gram-pozitif-aerob-comaklar

Gram pozitif aerob çomaklar Actinomyces cinsi, Listeria cinsi, Rhodococcus cinsi, Bacillus cinsi, Corynebacterium cinsi, Erysipelothrix cinsi, Arcanobacterium cinsi, Dermatophilus cinsi, Mycobacterium cinsi**

ENSEFALİT

SEPTİSEMİ

ZOONOZ yetişkin ruminant

yeni doğan ruminant, tek mideliler

ABORT

PERİNATAL ölüm

tüm türler MASTİT

ETİYOLOJİ

Listeria monocytogenes

L. ivanovii koyun L. seeligeri fare L. innocua koyun

Gram pozitif, çomak

Hareketli

oda ısısında çok

üreme özelliği TRİPTİC SOY AGAR KANLI agar OXFORD medium PALCAM agar 37°C de 24 saat + 4 ile + 45°C’ de üreme

EPİZOOTİYOLOJİ

silaj (

* kIŞ sonu –ilkbahar başında SIK !!

aniden silaja geçiş

iklim koşulları

yem değişiklikleri yeşil yem eksikliği gebelik

Yatkınlık faktörleri

infeksiyon kaynakları ve saçılma yolları

infekte –asemptomatik taşıyıcı dışkı, idrarsüt burun akıntısı

abort yapan hayvan aborte fötus uterus akıntısı

bulaşma

SOLUNUM VENERAL

KONGENİTAL (transplasental, doğum kanalı)

KLİNİK BULGULAR

 yavaş hareket -sürünün gerisinde kalma  diş gıcırdatma  dudaklarda titreme  salivasyon artışı tortikollis ENSEFALİT RUMİNANT Ensefalit-abort-septisemi

İnkubasyon süresi 10 gün- 3 hafta

Özellikle 1-3 yaş arası hayvanlarda

Mortalitesi koyunlarda %70 ve üzeri; sığırlarda %50

• istem dışı DAİRESEL DÖNME • çiğneme hareketi

• boylu boyunca uzanma son dönem

(Circling disease-silage sickness)

ekstremitelerde paraliz

Koyun-keçilerde 2-3 gün içinde ölüm;

Sığırlarda daha sıklıkla kronik seyreder; 4-14 günde iyileşme görülebilir

 ABORT

PERİNATAL- NEONATAL ÖLÜM

(gebeliğin son 2 ayı)

 SEPTİSEMİ (özellikle yeni doğanlarda, erişkinlerde ender)

Akut seyreder, ateş, depresyon, iştahsızlık, ani ölüm

 OFTALMİT (koyun)

TEK MİDELİ (domuz, köpek, kedi, tavşan)

• septisemi ve ani ölüm

Meningeal damarlar kanamalı,

beyinde mikroabseler (tek tarafta daha yoğun)

Septisemi formunda; iç organlarda nekroz odakları Atılan fötüsta otoliz görülebilir

TANI

plasenta, fötus, uterus akıntıları septisemili canlı hayvanlarda; kan

ölü hayvanlarda; iç organlar

ensefalitli canlı hayvanlarda;serebrospinal sıvı ölü hayvanlarda; beyin (pons, medulla)

KORUMA

Genel önlemler

Silaj kaliteli !!

Düşük ph’ lı

İnsanlarda listerioz

Kongenital (transplasental, infekte doğum kanalı) (insandan insana) Solunum

DERİ (aborte fötus, septisemik hayvanların nekropsisi sırasında) SİNDİRİM

(çiğ et, balık, pastörize edilmemiş ya da pastörizasyondan sonra kontamine olmuş süt ürünleri, deniz ürünleri, sebze-meyve )

19 ACTINOMYCES CİNSİ Gram pozitif Sporsuz Çomak Fakültatif anaerob Actinomyces bovis Actinomyces viscosus Actinomyces suis

LUMPY JAW- YUMRU ÇENE sığır

çene kemiklerinde

irinli, granulomatoz abse

20

Actinomyces bovis

Gram pozitif, çomak, flament Fakültatif anaerob, 48-72 saat

EPİZOOTİYOLOJİ

endojen kökenli Orofarenks+ sindirim sistemi doğa (ot, yem)

21 diş çürüklerinden ya da pürüzlü gıdalar ile hasara uğraya mukozalardan çenenin derin dokularına geçer

KLİNİK BULGULAR

* kalınlaşma, yumuşama

* çok sayıda İRİNLİ ABSE içinde granüller

* suppurasyon sonucu DELİNME, KIRILMA * SÜNGER görüntüsü

 DİŞlerde gevşeme, düşme  KEMİKlerde (özellikle mandibula)

 _{beslenme bozukluğu, zayıflık}

22  Pulmoner infeksiyon (sığır ve domuz)

23

Köpeklerde;

Actinomyces viscosus

Deride ülseratif lenfanjit

Torasik, abdominal abseler, osteomyelit

Domuzlarda;

Actinomyces suis Mastit

TAYLARIN Rhodococcus equi

PNÖMONİSİ

1-6 aylık tay

purulan bronkopnömoni

ülseratif enterit

% 80’ e varan mortalite

Gram pozitif pleomorfik

Rhodococcus equi

Kanlı agar 37°C de 24-48 saat

AEROB

MİKROAEROB

ETİYOLOJİ

avirulan

15-17 kDa antijen (VapA) Plasmid (85 kb, 87 kb, 90 kb )

virulan

R.equi

taylarda doğal infeksiyon

TÜRKİYE

85 kb tip I plazmid (tay ve toprak izolatı) 87 kb tip I plazmid (toprak izolatı)

1-6 aylık taylar !

1-3 aylık tay

daha şiddetli !!!!!!

• immun sistem • maternal antikor • eş zamanlı hastalık

Sporadik

Endemik

• izolatların virulanslarındaki farklılık • bakım koşulları

• ısı • toz

• toprak pH’ sı

at çiftliklerinin çevresinde yaygın

toprak YÜZEYİNDE çok fazla 30 cm ya da daha fazla altında hemen hemen hiç yok

yaşamın ilk 3 ayı süresince infeksiyona çok duyarlı dışkıdaki R. equi miktarı en yüksek düzeyde

DIŞKI ile saçılma !!!!!!!!

infekte TAY

infeksiyon kaynağı

Bulaşma

SOLUNUM

SİNDİRİM

kontamine toz partikülleri

çevre ısısı çoğalmada önemli

Nisan-Ağustos Türkiye’ de

yağışlı dönemlerde bokslarda uzun süre kalma

1- PNÖMONİK form 2- İNTESTİNAL form

Bronkopnömoni **

solunum oranı

vücut ısısı hafif artış Erken dönemlerde

vücud kondüsyonu iyi, emme refleksi iyi hayvanlarda infeksiyon gizlice ilerlemeye devam eder;

şiddetli vakalarda ağırlık kaybı görülür ve çoğunlukla ölüm şekillenir

İlerlemiş vakalarda • İştahsızlık • solunum artışı (körükleme) • hızlı solunum • öksürük

• vücut ısısında artış (41.5°C)

• ateş

• iştahsızlık • ağırlık kaybı • diare

▪ artrit (tibiotarsal) ---- 1/3 ▪ sinovit

diğer klinik belirtiler

▪ uveit

▪ korneada opaklaşma ▪ nefrit

AKCİĞER

yaygın pyogranulomatoz abse

BAĞIRSAK

yaygın pyogranulomatoz ABSE

•KLİNİK • LABORATUVAR TANI * BAKTERİYOLOJİK * SEROLOJİK * MOLEKÜLER

TANI

KLİNİK TANI

erken dönemde zor !!!!!

• fibrinojen düzeyi • oskultasyon

• radyografi

YAŞ !

Pneumocystis carinii inf.

Streptococcus equi subsp. zooepidemicus inf.

LABORATUVAR TANI

Trakeal aspirat sıvısı Canlı tay

Kültür PCR

Ölü tay

ELISA

TEDAVİ

GENEL ÖNLEMLER ERKEN TANI

İMMUNİZASYON

GENEL ÖNLEMLER

- pnömonik tayların izolasyonu - havalandırma

- padok zeminlerinin alt üst edilmesi

- kumlu ya da toprak zeminin çayırla kaplanması - dışkının günlük toplanarak uzaklaştırılması

- taylı kısrakların aşım için kontamine çiftliğe gönderilmemesi - helmint kontrolü

ERKEN TANI

- düzenli klinik muayene

- 30 günlükten itibaren ELISA

- sero-pozitif tay trakeal aspirat kültürü antibiyogram

İMMUNİZASYON AKTİF RHODOVAC gebe kısrak PASİF tay Hiperimmun plazma doğuma 45 ve 15 gün kala 2 doz doğumdan hemen sonra

KORİNEBAKTERİ

İNFEKSİYONLARI

Corynebacterium spp.

deri... çevresel koşullara dayanıklı Gram pozitif

hücre içi bakterisi granülomlar oluşturur

Corynebacterium renale

İdrar kesesi ve böbrek infeksiyonları (sığır, köpek, domuz ...) Fırsatçı patojen!

anatomik anomaliler, gebelik, fiziksel hasar, üriner sistem tıkanması gibi hazırlayıcı faktörler

Corynebacterium pseudotuberculosis

küçük ruminantlarda kazeöz lenfadenit;

atlarda ülseratif lenfanjit, ventral apseler; sığırlarda apse, mastit

Kazeöz lenfadenit,

çıban, cırtlak, çatlak

pseudotüberküloz

KOYUN - KEÇİ

Yüzeysel LENF yumrularında irinli ABSE

• deri ve karkas değerinde düşme • ağırlık kaybı

• süt veriminde azalma • post değerinde azalma

ETİYOLOJİ

Üreme özelliği

Kanlı agar 37°C de 48 saat - hemolitik koloni

58

EPİZOOTİYOLOJİ

infeksiyon kaynağı infekte hayvan *

abse içeriği Bulaşma DERİ (yaralı)

kontamine gıda,su, altlık, saman ile temas

kırkım, kuyruk kesme, kastrasyon yaralarından

KLİNİK BULGULAR

• YÜZEYSEL lenf yumrularında ABSE

ağrısız yeşil, koyu kıvamda kokusuz eksudat • solunum güçlüğü • pneumoni • topallık ₆₀ ince tabakalı çene altı prescapular inguinal supramammal

61 http://en.engormix.com/News/View.aspx?id =14617 Eksternal abse oluşumu İnternal abse oluşumu

NEKROPSİ

lenf yumruları

iç organlar yeşil, irinle dolu ABSEler

TANI

KLİNİK lenf yumrularında şişme, irinin niteliği

NEKROPSİ yardımcı

LABORATUVAR TANI Kültür ELISA

KORUNMA

• hayvanların yaralanmamaları için ÖNLEM • yaralara SAĞALTIM

• kırkım makinalarının dezenfeksiyonu •Aşı (kombine ya da tekli)

ANTRAKS

(ŞARBON)

ÖLÜMden hemen önce ya da sonra doğal boşluklardan KAN PIHTILAŞMAMA

KOYU RENK alma

 DALAKta büyüme

ETİYOLOJİ

Bacillus anthracis

KAPSÜL (in vivo)

Bakterioskopi 2-8 basil kapsullü

VEGETATİF form

Kültür

flamentler halinde sporlu

nekropsi sırasında ORGAN

ölüm sonrası doğal deliklerden gelen KAN HAVA ile temas SPOR

(in vitro) SPOR (in vitro)

Üreme özellikleri Kanlı Agar 37°C de 24 saat AEROB R-tipi koloni !! http://doh.sd.gov/Lab/BT/Bacillus/colony.aspx

gamma- FAJI

PXO 1

PLAZMİD !

PXO 2

kapsul formasyonu

Protektif antijen (PA) Letal faktör (LF)

Ödem faktörü (EF)

TOKSİK KOMPLEKS • fagosit • kapillar permeabilite • pıhtılaşma mekanizması •rigor mortis • ÖDEM • Ölüm öncesi KANAMA • ŞOK

Dayanıklılık özelliği

Vegetatif form 56°C de 10-15 dak.

açılmamış kadavrada 3-6 gün

Spor formu 121°C de 15 dak. ölür % 3 formolde 3-4 gün

% 5 fenolde 2-40 gün canlı

oda ısısında 22 yıl

hayvan kadavrasında 9 ay canlı

ipek iplikte 71 yıl

Eyer blanketleri Tıraş fırçası









infeksiyon kaynakları

kontamine et-kemik unu

sporları içeren toprak, mera, su ahır malzemeleri

infekte ve ölü hayvanlar

rastgele yerlerde KESİM

doğal deliklerden gelen KAN

MERA

diğer hayvanlar YIRTICI KUŞ tarafından parçalanma

hasta hayvan ya da ölümden sonra karkastan Deri kan emici ve

sokucu sinek Sporlar VEGETATİF FORM O₂ ile temas Sindirim Deri Solunum Sindirim Solunum Deri Bulaşma

PATOGENEZ Spor Vegetatif Lenf kanalları Kan _Dalak vücuda giriş

Fagositik vezikülden kurtulup; sitoplazma içinde replike olurlar

ÖLÜM

Makrofajlar içerisinde

- Perakut

• ruminantlar

(sığır, koyun, keçi, antilop)

– Akut

• ruminant ve tek tırnaklı

– Subakut-Kronik

• domuz, köpek, kedi KLİNİK BULGULAR

PERAKUT form

 serebral hemoraji

 sendeleme, titreme, kasılma,  burun kanaması

 pulmoner ödem

 hiç belirti olmadan ANİ ÖLÜM ! (1-2 saat içinde)

AKUT form

Vücut ısısı ani yükselme Uyarana karşı aşırı tepki

Konvulsiyonlar BOYUN GÖĞÜS GENİTAL organlar LUMBAL bölge ÖDEM

 hematüri  sütte kan

 ölümden hemen önce ya da hemen sonra doğal deliklerden (ağız, burun, anüs, vajina) KAN

siyah renkli

pIHTILAŞMAZ

RİGOR MORTİS oluşmaz  _{3-4 gün içinde ölüm}

SUBAKUT – KRONİK form •ödem (baş-boyun-boğaz) • kusma, enterit • ateş • depresyon •ölüm solunum ve yeme güçlüğü Farinjiyal antraks, köpek

NEKROPSİ

* KAN koyu renkli pıhtılaşmamış

* dALAK büyüme

TANI KLİNİK TANI Perakut Akut Ödem Pastörelloz Yanıkara NEKROPSİ LABORATUVAR TANI

KORUMA-KONTROL

ot, bataklık, sinek (özellikle mera kaynaklı infeksiyonlarda) izolasyon ve aşı

* BİLDİRİMİ ZORUNLU

* KESİM ve ETLERİN TÜKETİMİ yasak * NEKROPSİ yasak

* KARANTİNA

Şarbon Hastalığına Karşı Korunma ve Mücadele Yönetmeliği

5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu’nun 4. maddesinde belirtilen ihbarı mecburi hayvan hastalıkları

AŞI

STERNE ENDEMİK bölgelerde _İLKBAHAR hastalık çıkan yerlerde

HEMEN sağlam hayvanlara

büyükbaş 1 ml SC

küçükbaş 0.5 ml SC

6-12 ay bağışıklık !

Veteriner Kontrol Merkez Araştırma Enst.

İNSANLARDA ŞARBON

DERİ şarbonu

Mortalite % 5-20 * kesim – derinin yüzülmesi

** tarımsal infekte dokular,

post,yapağı

* sinek

SİNDİRİM şarbonu

Mortalite % 25-60

AKCİĞER şarbonu kontamine kıl,deri,yün,post Mortalite % 99 5000-6000 spor ** endüstriyel sporların solunumu işlenme tabaklama

İnsanlarda aşılama

0, 2, 4. haftalarda

6, 12, 18. aylarda 6 doz

Her yıl rapel AVA