YOLUN
YARISI MI?
OKTAY AKBAL
f i n tu z beş y aş ın yolu n y a r ısı ol d u ğ u n a siz de mi in a m
-18
y o r s u n u z yoksa?»Böyle s o r u y o r r a d y o d a k i b a y an k on u şu cu ... Y a ş a m a nın güzelliği, g en ç k a la b i lm e k , yaşlı lı ğı d u y m a m a k , y a n ın a y a k l a ş t ı r m a m a k bir irade iş id ir d e m e k isti yor. Y a ş l ı l ı k , İnsanın kendini yaşlı bu lm ası, d u y m a sıd ır .
G eç en le rd e d olm u şta y in e böyle bir p r o g r a m v a r d ı. E m e k l i y e a y r ılm ış kiş iler k o n u şt u la r . Biri g e n er alm iş , e m e k li olmuş. Ö y le ü zg ün k i! Y ık ılm ış , ç ö k m ü ş, bitmiş. D üne k a d ar bir selâm ın ı a lm ak için y ar ışa n lar y a n m a u ğ r a m az olmuşlar. En çok buna ü zü lü y o r ... Derk en dolm uş d u r du, a r k a d a k i y a ş lı b a y indi, a ğ ır ağır. A y a ğ ı sa k a t m ış da on dan. A ra ba ka lk ın c a şo fö r «Tam ü stü n e geldi» dedi, «Ge n er ald i o da, üsteli k sakat..» Ş im d i k a lk b ö y le birine «yaşlı l ık , bir d u y g u işidir» d e!. .. D üne k a d a r y a n ın a sa y g ı y l a y a k l a ş a n l a r u zak la şm ışla r , a yağın t u t m a z ol m uş, g ö zün gö r m e z !... H a y ı r «ben yaş lı değil im , olamam» de istediğin k a d ar!... Doğa işini gö rm ü ş, sen diren du r!...
C ah it S ıt k ı T a r a n c ı «Yaş otuz beş yolu n y a n s ı e d e r — D an te g ib i o r ta sın d a y ız öm rün» d iy e y az m ışt ı C H P şiir öd ü lünü k azan an yap ıt ın d a. Ne k a d a r da k a r a m s a r b ir şiir, de mişlerdi kim ile ri. O nlara gö re y a ş a m a isteği v e r m e l i y d i sa nat, y aş am a b a ğ la n m a tu tk u su ... N ahit S ı r n Ö r i k ’le ko nu ş u y o r d u k b ir gün. O da o k u m u ş bu «Otuz b e ş yaş» şiiri ko n u s u n d a k i y a z ı l a r ı : «Neresi k a r a m s a r be yfendi?» de di. « A d am y e t m iş yaşına g e lm e y i gözün e kestirmiş...» T a r a n c ı k ı r k altı- sı nd ayd ı öld üğ ün d e. Y o lu n y ar ıs ın ı on b ir yıl aşabil d i! ... Da ha doğr usu T ü r k i y e iç in or ta la m a y a ş a m çizgisi s a y ıla n k ı r k a ell iy e zo r ulaştı...
O y s a r a d y o d a k i k on u şu cu so r u y o r : « Y o k s a siz de mi in a n ıy o r s u n u z otuz beş yaşın y o lu n y ar ıs ı olduğun a?» Y a n i , do ğ al y aş çizgisi y e tm iş tir , hatt a daha da ötesid ir , seksen , d o k san !.. B iz y etm iş e ç ok ta n razıy ız , am a o da bir p iy a n g o , k aç k iş i v ar m ış bu yaşa, bakın ç e v r e n i z e gö rün. Y a z a r la r ı n , şairle rin en se çkin leri otuzu k ır k ı, bil em ed in e ll iy i, altmışı zo r b u lu y o r , i ş t e O r h a n Veli, T a r a n c ı, S ait F aik , S a b a h a t t in Ali, v.b . Y e t m i ş i g e ç en le r p a rm a k la g ö st er ile c e k k a d a r az... D e m e k otuz beş yolu n yarısı bile değil , sona d o ğ r u bir nokta, b e lk i de sonun ke nd is i! ... ö y l e y s e niy e böyle d e r o k onuşa n ba yan ?.. G üç v e r m e k mi is te r, a v u t m a k mı, a l d a t m a k mı?...
H a ng i y aş ta ol u r s ak olalım ölümü d ü şü n m e k , b e k le m e k , a r a m a k y a n lış elbe t. «Şu k a d a r y ıl y aş ad ık , eli m iz d e b u k a d a r c ı k kaldı» d iy e öl m eden ölm ek , öl üm d en b e te r bir ruh hali ne b ü r ü n m e k , yanlı ştı r, ö n c e , ö l ü m ner de , ne za m a n bilm i yo r u z . Y a şlılık k aç y a ş ın d a başlar? onu da. K im i v a r d ı r g e n ç liğ in d e yaşlıd ır . K im i v a r d ı r y aşlı lı ğın d a da genç d u y m a y a çalışır kendini. T h o m a s Mann, «İnsanın yaşı, r u h u n u n g e n ç liğ ine v e y aşlı lı ğın a bağlıdır» d iy o r. Ru h denilen şeyin ne ol d u ğ u n u kim se b ilm iy o r ya, he r şe y i y ü k l e m i ş l e r bu «ruh»un üstü ne. K o l t u tu lu r , v ü c u t y o r u l u r , herşe y tü k e n ir se o ne old uğ u belirsiz ru h ne yapar?..
D u r u p d u r u r k e n dalı p git tik yaşlı lı ğı n fe ls efesin e. K i t a p la r dolm uş taşmış ge nçlik y a ş lılık k o n u la r ıy le . B u n la r d a n en gü ze li S im on e de B e a u v o i r ’ın «Yaşlılık» adlı y ap ıt ıd ır . B i r k a ç yıl önce çize çıze o k u m u şt u m . Y a ş l a n m a y a doğr u gi d en, daha doğr usu yaş la n a n b ir y a z a r ı n , hem de bir ka dın y a z a rın bu k on u d a k i gö rü şle rin i, dü şü nüşle rin i... Y a şlılığ ı işe y a r a m a z l ı k , atılm ışlık , u n u t u l m u ş l u k o l m ak t an ç ı k a r m a k ister. Y a r a r l ı olm ak , y aş am a b a ğ la n a c a k bir y an ı b u lu n m a k , ke nd i ni tü k e n m iş s a y m a m a k ...
«Yaş otuz beş y o lu n yarısı eder» d e r k e n T a r a n c ı da bil mezdi on bir yıl sonra yolun sonun a v ar a c ağ ın ı. Hem de bir ik i yıl bitkisel bir yaş am sü rd ük t en so nra d ü n y a d a n a yr ı la ca ğını. Ç o k daha ön ce de « ö l d ü k , öl üm d en bir ş e y le r u m a ra k» d iy e yaz m ıştı. «Nasıl h a t ır la m a z s ın o t ü r k ü y ü » demişti kend i ke nd ine. H a k lı y d ı N a h it S ırrı herkes in k a r a m s a r b u l d u ğ u bir şiirin g e re ğ in d e n çok i y im s e r old u ğ u n u sö yle r k e n ... A m a r a d y o d a k i bayan iyim ser li k te n de öteye g id iv e r m iş: «Sız de mi otuz beş yaş ın yolu n ortası olduğ una in a n ıy o r sunuz?» E v e t, k eşk e yolu n yarısı o l s a y d ı ! O r t a la m a yaş am çizgisi T ü r k i y e m i z d e g ü n d e n güne aşa ğ ıl a ra in iy or , g e r ç e k bu. ö y l e y s e ? . . .
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
