New York Times ve basın özgürlüğü

Murntara lletiEinr Dcrgisi, Say:4, Ekim 1993

NEW YORK TIMES

VE

BASIN

OZCUNIUGU

Dog.

Dr.Yasemin

G.

INCEOGIU

MARMARA

UNIVERSITESI

lletigim Fakiiltesi

ABD'de

bastntn "aydrnlatma" ve

"bilgilendirme" iqlevi

oldulu

ve bunun da hiikiimet denetimi drqrnda olmasr gerekti$i dii$iintilmu$tff.

Ameri

kan Anayassr'nda da yer alan bu yaklagrma gOre. kitle iletiEimin gOrevi.

yii-rutme yetkisinin denetiminde olmalistzttt ti.im aynntrlanyla

gergeli

aramak ve kamuoyuna yansrtmakur (1).

Ancali

Ulusal Kamuoyu

Araqtrma

Merkezi,1976'da basrna giiven

duyan Amerikan halli:rnrn o/o28 gibi bir or.unnrn 1983'de 1o13.4',e dii$tii$unii,

yalruzca bu oratrtn 1984'de 7o16.7'ye

Efttlglnl

aqrklamrr;trr

(2)'

Halkur bastna giiveninin azalmast birkag bigimde agrklanmahtadr: a)Haberlerin garprhlmasr, b) Kigisel Mahremiyete saygrsrzltk. c) Yurtsever

goriiLlmemesi. d) Resmi gorevlilere karqrt

bir

yaklaqrm. 1970'li yrllann sonla-nnda

ve

1980'lerin bar;lannda

jiirilerin

onur

kmcr

yayrnlarla

ilgili

aldr$

ka-rarlarla

ilgili

yaprlan bir aragtrrmada, kararlann 7o85'inin

kitle

iletigim

arag-lan aleyhine verildi.{i ve bunlann

yiflniyi

aqkrn kararla bir milyon dolan

apn

para cezalanna garptrrldr$l _{ortaya Eftml$Ur.} Birgok kararrn temyizden geri

Eevrildili

de ayrr

bir

gergektir (3).

"Tirne" dergisi 12

Aralft

1983 tarihli saysmda "Joumalism

UnderFi-re-Ateq Altrndalii Gazetecilik" baqh$rm ta$ryan ve bir ara bagh$rnda da

"gi-derek arlau bir kendini

befenme

anlayrgr Amerikan basrnrnt tehdit

ediyor"

diyen bir maliale

yaynlaml$tr.

'Time"

Amerikan halkrnur giderek

"Kaba ve suglayrcrdular, alaycr ve adeta vatansever

deliller.

Gergeli

pek o kadar gizli olmayan liberal gtindemlerine uydurmak igiu garprtryorlar. siyasete kangryorlar. irg alemini taciz ediyorlar ve soffa arkalannda

braktft-lan

strap

ve

kangilihla

bakmalisrzur

yiiriiytip

gidiyorlar. Kiisurhlar ve

ken-dileririi

iistiin gOriiyorlar ve _{Eolu elegtirilcri} huysuz kigilerin ve ideolojistle-rin bilgisizce yaprlmrg elegtirileri olarali

bir

tarata itiyorlar.

Biitiin

bunun iis-ttine de, dawanr;lannrn onaylandrgrnr, gergekte Birlegik Devletler Anayasa-sr'nrn onayrna sahip oldu$unu iddia ediyorlar"(4).

"Time"'rn

gizdi$i

bu karamsar tablonun

ya'rslra,

son zamanlarda

ABD

Basrnr'nda habcr toplama ve yayma

_{maliyetleri stirekli}

yiikselirken,

gazeteler, okuyuculann deliqen gereksinimlerini _{kargrlayabilmek ve rekabet} ortamnda ayalita kalmayr bagarabilmek igin

ileri

dtizeydeki pahah

teknolo-jik

olanalilardan yararlanmak zorunda

kalmaktadrlar.Bir

yandan

iyi elitim

gormiiq halk kesimi

kaliteli

habercilik beklerken,

diler yudan

golunluli,

ga-zete okuma ahgkanhlrnr geliqtiremernekte. Ozellikle 30 yag altrndaki grup uzurr,

aynntrlt

gazete makaleleri okurnak istememektedirler (5).

Haber medyasnda yaqanan birgok

ikilem

arasrnda.

lstiinde

_{en Eok}

durulanr. gazetenin gOrevinin okuyuculara haber iletmek mi. yoksa okuyutu-la'r reklamlar aracrhlryla.

tiiketim

mallanna iletmek

mi olduludur.

12

Mayrs

1989'da washin,qton

D.c.'de

bulunar woodrow

wilson

uluslararasr

_{Merkezi'nde birgok}

_gazeteci

_ve

_medya

_{uzrnanrlul katrldrlr}

"Haberlerin

_Geleceli"

_{konulu toplantl}

sonucunda. gazeteler. haber dergileri

ve haber ajanslannrn verdigi hatrerlerin igeri$i, gegmig yrllara gore oldukga yetersiz ve kalitesiz bulunmuqtur (6).

Yapilan arastrmalar sonucu, haber izleyicisi _{sayrsrndalii artrqur nufus}

a-rtl$lna _{oranlandr$rnda hiE de}

_iyimser

_bir

_{tablonun ortaya grkmadr$r ve}

ABD'deki

yetiqkinlerin

_l/3'inin

giinltik

bir

tek gazete bile

almidrkl*,

Jiiqu-niilecek olursa. haber endiistrisinin _{durumunun ne denli ciddi}

_oldulu

_orfaya grkmaktadn (7).

$iiphesiz haber endiistrisinin k6ri.iye gidiqindeki _{en Onemli e0ienlerin}

bagrm, Amerikan sosyal yaqamrrun

stirekli farkhhh

gOstermesi. Amerikan toplumunun birgok geyi "sabun

kOpiilii"

hafifligine

indirgemeye yatlun

bir

yaprya sahip olmasr ve zaman zaman

"garip"

tliye nitelendirebilecelimiz ah-lak kurallaruun gegerli olmasr gekmektedir.

Ben lru malialemdc, iqte boyle bir ortamda gok satan gazetc ile

iyi

ga-zete arasrndaki srnuda ayalita kahnayr baqarabilmiq olan

ABD'nin

ve hatta

diinyanrn sayrh kalite gazeteleri"ndcn

biri

olan "The New

York Times"'rn

Basrn OzgiirlUlU kavramr

ile

olau

iligkisini

ele almayr amagladrm.

Politika. ekonomi. tUkctici diirqyasr. finans, reklamcrhk, medya.

sa-nat.

ktilttr.

magazin, sinema. tiyatro.

ellcnce.

avcrldi. bahge si.isleme, mo-da,yaEam,

salhk,

trp. turizm. spor,

bilim. tcknoloii.

uzay ara$trrmalart. gen

teknolojisi, bilgisayar diinyasr. yeni

yaynlar

ve daha birEok konuda

diinya-daki

giinltik

siyasal. ekonomik.

sportif,

kiiltiirel.

sanatsal ve

bilimsel

ha-ber'leri

veren gitzete'nin sadece istihbarat servisi'nde 1000 muhabir g6rev almaktadr. Halla iginde an az

&.

enEok 128 sayfa. haftasonu ise en az 396. en

gok 720 sayfa basrlan gazetenin tirajr bir

milyonikiyiizbin

civanttda scyrct-mektedir'.

Kurulu;

yrh olan

l85l'den

beri "Haber olan herrgey basrlabilir"

sloga-ruurr _{Eok benimseycrek kullanan gazetenin} en onemli <lzelliklerindcn biri.

ha-bercilikteki

titizlili

ve haber

ulrurn

higbil masralr fazla gr-rnneyiqidir.

Orne-$in Korfez Savaqr'nr en kalabahk kadro

ile

izleyen gazetc

"Ncw

York

Ti-mes"'dr. Yalnrz Ba$dat'ta 8.5

milyon tirajh bir

Japoll gazclesinin altr. 4.5

milyonlu tirajh

Ahnan

Bild

gazetesinin dbrt muhabirine karErltk,

l7

New York

Times

muhatriri kentin dOrt

bir

yanrnda savaq siiresince tiq

vudiya

go-rev yapmrgtr (8).

Yukanda soziiuii

etti-limiz

ortamdan

"New

York

Times"'rn

etkilen-memesi sdz konusu delildn'. Drlayrsryla artili gazetc slmtejisi

gcreli.

"kayt-lann gazetesi" olmali iEin Eaba gostcrmemekte. gerek personel. gerek yer

az-hlurdan

6tiirii.

-ornegin.

Kongre'nin

veya

biiyiik

Britanya'nrn

siyasetinin

giinliik

gozlcmcisi olarak- ltizmet sunmamaktadrr. Dahast,

iilke igi

vc

iilke

drqr ilging olaylan segip. bunlara bir

TV

yayrn istasyortu gibi ycr vcrett

"giiu-liik

haber dergisi"'ne yalun

bir

gOrtinUm tagrmaktadrr.

1851 yrhnda New

Yorli'ta yayrl

yagamrna baqlayan The New

York

Times . yalnrz New

York

ve

ABD'nin delil.

tiim

diinyanrn say.sr ve

ilgisini

kazanmrq

bir

gazetedir.

Gazetenin baqh$uun hemcn yanrnda yer alan "Haber olan herqoy

ba-srlabilir"

yazrsryla gazcto

neyin

haber. neyin haber olmadrgl tertl$masml giindcme gctirmirS ve bu tartr;mayr dolrulayau birEok haberin

yaynlur

ger-geklegtirmigtir. Bu lubcrler arasurda. Abraham Lincoln

ve

Kennedy'e

yapl-lan siiikastlcr ve Watergate skandah vs. yer almalitadr.

Bilirdigi

iizere,

Wa-tergate skandaluu orlaya Elkann gazete Wa^shington

Post

'tu. Ancak

gazete-Tiirkiye'de

srk srk rastlandrlr

gibi-

bu

biiyiik

skandah "Benim haberim

de-gil"

diyerek gOrmezlikten gelmemig. alisine trpkr Washington

Post

'un, Pen-tagon

Belgeleri

olayr'nrn haberini yalialadr$r noktadan stirdi.iriip

zenginleg-tirmesi gibi, o da aynr qeyi yapmrqtr (9).

Giini.imi.izdeki Amerikan gazete

endiistrisi'ni,

sava$ somasl yrllarda

(1939-1945) diinyayr silip siiptiren sosyal gtiglerin ve yeni kuEalilarur bir

iifii-nii olarali tanunlamak pek de yanhg olmaz. Bu yeni kuqali gazete

patronlan-nrn birtakrm ortali dzellikleri de vardr. Hemen hemen hepsi

krk

yaq

civann-da olup, zaten

yirmi ytlhli

bir

grakftk

d6nemi gegirmiqler, eskiden iistii

duru-mundakilerin qimdi yerlerine gegmiqler ve ister istemez onlann dtqiince ve zevk alqkanhklannr kapmrglar, zaman zaman da onlara bir tepki olarali gaze-telerinde radikal de-[i

giklikler

yapmak istem iqlerdir.

Ancali girket degerlerinin _-uiin ve giin borsada hesaplandrgr. Ycinetim

Kurulu iiyelerinin, danrqrnanlanu ve pazff ara;[rmacrlannrn karar verme s[i-recinde gok Onernli yer

tuttulu

bir

dtinyada.

yenilik

ve

deliqim

gerlekten

hem gok zor. hem de qok yavag bir biEimde gerqekleqmektedir. Bu yeni kuEak patronlara verilebilecek en

iyi

omek. The New York Times'rn genE patronu

Arthur

Jr. Sulzberger'dir.

KUgiikliiliinden

beri, bu dev basm

imparatorlu-lu'nun

varisi olarali. North Carolina'dalii Raleigh Times

,

Londra'dalii

As-sociated

hess-AP

ve

1970'lerin sonunda Washington

Post

ve New

York

Metro

'da iistlendigi gOrevler onun deneyimli olarak gazetenin bagrna geg-mesine neden olmugtu. Di$er yaruhn, Arthur'un kurdu$u planlama komitesi ile pazar aragtrrmacilan grubu. Times'rn Oteden beri gok dnem vcrmedi$i

spor boliim ii' niin iizeriude durmaktadrrlar.

Gazete Sulzberger'in giriqimi ile on

yrldr

New Yorli eyaletinde

aradl--{r araziyi nihayet bulmayr bagardr. Artrk 43.cii sokahtaki matbaasuu

terke-dip. New

York

belediyesi'nden

kiraladrlr

_Quenns'deki arazide 280 milyon dolarhk yatrrmla kuracalr matbaasr ile. New York kenti ve eyaleti gazeteye vergi muafiyetiyle birlikte, ucuz enerji ve baqka kolaylililar sallayacaklar.2g milyon dolarhk bu kolayhklar kira mukavelesinin siiresi olan 35 yrla yayrla-cali. Queuns'de of,set sistemine gegilecek ve gazeteye de renli verilecek. Ama

kesin birqey var. o da iqten grkanlmalann

bir

hayli fazla olacagr.

Gazetenin 2000 civanndalii gazeteci ve idareci kadrosu ise gimdilii

bi-nada

Manlnttar'da

kalacali. Gazete krsa siirc 6nce New Jersey'de daha ziya-90

de pazar giinleri bastlar sayltutl

hazrlftlaruttn

ve baskrslnltr

yaptldtlt bir

son derece geligmig tesisi 450 milyon dolar harcayarah yapu. Bu yeni tesis baskr-ya bugiinlerde gegmek iizere (10).

Sulzberger'in kadurlara, azmhklara kadrolannda yer vermesi.

gaze-teyi daha geniq kitlelere hitap edecek ve zevkle okunacali bit'goriintime sok-ma gabalan

biiyiik ilgiyle

de izlense. Times'a yaprlan eleqtiriler arasnda ha-ber yalialarnada zamar) zaman raliiplerinin gerisinde kalmast var. Di$er yan-dan

farth

kcsimlerin de saldmlanna u$ramalita.

Gnelin

a$m s.?g, Times'rrt

dzgiir basurdalii roliinden tedirginlik duyarken, a$rrr sol,gazetenin ekonomik

yOnden _{muhafazaliar olugundan Eok hoqnut gOziikmektedir.}

Ayrrca

Tiirk

Basmt'nut her zaman saygrnhlrnr korumuq ciddi kalite

gazetesi

Cumhuriyet

gazetesi'nin de geEti$imiz Nisan ayr'nda

"New York

Times" gazetesi ile

iqbirli[ine

girerek. gaz-eteden segmeler yayrnlamaya bag-lamasr ve

Tiirkiye

yayur

hakllntn

sadece

Cumhuriyet'e ait

olmasr dikkate

de$erdir.

NEW YORK TIMES

VE

UQ UNT-U

DAVA

Genellikle

haber.

tikir

ve diiqiinceleri _{Eo$altrcr araElarla serbestEe} agrklayabihnek

ozgUrliilti

olarali tantmlarratl bastu

Ozgiirlii$tinii

anayasal giivenceye kavuqturan

ilk iillie

ABD olmultur

(l

l).

Gazeteciler arasutda basrn

dzgiirliiliine

iligkin

karErtl*lar

ve bitmez tiikenmez tartrqmalar eskiden

beri

siiregelmektedir.

Belki

de boyle

tarhq-malann temel nedeni. "bastn

ozgiirlii$ii"'niin

ne oldu$u hakknda kafalanll kangrk olmasrdr.

Columbia Universitesi'trde Medya araqtrmalan yapan Gannett

Mer-kezi'nin

(

l2)

ba$anh yoneticisi Everette Denis. bastn

dzgiirlii$iine iligkirl

ana muammanrn

iyi

bir

0zetini

yapm{tr:

"Basur

_{0zgtirli.ilii}

genellikle, yazrh kelimeler aracrlt$yla devlet

kutt-lamasr olmadan.

bilgi.

gOriiq ve diigiinceleri nakletmek

hakk

olarak

tanmla-nrr.

ABD'de

oldukEa yaygilr olan bir kanr, Birleqik Devletlerin yasast iginde "Ozgiir basur" bagh$r altrnda yeralan maddece kanuni y0nden bastn

Ozgiirlti-liiniin

garanti altrna alurmrq

oldulu

yolundadr. Basrn ozgiirlii$tindeki temel amaE, toplumsal olaylarda kiuar verecek olan

kUltiirlii

ve

bilgili

seqmertlerin

yalnrzca basln ve yayln iizerinde devlet kontroli.iuiin olmamasr anlamrna gel-miEtir. Daha sonralan bu, yayrnda "on _{denetim" olmamasr anlamrnr}

ta$lm4-tr.

Bu, yayundan Once sansiire

girilmesi

yasali demcktir.Basrn

ozgiirlii$ii-nUn loplumun gereksinimi oldu_[u maksimum

bilgi

ve

fikir

akrgr ile onu

tat-min etmeyi amagladrlr sdylenebilir. Basur

dzgtirliilti

aynca

di[er

haklamr destckleyicisi ve koruyucusudur.ABD'de basrn demokratik devlet ve Ozgtir vatandagh$r sallayan Onemli

bir

unsurdur. Basrn 0zgtirlii$U kavramrnrn

ge-rekli

mevcudiyeti. gerEek anlamr, boyutlan, bireysel veya kurumsal bh hak mr

oldulilan

haklnnda siiregelen birgok tartr;ma

olmultur

(

l3).

Everette Dennis'in bu agrlilamasr ,

ABD'deki

basrn

dzgtirliilii

soru-nuna olduliga

l$ft

_{tutmu$tur. Basrn 6zgi.irlti$ii kavramrnrn anlamr iizerine}

ge-nel bir

fikir

birli[i

olmasa bile, basrn Ozgiirliigiintin Anayasa'da]ii diger hali-larla

birlikte

varolmasr gerektigini artrli birgok kiqi kabullenmektedir.

Ewensel

bir

tema olan basn

Ozgiirliiliine ABD

Anayasasr tarnfindan

bir smrlama koyuhnadrlr halde. Amerikan Ytiksek Mahkemesi bu

ozgiirlii-liin

de her

ozgtirliik gibi

rnutlali olmadrlrnr ve smrlanabilece.lini kabul

et-migtir. Yiiksek Mahlieme gegitli kararlannda (Schenck versus US. 249 US

47l.

1919. Note versus

us

290. 1961) basrn ozgiirltiluntin "halen var olan ve

agft

tehlike"(clear and present danger) durumuncla kanunla

srnrlanabilece-!ini

ve bOyle

bir

suurlamanrn Anayasaya aykrn olmayaca$rnr

belirtmiqtir

(14).

Birinci Ek Maddc (First Amendment) ile

ilgili olaali

yiiksek

Malrlie-me tarafindarr karara ballanan davalann basrn 0zgiirlii-(iine getirilen srnula-malan iig kategoriye ayrrdrlrnr goriiyoruz. Biz burada

"New

york

Times"

gazetesini

ilgilendiren

iig davadan bahsedeceliz:

A-Gazetecilik

Imtiyazr

(Reporters' Privilege):

BirEok eyalet. gazetecileri kayna_lilarmr aqrlilamaya zorlamaya

kaqr

koruyan "koruyucu yasalar"

koymuqlardr.

Yine de. bazr gazeteciler..mah-kemeye

itaatsizlik

iddiasrnr kabul ederek.

alr

ceza yargrlamalan

ile

ilgili

olarali, yaymlanau haberlerin kaynalilarrnr agrklamak yerine. de$igik

siire-lerde hapise

girmeyi

yeglemiqlerdir.

a-

NY Times

Co. V. Jascalevich 439 U.S.1301 (1928)

Buna en

iyi

6rnek,

"New

Yort

Times

"'da

muhabir olarak gahqan

Myron _{Farber'in. New Jersey lustanesi halikrnda bir stirii $Upheli Oliim} olayr-92

nr ara$trmasl sonucu. hastane doktoru Mario Jascalevich'i cinayetlc

suEla-rnasrdr. Ancak New York Mahkernesi. Farber'dan

kaytalilannr

agdilamast-nr istediginde. Farber bu iste$i yerine getirmemigtir.Times bu olayda

Far-ber'rn yanrnda yer

almilitf.

Jascalcvich 1965-66

ytlluutda

New Jersey-Oradell'deki

Riverdell

Hastanesi'nde treg hastanrn

ilne

yiiztinden

oldiiriilmesiyle

itham

ediliyor-ctu.Farber ve

Times

basrn

ozgiirlii$iinii

garantileyen (First Amendment) ve gazetecilerin haber kaynaklannr salilt tutma

luklil

veren New Jersey'irt "Shi-eld

Laws-Kallian

Yasalan"na dayanarali. mahkeme

celbini

rcddettilcr. 24

Alustos

1978'de

Ncw

Jersey YUksek Mahkemesi'nde yaprlan duruEmada. mahliemc Farbcr'rn hapsedihnesiue ve Times 'rn

kaynlilan

teslim edene ka-dar her giin 5000 dolar para cezasltra garptrrlmasuta

kuar

verdi.

Avukatlan Farber'rtt sertrest brralulmasr iEin

Birlu;ik

Dcvletler bOlge mahkemesine baqvurdular. I

I

A-qustos'ta YargrE Frederick B.Laccy, Far-ber'r serbest

bralimak

ycrine. Doubleday qir'Iieti ile Jascalevich davast

iizeri-ne bir kitap yazmali i.izere kontral irnzalamt;

oldulunu

aErklamamirsrnr qid-detle

eleqtidi.

Hatta Farber 1976 yrhnda yaytmctdan 75000 dolar avans al-ml$tl.

New Jersey Mahkemesi

"Sixth

Arncndment-Altrncr Ek. Madde"'nitt

koruyucululu

altrnda 7'ye kargr 2 oy ile kalkan yasasrnrn santlttr

(Jascale-vich) lehine karal verdi ve 24 Ekim'de Jascalcviclt sugsuz bulundu.

Ytiksek Mahkerne Fattrer'tn hapis,

Times'ln

pam cczasllllll

ktldml-masrna karar verdi.Gazete 289.000 dolar Odemi;, Farber ise. 38 giin hapis

yatmrgtu (15).

B-On Denetim

(Prior

Restraint):

Bu kategoride en

iinlii

dava,

l97l'de

karara ballanan "New York

Ti-mes"'a karqr

Birlegik

Devletler ya da Pentagon

Belgclcri

davasrdrr (16).

b.

NY Times

Co.

V.

US 40J US.713 (1971)

Haziran 197

l'de.

Bagkan

Nixott'utt

Amerikl'nttt

en saygln gazetele-rinden birinin aleyhiue dava agrp. Vietnam Savaqr hakkrnda ele

gegirdili

bcl-geleri yayurlamaslna engel

olnali

istedigi alullardadr.Bu olayda tiim

Ameri-kau basmmr en _{Eok iizen husus,} ilk kez adalet yolu ile basrn

ozgiirliiliiniin

kt-srtlanmali istenmesiydi. Fakat diinya bastnrnur

ilgiyle

izledili

bu olayrtt etl

c.

NY Times

Co.

V.

Sullivan

376 US. 254

(1964)

N{ontgomery-Alabama' nrn polis gefi olan L.B.S

ullivan'nur

sorumlu-lulilan arasrnda,kent polisi ve itfaiyesirrin denetimi de vardr.

Sullivan.lg

Ni-san 1960'da "The New York Times

"

ve ddrt Alabarnah zenci rahip aleyhine

bir iftira

davasr aErp. 500.000 dolar tutannda tazmirut istedi.Hakaret iddiasr

ile agrlan bu davanrn asrl nedeni. "New Yorli

Times"'n

29 Mart 1960

tarihli

sayrsrnda yayrmlanan tam sayfahk

bir

ilandr.

"Oularn

Yiikselen Seslerine

Kulak Verin"

(22)

baqhlr altrnda yayrmlanan bu

ilan. kendilerini Martin

Luther

King'i

Savunma ve Giineyde Ozgiirliik igin Sava; Komitesi olarali ta-nrtan gOrevi yerine ge(irmek amacryla. kurulmuq

bir

grup taralind.rn

veril-miqti.

Vatanda;lili

Haklan Hareketi temsilcisi Martin Luther King,

verdili

eyalet

gelr

vergisi beyannamesi halikrndaki

bir

itlira

yiiziinden sorguya

ge-kilmiq. daha sonra suqsuz bulunup. beraat

ettirilmiqti. llan.

onun savunmasl

igin ba$rq toplamayr amaghyordu.Eleanor Roosevelt. Langston Hughes ve

Harry

Belafonte'nin

imzalaruu ta$lyan ilan, siyah vatandaqlan sinrJirmek,

onlan anayasal halilanndan yoksun brrakmak igin

bir

"terdr _{dalgasr" estiren}

"giineyli

_{bozgunculan" sert}

_{bir dille}

_sugluyordu.

Sullivan. Times'a taahhijtlii

bir

mektup gondcrertk. kendisinin

..go-revini

kOtiiye kullanrna" suElamasryla kar$rlattlgrnl iddia edcrek. gazetenin

"biitiin

_{bu gergele aykrn ve onur krncr}

_itiiralann"

_oldulu

_{gibi yalanlamasrnr} istedi.

Ancak ilging olan bilSey de. Sullivan'rn adurut

ilutda

hig gegmeme-siydi.Ashnda melinde King drqrnda hig kimsenin adr yoktu. Tirnes

avuhatla-n

Sullivar'a yazdrlilirr bir

mektupta bu gerge$i kesin

bir

dille

bclirttiler.

Bu gortiqlelini qu sOzlerle itade ediyorlardr. "llandaki sozlerin nasrl olup cla size

yonelik oldugu diigiincesine kaprldrlrnrz

bizi

qaqulh". Sullivan. bu mektubu

Montgomery BOlge mahkemesinde davayr agu'ak, cevaplandrrdr.

Duru;ma gtiniine kadar Alabamah bagka resmi gorevliler de ilan alcy-hine dava aEtilar. Bunlardan

biri.

Times'dan kamuoyu huzurunda tekzip ya-yurlamasrnr isteycn ve bu

isteli

yerine getirilen

Vali

John Patterson'du.

Dava. 1964'de karan ballanana kadar.

Giineyli

yoneticiler qeqitli ba-srn organlarr aleyhine yaklaqrk 300

milyon

dolar tutarrnda tazminat talep eden _{davalar aqtllar. Davalann gok srh agilmasr ve talep edilen tazminatlann}

a$rilrlr,

ulusal basmt yrldrrmayr bagardr.Bu davada

Sullivan'rn

asrl hedefi,

"Amerikan

_bastnurut demokratik de$iqiminin

temsilcisi"

olarak

oynadtlt

roldii

(23).

Durugmada herkese

e$t

haklar

gi.ivencesi veren Ond6rdiincU Ek.

Maddeyi ktigtimsedi$ini agrkga belirtcn Yargrg Walter Burgwyn Jones, mah-kemesinde bu yasaya itibar edilmeyece$ini aErhladr.

Dinleyicilerc,

"beyaz adaletinin" taraflann her

ikisi

igin de kabulii zorunlu krstas oldu$una dair te-minat verdi. Sonugta "Times". Birmingham'h beyaz s:lvullma avuliatr T.Eric

Embry'i

gOrevlendirmeye karar verdi.

Sullivan'rn avuliatl. Harvard Universitesi Hukuk Fakiiltesi Mezunu

ve Montgomery'deki

iki

gazetenin danrqmanhltnr yapan M.Rolartd

Nach-man Jr.'du.Nachman, ilanrn Sullivan'r _{Eeqitli ter0rist} eylemlerle suqladt$tnt

iddia ederek. on paragraflrli metinde geqitli yanhglara

deliniyor,

bunlar ara-smda Montgomery'deki Alabama Eyalet

Koleji'nin

Olrencilerini(zenci) ag

trrralimali

iqin,

yemekhanelednden

birilre

kilit

vuruldulu

iddiasr i.izerinde duruyordu.

Diler

iddialan.

alr

silahlarla donatrlmrq polislerle dolu

kamyon-lann

det'alarca Alabama Eyalet kampUsiinii denetledikleri ve

King'in

yedi

kez

tutuklandrlt idi.

Yemekhanenin kaptsun hiE bir zaman

kilit

vurulmamrg, polisler kam-ptiste

alr

haliaretlere u$radrklan halde, karnptisti hiE

bir

zaman

denetleme-miqlerdi ve King yedi kez

delil,

sadece dOrt kez tutuhlanmtglr. Kaldr

ki

dOr't tutuklamadan

iigii, Sullivan'tn polis

qetliSi riitbesine yiikselmeden Onceki ddneme rastltyordu.

llanrn en yrpratrcl b6liimti alnnct paragrafiydr: "Giineydeki bozgutt-cular Dr.

King'in

banggr protestolannr defalarca gdzdalr vererek qiddetli

bir

bigirnde yanrtladrlar. Evinibombaladilar. karsmt ve Eoculunu neredeyse

0l-diiriiyorlardr.

Kiqililine

siirekli

bir bigimde saldrtda bulundular (24).

Jiiri

iki

saatten

fazla

bir

siire konuyu tartrqtrklan sonra, Sullivan'a,

Alabama

tarihilin

en yiiksek re eyaletin

alr

ceza kapsamnn giren qeref

krn-cr negriyat olaylannda 6ng0rdii$ii. azami tazminat olan 500 dolann bin katt

olan 500.000 dolarhk tazminat Odenmesini istedi.

Times'rn yeniden dava agrlmasr

igin

sundulu dnerge.

196l

yrltnda

Yargrg Jones taratrndan reddedildikten sonra. gazete Alabama Temyiz

din-13. John

Menill.

The Dialectic in

Journalism:Toward A

Responsible Use

of

Press Freedom (Baton

Rouge:Louisiana

State

University

Press,1989),s.127.

14. Kayrhan lgel,

Kitle

HaberteEme

Hukuku, 2.b.,Istanbul,IUeyyO

ya-yrnlan.

1985,s.23-24.

15. New

Yort

Times Co.

V.

Jascalevich,43g

U.S.l30l(197S).

16. New

York

Times Co. V. Unired States 4033

U.S.7l3 (197t).

17. Cevdet Perin,

Tarih

Boyunca DiiEiince ve Basrn

Ozgiirliigi,

(lstanbul:

Remzi

Kitabevi)

197 4,s.149

-l

50.

l8.Zeynep Alemdar,

Oyunun Kurah:Basrnda Ozdenetim,

1.b.(Anka-ra:Bilgi Yayrnlan)

1990,s. 17.

l9.Michael

Emery, The Press and

_{America:An Interpretive History of}

The Mass

Media

5.b., (New Jersey: prentice

Hall,

1984).

20.Yasemin

Giritli.

Amerikan Siyasi lktidar ve Basrrunda Gi.iven Bunahmr. Yayrnlanm amrg Yiiksek Lisans Tezi,lstanbul, I 988.s. I 3.

21. Yasemin

G.lnceollu,"ABD'de

Basrn

Ozgiirliilii

ve

Oto-Kontrol".

yeni

Forum Dergisi,Kasrm

1992.s.48.

22.The

New

York

Times. 29/311960.

23.

Anthony Lewis,

Make

No

Law:

The

Sullivan

Case

and

The First

Amendment,

New York:Random House, 1991,s. 128.

24. Francis

wilkinson,

Essential

Liberty:First

Amendment Battles For

A

Free Press, The Columbia

University

Graduate School

Of

Journa-lism.

1992, s.45. 25.

Wilkinson,

a.gB.,s.54.

26.

NY

Times Co.

V. Sullivan

376U5.254

_09e).