Turk Noro§irurji Dergisi 11: 222 - 225, 2001 Dllman: Semptomatik Akllt Subdllral Hematomllll Erken Spolltall Rezoliisyoll/l
Semptomatik
Akut
Sub~ural
Hematomun
Erken
Spontan Rezoliisyonu:
Bir C;ocukluk Donemi
Olgusu
(Early
Acute
Spontaneous
Resolution
Subdural
Hematoma:
A
of
Symptomatic
Childhood
Case)
HUDA Yi DUMAN, iBRAHiM M. ZiYAL, OSMAN TURKMENOGLU,
MURAT MUSLUMAN, YUNUS
A
YDIN$i~li Etfal Hastanesi, Noro~iriirji Klinigi, istanbul (aT, MM, YA)
Abant izzet Baysal Universitesi, Diizce TIP Faki.i.1tesi,Noro~iriirji Anabilim Dah (HD, iMZ), Diizce
Geli~ Tarihi: 8.2.2001 ~ Kabul Tarihi: 11.4.2001
Ozet: Sag frontoparietal travmatik akut subdural hematom (ASH) nedeni ile ba~vuran ve oniki saat i<;inde klinik tabloda diizelme ile birlikte bilgisayarh beyin tomografi tetkikinde hematomu tamamen rezoliisyona ugrayan 4 ya~mdaki kiz <;ocugu olgusu sunuldu. Olgumuz literatiirdeki erken (ilk 12 saat) spontan rezoli.i.syona ugrayan ilk <;ocukluk donemi ASH olgusudur. iyi klinik seyir ile birlikte radyolojik incelemede hematom kalmhgl spontan rezoli.i.syona uygun olan olgulann konservatif olarak tedavi edilebilecekleri literatiir gozden ge<;irilerek ve diger olgular ile birlikte tarh~llarak vurgulandl. Anahtar kelimeler: Akut subdural hematom, erken rezoli.i.syon, konservatif tedavi, spontan rezoli.i.syon
GiRi~
Akut subdural hematom (ASH) olgulannda
tercih edilen tedavi ~ekli genellikle cerrahidir.
Konservatif olarak tedavi edilip izlenmi~ olan az
saYldaki olguda ASH' nm spontan rezohisyonu
bildirilmi~tir
0,
3, 4, 5,6,8-18). Literatiirdeki olgularincelendiginde ASH' un en erken 3 saat i<;inde
spontan olarak kayboldugu bildirilmi~tir
(2).
Buolgularm sadece onunda hem atom ilk 12 saat i<;inde
spontan olarak kaybolmu~tur ve olgularm tiimii
Abstract: A 4-year-old girl with right frontoparietal traumatic acute subdural hematoma (ASH) in whom cranial computed tomographic scan demonstrated spontaneous resolution of the hematoma with clinical improvement in 12 hours is presented. Our case is the first case in the literature with early (in 12 hours) spontaneous resolution of ASH in childhood. With literature review and discussion of other cases in the literature, conservative treatment is advocated on cases with good clinical status and with thickness of the hematoma on radiological studies available to spontaneous resolution.
Key words: Acute subdural hematoma, early resolution, conservative treatment, spontaneous resolution
eri~kindir (4, 6, 8,10,12,14,15,16,18). Bu <;ah~mada
sunmakta oldugumuz onbirinci olgu literatiirdeki en
gen<; olgudur ve bu <;ah~mada diger olgular ile
birlikte tartI~llml~tIr.
OLGU SUNUMU
Dart ya~mdaki klZ <;ocugu yiiksekten dii~me
hikayesi ile olaydan bir saat soma acil servise
getirildi. Yapllan muayenesinde ileri derecede
Tiirk Noro§iriirji Oergisi 11: 222 - 225, 2001 OUl11al1: Sel1lptol1latik Akut Subdural Hel1latol1lul1 Erkel1 Spolltall Rezoliisljollu
13, pupiller izokorik ve lokalizasyon bulgusu yok idi.
Yapllan bilgisayarh beyin tomograh (BBT) tetkiki
sonucu sag frontoparietal bolgede yakla~;)lk1.4 cm
kalmhgmda akut subdural hematom ve orta hat
olu~umlannda itilme tespit edildi ($ekilA). Kranyal
fraktur mevcut degildi. Olgu takibe almarak
antiodem tedaviye ba~landl. Onikinci saatte olgunun ~uurunun hlzla aqldlgl, ajitasyonunun duzeldigi ve
koopere oldugu gozlendi. Yapllan kontrol BBT
tetkikinde akut subdural hematomun tamamen
kaybolmu~ ve orta hat olu~umlanmn yerine gelmi~ oldugu gozlendi ($ekil B).
TARTI$MA
Akut subdural hematomlar % 60-80 mortalite
oranlan ile seyretmelerine kar~lhk, erken spontan
rezolusyon gosterebilmektedirler
0,
3-6, 8-18).Spontan rezolusyon slkhgl tarn olarak
bilinmemektedir. Oniki saatten once kaybolan, yani
erken spontan rezolusyona ugrayan ASH olgulannm saYlsl (4, 6, 8, 10, 12, 14, 15, 16, 18) ile bu sureci daha ge<;tamamlayan olgulann saYlsl 0,3,5,9,11,13,14)
yakla~lk olarak birbirine e~ittir. Literaturde
bildirilmi~ olan ilk 12 saat i<;indespontan rezolusyona
ugraml~ olgulann tumu eri~kin donemine aittir
(Tablo). ilk 48 saat i<;inde rezolusyona ugraml~ ise
tek <;ocukluk donemi olgusu bildirilmi~tir(3).
Olgumuz literaturdeki 12 saat i<;inde rezolusyona
ugraml~ ilk <;ocukluk donemi travmatik ASH
olgusudur.
Her~eyden once, bir ASH'un konservatif olarak tedavi edilebilmesi i<;inSllmh bir buyuklUkte olmasl
ve benign bir klinik tablo ile seyretmesi
gerekmektedir. Akut beyin ~i~mesinin kompresyon
etkisi hematomun buyumesi engellenmekte ve hatta hematomun rezolusyonuna neden olabilmektedir (8,
10, 11, 14). Hematom rezolUsyonunda rol oynadlgl
ileri surulen diger teori ise araknoid membranda
travma esnasmda olu~mu~ olan Ylfbk sayesinde
beyin omurilik SlVlSl(BOS) tarafmdan hematomun
Ylkanmasl ve drenajldu (5, 6, 8, 13, 14). Eger dura
YUbgl ile birlikte kemik frakturu de mevcut ise
hematom kafatasl dl~ma rezorbe olabilmekte ve bu
durum hematomun kaybolmasml
kolayla~tlfa-bilmektedir (7). Eger aym hemisferin ters tarafmda ikincil bir subdural hematom var ise bir hematomun
ku<;Ulmesi diger hematomun buyumesine neden
olabilmektedir. Kuroiwa ve ark. konveksitedeki bir
ASH'un ku<;ulUrken bir interhemisferik subdural
hematomun buyumesine neden oldugunu
gostermi~lerdir (9). Goruldugu gibi, bir hematomun
rezorbsiyonunun aym olguda bulunan diger bir
hematomu etkileme olaslhgl her zaman
bulunmaktadu. Rezolusyon sonraSl, hematomun
oldugu taraftaki subaraknoid alanda tlkanma
sonucu, kar~l tarafta konveksitedeki subaraknoid
alanda dilatasyon gorulebilmektedir. Boyle bir
asimetrinin aymCl tamsmda rezolusyona ugraml~ bir
subdural hematom da goz onunde
bulundurulmahdlr (6). HIV virusunun olu~turdugu
serebral atrofiye bagh olarak ASH olu~umu ve
hematomun spontan rezolusyonu da bildirilmi~tir
(4). Bu <;ah~mada, subaraknoid alanda BOS
volumunun serebral atrofiye bagh olarak artmasmm
akut subdural hematomun Ylkanmasl sureti ile
rezorbsiyonunu kolayla~tlfabilecegi one
surulmu~tur.
Akut Subdural Hematom olgulannda
konservatif tedavi sonu<;lanm etkileyen faktorler;
Tablo: ilk 12 saat i<;inderezorbe olan literati.irdeki on travmatik akut subdural hematom olgusu ile birlikte
olgumuzun degerlendirilmesi Ya~/
Ba~vuru EsnasmdaRezolusyon Suresi (iki CT
No
YazarCins
Noroloiik Tablo (GKS) araSl sure) 1
Cohen27/ E(4) GKS 13 12 saat
2
Duman&Ziyal GKS 13 4/K12 saat
3
Makiyama 00)17/ EBelirtilmemi~ 12 saat 4 Joki 23/ E(6) GKS 14 8 saat 5 Kms 12/ E(8)GKS 14 6 saat 6 Niikawa27/ E(14)GKS 10 6 saat 7 Niikawa48/ E(14)GKS 9 6 sa at 8
Polman26/ KBelirtilmemi~(15) 6 saat
9 Sander33/ E(16)GKS 13 6 saat 10 Tsui 54/ E(8) GKS 12 6 saat 11 Matsuvama(12)18/ E GKS 14 3 saat ??~
Tiirk N6ro§iriirji Dergisi 11: 222 - 225, 2001 Dllman: Semptomatik Akllt Subdllral Hematomllll Erkm Spontan l~ezohisynl/II
$ekil: Yiiksekten dii~tiikten bir saat soma acil servise getirilen 4 ya~mdaki klZ ~ocugu olgusunun yapllan kranYill BT tetkikinde yakla~lk 1.4 cm kalrnlrgmda sag frontoparietal akut subdural hematom tespit edildi (A). Onikinci saatte klinik tablonun ani olarak diizelmesinden hemen soma yapllan BT tetkikinde subdural hematomun tamamen kaybolmu~ oldugu gozlendi (B).
travma ile acil servise ba§vurma arasmda ge<;en
sure, anti6dem tedavi, hematomun kahnhgl ve
olgunun n6rolojik durumu olarak slralanabilir.
Acil servise erken ba§vuran olgulann prognozlan
daha iyidir. Bununla birlikte, spontan rezolusyonda
beyin §i§mesinin hematomun kaybolmasma neden
oldugu teorisini savunanlar yogun anti6dem
tedavinin rezolUsyonu engelleyip tarn tersine
hematomu buyutebilecegini de ileri surmektedirler
(4). Buna kar§llIk, kar§l teoriyi savunanlar
anti6dem tedavinin gerekli oldugunu, aksi takdirde
§i§mi§ olan beynin hematomun BOS ile Ylkama
etkisini ve drenajml engelleyecegini
savunmaktadlrlar (12). Biz olgumuza anti6dem
tedavi uyguladlk ve rezolusyonun, hematomun BOS ile Ylkanmasl ve drene olmasl sonucu gen;ekle§tigine inanmaktaYlz.
Akut Subdural Hematom olgulannda hem atom
kahnhgmm 1 cm den az oldugu, GKS' nin 11-15
arasmda oldugu ve fokal n6rolojik defisitin
bulunmadlgl olgulann konservatif olarak tedavi
edilmeleri 6nerilmektedir (2, 8). Ancak Matsuyama
ve ark. lannm (12) sundugu olguda hematom
kahnhgmm 1.5 cm, bizim olgumuzda ise 1.4 cm
oldugu unutulmamahdlr. Bu sebepten dolaYl, takip
i<;in6ncelikli kriter klinik seyir olmah ve en ku<;uk
n6rolojik bozulma i§aretinde dahi BBT tetkiki
tekrarlamp hematomun buyumeye devam edip
224
etmedigi ortaya konmahdu. Olgumuz acil servise
ba§vurdugunda uykuya meyilli ve ajite idi. N6rolojik
tabloda ilerleme g6rulmedigi i<;in olgu klinik
bulgulan ile takip edildi ve onikinci saatte dramatik
klinik duzelme g6sterdi. ~ektirilen kontrol BBT
tetkiki hematomun tamamen kaybolmu§ oldugunu ortaya koydu.
Sonu<; olarak, travmatik akut subdural
hematomlann spontan rezolUsyonu mumkundtir.
Olgunun klinik tablosu ve hematomun kalmhgl
konservatif tedavi endikasyonunda ve prognozda rol
oynamaktadlr. Bu tip olgular klinik ve radyolojik
olarak dikkatle takip edilmelidir.
YaZl~ma adresi: ibrahim M. Ziyal
Susam Sokak Yuvam Apt. 20 / 4 Cihangir, iST ANBUL Tel: 05322329702
Fax: 0312311 1131
KAYNAKLAR
1. Aoki N: Acute subdural hematoma with rapid resolution. Acta Neurochir (Wien) 103(1-2): 76-78, 1990 2. Croce MA, Dent DL, Menke PG, Robertson JT: Acute
subdural hematomas. Non-surgical management of selected patients. J Trauma 36: 820-827, 1994
Turk N6ro~irurji Dergisi 11: 222 - 225, 2001 Dumal1: Semptomatik Akut Subdural Hematomul1 Erkel1 Spol1tal1 RezolusYOI1U
Spontaneous resolution of subdural hematomas. J Neurosurg Sci 35(3): 139-145,1991
4. Cohen JE, Eger K, Montero A, Israel Z: Rapid spontaneous resolution of acute subdural hematoma and HIV related cerebral atrophy: case report. Surg NeuroI50(3): 241-244, 1998
5. Fujioka S, Hamada J, Kaku M, Ushio Y: Rapid resolution of acute subdural hematoma. Report of two cases. Neurol Med Chir (Tokyo) 30:827-831, 1990 6. Joki T, Hashimoto T, Akachi K, Suzuki K, Nakamura
N: Rapid resolution of acute subdural hematoma. Report of two cases. No Shinkei Geka 20: 915-919, 1992 7. Kaufman HH: Rapid spontaneous resolution of an acute subdural hem atom a (Comment). Neurosurgery 19: 446-448, 1986
8. Klfl~ T, Atabey R, Toplamoglu H: Rapid resolution of acute subdural hematoma. Turkish Neurosurgery 7: 24-27, 1997
9. Kuroiwa.T, Tanabe H, Takatsuka H, Arai M, Sakai N, Nagasawa S, Ohta T: Rapid spontaneous resolution of acute extradural and subdural hematomas: case report. Neurosurg 78: 126-128, 1993
10. Makiyama Y, Katayama Y, Ueno Y, Koike Y, Tsubokawa T: Acute subdural hematomas spontaneously disappearing within 3 days following closed head injury. Report of two cases. Nihon Unv J Med 27: 123-127,1985
11. Makiyama Y, Katatama Y, Tsubokawa T: Rapid spontaneous diappearance of acute subdural hematoma. Neurosurgery 21: 42, 1987
12. Matsuyama T, Shimomura T, Okumura Y, Sakaki T: Rapid resolution of symptomatic acute subdural hematoma: case report. Surg Neurol 48(2): 193-196, 1997
13. Nagao T, Aoki N, Mizutani H, Kitamura K: Acute subdural hematoma with rapid resolution in infancy: case report. Neurosurgery 19(3): 465-467, 1986 14. Niikawa S, Sugimoto S, Hattori T, Ohkuma A, Kimura
T, Shinoda J, Funakoshi T: Rapid resolution of acute subdural hematoma. Report of four cases. N eurol Med Chir (Tokyo) 29: 820-824, 1989
15. Polman CH, Gijsberg
q,
Heimans H,Ponssen H, Valk J: Rapid spontaneous resolution of an acute subdural hematoma. Neurosurgery 19(3): 446-448, 1986 16. Sander HW, Haddad S, Masdeu JC: Spontaneousresolution of subdural hematoma: MRI findings. J Neuroimaging 8(2): 113-115, 1998
17. Singounas EG, Sfakianos I, Sourtzis I, Karvounis PC: Benign acute subdural hematomas. Acta Neurochir (Wien) 106: 140-144, 1990
18. Tsui EY, Fai Ma K, Cheung YK, Chan JH, Yuen MK: Rapid spontaneous resolution and redistribution of acute subdural hematoma in a patient with chronic alcoholism: a case report. Eur J RadioI36(1): 53-57, 2000
"Lucid interval" klasik olarak travmamn hemen sonraSl bilinf kaybl, takibinde bilincin aftlmasl daha sonra bilincin yeniden kapanmasldlr. Epidural hematomlann 113'iinde ve akut subdural hematomlann %50-70'inde izlemin bir doneminde goriiliir.
