women's hair design preferences are investigated from physical, psychological and socio-economical perspectives.

Results are interpreted using ki-squared test and correlation analysis. Survey have been obtained from 1447 women selected randomly, living in seven regions and 28 cities with administratively connected villages and towns of Turkey, whose ages are in the range of 20 and 55. Results of the analysis are; in determining changing of the women's hair design preferences ; factors and percentages are respectively; physical factors 31,237%, psychological factors 22,280% and socio-economical factors 17,963%.

Top ranked opinions are: among the physical factors “colour of skin” is effective in hair colour preference; among the pschological factors “change of behaviour of people around is changed according to the neatness of hair and dressing”; and finally among the socio-economical factors “practical use of hair design”.

According to the results of the investigation, suggestions are made to the training institutions, professionals and women to contribute to their hair design preferences.

(7)

v

İÇİNDEKİLER

Sayfa No JÜRİ ÜYELERİNİN İMZA SAYFASI ... ÖN SÖZ ... II ÖZET ... III ABSTRACT ... IV

TABLOLAR LİSTESİ ……… VIII

ŞEKİLLER LİSTESİ……… XII

BÖLÜM 1 1. GİRİŞ ……….… 1 1.1.Problem Durumu…... 1 1.2. Amaç ...….. 3 1.3. Önem ... 3 1.4. Varsayımlar ... 4 1.5.Sınırlılıklar ... 4 1.6.Tanımlar ... 4 1.7.Kısaltmalar ………. 6 1.8. Kavramsal Çerçeve .……… 7

1.9. Kuaförlüğün Tarihsel Süreci………. 7

1.9.1. Dünyada Kuaförlük Sanatının Tarihçesi ………. 7

1.10.Türklerde Kuaförlük………. 55

1.10.1 İslamiyet öncesi Türkler ve Saç……… 55

(8)

vi

1.11.Tasarım………... 69

1.12.Saç Tasarımı ve Kadın……….….. 73

1.12.1.Saç Tasarımına Etki Eden Fiziksel Öğeler………. 73

1.12.2 Saç Tasarımına Etki Eden Sosyal-Kültürel Öğeler…...……. 80

1.12.3 Saç Tasarımına Etki Eden Psikolojik Öğeler ..……… 83

1.13. İlgili Araştırmalar ... 84 BÖLÜM 2 YÖNTEM…..………... 91 2.1. Araştırmanın Modeli ... 91 2.2.Evren ve Örneklem ………..………… 91 2.2.1.Evren ………..… 91 2.2.2.Örneklem ... 92

2.3. Veri Toplama Araçları ……….. 95

2.3.Verilerin Toplanması ... 95

2.4.Verilerin Analizi ... 96

BÖLÜM 3 BULGULAR ve YORUMLAR………. 98

3.1.Örneklem Grubunun Demografik Özellikleri İle ilgili Bulgular….. 98

3.2. Kadınların Kuaföre Gitme Amaç ve Sıklıkları İle İlgili Bulgular ve Yorumlar ... 102

3.3. Kadınların Uyguladıkları Saç Şekillendirme Yöntemleri İle İlgili Bulgular ve Yorumlar ... 164

(9)

vii

İlgili Bulgular ve Yorumlar ... 165 3.5. Kadınların Saç Tasarımlarını Belirlemede Etkili Olan

Faktörler İle İlgili Bulgular ve Yorumlar ... 168

BÖLÜM 4

SONUÇ ve ÖNERİLER

4.1. Sonuç ... 181 4.1.1. Kuaföre gitme amaç ve sıklıkları ile ilgili sonuçlar…………. 181 4.1.2. Kadınların Uyguladıkları Saç Şekillendirme Yöntemleri

İle İlgili Sonuçlar ………. 184 4.1.3. Kadınların Kuaför Tercihlerini Etkileyen

Etmenler ile ilgili Sonuçlar……….…. 184

4.1.4.Kadınların Saç Tasarımlarını Belirlemede

Etkili Olan Faktörler……… 185 4.2. Öneriler ... 187

BÖLÜM 5

KAYNAKÇA ... 189 EK ……… 198 ANKET FORMU………. 198

(10)

viii

Tablo 1. Kadınların Dikkat Çekmek Ġçin Yaptıkları DavranıĢlar……… 72

Tablo 2. Örneklem Grubunun Bölgelere Göre Dağılımı……….. 92

Tablo 3. Güvenirlik Analizi Sonuçları……….. 96

Tablo 4. Ölçekler Ġçin Ortalama ve Standart Sapma Değerleri………. 96

Tablo 5. Örneklem Grubunun YaĢ Gruplarına Göre Dağılımı………... 98

Tablo 6. Örneklem Grubunun Eğitim Düzeyine Göre Dağılımı………. 99

Tablo 7 Örneklem Grubunun Mesleklerine Göre Dağılım……….. 99

Tablo 8. Örneklem Grubunun Aylık Gelirlerine Göre Dağılımı………. 100

Tablo 9. Örneklem Grubunun Yüz ġekillerine ve Ten Rengine Göre Dağılımı 100 Tablo 10. Örneklem Grubunun Göz ve Saç Renklerine Göre Dağılımı………. 101

Tablo 11. Örneklem Grubunun Saç Uzunluğu ve Yapısına Göre Dağılımı…… 102

Tablo 12. Örneklem Grubunun Kuaföre Gitme Amaçlarına Göre Dağılımı….. 103

Tablo 13. Örneklem Grubunun Saç Kestirme Sıklığına Göre Dağılımı………. 104

Tablo 14. Örneklem Grubunun Saç ġekillendirme Sıklığına Göre Dağılımı….. 104

Tablo 15. Örneklem Grubunun Saç Boyatma Sıklığına Göre Dağılımı……….. 105

Tablo 16. Örneklem Grubunun YaĢına Göre Saç Kestirme Sıklıkları Dağılımı 106 Tablo 17. Örneklem Grubunun YaĢına Göre Saç ġekillendirme Sıklıkları Dağılımı………. 108

Tablo 18. Örneklem Grubunun YaĢına Göre Saç Boyama Sıklıkları Dağılımı… 111 Tablo 19. Örneklem Grubunun Eğitimine Göre Saç Kestirme Sıklıkları Dağılımı ……… 114

Tablo 20. Örneklem Grubunun Eğitim Durumuna Göre Saç ġekillendirme Sıklıkları Dağılımı ………. 116

Tablo 21. Örneklem Grubunun Eğitim Durumuna Göre Saç Boyatma Sıklıkları……… 119

(11)

ix

Saç Kestirme Sıklıkları Dağılımı ………. 122 Tablo 23.Örneklem Grubunun Mesleklerine Göre

Saç ġekillendirme Sıklıkları Dağılımı……… 124 Tablo 24. Örneklem Grubunun Mesleklerine Göre Saç

Boyatma Sıklıkları Dağılımı………. 127 Tablo 25. Örneklem Grubunun Aylık Gelirlerine Göre

Saç Kestirme Dağılımı……….. 130 Tablo 26. Örneklem Grubunun Aylık Gelirlerine Göre

Saç ġekillendirme Sıklıkları Dağılımı……….. 132 Tablo 27. Örneklem Grubunun Aylık Gelirlerine Göre

Saç Boyatma Sıklıkları Dağılımı……….. 135 Tablo 28. Örneklem Grubunun Ġkamet Yerlerine Göre

Saç Kestirme Sıklıkları Dağılımı ………. 138 Tablo 29. Örneklem Grubunun Ġkamet Yerlerine Göre

Saç ġekillendirme Sıklıkları Dağılımı……….. 139 Tablo 30. Örneklem Grubunun Ġkamet Yerlerine Göre

Saç Boyama Sıklıkları Dağılımı………. 142 Tablo 31. Örneklem Grubunun Yüz ġekline Göre

Saç Tasarımı ( Kesim, Boyama, ġekillendirme)

Yaptırma Sıklıkları……… 144 Tablo 32. Örneklem Grubunun Ten Renklerine Göre

Yaptırma Sıklıkları………. 146 Tablo 33. Örneklem Grubunun Göz Renklerine Göre

Yaptırma Sıklıkları……….. 148 Tablo 34. Örneklem Grubunun Saç Renklerine Göre

Yaptırma Sıklıkları……….. 149 Tablo 35. Örneklem Grubunun YaĢlarına Göre

Kuaföre Gitme Amaçları………. 150 Tablo 36. Örneklem Grubunun Eğitim Düzeyine Göre

(12)

x

Kuaföre Gitme Amaçları ……… 155 Tablo 38. Örneklem Grubunun Mesleklerine Göre

Kuaföre Gitme Amaçları ……… 158 Tablo 39. Örneklem Grubunun YaĢadıkları Yere Göre

Kuaföre Gitme Amaçları……….. 162 Tablo 40. Örneklem Grubunun Saç ġekillendirme Yöntemlerini

Tercih Etme Durumları………. 165 Tablo 41. Örneklem Grubunun Kuaför Seçimini Etkileyen

Faktörlere Göre Dağılımı……… 166 Tablo 42. Örneklem Grubunun Saç Tasarımı Yaptırma

( Kesim, ġekillendirme, Boya) Sıklıkları Ġle Kuaför Seçimini Etkileyen Faktörler Arasındaki

Korelasyon Testi Sonuçları……… 168 Tablo 43. Kadınların Saç Tasarımlarını

Belirlemede Etkili Olan Faktör Yükleri……….. 169 Tablo 44. Kadınların Saç Tasarımlarını

Belirlemede Etkili Olan Faktör Analizi………. 171 Tablo 45. Saç Tasarımını ( Kesim-Renk- ġekillendirme) Belirlemede

Fiziksel Faktörlerin Etkisi ……….171 Tablo 46. Saç Tasarımını ( Kesim-Renk- ġekillendirme) Belirlemede

Psikolojik Faktörlerin Etkisi………172 Tablo 47. Saç Tasarımını ( Kesim-Renk- ġekillendirme) Belirlemede

Sosyo-Ekonomik Faktörlerin Etkisi………. 173 Tablo 48. Örneklem Grubunun Saç Tasarımı Yaptırmak Ġçin

Kuaföre Gitme Sıklıklarına Fiziksel, Psikolojik ve

Sosyo- Ekonomik Faktörlerin Etkisi……….. 174 Tablo 49. Örneklem Grubunun Yıkama Fön Uygulama Ġçin

Kuaföre Gitme Sıklıklarına Fiziksel, Psikolojik ve

Sosyo- Ekonomik Faktörlerin Etkisi………. 175 Tablo 50. Örneklem Grubunun Topuz Uygulama Ġçin

Sosyo- Ekonomik Faktörlerin Etkisi……….. 176

Tablo 51. Örneklem Grubunun MaĢa Uygulama Ġçin

(13)

xi

Tablo 52. Örneklem Grubunun Örgü Uygulama Ġçin

Sosyo- Ekonomik Faktörlerin Etkisi ……… 177 Tablo 53. Örneklem Grubunun Permanant Uygulama Ġçin

Sosyo- Ekonomik Faktörlerin Etkisi………. 177 Tablo 54. Örneklem Grubunun Mizampli Uygulama Ġçin

Sosyo- Ekonomik Faktörlerin Etkisi ………. 178 Tablo 55. Örneklem Grubunun Röfle-Meç Uygulama Ġçin

Sosyo- Ekonomik Faktörlerin Etkisi………. 178 Tablo 56. Örneklem Grubunun Rasta Uygulama Ġçin

Sosyo- Ekonomik Faktörlerin Etkisi………. 179 Tablo 57. Örneklem Grubunun Jöleleme/Vigo Uygulama Ġçin

Sosyo- Ekonomik Faktörlerin Etkisi……….. 179 Tablo 58. Örneklem Grubunun Kurutma Serbest ġekil Uygulama Ġçin

Sosyo- Ekonomik Faktörlerin Etkisi………... 180 Tablo 59. Örneklem Grubunun Kaynak Takma Saç Uygulama Ġçin

(14)

xii

Şekil 1 Lorenz Güzellik Teorisi ÇalıĢması ………. 2

Şekil 2. Teb Mezarından Bir Fresk (Mısırlı Kadınların Kölesi) Tarafından Bakımının Yapılması………… 8

Şekil 3. Mısırlılar Dönemi Kullanılan Bir BaĢ Süsü ……….. 9

Şekil 4. Yunanlı Bir Kadın Heykeli ……… 10

Şekil 5. Roma Hakmiyeti Galyalı Kadının Saçlarını Yaptırması ……….…….. 11

Şekil 6. Roma Dönemi BaĢ Heykelleri Ve Saçtasarımları ………. 11

Şekil 7. Lucius Verus Louvre Müzesi ……… 12

Şekil 8. Saç Tasarımı 1200’lü Yıllar ……….. 13

Şekil 9. 1300’lü Yıllar Saç Tasarımı ……….. 13

Şekil 10. 15 Yy. Ortaçağ Alın Bölgesi Saçları TraĢlanmıĢ Saç Tasarımları ….. 14

Şekil 11. 15 Yy Saç Tasarım Örnekleri ……….. 14

Şekil 12. 15 Yy Saç Tasarım Örnekleri ………... 15

Şekil 13. 1500’lü Yılların Sonu Saç Tasarımı ………. 15

Şekil 14. 16. yy Erkek Saç Ve BaĢlık Tasarımları ……….. 16

Şekil 15. Ġtalyan Tipi Saç Bantlama……….. 16

Şekil 16. Elizabeth Albetine 1686 Kıvırcık Dalgalı Fontange Örneği ………… 17

Şekil 17. Helezonik ġekillendirme……….. 18

Şekil 18. Elizabeth (1558– 1603) ……….. 18

Şekil 19. 1670–1700 Saç ġekillendirme ……… 20

Şekil 20. Barok Dönemi Erkek Saç Stili D'alembert ………. 21

Şekil 21. 1700’lü Yıllar Saç Tasarımı .. ………. 22

Şekil 22. 1760–1790 Saç Tasarımları ……… 22

(15)

xiii

Şekil 25. 1810 Buklenin Saç Tasarımlarında Kullanımı ………... 25

Şekil 26. 1804–1818 Saç Tasarımları ………... 25

Şekil 27. 1802–1805–1806 Saç Tasarımları ………. 25

Şekil 28. 1815–1820–1829–1835 Saç Tasarımları ……… 26

Şekil 29. Kraliçe Victoria ………. 26

Şekil 30. Erken Victoria Dönemi 1844–1845–1854–1855 ……….. 27

Şekil 31. Victoria Döneminin Ortaları Ve 1858–1860–1862–1870 ………… 27

Şekil 32. 1848–1850 Dönemin Saç Biçimlendirmeleri ………..….. 28

Şekil 33. 1852 Ve 1855 Dönemi Saçları ……….. 28

Şekil 34. Ġmparotoriçe Eugenie Iıı. Napolyonun EĢi ……… 28

Şekil 35. 1864 Yılı Gazete BroĢüründe (Coufferie A La Reine) Çıkan Resimler………..……. 29

Şekil 36. 1872, 1878, 1879 Ve 1883 Saç Tasarımları ………... 30

Şekil 37. Madame Pampodour Saç ġekillendirme ……… 30

Şekil 38. 1872, 1878, 1884 Ve 1888 Yılında Kullanılan Bazı BaĢlıklar……… 30

Şekil 39. 1885, 1890, 1893 Ve 1899 Saç Tasarımları Örnekleri……… 31

Şekil 41. 1888 Saç Tasarımı Örneği……… 32

Şekil 42. Geride Toplanan Saç Stilinde Empire Dönemi Saç Stilini Andıran Bir Biçim……….. 32

Şekil 43. Hazır Olarak TasarlanmıĢ Saç Parçaları ……… 33

Şekil 44. Hazır Saç Parçalarının Kullanımı Edward Dönemi Bir Kuaför BroĢürü…..………. ………. 33

Şekil 45. Japon GeyĢa Geleneğine Uygun Saç Tasarımı Örneği………….……. 34

Şekil 46. 1918 Yılı Saç Tasarımı Örnekleri………. 35

Şekil 47. 1920’li Yıllar Saç Tasarımı……… 36

Şekil 48. 1925’li Yıllar Saç Tasarımı Örnekler………... 36

(16)

xiv Şekil 49. 1930’lu Yıllarda Yapılan

Dalgalandırma ĠĢlemi Ġle Ġlgili Dergide Çıkan Bir Reklâm..……….. 37

Şekil 50. 1930 Jean Harlow, Hollywood Yıldızlarından Saç Tasarımı………… 38

Şekil 51. 1930 Saç Ve BaĢlık Tasarımları ………... 38

Şekil 52. 1931 Saç Ve BaĢlık Tasarımları……… 39

Şekil 54. 1933 Ve 1934 Saç Ve BaĢlık Tasarımları………... 40

Şekil 55. 1935 Saç Ve BaĢlık Tasarımları ……… 40

Şekil 61. 1944 Saç Ve BaĢlık Tasarımları……….……… 43

Şekil 64. 1948–1949 Saç Ve BaĢlık Tasarımları………..………. 45

Şekil 65. 1940'lı Yıllar La Femme, Moda Dergilerinin Kapaklarında Kullanılan Saç Tasarımları……… 45

Şekil 66. 1940’lı Yıllar La Femme Dergisi 29. Sayı Kapağı……… 46

Şekil 67. 1950’li Yıllar Saç Tasarımları ……….. 46

Şekil 68. 1950’li Yıllar Saç Tasarımları Elizabeth Taylor……… 47

Şekil 69. Pin Up Girls Saç Tasarımları……… 48

Şekil 70. 1960’lı Yıllar Saç Tasarımları……… 48

(17)

xv

Şekil 73. Punk Alt Kültürlerinden Olan Goth (Gotik Tarzı) Saç

Tasarımları……….………… 50

Şekil 74: 1970 Pam Grier Holywood Yıldızlarından Saç Tasarımı………. 50

Şekil 75. 1970’li Yıllar Farklı Saç Tasarımları Ġle Hippiler………. 51

Şekil 76. 1970 Farrah Fawcett Hollywood Yıldızlarından Saç Tasarımı ………. 51

Şekil 77. 1970 Diana Ross Hollywood Yıldızlarından Saç Tasarımı ……... 52

Şekil 78. 1970 Kraliçe Elizabeth Ve Saç Aksesuarları………. 52

Şekil 79. 1980 Li Yıllar Kim Basinger Hollywod Yıldızlarından Saç Tasarımı………. 52

Şekil 80. 1980’li Yılların Saç Tasarımları……… 53

Şekil 81. 1990 Meg Ryan Holywood Yıldızlarından Saç Tasarımı………. 53

Şekil 82. Drew Barrymore, 2000 Li Yıllar Saç Tasarımı………. 54

Şekil 83. 2000 Li Yıllar Halle Barrey Hollywood Yıldızlarından Saç Tasarımı……….………….. 54

Şekil 84. 2010 Yılı Saç Tasarım Trendleri……… 55

Şekil 85. Pazırık Kurganı Atlı Adam Figürü. M.Ö. 300 Hermitage Müzesi St.Petersburg……… 56

Şekil 86. 2. Ve 3. Pazırık Kurganlarından Çıkan Örülü At Kuyrukları………… 56

Şekil 87. Hun Mezarlarında Bulunan Saç Aksesuarları……… 57

Şekil 88. Ġğneli Topuz Uygurlu Kadın ………. 57

Şekil 89. Uygur Erkekleri Duvar Resmi……… 57

Şekil 90. Uygur Kadını ………. 58

Şekil 91. Türk Kadının Taktığı Bağtak ………..……….. 59

Şekil 92. Türk Kadınının Kullandığı BaĢlık Örneği………. 59

Şekil 93. Levni’ye Ait Bir Minyatür Örneği………. 60

(18)

xvi Şekil 96. 1920 Yılı Bakırköy Rum

Kültür Kulübü Tiyatrosunda Eleni Halkusi ve

Saç Tasarım………. 64

Şekil 97. 1 Eylül 1929 Cumnuriyet Gazetesi Güzellik YarıĢması Duyurusu….. 64

Şekil 98. 1930’lu Yılar Türk Kadını Saç Tasarımı……….. 65

Şekil 99 1935 Kadın Milletvekillerimiz Ve Saç Tasarımları……… 65

Şekil 100. Cahide Sonku 1940……….. 66

Şekil 101. 1951 Türkiye Güzellik Kraliçesi Günseli BaĢar……….………. 66

Şekil 102. 28 Ekim 1960 Türkiye Güzellik Kraliçesi Nebahat Çehre………….. 67

Şekil 103. 1970 Ses Dergisi Kapağında Bulunan Saç Tasarımları ……….. 67

Şekil 104. 1980’ler Saç Tasarımı Örneği ………... 68

Şekil 105. 1980 Döneminde Kullanılan Saç Tasarımı Örneklerinden…………. 68

Şekil 106. 1990 Erkek Saç Tasarımı Örnekleri……… 68

Şekil 107. 1990 Kadın Saç Tasarımları Örnekleri ……… 69

Şekil 108. Emo Tarzı Saç Tasarımı Örnekleri ………..………… 69

Şekil 109. Göz Renkleri ……….………... 76

Şekil 110. ÇeĢitli Vücut Tipleri……….. 79

(19)

BÖLÜM I GĠRĠġ

Bu bölümde, kadınlar ve güzellik ile ilgili kavramlar genel olarak tartıĢıldıktan sonra bu araĢtırmaya konu olan kadınların saç tasarım tercihlerini etkileyen faktörler tartıĢılmıĢ böylece problemin bütün içindeki yeri belirlenmeye çalıĢılmıĢtır. Ayrıca araĢtırmanın amacına, önemine, sınırlılıklarına, varsayımlara, tezde geçen önemli terimlerin hangi anlamlarda kullanıldığına iliĢkin bilgilere, kısaltmalara ve konu ile ilgili araĢtırmalara yer verilmiĢtir.

1.1.Problem Durumu

Erkek ve kadın vücudunda baĢı süsleyen saç, yüzyıllar boyunca her devrin zevkine güzellik anlayıĢına göre türlü türlü, biçim biçim kesilmiĢ, taranmıĢ, toplanmıĢ örülmüĢ ve kendi renginden baĢka renklere boyanmıĢtır. Ġlkel çağlardan beri insanların doğasında var olan bu değiĢme ve güzel olma duygusu özellikle kadınlarda oldukça baskındır. “Yeme, içme, barınma, gibi temel ihtiyaçların karĢılanması her iki cinste de ortak Ģekilde yapılırken giyinme ya da süslenme ile ilgili ihtiyaçların karĢılanması farklılık göstermektedir”(Koca ve Koç, 2009:35). Tüm toplumlarda kadının rolü çok yönlü ve çok boyutlu olmasına rağmen, giyinme ve süslenme, çoğu zaman toplumların kadınları algılayıĢı ile de ilgili olarak kadına ait bir görev gibi görülmüĢtür.

Paquet‟enin (1997/2007) kitabından alınan “Firenzuola‟nın kadınların güzellikleri üstüne sözler (1578) adlı metninde“ Güzel bir kadın görülebilecek en güzel Ģeydir, güzellik Tanrı‟nın insan ırkına verdiği en büyük armağandır” cümlesi, güzellik kavramını kadınlar üzerinde yoğunlaĢtıran önemli tespitlerden biridir. Bu görüĢ tarihte kadınlar tarafından da desteklenmiĢ hatta temel bir ihtiyaç olarak kabul edilmiĢtir.

GeçmiĢten bu yana bu kadar önem verilen ve üzerinde durulan güzellik nedir, sorusuna farklı yanıtlar verilmesine rağmen, özünde göze ve duygulara hitap ettiği görülmektedir. Karatay( 2002:131); “biz de haz ve hayranlık duyguları uyandıran Ģekil ve orantıların uyumlu bileĢimlerini güzel olma hali” olarak tanımlanmaktadır. Eric Newton (1962:129) ise; “güzellik, zevk veren bir Ģeydir, ancak bir kiĢiye zevk veren bir

(20)

Ģeyin baĢka birine de zevk vermesi gerekmez “Ģeklinde ifade etmektedir. Ġskoç filozof David Hume, “güzellik aslında özel ve kiĢisel deneyimdir”derken; Fournier, (2002:125) “güzellik seyredenin gözünde ve zihnindedir” Ģeklinde açıklamıĢtır.

Pisagor‟a göre güzellik doğadaki uyum ve sayılar arasındaki oranlama ve dengeleme olarak nitelenir (Akdeniz,2007). Matematikle açıklanmaya çalıĢılan diğer teorilerde ise altın oran kavramından bahsedilmektedir. “Eğer uygulama veya iĢlev unsURLarı açısından hoĢa giden ya da son derece dengeli olan bir forma ulaĢılmıĢsa, orada Altın Sayı'nın bir fonksiyonunu arayabiliriz. Altın Sayı, matematiksel hayal gücünün değil de, denge yasalarına iliĢkin doğal prensibin bir ürünüdür” (Bergil,1993:155).

Güzellik kavramını koruma içgüdüsü ile bağdaĢtırarak açıklayan; Tıp ve Fizyoloji alanında 1973 Nobel ödülü sahibi, Konrad Lorenz insan güzelliğinin anlaĢılmasına büyük katkılarda bulunmuĢtur. Essasys on Animal and Human Behaviour çalıĢmasında, gençlere özen göstermede hem insanlar hem de hayvanlarda içgüdünün uyanıĢını açıklayan bir Ģekil ( Ģekil 1) sunmuĢtur (Fournier, 2002:126 ). Teoriye göre sol taraftaki küçük yuvarlak hatlara sahip olan çeĢitli hayvan ve insan yavrularına hatlarından dolayı, sağ taraftakilere göre korunma içgüdüsü ile yaklaĢılmakta ve daha fazla güzel bulunmaktadır.

.

ġekil 1.1. Lorenz Güzellik Teorisi ÇalıĢması (Fournier, 2002:126 )

Güzellik ve güzelleĢme ile ilgili yaklaĢımlara bakıldığında, iç ve dıĢ güzellik kavramları ortaya çıkmaktadır. Saç tasarımının dıĢ güzellik ile iliĢkilidir. Kadınların

(21)

çalıĢma yaĢamının içinde daha çok yer almaya baĢlamasıyla, kendi konumları açısından, giyim tarzları kadar saç tasarımları da önem kazanmaya baĢlamıĢtır. Çünkü saç Ģekli ve biçimi estetik görünümünü tamamlayan en önemli öğedir.

Saç tasarımlarını değiĢtirmede birçok faktör etklidir. Günün moda eğilimleri kadınların saç tasarımlarını belirlemede etkili olurken, diğer yandan kiĢisel istek ve beğeniler, yaĢ, vücut biçimleri, sosyal yaĢam, statü gibi faktörlerinde bu tercihlerde etkili olduğu bilinmektedir. Kadınların saçlarını biçim, renk ve Ģekillendirme tercihlerinin, hem giyim tarzlarının bir tamamlayıcısı olarak, hem de dıĢ görünümlerinde ilk göze çarpan özelliklerden biri olması nedeniyle bilinçli olarak yapılması gerekmektedir.

Kadınların saç tasarım tercihlerine etki eden faktörleri belirlemek amacıyla yapılan bu çalıĢmada aĢağıdaki sorulara yanıt aranmıĢtır:

1. Kadınların kuaföre gitme amaç ve sıklıkları nasıldır?

2. Kadınların uyguladıkları saç Ģekillendirme yöntemleri nelerdir? 3. Kadınların kuaför tercihlerini etkileyen etmenler nelerdir?

4. Kadınların saç tasarımlarını belirlemede etkili olan faktörler nelerdir?

1.2. Amaç

Bu araĢtırma ile kadınların saç tasarım tercihlerine etki eden faktörlerin neler olduğunun belirlenmesi amaçlanmıĢtır. Bu amaç doğrultusunda özellikle fiziksel (göz,saç,ten rengi, saç uzunluğu, vücut tipi, saçın yapısal formu) psikolojik (kendine güven, beğenilme duygusu, stres vb. gibi), çevresel etmenlerin (iĢ,aile ortamı, dini inanıĢları,gelenek ve görenekleri, değerleri, özel günleri,mevsim, moda gibi faktörler vb. gibi..) etkileri üzerinde durulmuĢtur. Ayrıca, araĢtırmanın saç tasarımlarını belirlemeleri konusunda kadınların bilinçlenmesine katkı sağlayacağı gibi, bu alanda hizmet sunan kuaförlere de yol gösterici olması amaçlanmaktadır.

1.3. Önem

Kuaförlük, piyasadaki arz ve talep dengesini, yenilik ve değiĢimleri takip etmesi gereken bir hizmettir. Çünkü kadınların tercihleri sektör üzerinde etkili olan en önemli öğelerden biridir. Bu çalıĢma:

(22)

Kadınları saç tasarımlarını belirlemeleri konusunda bilinçlendirmek, saç tasarım alanında çalıĢanları kadınların saç tercihleri konusunda bilgilendirmek ve uygulamalarına yol gösterici olmak, saç tasarımı konusunda eğitim veren kurumların eğitim programlarının geliĢtirilmesine ve bu konuda aranılan nitelikte eleman yetiĢtirmelerine katkıda bulunmak, saç tasarım tercihleri ile ilgili bilimsel çalıĢmalara veri oluĢturmak ve literatüre katkıda bulunmak, sektöre yatırım yapacaklara bilgi sağlamak, saç tasarım konusunda eğitim veren kurumların hizmet içi eğitim programı planlamalarına katkı sağlamak konusunda yararlı olacağı düĢünüldüğü için önemlidir.

1.4.Varsayımlar

Örneklem grubu anket sorularına doğru ve samimi cevaplar vermiĢtir. Örneklem grubu araĢtırma konusuna ilgi duyacaktır.

1.5.Sınırlılıklar

Kadınların Saç Tasarım Tercihlerine Etki Eden Faktörler konulu çalıĢma; AraĢtırma, Türkiye‟nin 7 coğrafi bölgesinden random yöntemiyle seçilen bölge, il, ilçelerde yaĢayan 20–55 yaĢ arası kadınlarla sınırlıdır.

AraĢtırmacı tarafından hazırlanan anketlerin örneklem grubuna uygulanması sonucunda elde edilen verilerle sınırlıdır.

1.6.Tanımlar

Bağtak: PadiĢah hareminde önemli kadınlar tarafından giyilen baĢlıktır(Türk Dil Kurumu [TDK]2009).

Defrize: Kıvırcık ve dalgalı saçların kimyasallarla düzeltilmesi iĢlemine denir (Güngör ve Erkan, 2001:136).

Fön: Fön makinesi çeĢitli boy fırça ve sprey yardımıyla saçı dalgalı, kıvırcık ya da düz olarak geçici Ģekillendirme iĢlemidir (Henderson,1993/1995;97).

Hotoz: 1. Kadınların süs için saçlarının üstüne taktıkları, çeĢitli renk ve biçimde yapılmıĢ küçükbaĢlık (TDK,2009)

(23)

2. Kadınların, kendi saçlarından veya yemeni ve baĢka Ģeylerle yaptıkları baĢ süsü ve kisvesidir ( Tarih Terimleri Sözlüğü, 1974).

Jöleleme: Bütün saç Ģekillendirmelerinde kuruturken saçı sabitleme ve kolay Ģekillendirme için jöle ile yapılan iĢlemdir (URL, 2).

Klaft: Mısırlılarda kumaĢtan yapılmıĢ baĢlığa verilen isimdir ( Dereboy,2004). Kesme: Saçı kısaltma iĢlemidir. Makas, ustura veya makineyle yapılır (EczacıbaĢı Schwarzkopf Akademi Notları, 2008).

MaĢa: Elektrikli bir alet yardımı ile saçın geçici olarak dalgalandırılması iĢlemidir. Tek baĢına ya da topuz tasarımlarında kullanılır (Serter, 2003:54).

Mizampli: Saçın küçük plastik ya da metal bigudilerle sarılarak hoĢ görünümlü bukleler oluĢturulması iĢlemidir. Birçok yardımcı araç gereç ve kozmetikler vardır. Elektrikli bigudiler, Ģesuarlar (mizampli makineleri), kremler, parlaklık verici kozmetikler bunlardan bazılarıdır(Güngör ve Erkan,2001; 119).

Ondüle: Saçta yapılan dalgalandırma (Güngör ve Erkan,2001)

Örgü: ÇeĢitli kalınlıklarda ve sayıda saç tutamları alınarak bu tutamların belli bir sırada birbirinin üstünden ya da altından geçirilerek yapılan saç Ģekillendirmesidir. Topuz tasarımlarında yararlanılabildiği gibi tek baĢına da gündelik kullanımlarda tercih edilen bir tasarımdır (Sarah,2008b:1).

Permanant: Saçın çeĢitli boy bigudiler yardımıyla sarılarak kalıcı olarak kıvırcık ya da dalgalı hale getirilmesidir (Güngör ve Erkan,2001; 119).

Permanant: Bazı kadınların düz ve ince telli saçlarını hacimlendirmek için kalıcı dalga iĢlemi uygulamasına denir (Henderson, 1993/1995:25).

PostiĢ: Saçın bir kısmına takılan, doğal ya da sentetik malzemeden yapılan takma saçtır. (Güngör ve Erkan, 2001:251).

Rasta: Öncelikle siyahlerin saç tasarımlarında tercih ettikleri bir iĢlem olarak tüm dünyaya yayılmıĢtır. Güçlü sabitleyici maddelerle saçın kendi etrafında döndürülüp burgulanması ve krepe ile sabitleĢtirilmesi ile oluĢan bir tasarımdır (Okafar, C. G.,2006).

Ritüel: Dini törenlerdeki ayin(Türk Dil Kurumu [TDK]2009).

Röfle ve Meç: Saçın özel açıcı maddelerle folyo içine tutam tutam alınıp çeĢitli renklerle ıĢıltı katılması veya tutamların tamamen özel açıcı dekolorasyon maddeleri ile açılması iĢlemidir (Henderson,1993/1995:153).

(24)

Saç Boyası: Saçın beyazlarını kapatmak, farklı renge dönüĢtürmek günün modasına uymak için kimyasal maddeler yardımıyla saçta kalıcı olarak meydana getirilen iĢlemdir (Henderson,1989/1995:55).

Jöleleme: Jöle denilen madde ile saça ıslakken elle veya vigo denilen fön makinesi baĢlığı ile kıvırcık Ģekil verilmesidir (Henderson, 1993/1995:25).

Saç kesimi; Saçın hem uzunluğunun hem de yoğunluğunun azaltılarak tamamıyla değiĢik Ģekil ya da stil yaratmaya denir (Güngör ve Erkan, 2001:82).

Kaynak: Boncuk, keratin silikon gibi maddeler ve onlara uygun teknikler kullanılarak saçın uzatılması ya da hacim kazandırılması iĢlemidir. “Peruk ise baĢın tamamını kaplayan doğal ya da sentetik malzemeden yapılan takma saçtır” (Güngör ve Erkan, 2001:251).

Renk açma. Saçın renk veren maddelerini saç yüzeyinden özel açıcı kimyasallarla uzaklaĢtırarak saçı ağartılması iĢlemidir (Güngör ve Erkan;2001:155). Bu iĢleme aynı zamanda dekolorasyon denilmektedir.

Saçtaki melanini okside ederek rengini açmaktır (Yazan, 2004:192).

Sorguç: PadiĢahın ve vezirlerin baĢlıklarına takılan tüy ya da püskül biçimindeki süs (TDK)2009).

Üsküf: Ġki anlamı vardır. 1.BaĢlık, serpuĢ ( Tarama Sözlüğü 1972) 2. Yüksek aĢamadaki yeniçeri subaylarının giydikleri, yarısı arkaya sarkan uzun bir sarık (Türk Dil Kurumu [TDK]2009).

Topuz: Özel gün ve gecelerde saçın, ensede, yanda tepede baĢın Ģekli ve orantısına uygun olarak toplanması ve toka ve spreylerle sabitlenmesidir (EczacıbaĢı Schwartzkoph Akademi Notları,2008).

Vak: Mizanpli ve diğer dalgalandırma iĢlemleri bulunmadan önce saça geniĢ dalgalar vermek için parmaklar, jöle ve sprey yardımıyla yapılan dalga iĢlemidir. Ancak 1950‟den bu yana diğer tekniklerin geliĢmesi ile artık yapılmasına pek sık rastlanmamaktadır (Güngör ve Erkan, 2001: 87).

1.7. Kısaltmalar

Ġ.Ö. Ġsa‟da önce yani milattan önceki dönemi ifade eder. MEB: Milli Eğitim Bakanlığı

(25)

1.8.Kavramsal Çerçeve

Çağlar boyu, kadınların dıĢ görünüĢlerine yaptıkları müdahaleler incelendiğinde giysinin dıĢında; baĢ ile ilgili süslenme biçimleri, saç tasarımları veya kullandıkları aksesuarların varlığı görülmektedir. Farklı coğrafyalardaki birçok medeniyette de, özellikle saça kültürel bir anlam yüklenildiği dikkati çeken bir noktadır. Yani; “her toplumun güzellik için kendi standartları vardır” (Morris,1997). Bu standartları kavramak ve günümüz saç tasarımcılarını anlamak için tarihsel süreç içerisinde saç ve saça müdahaleler yapan kuaförlük mesleğinin incelenmesi gereklidir.

1.9. Kuaförlüğün Tarihsel Süreci

Kuaförlüğün tarihsel süreci, tarih öncesi çağlardan itibaren dünyada ve ülkemizde olmak üzere iki baĢlık altında incelenecektir.

1.9.1 Dünyada kuaförlük sanatının tarihçesi: Bu dönem milattan önceki topluluklardan itibaren günümüze dek incelenecektir.

1.9.1.1. Asur, Babil, Persler ve Mısırlılar: Ġlkel toplumlarda halkın basit saç tasarımları dikkati çeker. Bunlar genellikle uzun kıvırcık ya da bantla toplanmıĢ biçimlerdir. Aristokratların ise diğerlerinden ayrılan daha karmaĢık saç stilleri vardır. Sümerli asil kadınlar oldukça gösteriĢli, baĢının etrafını rulo gibi saran topuzlar veya omuzlarının üzerine düĢen saçlar kullanır. Saçlarda altın tozu, altın taraklar sarı kokulu toz niĢasta gibi malzemeler kullanılır. Babil ve Asur erkekleri uzun boyalı saç, köĢeli kesilmiĢ sakal, kıvırcıklaĢtırılmıĢ siyah peruk kullanır. Persler kıvırcık saç ve sakalları kına ile hafifçe renklendirir (URL,1).

Mısırlılar peruk yapımı konusunda da oldukça uzmandır; sıcaklar ve temizlik endiĢesi yüzünden asiller saçlarını kazıtır ve gerçek saç ve yünden yapılmıĢ peruklar takar. Peruklar, Ġ.Ö. 4000/3000 yılları arasında Mısırlılar ve onların esirleri tarafından hazırlanmıĢtır. Dini törenlerde ritüel gereği siyah ağır peruklar kullanırlar. Bunlar kısa kıvırcık uzun bukleler ya da örgülü olarak fildiĢi altın tokalar ve de çiçeklerle süslenir. Çiftçi ve zanaatçılar da deri ya da abadan yapılmıĢ bir baĢlığı kısa saç üzerinde kullanır (URL,1).

(26)

Her mevkiden insanın kullandığı klaft, çizgili kumaĢtan yapılır, güneĢten korunmak için kullanılırdı. Bu aksesuarın kulakları örten veya açıkta bırakan modelleri de vardı. Klaftın en çok kullanılan modeli; alından arkaya kulakların üzerinden geçirilerek ensede bağlanan, uçları yanlardan aĢağıya serbest bırakılandı. BaĢlığın önünde ise onu süsleyen bir iğne bulunmaktaydı

(Dereboy,2004).

ġekil 1.2. Teb Mezarından Bir Fresk (Mısırlı Kadınların Kölesi Tarafından Bakımının Yapılması (Kaynak: Paquet’enin (1997/2007)

Mısır‟da erkek berberliği oldukça saygın bir yere sahiptir. Mısır‟lı erkekler daima traĢlı gezerlerdi. Bu Ģekilde gezmek asaletin ve mevkiinin göstergesidir. Erkeklerin sadece yas dönemlerinde sakal bırakmasına izin verilirdi (Dereboy,2004).

Antik anıt ve Mısır papirüsleri saç ve sakalları traĢ eden kiĢileri gösterir. Mısırlı rahiplerin her üç günde bir tüm vücutlarını inançları gereği, traĢ etmek için berberlere gittikleri bilinmektedir (URL,2).

Özel günlerde ve törenlerde kadınlar yüksekliği 15 cm yi bulan, etrafı lotus çiçekleri ile süslü içinde yağlı parfüm bulunan konileri baĢlarına takmıĢlardır. Firavunların törenler sırasında kullandığı çene ucundaki takma sakalın çeĢitli sembolik anlamları bulunmaktaydı. Antik Mısır‟da saç bakımı da çok önemliydi. Kazılarda bulunan mezarlarda saç bakımı formülleri ve saç sorunları için çeĢitli reçeteler bulunmuĢtur. Kadınlar genellikle saçlarını örmüĢ, bazen de kahkül bırakmıĢlardır. Takma saç ekleyerek saç uzatma ilk kez bu devirde

(27)

görülmüĢtür. Kostümlerdeki gibi saç stilleri de kiĢinin toplumdaki yerini belirlemekteydi. Evlilik öncesinde kadınlar, omuzlarının altına kadar inen kahküllü bir saç modeli benimsemiĢlerdir “(Dereboy, 2004).

ġekil 1.3. Mısırlılar Dönemi Kullanılan Bir BaĢ Süsü (Kaynak: Paquet’enin (1997/2007)

1.9.1.2. Yunanlılar ve Giritliler (Ġ.Ö.1500yılına kadar): Yunan kadınlarının saç modellerınde üç devir görülmektedir. Bu devirler Arkaik dönem, Klasik dönem, Hellenistik dönemdir (URL,3). Yunan Arkaik Dönemi yaklaĢık MÖ 800 - MÖ 500 kapsar. Bu dönemde kadınlar uzun ve kıvırcık, açık sarı saçları kullanır. Aksesuar olarak altın, gümüĢ iğneler ve tokalar kullanılır.

Yunanlılar saçın dini ve sembolik öneme sahip olduğuna inanmaktaydı. Ġlk önceleri kadın ve erkekte saç Ģekilleri benzemekteydi. Yunanlılar sarıdan siyaha kadar her renkte saç kullanırlardı. Sarı en çok beğenilen renk olup, kadınlar saçlarının rengini açmak için sarıçiçeklerle yıkarlardı. Genç kızlar saçlarını serbest Ģekilde bırakmıĢlar, kadınlar ise uzun ve omuzları üzerinde açık saçık kullanmıĢlardır. M.Ö. 6. yüzyıldan itibaren erkekler saçlarını kısa kullanmaya baĢlamıĢlardır. Antik Yunan‟da dar alnın bir güzellik ifadesi olduğunu düĢündükleri için saçlarını alınlarını daraltacak Ģekilde kullanırlardı. Kadınlar saçlarını ortadan ayırıp, kıvırcık hale getirerek kulaklarını açıkta bırakacak Ģekilde arkadan toplarlardı. Bazen üç ya da dört tutam saç alın üzerine bırakılırdı. M.Ö. 6. ve 7. yüzyılda saçların, inciler ve kurdeleler ile süslenmesi popüler olmuĢ, üst sınıf kadınlar saçlarını altın, gümüĢ ve bronzdan yapılan hilal Ģeklindeki taçlarla süslemiĢlerdir. Klasik dönemde, kafa arkasında toplanan yunan düğümü adı verilen ve hafif dalgalı saçlar ön plana çıkar. Saçları arkada toplamak için üçgen kumaĢ parçaları da kullanılır ayrıca aksesuar olarak renkli bantlar ve altın, gümüĢ saç filesi kullanılır. M.Ö. 5. yy. devlet adamlarının Ģairlerin ve filozofların en uğrak yeri olan berberler popülerdir. Zengin kadınlar

(28)

ise saçlarına değerli taĢlar ve altınlar takmıĢlar, Roma‟nın fethinden sonra saçlar çok gösteriĢli ve sofistike bir görünüm kazanmıĢtır (Dereboy,2004).

Hellenistlik dönemde saç modelleri Doğu Roma etkisi altında kalmıĢtır. Dönemin saç rengi sarıdır ve saç rengini açmak için safran çiçeğinden elde edilen safran kullanılır. Helenistik dönemde soylu her kadının mutlaka özel kuaförü vardır. Antik dönemde erkekler de, kadınlar gibi uzun saçlı olmuĢlar Büyük Ġskender'in baĢlattığı traĢ modasına değin sakal bırakmıĢlardır. Zira Büyük Ġskender savaĢ anında düĢmanların askerlerin sakallarına yapıĢıp bırakmaması endiĢesi taĢımıĢtır (URL,4).

ġekil 1.4. Yunanlı Bir Kadın Heykeli (Kaynak: Paquet’enin (1997/2007)

Girit‟li kadınlar saçlarında atkuyruğu, saç örgüleri, uzun ve dalgalı modeller kullanmaktaydılar. M.Ö. 17. yüzyılda saç kurdeleler yardımıyla toplanıp, geriye doğru taranıyordu. Daha sonra kurdelelerin yerine metal saç bantları almıĢtır. Zengin kadınlar saçlarını toplamak için altın ve inciden yapılan tokalar kullanıyorlardı. Son dönemlerde ise erkekler saçlarını uzun ve dalgalı bir Ģekilde kullanmıĢlardır (Dereboy,2004).

1.9.1.3 Galyalılar: Bu dönemde dalgalı saçlara ilgi gösterilir. Yanlarda uzun örgüler veya kadınlara has olan tepede bir at kuyrukla saçlarını Ģekillendirirler. Erkekler uzun örgü ve atkuyruğu kullanır (URL,1).

(29)

ġekil 1.5. Roma Hakmiyeti Galyalı Kadının Saçlarını Yaptırması (Kaynak: Paquet’enin (1997/2007)

1.9.1.4.Romalılar (Ġ.Ö.500 Yılına Kadar): Roma Ġmparatorluğu, Yunan saç stilini uygulamaya devam eder. Bunun yanı sıra asil sınıfın saçlarını altın tozu ve renklendirici tozlarla boyadıkları görülür. (URL,1).

ġekil 1.6. Roma Dönemi BaĢ Heykelleri ve Saç Tasarımları

Antik Roma‟da saç, stilin ötesinde bir anlam ifade etmekteydi. Antik Romalı Cumhuriyet döneminde kadınlar saçlarını sade bir biçimde, ortadan ikiye ayırıp, ensede topluyorlardı. Roma döneminin en önemli saç aksesuarları, bantlar ya da çelenklerle saça tutturulan iĢlemeli ve mücevherli filelerdi. Saç uçları ise serbest bırakılırdı. Arkeolojik kazılarda bronz, kemik ve fildiĢinden yapılmıĢ taraklar bulunmuĢ olup, bu aksesuarların da kadın saçlarının ön taraflarında minik bukleler, serbest dökümlü, dalgalı saç stillerinde kullanılmıĢtır. Giyilen kostümün rengine göre değiĢen takma lüleler Antik Roma‟da görülmektedir. Saçlarda sarı ve siyah renk hâkimdir. Romalı kadınlar saçlarını mürdüm eriği ve pancar ile

(30)

kızıla boyamakta, altın yıldızlarla saçlarına parlaklık vererek sofistike bir görünüm elde etmekteydiler (Dereboy,2004).

“Romalı kadınlar kuzeyli esirlerin kırmızı saçlarından çok hoĢlanırlar, ġap odun külü ve sönmemiĢ kireç içeren mineral banyolarla, bu rengi taklit etmeye çalıĢırlardı” ( Ha ve Rees, 2002:62–65).

Ġmparatorluk döneminde sıkı bukleler ve örgülerle sarılmıĢ saç stilleri görülmüĢtür. Roma erkekleri cumhuriyet döneminde uzun saç ve sakal bırakırken imparotorluk ve burjuva sınıfının demir traĢ bıçağı kullandığı, düĢük seviyedeki halkın da sakal bıraktığı görülmektedır(URL,1).

ġekil 1.7. Lucius Verus Louvre Müzesinden

1.9.1.5. Germenler (Antik ve Ortaçağ arası): Germen kadınları uzun beyazımsı sarı ya da kızıl saçlarını ortadan ayırıp serbest bırakır ya da ensede toplardı. Genellikle bir örtü ile saç tasarımlarını tamamlarlardı. AyrılmıĢ saç Ģerit ya da metal halka ile tutturulur, saçı açmak için pıhtılaĢmıĢ ve kireçli küllü sudan yapılmıĢ bir sabun kullanılırdı. Germen erkeklerinde dönemsel olarak sakal kullanıldı. Antik çağ boyunca genel olarak kuaförlük iĢinin esir köleler tarafından yapıldığı ulaĢılan bilgiler arasındadır (URL,1).

1.9.1.6 Gotik (1230–1500): Kadınlar tarafından bu dönemde gevĢek örgüler kullanılır. 13.yüzyılda örgülü peçesiz saçlar vardır. Devasa ölçülere ulaĢan boynuz hotozlar (baĢlıklar) moda olmuĢtur (URL,1).

(31)

ġekil 1.8. Saç Tasarımı 1200’lü Yıllar (URL,1)

1.9.1.7 Ortaçağ: Ortaçağ 476‟da Roma Ġmparatorluğu‟nun çöküĢünden 1500‟lere kadar oldukça uzun bir dönemi kapsar. Ortaçağda uzun yıllar Barbarlar sakallı olarak gezmiĢtir. 9. yüzyıldan itibaren kıta soyluları kısa saç, traĢlı yüz ve ense kullanmaya baĢlar. 13. ve 14. yy. erkeklerde temiz ense veya yuvarlanmıĢ saç stilleri ortaya çıkar. 15. yy ilk yarısında Ġtalya‟da uzun kıvırcık saçın yerini kulakları açıkta bırakan tas biçimli modeller almaya baĢlar. Kilisenin yoğun baskısının etkisi ile kadınların saçlarında kullanılan modeller oldukça gösteriĢsizdir. 13. ve 14. yüzyılda ise saçlarını kulaklarının üzerinde sarmal biçimde altın ya da gümüĢ süslerle süsleyip, peçe atkı gibi örtülerle örttükleri görülür (URL,1).

ġekil 1.9. 1300’lü Yıllar Saç Tasarımı (URL,1)

15. yy modanın etkisi ile saçlarının ön kısımları traĢ edilerek saçlar geriye doğru sıkıca toplanır (Paquet, 1997/2007). Ġklim farklılıklarından dolayı Ġtalya‟da ve bazı yerlerde türban ya da bandaj gibi aksesuarlar kullanılarak saç daha aĢağıda toplanmıĢtır. Sarı saç rengi elde etmek için safran ve soğandan oluĢan bir saç boya karıĢımı hazırlamıĢlardır. Ayrıca bu dönemde bir loncada toplanan berberler saça Ģekil verir, sakal traĢı yapar, peruk imal ederlerdi (URL,1).

(32)

ġekil 1.10. 15 yy. Ortaçağ Alın Bölgesi Saçları TraĢlanmıĢ Saç Tasarımları (Kaynak: Paquet, 1997/2007)

(33)

ġekil 1.12. 15 yy Saç Tasarımı (Kaynak:Paquet,1997/2007)

(34)

ġekil 1.14. 16. yy Erkek Saç ve BaĢlık Tasarımları(URL,1)

1.9.1.8 Rönesansta Saç: XIV. yüzyıl ortasında Ġtalya'da meydana gelen, XV. ve XVI. yüzyıllarda Batı Avrupa'daki ülkelere yayılan edebiyat, sanat ve bilim alanındaki uyanıĢa Rönesans denilmektedir (URL,5).

ġekil 1.15. Ġtalyan Tipi Saç Bantlama (URL,6)

Ġpek veya keten bir örtü ile baĢ etrafında bağlanan bir eĢarp bu dönemde kullanılmıĢtır (URL,6). “Genellikle saçlar basit bir stilde bırakılarak asıl etki saç aksesuarları ile verilmiĢtir. Peruklar da bu dönemde kullanılmıĢtır. En iyi peruklar Ġtalya

(35)

ve Fransa‟da ipek ya da gerçek saçtan yapılmıĢtır. Ġdeal saç rengi sarıdır ve kadınlar bu rengi elde edebilmek için saç boyaları kullanmıĢtır” (Dereboy,2004).

III. Louis zamanında kadın saçı iki bölümlü olarak Ģekillendirilir. Yanlardaki bütün saçlar kıvırcık ve serbest bırakılmıĢ geri kalan kısım arkada topuz halinde toplanmıĢtır. Erkek saçı uzun veya yarı uzundur. Uç kısımlarda bukleler vardır ve saçlar ortadan ikiye ayrılmıĢtır. IV. Louis dönemi kadın saç tasarımı yüksektir. Bu dönemın en ünlü saçı Fontangestir. “Bir dönem çorap lastiği ile toplanmıĢ saçlar moda oluĢmuĢtur, bu saç Ģekline fontange denilmiĢtir” (Dereboy,2004). Yine Fontangene; ilk önce Fransa‟da (1680–1710) daha sonra tüm Avrupa‟da modaolan bir peruktur Ģeklinde de tanımlanabilir (URL,7).

ġekil 1.16. Elizabeth Albetine 1686 Kıvırcık Dalgalı Fontange Örneği (URL,7)

Bu dönemin sonunda saçlar kısaltılmıĢtır. Erkek saçlarında ise omuzlara, hatta sırta kadar inen büyük buklelerle birlikte, baĢın önünde bazen kalkık olarak bazen de ortadan ikiye ayrılarak Ģekillendirme tercih edilmiĢtir.

16. yy‟dan sonra kadınlar saçlarını sertleĢtirip, aksesuar olarak kadife Ģapkalar kullanırken, ilerleyen yıllarda aĢamalı olarak Ģapka daha küçülür ve saçlar görünür hale gelir. Öndeki saçlar kıvırcıklaĢtırılırken arkadaki saçlar ise helezonik biçimde baĢın etrafında yayılarak biçimlendirilir (URL,1)

(36)

ġekil 1.17. Helezonik ġekillendirme(Kaynak: Paquet,1997/2007)

ġekil 1.18. 1. Elizabeth (1558– 1603) (URL,8)

Ġngiltere‟de sarı ya da Kraliçe Elizabeth gibi kızılımsı tonlar modadır. Takma saç ve peruklar çok sık kullanılır. Aksesuar olarak mücevherler, tüyler ve tokalar kullanılır. Erkek ve kadınlar saç bakımları için oldukça fazla para harcarlar (Charles and De Amfrasio,1970). “Kraliçe Elizabeth döneminde erkeklerin de makyaj yaptığı

görülmüĢtür” (Dereboy,2004).

1.9.1.9 Barok: 17. yüzyılın ilk yarısında erkekler arasında uzun kıvrılmıĢ saçlar modadır. Küçük temiz bir bıyık ve nokta sakal vardır. Bu dönemde yüz tamamen traĢlıdır; fakat uzun peruklar kullanılır (URL;9).

Kadınlarda saçlar önde enine ya da yuvarlak olarak bölünmüĢ, yandaki saçlar ise büyük bukleler halinde ĢekillendirilmiĢtir (Güngör ve Erkan,2001:5). Geri kalan saç bir

(37)

düğüm ya da ağ biçimdedir. Aksesuar olarak inciler ya da geniĢ taraklar kullanılır. 1680 de geç barok ile saç modası değiĢir. Saç rengi olarak kahve tonları yaygınlaĢmaya baĢlar. Bu dönemde peruk imalini özel olarak eğitilmiĢ perukçular ve berberler yapar (URL;9).

17.yüzyıl boyunca kadınlar ve erkekler makyaj yapmıĢlar, dolgun kırmızı dudaklar, koyu boyanmıĢ kaĢlar ve parlak göz makyajı, kadınların ideal makyaj stilini oluĢturmuĢtur. XIII.Louis zamanında kadınların saçları tepede sıkıca tutturulmuĢ,yukarıda toplanan saç stilleri yanlardan sarkıtılan kalın lülelerle farklı bir görünümde sunulmuĢtur.Saçları tutturmak için ipek kurdeleler kullanılmıĢtır. Daha sonra saçlarda yüksek topuz ve bukleler görülmüĢ, buklelere dantel ve kurdele eklenerek 50–55 santime kadar saç boyu yükseltilmiĢ ve bu saç boylarının 15–20 santim daha uzun görünmesine yol açmıĢtır. Genç kadınlar ise saçlarını kulak arkasından inen serbest buklelerle ĢekillendirmiĢlerdir. Versailles Sarayında, soylu kadınlar saçlarına imitasyon takılar takmıĢlar, erkekler ise değiĢik peruklar kullanmıĢlardır. Peruk dâhil olmak üzere katlı kesilmiĢ saç biçimleri tel konstrüksiyonlarla düzenlenirdi. Uzun peruklar oldukça geniĢ ve ağır olduğu için askerler gibi çok çalıĢan kiĢiler tarafından tercih edilmemiĢtir. Bu nedenle farklı ihtiyaçlar göz önüne alınarak çeĢitli peruklar üretilmiĢtir. Peruklar Barok dönemin önemli vazgeçilmezleri aksesuarlarıdır. Yüzyılın sonlarına doğru yaygınlaĢan peruklarda pudra kullanımı da oldukça önemlidir.XIII.Louis zamanında erkekler çenede bir tutam sakal bırakmıĢ saçlar uzun ve kıvrılmıĢ olduğu için geniĢ kenarlı ve tavus kuĢu tüyüyle süslü Ģapkalar saç bozulmasın diye koltuk altında veya elde taĢınmıĢtır.Sonraları ise saçlar daha uzamıĢ, sakallarda bukleler görülmüĢtür. Mahkemelerde perukalar kullanılmıĢtır.17.yüzyılda moda tasarımcıları kadar kuaförler de ün kazanmaya baĢlamıĢ uzun saç modası erkekler arasında yaygınlaĢmıĢtır.1660 yılında sonra Fransız saray çevresinde yapay görünümlü peruklar kullanmıĢ, XIV. Louis boyunu uzun göstermesi için kullanmıĢ, onun sayesinde peruka adı verilen hacimli kıvırcık peruklar, bir asır boyunca sürecek olan bir modayı oluĢturmuĢtur. Barok dönemde peruklarda vergi uygulaması da önemli bir harekettir. Ġngiltere‟den çıkan, bir fiyonkla bağlanan kurdelalarla tutturulan saç modeli tüm Avrupa‟yı sarmıĢ, bu moda 17. yüzyılın sonuna doğru kaybolmuĢtur.

Barok dönemde Amerika‟ya yerleĢen göçmen erkeklerinde kısa saç tercih edilmiĢ, kadınlarda ise ayrık saçlar görülmüĢtür. Erkeklerin daha sonraki dönemlerde kahküllü ve uzun saçlarıda dikkati çekmiĢtir. Kadınlarda arkada

(38)

toplanan saçlarında natürel saç renkleri tercih edilmiĢtir. Barok dönemin ihtiĢamlı görünümü Amerika‟da sadeliğe dönüĢmüĢ, kadınlar açık ten renklerini pudralarla belirginleĢtirmiĢlerdir. Kadın saçları zaman zaman da serbest Ģekillerde düzenlenmiĢtir. (Dereboy,2001).

ġekil 1.19. 1670–1700 Saç ġekillendirme (URL,1)

1.9.1.10 Rokoko: 1720–1750 yıllarında küçük beyaz pudralı ve pudrasız bukleli saçlar modadır. Bazı peruklar siyah ipek bir file içinde saçın arka kısmında toplanır.

Taze ve yapma çiçeklerle süslenen elbiseler kullanılırken, ayrıca bu çiçekler saç süslemelerinde de yer almıĢtır. 18. yüzyılda kadınlar ve erkekler saçlarını pudralamaktaydı. Bu efekti yaratmak için kadınlar saçlarına un tozu serpmekte, erkekler ise 17. yüzyıldan itibaren geniĢ peruklarına aynı yöntemi uygulamaktaydılar. Rokoko döneminin baĢlarında yer alan büyük perukların yerini son dönemlerde arkadan kurdelelerle bağlanmıĢ lüleli saçlar almıĢtır. Rokoko döneminde kuaförler kendi adlarıyla anılmaya baĢlamıĢ, kuaförlük 18. yüzyılda profesyonel bir meslek halini almıĢtır. Peruklar gerçek insan saçından, keçi tüyünden, at yelesinden veya sebze liflerinden yapılmıĢ, bütün sosyal sınıflarda kadınlar ve erkekler peruk kullanmıĢtır. Madam Pampadour kuaförü Leonard‟la birlikte ilginç saç topuzlarının öncülüğünü yapmıĢ, Pauf a sentiment, kuĢlar, kelebekler, ağaç dalları, sebzelerin düzenlenmesiyle yapılan bir peruk modeli en beğenilen örneklerdir. Bu saç modelleri asalak türleri açısından elveriĢli bir mekan oluĢturuyordu ve kadınlar rahatsızlığı önlemek için yanlarında kaĢıma çubuğu taĢıyorlardı. Çok yüksek boyutlara ulaĢan pudralı kalın peruklarını, gemi maketleri, mücevherler, tüyler, otriĢler ve çeĢitli dekoratif unsurlar

(39)

süslemekteydi.1690‟dan Fransız Ġhtilali‟ne kadar olan zaman boyunca çalıĢan erkekler tricarne kullanmıĢlar, dantel, ipek bordürler, otriĢ tüyler gibi değiĢik aksesuarlarla bu Ģapkalar zenginleĢtirilmiĢtir. Kadınlarda ise hasırdan ve yünden yapılmıĢ Ģapkalar kurdelelerlesüsleniyordu (Dereboy,2004).

ġekil 1.20. Barok Dönemi Erkek Saç Stili d'Alembert (1717 – 1783)

1750–1780 yıllarında ise daha yüksek saçlar ortaya cıkmıĢtır. Aksesuar olarak teller, çiçekler, ince zincirler ve deve kuĢu tüylerı kullanıır. Dul olan kadınlar ve orta sınıf evlerinde kep biçiminde baĢlık giyer. Bu dönemde kuaförler toplanmıĢ saç üzerine, tel kafesten yapılmıĢ üçayak ilave ederek, yükseklik ayarı için bazılarını tahta çubuklarla destekleyerek, tüyler, mücevherler, gemi Ģekilleri, vahĢi hayvanlar, bahçeler Ģeklinde tasarımlar yaparlar. Bu tasarımları yapmak genellikle 1–3 hafta arasında zaman alır (URL,1).

Bu dönemde 1769 yılında Paris‟ de bayan kuaförü akademisi açılır (Erkan ve Güngör,2001).

(40)

ġekil 1.21. 1700’lü Yıllar Saç Tasarımı (URL,1)

ġekil 1.22. 1760–1790 Saç Tasarımları (URL,1)

1760 yıllarında saç Ģekillerinde aĢırılığa kaçılmıĢ, Marie Antoinette pudralı saçların üzerine tüy ve mücevherlerden bir kale oturtturarak kostüm tarihine geçmiĢtir. Ġhtilalden sonra farklı Ģapkalar kullanmaya baĢladılar. Therese adı verilen saç fileleri bu dönemde saçı toplamak için kullanıyordu. Boneler popüler olmaya baĢlamıĢtır. (Dereboy,2004). Ancak 1780‟lerde kadınların bu savurganlığına karĢı bir tepki

(41)

ġekil 1.23. 1780’ler Saç Tasarımları (URL,1)

1.9.1.11. Fransız Ġhtilali: 1789–1795 yıllarında devrimcilerin taranmamıĢ, bilerek düzensız kullanılan saçları klasik modeller olarak kullanılır.

Demokratik göçler bu değiĢimi aristokrasiye karĢı bir silah olarak kullanmıĢlar, gereksiz iĢlemin un ve ekmek sıkıntısı yarattığını iddia etmiĢlerdir çünkü peruklar un

tozu ile beyazlatılmaktadır. 1789‟dan sonra kadınlar ve erkekler askeri stilden uyarlanan Ģapkalar, Ġhtilalciler ise Yunan stili yumuĢak ve yünden yapılan phrygian adlı Ģapkaları kullanıyorlardı (Dereboy,2004).

(42)

1.9.1.12. Empire dönemi 1804–1819 (Yunan ve Roma Saç Stılleri): 19. yüzyılda Ģapkanın çok geniĢ kullanım alanına sahip olduğu görülmüĢtür. Kadınlarda

yine antik çağdaki gibi baĢın arkası vurgulanır. ÇeĢitli bukle varyasyonları ile uyumlu saç tasarımları oluĢturulur. Ġmparatoriçe Josephine, saç süsü olarak pahalı elmaslar ve antik peçelerin kullanımına öncü olur. Türban, inci ve kıymetlı taĢlar, saç tasarımlarında sıklıkla kullanılır. Erkekler de ise Roma dönemi uzun süre taklit edilir (URL,9).

1800–1803 yılları arasında kendisini hissettirmiĢtir. Josephine Bonaparte döneminde renkli kadifeden kenar bantları olan tüylü türbanlar, daha sonraları ise erkeklerin silindir Ģapkalarını andıran kenarları çiçeklerle süslü hasır Ģapkalar moda olmuĢ, bu Ģapkaları geniĢ kurdelelerle süslenmiĢtir. Yüzyılın sonlarına doğru bonelerin ay Ģeklindeki kenarları öne doğru uzamıĢ, bebek Ģapka stillerini andıran bu dizaynlarda yapma çiçekler, otriĢler ve tüyler dikkati çekmiĢtir(Dereboy,2004).

(43)

1804 1813 1818 ġekil 1.26. 1804–1818 Saç Tasarımları

ġekil 1.27. 1802–1805–1806 Saç Tasarımları (URL,9)

1.9.1.13. Burjuva toplumu saçları ile Biedermeier dönemi: Napolyon SavaĢlarının ardından 1825–35 arasında Avrupa‟da ciddi bir yoksulluk dönemi geliĢir. Bu dönemin adı, orta sınıfın lüks merakını hicveden “Papa Biedermeier” adlı karikatür kahramanından kaynaklandığından küçültücü bir anlam içermektedir (URL,12).

1830‟lardan itibaren kadın Ģapkaları, Ģapka kenarları oldukça geniĢlemiĢ, günlük hayatta kullanılan kepleri çenenin altından bağlama alıĢkanlığı terk edilmiĢ, türbanlar,klasik görünümünden uzaklaĢmıĢtır..1827 yılından itibaren özellikle akĢamları tiyatroya giderken gösteriĢli ve büyük Ģapkalar kullanılmaktadır.Saçlar farklı bir Ģekilde taranmakta,alın kısmında birkaç lüle bırakılmaktaydı.BaĢın tepesinden tutturulan, çiçek,tüy veya tarak Ģeklindeki tokalarla süslenen yapay saçlar özellikle geceleri kullanılmakta ve buna Apollo Düğümü adı verilmekteydi.Bu tokaların bazıları kaplumbağa kabuğundan yapılarak mücevherlerle süslenmekteydi.Diğer bir saç süslemesi ise Swiss

(44)

Bodkin adı verilen ve Ġsviçre köylülerinin kostümlerinde görülen metal baĢlı,uzun saç iğnesiydi (Dereboy,2004).

ġekil 1.28. 1815–1820–1829–1835 Saç Tasarımları (URL,9)

1.9.1.14. Victoria Dönemi (1837–1901)

ġekil 1.29. Kraliçe Victoria (URL,13)

Kraliçe Victoria (24 Mayıs 1819 – 22 Ocak 1901), BirleĢik Krallık ve Ġrlanda Kraliçesi (1837 – 1901) ve Hindistan Ġmparatoriçesi (1876 – 1901), 19. yüzyılda 63 yıl yedi aylık bir süreyle BirleĢik Krallık tarihinde en uzun süre saltanat sürmüĢ hükümdardır. Kadın olmasına rağmen bu dönemde kadınlar üzerinde oldukça baskıcı ve gelenekçi bir politika izlediği dikkati çeker (URL,14).

1837 yılından itibaren Romantizm akımının etkisinde saç stillerinde değiĢimler görülmeye baĢlanmıĢ, en büyük değiĢim ise Ģapkalarda olmuĢ,çene altından bağlanan Ģapkaların yerini boneler almıĢ abartılı saç Ģekilleri artık terk edilmiĢtir.19.yüzyılda alna doğru gelen,kuĢ kafesi Ģeklindeki Ģapkalar,lülelerden oluĢan saçların üzerine oturtulmuĢ,bu stil, oldukça gür saçlar gerektirdiği için baĢka ülkelerden doğal saçlar

(45)

ithal edilmiĢtir.19.yüzyılın sonlarına doğru Ģapkalar küçülmüĢ kareye yakın formlar almıĢtır.19.yüzyılın baĢlarında geceleri kruvasan Ģeklindeki,iki ucun karĢılıklı kıvrılmasıyla yapılan ve böylece koltuk altında rahatça taĢınabilme olanağı sağlayan bicorne adı verilen Ģapkalar kullanılmaktaydı.Saçlar kısa ve dağınık bir görünümdeydi ve bu stile a la titus adı verilmekteydi.Erkekler genellikle tıraĢlı olup sadece orduda görevli erkekler bıyık bırakabilmekteydi.(Dereboy,2004).

ġekil 1.30. Erken Victoria Dönemi 1844–1845–1854–1855 (URL,9)

ġekil 1.31. Victoria Döneminin Ortaları ve 1858–1860–1862–1870(URL,9)

Viktorya döneminin sonunda saç tarama yıkama ya da Ģampuanlama ve bakım Ģekillendirme ile ilgili birçok bilgiden bahsedilen makaleler yayımlanmıĢtır(URL,15).

1.9.1.15 III Napolyon’dan Yeni Stilin KuruluĢ Dönemi (1849–1870): Yeni anlayıĢ, pozitif bilimlerin ve teknolojik geliĢimlerin etkilediği bir dönemdir. Gerçekçilik ve maddecilik baĢlar. Kadınlarda Ġmparatoriçe Eugenie döneminde modada mükemmel bir zevk ve güzellik anlayıĢı baĢlar.

1860‟lı yıllarda Roma saç stillerindeki fileler yeniden moda olmuĢtur.1870 yıllarında saçlar baĢın üstünde ve arkada takma topuzlarla toplanmıĢ, bunların üzerine de kurdele tüy ve pilelerle süslü küçük kenarlı Ģapkalar giyilmiĢtir. ġapkalarla birlikte aksesuar olarak elde minik güneĢ Ģemsiyeleri taĢınmıĢ, kadınların açık cilt renklerinin güneĢten korunması amaçlanmıĢtır. (Dereboy,2004).

(46)

ġekil 1.32. 1848–1850 Dönemin Saç Biçimlendirmeleri (URL,15)

ġekil 33. 1852 ve 1855 Dönemi Saçları (URL,15)

ġekil 1.34. Ġmparotoriçe Eugenie III. Napolyonun EĢi (URL,41)

Alman- Fransız savaĢindan, 1870-71‟den sonra ticaret geliĢir, ticaret geliĢmesi ile erkekler daha fazla ticaretle uğraĢır bu durumun sonucu olarak saçlarına daha az zaman ayırır. Bu dönemde çoğu zaman saçlar kısadır ve bunlar kıvırcıklaĢtırılarak sabitlemek için çeĢitli yağlar sürülür (URL,15).

(47)

Resim 1.35. 1864 Yılı Gazete BroĢüründe (Coufferie a la Reine) Çıkan Resimler (Women’s hairstyle:1864)

Barok dönemini hatırlatan alın süsleri ve dalgalar görülür. Peruksuz saçlarda deve kuĢu tüylü Ģapkalar kullanılır. Yüzü yumuĢak ondüle dalgaları ve baĢ arkasını yunan düğümü (topuzu) süsler (URL,15).

1.9.1.16. 1872-1900’lü yıllar: 1890–1900 yıllarında geliĢen Marcel ondülesi bulunur. Fransız Marcel Greteau‟ nun 1872 yılındaki buluĢu, saç tasarımına büyük yenilikler getirir. Greteau, bu iĢlemi bir tesadüf sonucu bulur. Ondüle demirinin yerini bugün maĢalar almıĢtır (Erkan ve Güngör,2001). “Yüzyılın sonlarında Pampadour tipi tepede toplanan saçlar yeniden moda olmuĢ, saçlar bir simit yardımı ve topuz taraklarıyla dizayn edilmiĢ, saçların kıvrılması için sıcak saç maĢaları kullanılmıĢ, bu topuzları büyük, imitasyon mücevherlerle süslü Ģapka iğneleri ile tutturulan çiçekli Ģapkalar tamamlanmıĢtır”( Dereboy,2004).