Gama prob ve gama kameran›n lezyon tespit etkinliklerinin
lenf dü¤ümleri modeli ile araflt›r›lmas›
The investigation of lesion detection performances of gamma probe and
gamma camera using a lymph nodes model
Bayram DEM‹R,1Murat OKUTAN,2Metin HALAÇ,3Mustafa DEM‹R3
‹letiflim (Correspondence): Dr. Bayram DEM‹R. ‹stanbul Üniversitesi, Fen Fakültesi, Fizik Bölümü, ‹stanbul, Tu r k e y . Tel: +90 - 2 1 2 - 455 5 7 00 /15263 Faks (Fax): +90 - 2 1 2 - 455 58 55 e-posta (e-mail): baybay@istanbul.edu.tr
1‹stanbul Üniversitesi, Fen Fakültesi, Fizik Bölümü;2‹stanbul Üniversitesi, Onkoloji Enstitüsü, Tıbbi Radyofizik Bilim Dalı; 3‹stanbul Üniversitesi, Cerrahpafla Tıp Fakültesi, Nükleer Tıp Anabilim Dalı
AMAÇ
Farklı boyutlardaki lenf dü¤ümlerini taklit eden bir model kul-lanılarak, bu taklit lenf dü¤ümlerinin yerinin ve derinli¤inin be-lirlenmesinde gama kamera ve gama probun etkinli¤i a r a fl t ı r ı ld › . GEREÇ VE YÖNTEM
Lenf dü¤ümlerini taklit etmek üzere çapları 0.1, 0.2, 0.4 ve
0.8 cm olan dört silindirik lezyon fantoma monte edildi. Gö
-rüntüler ve sayımlar, fantom su içinde iken farklı derinlikler
-de gama kamera ve gama prob ile alındı. BULGULAR
Gama kamera ile 0.1 ml hacimli lenf dü¤ümünün en fazla 4 cm derinlikte tespit edilebilece¤i belirlendi. Aynı boyuttaki taklit lenf dü¤ümünün gama prob de¤erlendirmesinde ise 7 cm derinli¤e kadar varlı¤ının tespit edilebildi¤i görüldü. SONUÇ
Lenf dü¤ümlerinin yerinin belirlenmesinde, gama probun ga-ma kameraya göre daha etkin oldu¤u görüldü. Gaga-ma kamera ile en küçük boyuttaki (0.1 ml) lenf dü¤ümünün 4 cm derin-likteki yeri tespit edilebilirken, gama prob ile aynı lenf dü¤ü-münün 7 cm derinlikteki varlı¤ı tespit edilebilmektedir.
Anahtar sözcükler: Gama pr o b; gama ka m e r a; sentinel le n f dü¤ümü; Tc-99m.
OBJECTIVES
The purpose of this study is to investigate lesion detection performances of gamma probe and gamma camera.
M E T H O D S
Four cylindrical lesions with 0.1, 0.2, 0.4, and 0.8 cm diame-ter were placed in a phantom to simulate lymph nodes. The images of phantom placed within water were taken with gam-ma camera and counts of lesion were taken from mimicking lymph nodes using a gamma probe.
RESULTS
It was determined that lymph node with 0.1 ml volume can be only detected up to 4 cm depth with gamma camera. But, this lesion can be detected up to 7 cm depth when gamma probe is used.
CONCLUSION
Gamma probe is more effective compared to gamma camera with respect to their lesion detection capacities. The smallest lymph node that gamma camera could identify clearly had a 0.1 cm diameter at 4 cm depth whereas gamma probe could identify the same size up to 7 cm depth.
Key words: Gamma camera; gamma probe; sentinel lymph node; Tc-99m.
Kötü huylu (malign) bir cilt kanseri olan mela-nomun ilk metastaz (yay›lma) odaklar› lenf dü-¤ümleridir. ‹lk yay›ld›¤› lenf dü¤ümü ise sentinel lenf dü¤ümü olarak bilinir. Sentinel lenf dü¤ü-münde tümör yoksa, di¤er lenf dü¤ümlerinde de yay›l›m olmad›¤› bilinmektedir.[1] Ancak sentinel lenf dü¤ümünün normal hücre yap›s› bozulmaya bafllam›fl olup, kendisi de tümör oluflturmaya bafl-lamak üzere olabilir. Bu lenf dü¤ümümün anato-mik yap›s› di¤er lenf dü¤ümlerinden henüz farkl›-laflmad›¤› için de radyolojik yöntemler ile ay›r›c› tan›s›n›n yap›lmas› mümkün de¤ildir. Radyolojik yöntemlerle ay›rt edilebilecek duruma geldi¤inde ise tümör oluflmufl olup erken tan› için geç kal›n-m›fl olmaktad›r.
Erken tan›, kanser tedavinin baflar›s› için önemli oldu¤undan melanom ile birlikte 0.1 ml hacimden daha büyük olan sentinel lenf dü¤ümü-nün de ç›kar›lmas›yla hastal›k tedavi edilmekte-dir.[2,3] Lenf dü¤ümlerinin koltuk alt› bölgede, ka-s›kta, omuz bölgesinde ve daha az oranda da vü-cudun di¤er bölgelerinde yerleflti¤i bilinmekte-dir.[4]Yip ve ark.[5]lenf dü¤ümlerinin vücut içinde özellikle 3-7 cm derinde yerleflim gösterdi¤ini be-lirlemifllerdir. Son y›llarda, sentinel lenf dü¤ümü-nün ay›r›c› tan›s› amac›yla gama kamera gibi mo-dern nükleer t›p görüntüleme cihazlar› ve gama prob ile say›m tekniklerinden yararlan›lmaktad›r. [6-8] Sintigrafik görüntüleme tekni¤inde düflük ener-jili bir izotop olan Tc-99m ile iflaretli kolloidler kullan›lmaktad›r. Tc-99m tümör çevresinden en-jekte edildikten sonra vücutta topland›¤› bölge ga-ma kamera ile belirlenir. Gaga-ma kamera ile al›nan bu görüntülere sintigrafi denir.
Öte yandan gama prob sentinel lenf dü¤ümü tan›s› için son y›llarda gelifltirilmifl yar›-iletken detektör materyali olan hassas bir cihaz olup por-tabl özelli¤inden dolay› mobil kullan›m olana¤› sa¤lamaktad›r.
Uygulamada Tc-99m ile kompleks yapm›fl olan iflaretli kollidler tümör çevresinden tümör içine enjekte edilir. Kolloidler tümör ile sentinel lenf dü¤ümü aras›ndaki lenf kanallar›ndan sentinel lenf dü¤ümü içine direne olur. Sentinel lenf dü¤ü-münün hücre yap›s› farkl›laflm›fl oldu¤undan kol-loidler hücre d›fl›na ç›kamazlar. Partikül çap›
80-200 µm olan kolloidler tutulduklar› ilk lenf dü¤ü-münden daha ileri gidemeyip d›flar› ›fl›n yayarlar. Böylece sentinel lenf dü¤ümünün görüntülenme-sine ve/veya tespit edilmegörüntülenme-sine olanak sa¤larlar. Gama ›fl›nlar› vücut dokular›n› geçerek vücut d›fl›-na ç›kabilecek enerjiye sahiptir. Bu ›fl›nlar›n vücut d›fl›ndan gama kamera veya gama prob ile tespiti sayesinde sentinel lenf dü¤ümünün varl›¤› ve di-¤er lenf dü¤ümlerinden ay›r›c› tan›s› yap›labil-mektedir.
Bu çal›flmada, farkl› boyutlardaki lenf lerini taklit eden bir modelde, bu taklit lenf dü¤üm-lerinin yerinin belirlenmesinde gama prob ve gama kameran›n etkinli¤inin araflt›r›lmas› amaçland ›.
GEREÇ VE YÖNTEM
Model (Fantom) dizayn›: Bu çal›flmaya özgün olarak tasarlanan fantom, farkl› büyüklüklerdeki sentinel lenf dü¤ümlerini taklit eden bir modeldir. Fantomun tamam›, pleksiglas malzemeden yap›l-d›. Sentinel lenf dü¤ümleri, hacimleri 0.8 ml, 0.4 ml, 0.2 ml, ve 0.1 ml olan dört ayr› tüp ile temsil edildi (fiekil 1).
Taklit lenf dü¤ümleri aralar›nda 1 cm mesafe b›rak›larak bir plaka üzerinde aç›lan oyuklara sa-bitlendi. Bu sistemin dikey do¤rultuda kademeli hareketini sa¤lamak üzere, plaka iki ayak üzerine vidalar ile monte edildi (fiekil 2). Sentinel lenf dü-¤ümü ve vücut zemin aktivitesini yans›tan Tc-99m radyoizotop miktarlar›, Tsuchimochi ve ark.[9] ça-l›flmalar› referans al›narak haz›rland›. Bu verilere göre radyoizotop oranlar›, lenf dü¤ümü/tümör için 1/100, vücut zemini/lenf dü¤ümü için 1/30 oran›n-da seçilerek uyguland›.
0.8 ml 0.4 ml 0.2 ml 0.1 ml
fiekil 1. Modeldeki sentinel lenf dü¤ümlerini taklit eden tüp-lerin flematik dizilimi. Tüptüp-lerin alt ucundaki koyu iflaretli k›s›mlar ml olarak radyoizotop miktar›n› temsil etmektedir.
Fantomda taklit lenf dü¤ümleri su yüzeyinden afla¤› düfley do¤rultuda 1’er cm kademeli olarak hareket ettirilerek her biri üzerinden sabit geomeride 10 sn’lik say›m kaydedildi. Daha sonra eflli t-testi kullan›larak ayn› derinlikteki tüm taklit lenf dü¤ümü say›mlar› aras›nda anlaml› fark kontrolü yap›ld›. Say›m gruplar› aras›ndaki p<0.05 de¤eri anlaml› fark s›n›r› olarak al›nd›.
BULGULAR
Çal›flman›n ilk k›sm›nda gama kameran›n fark› büyüklükteki lenf dü¤ümlerini tespit etme kapasi-tesi de¤erlendirildi. Bu amaçla su yüzeyinde (0 cm) ve 2, 4, 6, 8 ve 10 cm derinliklerde al›nan ga-ma kamera görüntüleri fiekil 3’de verilmifltir. Gö-rüntülerin gözle de¤erlendirmesinde en büyük çap-l› (0.8 cm) taklit lezyonun tüm derinliklerde kolay-l › k kolay-l a g ö r ü kolay-l e b i kolay-l d i ¤ i s a p t a n d ›. 0 . 4 cm çapkolay-l› kolay-lezyon ise 10 cm derinlik hariç di¤er bütün derinliklerde ze-minden kolayl›kla ayr›lmaktad›r. 0.2 cm çapl› lez-yon ç›plak gözle ancak 6 cm derinli¤e kadar ze-minden ayr›l›rken, 0.1 cm çapl› lezyon sadece 4 cm derinli¤e kadar zeminden ayr›labilmektedir.
Gama kameradan elde edilen taklit lenf dü¤ü-mü say›mlar›n›n nicel analizi için kontrast de¤er-leri ç›kar›ld› (Tablo 1). Coleman ve ark.[11] yapt›k-lar› çal›flmada ç›plak gözle bir lezyonun zeminden ayr›labilmesi için kontrast de¤erinin en az 3.1 ol-mas› gerekti¤ini belirtmifllerdir. Tablodaki her bir Modelin gama kamera ile görüntülenmesi:
Gö-rüntüler Siemens Basicam 7500 Digitract gama kamera ile fantom üstten görünecek pozisyonda (anterior) kamera alt›na yerlefltirildi. Gama kame-rada her görüntü için 200.000 say›m topland›. Gö-rüntüler 128x128 matrikste, düflük enerjili genel amaçl› kolimatör kullan›larak kaydedildi. Yip ve ark.’n›n lenf dü¤ümlerinin 3-7 cm derinlikte yay-g›n yerleflim gösterir bilgilerine uygun olarak, tak-lit lenf dü¤ümleri su yüzeyinde (0 cm mesafe), su içinde 2, 4, 6, 8 ve 10 cm derinlikte her bir görün-tülemede eflit görüntüleme flartlar› korunarak ayr› ayr› görüntülendi.
Taklit lenf dü¤ümü görüntüleri üzerinde ilgi alanlar› (Region of Interst-ROI) çizildi. ROI sa-y›mlar›ndan;
Kontrast=Lezyon - BG/BG formülüne göre[10] kontrast de¤erleri hesapland›. Burada Lezyon: Taklit lenf dü¤ümü üzerinden çizilen ROI içinde-ki say›m, BG: Zeminde çizilen ROI içindeiçinde-ki sa-y›md›r.
Modelin gama prob ile ölçülmesi: Say›m tes-pitlerinde Europrobe 1500 gama prob (CdTe) kul-lan›ld›. Gama prob CdTe detektör materyali olan, elektromanyetik radyasyonlara duyarl› yar›-ilet-ken bir nükleer sayaçt›r. Detektör etraf› kurflun ile kolime edilmifl olup sadece detektör yüzeyine dik gelen gama ›fl›nlar›n› detekte eder.
fiekil 2. Lenf dü¤ümleri modeli (fantom). Taklit lenf dü¤üm-leri aralar›nda 1 cm mesafe b›rak›larak bir plaka üzerinde aç›lan oyuklara sabitlenmifltir.
fiekil 3. Lenf dü¤ümleri modelinin farkl› derinliklerdeki ga-ma kamera görüntüleri (Soldan sa¤a do¤ru taklit lenf dü¤ümü hacimleri 0.8, 0.4, 0.2 ve 0.1 ml).
0 cm 2 cm 4 cm
lezyon için kontrast de¤erleri incelendi¤inde, bu eflik de¤erin, 0.1 cm çapl› lezyon için son olarak 4 cm derinlikte (kontrast=3.3), 0.2 cm çapl› lezyon için son olarak 6 cm derinlikte (kontrast=3.2), 0.4 cm çapl› lezyon için son olarak 8 cm derinlikte (kontrast=3.4) hesaplad›¤› görülmektedir. 0.8 cm çapl› lezyondan elde edilen kontrast de¤erlerinin tüm derinliklerde eflik de¤er olan kon-trast=3.1’den fazla oldu¤u dolay›s›yla tüm derin-liklerde ay›rt edilebildi¤i belirlendi. Nicel olarak elde edilen bu sonuçlar ç›plak gözle yapt›¤›m›z de¤erlendirme sonuçlar› ile uyumludur.
Ayr›ca gama kamerada al›nan görüntüler üzeri-ne çizilen ROI’ler arac›l›¤› ile her bir lezyonun sa-y›mlar› da elde edildi. ‹lgi alan›na giren say›m or-talamalar›n›n derinli¤e göre de¤iflimi fiekil 4’deki grafikte verilmifltir. 0, 2 ve 4 cm derinliklerde
al›-nan say›m de¤iflimleri aras›nda fark oldu¤u, 6 cm derinlikte en küçük çapl› iki lezyona ait görüntü-lerin say›mlar›n›n birbirine çok yak›n oldu¤u, bu durumun 8 cm derinlikte de görüldü¤ü anlafl›l-maktad›r. 10 cm derinlikte ise sadece 0.8 cm çap-l› lezyonun verdi¤i say›mlar›n di¤erlerinden ay›rt edildi¤i görülmektedir.
Deneyin ikinci k›sm›nda gama prob ile elde edilen say›mlar›n›n s›v› derinli¤i ile de¤iflimi fie-kil 5’te görülmektedir. Beklenildi¤i gibi bu grafik-te ayn› derinlikgrafik-teki büyük çapl› taklit lenf dü¤ü-münden kaydedilen say›m›n daha fazla oldu¤u, derinlik artt›kça say›mlar›n azald›¤› izlenmektedir. Grafikte 7 cm derinli¤e kadar her dört lezyonun da say›mlar› aras›nda belirgin farklar oldu¤u, 7 cm derinlikten sonra 0.2 ve 0.1 cm çapl› lezyonlar›n say›mlar›n›n sadece zemin say›mlar›ndan olufltu-Tablo 1
Gama kamera görüntülerine ait kontrast de¤erleri* Lezyon çap› (cm) Derinlik (cm) 0.8 0.4 0.2 0.1 0 18.4 11.3 7.6 5.5 2 16.3 9.6 6.6 4.7 4 14.2 7.0 5.9 3.3 6 10.6 5.9 3.2 2.4 8 8.2 3.4 2.7 1.1 10 4.6 2.3 1.1 0.2
*Kontrast de¤erinin 3.1 oldu¤u derinlik lezyonun ay›rt edilebilme s›n›r› olarak belirlenmifltir.
1200 Derinlik (cm) 0.8 ml 0.4 ml 0.2 ml 0.1 ml 1000 800 600 400 200 0 0 2 4 6 8 10
fiekil 4. Gama kamera görüntülerinde s›v› derinli¤i ile taklit lenf dü¤ümü say›mlar›n›n de¤ifli-mi. 4 cm derinlikten sonra say›mlar aras›nda anlaml› fark görülmemektedir.
¤u ve bununda anlam› bu derinlikten sonra bu çap-taki lezyonlar›n gama prob taraf›ndan tespit edile-medi¤idir.
Gama prob say›mlar›na eflli t-testi uygulanmas› sonucunda, 7 cm derinli¤e kadar al›nan say›mlar aras›nda anlaml› fark bulundu¤u (p>0.05), 8 cm derinlikte en küçük hacimli iki taklit lenf dü¤ümü aras›nda anlaml› fark bulunmad›¤› (p<0.05), 9 ve 10 cm derinlikte en küçük hacimli üç taklit lenf dü-¤ümü aras›nda anlaml› fark bulunmad›¤› (p<0.05) tespit edildi. fiekil 5 ve eflli-t testi sonucunda, 0.1 ml hacimli lenf dü¤ümünün en fazla 7 cm derinlik-te derinlik-tespit edilebilece¤i belirlenmifltir.
T A R T I fi M A
Sentinel lenf dü¤ümünün varl›¤› ve yeri tespit edildikten sonra tedavi amac›yla cerrahi olarak tü-mör ve sentinel lenf dü¤ümü ç›kar›lmaktad›r. Fa-kat lenf dü¤ümlerinin boyutlar›n›n küçük ve deri-ne yerleflmifl olmalar›ndan dolay› cerrah taraf›n-dan yerlerinin saptanmas› zorlaflt›rmakt›r. Bu ça-l›flmada, nükleer yöntemler kullan›larak en küçü-¤ü 0.1 cm çapl› olan ve su içinde 10 cm derinli¤e kadar yerlefltirilen taklit lenf dü¤ümlerinin gama kamera ve gama prob ile tespit edilebilme kriter-lerini inceledik. Yip ve ark.[5]sentinel lenf dü¤ün-lerinin 7 cm derinli¤e kadar yayg›n yerleflim gös-terdiklerini söylemifllerdir. Bu çal›flmam›z›n sonu-cunda da gama probun 7 cm derinli¤e kadar 0.1 cm çapl› bir lenf dü¤ümünü tespit edebilece¤ini bulduk. Bu bulgumuz, gama prob ile en küçük
bo-yutlu sentinel lenf dü¤ümünün bunlar›n yayg›n yerleflim göstermeleri olas›l›¤›n›n yüksek oldu¤u 7 cm derinlikteki yerinin dahi tespit edilebilece¤i göstermektedir.
Fantom çal›flmalar› ile klinik çal›flmalar aras›n-da baz› farklar oldu¤u bilinmektedir. Bu farklar-dan birisi organ ya da lezyon hareketidir. Organ hareketleri klinik görüntülemelerde görüntü kali-tesini önemli derecede etkileyen bir faktördür. Gö-rüntülerden elde edilen kontrast, görüntü kalitesi-nin de¤erlendirilmesinde önemli kriterlerinden bi-ridir. Çekim s›ras›nda hastan›n hareket etmesi kontrast›n azalmas›na dolay›s›yla görüntü kalitesi-nin bozulmas›na neden olur. Coleman ve ark.[11] lezyonlar›n birbirinden ay›rt edilebilmesi için kontrast›n en az 3.1 olmas› gerekti¤ini bildirmifl-tir. Ayn› yazarlar, fantom çal›flmalar›nda lezyon içindeki radyoizotop da¤›l›m›n›n homojen olmas›-n›n, hareketten kaynaklanan görüntü kalitesini bo-zucu etkilerinde ortadan kald›r›lmas›na yard›mc› oldu¤unu vurgulam›fllard›r. Böylece daha kaliteli görüntüler elde edilebilir. Fantom çal›flmalar›n›n baz› k›s›tlay›c› etkileri olmas›na ra¤men klinik ça-l›flmalar için yol gösterici ve faydal› oldu¤u kabul edilmektedir. Bu çal›flmada da objektif kriterler kullanabilmek için gama kamera ve gama probun lenf dü¤ümlerinin tespit etme performanslar› bu çal›flmaya özgü olarak imal etti¤imiz bir fantomda yap›ld›. Ayr›ca, insan vücudunun yaklafl›k %70’i sudur. Bu nedenle vücut içindeki organlar›n rad-yoaktif yöntemler ile vücut d›fl›ndan belirlenmesi amac›yla yap›lan modeller (fantomlar), su içinde 1200 Derinlik (cm) 0.8 ml 0.4 ml 0.2 ml 0.1 ml 1000 800 600 400 200 0 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1
fiekil 5. Gama prob say›mlar›n›n s›v› derinli¤i ile de¤iflimi. 7 cm derinlikten sonra say›mlar aras›ndaki anlaml› fark kaybolmaktad›r.
izlenirler.[12]Biz de modelimizi su içine yerlefltire-rek deneylerimizi gerçeklefltirdik.
Görüntü kalitesini (ya da say›m verimini) etki-leyen di¤er önemli bir etkende detektör sisteminin kristal yap›s›d›r. Çal›flman›n sonucunda radyoaktif izotoplar ile lenf dü¤ümü tespitinde, gama probun gama kameraya göre daha etki oldu¤u tespit edil-m i fl t i r. ‹nceledi¤iedil-miz en küçük çapl› (0.1 cedil-m) taklit lenf dü¤ümü dikkate al›nd›¤›nda bu taklit lenf dü-¤ümünün ancak 4 cm derinlikteki yerinin tespit edilebildi¤i, oysa gama prob kullan›lmas› duru-munda 7 cm derinlikteki bu taklit lenf dü¤ümünün tespit edilebilece¤i görülmüfltür. Gama prob ile da-ha derindeki lenf dü¤ümünün tespit edilebilmesi, gama probun yar› iletken detektör materyalinin ( C d Te), gama kameran›n sintilasyon kristalli detek-tör materyalinden [NaI(Tl)] daha yüksek perfor-mansl› oluflu ile aç›klanabilir.[ 1 3 , 1 4 ]Bir detektör sis-teminde yüksek sensitivite (say›m duyarl›¤›) ve iyi enerji rezolüsyonu (ay›rma gücü) yüksek say›m performans› için gerekli iki önemli parametredir. Bir görüntüleme sisteminin rezolüsyonu, bu sis-temle elde edilen görüntülerdeki küçük detaylar›n ve kenar keskinli¤inin hangi ölçüde ay›rt edilebile-ce¤inin say›sal bir gösterg e s i d i r. Çeflitli çal›flmalar yar› iletken malzemeli kat› hal detektörlerinin (ga-ma prob) ga(ga-ma kameralara göre daha iyi enerji re-zolüsyonuna ve daha yüksek sensitiviteye sahip ol-duklar›n› bildirmifllerdir.[ 1 5-1 8 ]Detektör materyalleri-nin fiziksel özelliklerinden dolay› gama problar›n ( C d Te yar› iletken malzemeli) sensitiviteleri %100, enerji rezolüsyonlar› %1 olup, gama kameralarda (NaI(Tl) kristal malzemeli) sensitivite %13, enerji rezolüsyonu %10 olarak bildirilmifltir.[ 1 9 , 2 0 ]
Meme kanseri ve lenf dü¤ümleri modeli ile kli-nik uygulamalar› üzerinde daha önceden yapt›¤›-m›z çal›flmada 1 cm, 0.5 cm ve 0.25 cm çapl› tak-lit lenf dü¤ümü lezyonlar› ile çal›flm›flt›k.[21] Lenf dü¤ümü modelini su içinde muhtelif derinliklerde görüntüledik. Ayr›ca gama prob ile say›mlar›n› da ald›k. Bu çal›flmada, modelimizi de¤ifltirerek ma-lign malenom ve lenf dü¤ümleri üzerine tasar›m-lad›k. Ayr›ca lezyon çaplar›n› küçülterek deteksi-yon etkili¤ini de art›rd›k. Her iki çal›flman›n so-nuçlar›n› birbiri ile k›yaslad›¤›m›zda gama kame-ra ile elde etti¤imiz bulgular›n de¤iflmedi¤ini,
fa-kat gama prob ile elde etti¤imiz bulgularda tan›sal etkili¤in artt›¤›n› belirledik.
Gama problarda yayg›n olarak kullan›lan CdTe, kadmiyum (Cd) ile yar›-iletken özeliklerde gösteren tellürün (Te) birlefltirilmesi ile elde edi-len bir kat› hal detektörüdür. Gama kameran›n sin-tilasyon kristalleri [NaI(Tl)] 30 eV’da bir puls üre-tirlerken, gama probun yar› iletken materyalleri (CdTe) 3-6 eV’da bir puls üretirler. Bu sayede yüksek sensitivite (say›m verimi) elde edilir. Na-I(Tl)’n›n tersine, CdTe kendi içinde Compton sa-ç›lmas› yapmaz. Bundan dolay› da gürültü oranla-r› daha azd›r ve elde edilen görüntüler daha nettir. NaI(Tl) yaklafl›k 20000 say›mda bir ölü zamana girerken, CdTe’ün ölü zaman problemi yoktur ve say›m cevab› lineerdir.[7]
Sonuç olarak, radyoaktif izotoplar kullan›larak lenf dü¤ümlerinin yerlerinin belirlenmesi amaçl› kullan›labilecek olan gama prob say›m cihaz› ve gama kamera görüntüleme sistemleri performans ve kullan›m kolayl›¤› aç›s›ndan de¤erlendirildi-¤inde, gama kameran›n tafl›nabilir özellikte olma-mas› ve derine yerleflmifl küçük boyutlu lenf dü-¤ümlerinden al›nan görüntülerin yeteri kadar de-tayl› olmamas› gibi olumsuzluklar›na karfl›n, bu lenf dü¤ümlerinin tespitinde gama prob cihaz›n›n daha etkin ve kullan›m aç›s›ndan daha pratik oldu-¤u görülmüfltür.
K A Y N A K L A R
1. Aygen M, Mudun A, Mudun S, Kurul S, Çaml›ca H, Büyükbabani N, et al. Malign melanomda sentinel lenf nodunun saptanmas›nda geliflen yöntemler. Türk Onkoloji Dergisi 2000;15(2):51-6.
2. Leong SP. Sentinel lymph node mapping and selective lymphadenectomy: the standard of care for melanoma. Curr Treat Options Oncol 2004;5(3):185-94.
3. Leong SP, Steinmetz I, Habib FA, McMillan A, Gans JZ, Allen RE Jr, et al. Optimal selective sentinel lymph node dissection in primary malignant melanoma. Arch Surg 1997;132(6):666-73.
4. McMasters KM, Reintgen DS, Ross MI, Wong SL, Gershenwald JE, Krag DN, et al. Sentinel lymph node biopsy for melanoma: how many radioactive nodes should be removed? Ann Surg Oncol 2001;8(3):192-7.
5. Yip TC, Ege GN. Determination of depth distribution of internal mammary lymph nodes on lateral
lym-phoscintigraphy. Clin Radiol 1985;36(2):149-52. 6. Alazraki NP, Styblo T, Grant SF, Cohen C, Larsen T,
Aarsvold JN. Sentinel node staging of early breast cancer using lymphoscintigraphy and the intraopera-tive gamma-detecting probe. Semin Nucl Med 2000;30(1):56-64.
7. Demir M. Nükleer t›p fizi¤i. ‹stanbul Üniversitesi yay›nlar›, No: 4252, Ankara: AB Ofset; 2000 p. 80-3. 8. Morton DL, Wen DR, Wong JH, Economou JS, Cagle LA, Storm FK, et al. Technical details of intraopera-tive lymphatic mapping for early stage melanoma. Arch Surg 1992;127(4):392-9.
9. Tsuchimochi M, Sakahara H, Hayama K, Funaki M, Ohno R, Shirahata T, et al. A prototype small CdTe gamma camera for radioguided surgery and other imaging applications. Eur J Nucl Med Mol Imaging 2003;30(12):1605-14.
10. Henkin RE, Boles MA, Gary LD, et al. 1996, Nuclear medicine. Managing Edit by Corra, E., Publisher, Patterson, A., Mosby, USA, [ISBN: 0-8016-7701-7]. 11. Coleman RE, Laymon CM, Turkington TG. FDG
imaging of lung nodules: a phantom study comparing S P E C T, camera-based PET, and dedicated PET. Radiology 1999;210(3):823-8.
12. Cox CE, Pendas S, Cox JM, Joseph E, Shons AR, Yeatman T, et al. Guidelines for sentinel node biopsy and lymphatic mapping of patients with breast cancer. Ann Surg 1998;227(5):645-53.
13. Albertini JJ, Lyman GH, Cox C, Yeatman T, Balducci
L, Ku N, et al. Lymphatic mapping and sentinel node biopsy in the patient with breast cancer. JAMA 1996;276(22):1818-22.
14. Kapteijn BA, Nieweg OE, Liem I, Mooi WJ, Balm AJ, Muller SH, et al. Localizing the sentinel node in cutaneous melanoma: gamma probe detection versus blue dye. Ann Surg Oncol 1997;4(2):156-60.
15. H o ffman EJ, Tornai MP, Janecek M, Patt BE, Iwanczyk JS. Intraoperative probes and imaging probes. Eur J Nucl Med 1999;26(8):913-35.
16. Tiourina T, Arends B, Huysmans D, Rutten H, Lemaire B, Muller S. Evaluation of surgical gamma probes for radioguided sentinel node localisation. Eur J Nucl Med 1998;25(9):1224-31.
17. Perez-Andujar A, Pibida L. Performance of CdTe, HPGe and NaI(Tl) detectors for radioactivity mea-surements. Appl Radiat Isot 2004;60(1):41-7. 18. Barber HB, Barrett HH, Hickernell TS, Kwo DP,
Woolfenden JM, Entine G, et al. Comparison of NaI(Tl), CdTe, and HgI2 surgical probes: physical characterization. Med Phys 1991;18(3):373-81. 19. Chandra R. Nuclear medicine physics. 5 t h e d .
Philadelphia: Williams and Wilkins; 1998. p. 82-3. 20. Sorenson JA, Phelp ME. Physics in nuclear medicine.
2nd ed., Los Angeles: Grune and Stratton; 1989. p. 115-42.
21. Demir M, Halaç M, Uslu ‹. Meme tümörü, lenf dü¤ümü modelinde lezyon deteksiyonu. Turk J Nucl Med 2003;12:149-53.
