A H M E D C E V D E T B EY (1861 - 193j5) _ B a s tı ta r ih im iz d e e sa s lı b ir m e v k ii b u lu n a n Ş iir ş a h s iy e t olu p ( i k d a m ) is m in d e k i m ü h im ve uzuri ö m ü rlü g a z e te y i k u rm u ş , p e k d e ğ e rli b a z ı n e ş r iy a t ile de ir f a n h a y a tım ız a h iz m e t e tm iş tir . A slen R u s y a M ü slU m an larm - d a n o lan tü t ü n tü c c a rı > H a c ı A h m ed E fe n d i is m in d e b ir 'z a tı n o ğ lu d u r. I s ta n b u ld a d o ğ m u ş, ilk ta h s il s ır a s ın d a h u su s i h o c a la rd a n a r a p ç a ve f r a n s ız c a ö ğ re n m i:' ve p e k g en ç y a ş ın d a m ü te r c im lik le (T e rc ü m a n ı H a k ik a t ) g a z e te s in e g ir m iş tir . G a z e te d e ç a lış ırk e n H u k u k M e k te bine de d e v a m e d e re k bu m e k te b i o itir d ik te n b ir m ü d d e t s o n r a T ö m b ek i R ejisin d e, O sm an lI B a n k a s ın d a m e m u rlu k etm iş , f a k a t k e n d in i ta - m a m iy le b a s ın r a y a t m a v e rm e k te g e c ik m iy e r e k (S a a d e t) , (S a b a h ) , (T a r ık ) g a z e te le rin d e Y a z ıiş le ri M ü d ü rlü ğ ü n d e b u lu n m u ş 1894 de de (İ k d a m ) g a z e te s in i te s is e d e re k bu g a z e te y i II . A b d ü lh a m id s a lta n a tın ın so n d e v re s in d ek i en m ü h im g a z e te v a z iy e tin e g e ti r m iş t ir . R e ji m in im k â n ı d e re c e s in d e k ıy m e tli k a le m le r in y a z ıla rın ı, bu m e y a n d a H ü se y in R a h m i’n in b ir k a ç r o m a n ın ı A h m ed R a s im ’in p e k ço k m a k a le s in i n e ş r e tm ış -
tir. J k d a m ’ın b a r iz b ir v a s f ı d a T ü rk lü ğ ü n ü O sm an - lılık ta n ü s tü n t u t u p k e n d in i ( T ü rk g a z e te s i) sö zü y le ta k d im edişi, lis a n ın d a d a o z a m a n için â z a m i d e re cede a ç ık b ir dil k u ş a n ış ıy d ı. A h m ed C e v d e t B eyin ( İ k d a m ) ı k u r d u k t a n s o n r a m e m le k e t h a r s ı için a y r ı c a p e k m ü h im b ir tâ b ilik f a a liy e ti g ö s te rd iğ in i, E v liy a Ç eleb î’n in ilk a lt ı cildini, Ş e m se d d in S a m i B e y in (K a m u s u T ü rk î) sin i ve E m r u lla h E fe n d in in te k cild o la r a k k a la n (M u h itü lm a a r if) ini n e ş r e ttiğ in i k a y d e tm e k b ir v a z ife d ir.
¡O
Ç
)o^<r7
r
*>
J s
(İ k d a m ) g a z e te s i (S a b a h ) la b ir lik te İsta n b u l'u n e h e m m iy e tli g a z e te le rin i te ş k il e tt ik l e r i s ır a d a 10 T e m m u z in k ılâ b ı v u k u a g elin ce, / S a b a h ) ın te e n n i ve ih tiy a tı h ilâ fın a (İ k d a m ) ın co şk u n b ir h a v a için d e s a n s ü r ü re d d e ö n a y a k olu p in k ılâ b ın m a h i y e tin i b ild ire n y a z ıla r n e ş r e tm e s i A h m e d C e v d e t B e yin te s iriy le o lm a m ış b u lu n s a bile, m u h a le fe tin i de d a v e t e tm iy e r e k g a z e te b u n d a n s o n r a ta m a m iy le li b e ra l b ir h ü v iy e t a lm ış , B a ş m u h a r r ir y a p tığ ı A li K em al B eyin te s iriy le de İ t t i h a t ve T e r a k k iy e m u h a lif biı ç e h re ta k ın m ış tı. Bu c ih e tle , 31 Mar< is y a nım ta k i p eden d e v red e, A h m ed C e v d e t B ey, A li K e m a l g ib i b ir m ü d d e t A v ru p a y a k a ç m a k z o ru n d a k a lıyor, h â d is e d e h iç b ir m e s u liy e ti o lm a d ığ ı te b e y y ü n ed ip g a z e te s i n e ş r iy a tı n a r a h a t ç a d e v a m e tt ik t e n s o n ra d a k e n d is i h a y a tın ın b ü y ü k b ir k ıs m ın ı tsv iç- red e g e ç irm e y i te r c ih e d e re k ( İ k d a m ) a d a re n k s iz b ir h ü v iy e t v e rm e y i iltiz a m e d iy o rd u . O k a d a r ki, y o llad ığ ı b a ş m a k a le le rd e v e en m ü h im siy a s i v a k a la r s ır a s ın d a îs v iç re d e p a t a t e s z i r a a t i g ib i k o n u la r ı ele a lışı is ti h z a la r d a v e t ed ip d u rm u ş , â d e ta m e sel h a lin e g ir m iş ti. A h m ed C e v d e t B ey b ir k a ç k e re el d e ğ iş tire n ve b ir g a z e te b a ş lığ ın d a h â lâ g ö rü n e n (İk d a m ) ı C u m h u riy e tin ilk z a m a n la r ın d a te r k e tm iş ve g a z e te c ilik le a lâ k a s ın ı fiilen k e s m iş ti. B u n u n la o e ra b e r, d e n e b ilir ki bu p e k i h t i y a t k â r a d a m ı yine g a z e te c ilik ö ld ü r m ü ş tü r: A n k a ra d a to p la n a n B asın K o n g re sin d e b u lu n d u ğ u s ı r a d a k e n d is in e y a p ılm ış o lan a lk ış la rd a n h e y e c a n a k a p ılıp b ir k a lb b u h ra n ı g e ç ird i, v e e r te s i g ü n de v e f a t e tti. C en azesi İ s t a n bul.! g e tir ile r e k E y ü b e g ö m ü lm ü ş tü r.
T a h a Toros Arşivi
