10. Sınıf Best Coğrafya Soru Bankası

Tam metin

(1)3. BASAMAK. BEST PRATİK Doğru. 1. 2. • Boşluk •• Doldurma •. Yanlış. Dalmaçya tipi kıyılar, gelgit genliğinin fazla olduğu kıyılarda, akarsu ağzının huniye benzer biçimde genişlemesiyle oluşan kıyılardır.. 1. Özellikle kolay aşınan kum taşı, tüf, kil gibi kayaçların bulunduğu bitki örtüsünden yoksun yamaçlarda, sel sularının oluşturduğu yarıntılara. denir.. 2. , yüzey sularının kireç taşlarındaki çatlaklara sızıp bu çatlakları eritip genişletmesiyle oluşan, çapları birkaç cm büyüklüğünde olan en küçük karstik aşınım şeklidir.. 3. Turizm açısından önemli değer oluşturan Kurşunlu, Düden ve Manavgat şelaleleri ili sınırları içinde yer almaktadır.. 4. Eriyen buzulların altından çıkan akarsular, moren yığınları içindeki ince malzemeleri taşıyıp yayarak, aşağı kesimlerde oluşturduğu geniş düzlüklere ovası denir.. Dağların yüksek kesimlerindeki çukur alanlara yerleşmiş buzullara sirk buzulu denir.. 3. Kapıdağ Yarımadası ile Sinop’un doğusundaki Boztepe Yarımadası tomboloya örnek olarak verilebilir.. 4. karsular, akımın az olduğu dönemlerde iri A materyalleri, akımın fazla olduğu dönemlerde ise daha küçük materyalleri biriktirirler.. • Kavram •• Eşleştirme • Aşağıda verilen yer şekilleri ile bu yer şekillerinin oluşum şekillerini eşleştiriniz.. YER ŞEKLİ. 2. OLUŞUM ŞEKLİ. Şahit kaya. 1. a. Birikinti konisi. 2. b. Buzul aşındırması. Uvala. 3. c. Rüzgâr aşındırması. Sirk çukuru. 4. d. Dalga biriktirmesi. Tombolo. 5. e. Karstik aşınma. Akarsu biriktirmesi. 10. SINIF COĞRAFYA.

(2) DIŞ KUVVETLER ve TÜRKİYE’DEKİ YER ŞEKİLLERİNİN OLUŞUM SÜRECİNE ETKİLERİ. BEST PRATİK. • Kısa Cevaplı •• Sorular •. 1 2 3 4 5. 6. Buzulların aşındırıp taşıdığı ve eridiği yerde biriktirdiği malzemelere ne denir?. Dağların kıyı çizgisine paralel uzandığı yerlerde oluşan kıyı tipinin adı nedir?. Dalga aşındırması sonucu oluşan kıyıdaki dikliklere ne denir?. Karstik birikim şekli olan travertenlerin, en güzel örneklerinin görüldüğü ilimiz hangisidir?. Ege kıyılarındaki Edremit ile Kuşadası arası, hangi kıyı tipine örnektir?. Akarsular tarafından derince yarılan yüksek düzlüklere ne ad verilir?. Rüzgârın biriktirmesiyle oluşan hilal şeklindeki kum yığınlarına ne denir?. Ürgüp - Avanos - Uçhisar arasýnda yer alan sahada, volkanik tüflerin aşındırılmasıyla oluşan yer şeklinin adı nedir?. 9. Akarsuların oluşturduğu en yaygın aşınım şeklinin adı nedir?. Kýzýlören, Timraþ, Çalýdeniz, Cennet ve Cehennem, Türkiye’de hangi karstik aşınım şekline verilen isimlerdir?. 10. SORU BANKASI. 7 8. 3.

(3) 3. BASAMAK. BEST DEĞERLENDİRME - 1. 16AEC332. 1.. Aşağıdakilerden hangisi, rüzgâr erozyonunun etkili olduğu bir yerin özelliği olamaz?. 4.. A) Kuraklığın etkin olması B) Günlük sıcaklık farkının fazla olması. . C) Toprağın gevşek malzemeden oluşması. . D) Kimyasal çözünmenin fazla olması E) Bitki örtüsünün fakir olması. Yukarıdaki haritada gösterilen bölgede, aşağıdaki kıyı tiplerinden hangisi görülür?. 2.. Aşağıdaki şekillerde, bir akarsuyun farklı yerlerde oluşturduğu vadi kesitleri verilmiştir.. B) Limanlı kıyılar. C) Fiyort tipi kıyılar . D) Ria tipi kıyılar. . . . A) Haliçli kıyılar . 5.. E) Skyer tipi kıyılar . Yüzey sularının kalker, jips ve kaya tuzuna etki ederek çözünmesine neden olması sonucu oluşan şekiller arasında aşağıdakilerden hangisi gösterilemez? A) Moren . Vadi kesitleri aynı akarsuya ait olmasına rağmen, farklı şekilde olmaları aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir? A) Akımlarıyla . B) Bitki örtüleriyle. C) Rejimleriyle . D) Kaya cinsleriyle. . E) Yatak eğimleriyle . 6.. B) Uvala D) Polye . C) Lapya E) Dolin . Selim, akarsularla ilgili etkinlik tablosunu aşağıdaki gibi işaretlemiştir. Akarsularýn oluþturduðu þekiller Aþýným. 3.. Bir akarsuyun yatağı boyunca şelâle ve dev kazanlarının yaygın olarak bulunduğu gözleniyorsa, bu akarsu hakkında kesin olarak söylenebilecek yargı aşağıdakilerden hangisidir? A) Akarsu menderesler yaparak akmaktadır. B) Akarsuyun akımı fazladır. C) Akarsu denge profiline ulaşmamıştır. D) Yatak eğimi azalmıştır. E) Akarsuyun yatağı ve çevresinde birikim şekilleri fazladır.. 4. 1. Delta. 2. Vadi. 3. Dað içi ovasý. 4. Plato. 5. Irmak adasý. Birikim. Buna göre Selim, numaralandırılan şekillerden hangilerinin oluşum şeklini yanlış işaretlemiştir? A) 1 ve 2 . B) 1 ve 3 D) 3 ve 4 . C) 2 ve 3 E) 3 ve 5 . 10. SINIF COĞRAFYA.

(4) DIŞ KUVVETLER 7.. BEST DEĞERLENDİRME - 1. Binlerce km² lik sahaları, geniş ve kalın bir örtü gibi kaplayan buzullara örtü buzulu adı verilir.. 10. Aşağıda, oluşumunda dalgaların etkili olduğu yer şekli gösterilmiştir.. Buna göre, aşağıdaki kıtaların hangisinde, örtü buzullarının kapladığı alan daha fazladır? A) Asya . B) Antarktika. C) Avrupa . D) Kuzey Amerika. . E) Güney Amerika . . . . Bu yer şekli ile ilgili olarak, aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Oluştuğu kıyıda belli bir gerileme olur. B) Oluşumunda rüzgârların dolaylı bir etkisi vardır.. 8. I. Polye. C) Dalgaların aşındırma etkisiyle oluşmuştur.. II. Uvala. D) Oluştuğu kıyılarda delta oluşumu kolaydır.. III. Lapya. E) Oluştuğu kıyılarda kıta sahanlığı dardır.. IV. Obruk Yukarıda verilen karstik şekillerden hangileri, tabanlarının alüvyonlarla kaplı olması nedeniyle tarım amaçlı olarak kullanılmaktadır? A) I ve II . B) I ve III D) II ve IV . C) II ve III 11. Aşağıdakilerden hangisi, buzul vadilerininin genel özelliklerinden biri değildir?. E) III ve IV . A) Enine profillerinin "U" biçiminde olması B) Boylarının genellikle kısa olması C) Bir göl ya da deniz kıyısında son bulmaları 9.. D) İnişli çıkışlı profil göstermeleri. Aşağıda, birikinti konisi gösterilmiştir.. E) Vadi kenarında birikim şekillerinin bulunması. 12. Akarsuların, yukarı (kaynak) kesimde V biçimli, orta ve aşağı kesimlerde ise tabanlı ve olgun vadi içinde aktığı gözlenir. Buna göre, birikinti konisinin oluşumunda; I. yamaç eğiminin azalması,. A) Yerin yapısının havzanın büyüklüğünde etkili olduğunu. II. akarsuyun taşıdığı yükün artması, III. derine aşındırmanın artması,. B) Yatak eğiminin akarsuyun rejiminde etkili olduğunu. IV. yer altı su seviyesinin değişmesi. C) Akarsu havzasının büyüklüğünün aşındırmada çok etkili olduğunu. faktörlerinden hangileri etkili olmuştur? A) I ve II . B) I ve III D) II ve IV . SORU BANKASI. C) II ve III E) III ve IV . Bu durum, akarsuyun hangi özelliğini gösterir?. D) Akarsu aşındırmasının deniz seviyesine kadar olduğunu E) Akarsu aşındırmasının geriye doğru olduğunu. 5.

(5) BASAMAK KONTROL TESTİ 41E9C4B4. A) Akarsu vadisi . B) Peri bacası. C) Tombolo . D) Mantar kaya. . 4.. . .

(6) . . Türkiye’de farklı bölgelerde dış kuvvetler tarafından oluşturulan yer şekilleriyle ilgili fotoğraf kataloğu hazırlayan bir araştırmacı, aşağıdaki yer şekillerinin hangisine ait fotoğraflar için her bölgeden örnek bulundurabilir?. . 1.. . . . . Yukarıdaki şemada soru işareti olan yere, aşağıdakilerden hangisinin yazılması gerekir?. E) Buzul vadisi . A) Akarsu . B) Dalga . C) Rüzgâr. D) Karstik sular . E) Buzul . 2. I. Peri bacası II. Kırgıbayır III. Traverten IV. Menderes. 5.. V. Delta Türkiye’de dış kuvvetler tarafından oluşturulan yukarıdaki yer şekillerinden hangileri, bulundukları yörenin turizmine önemli katkılar sağlamaktadır? A) Yalnız I . B) I ve III . B) Pamukkale Travertenleri C) Damlataş Mağarası D) Kapıdağ Yarımadası. E) III ve V . E) Nemrut Gölü. 6.. 3. . . . . . . . Yukarıda gösterilen yeryüzü şekilleri, aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? I . 14. A) Ihlara Vadisi. C) II ve IV. D) II ve V . II. Aşağıdaki yer şekillerinden hangisinin oluşumunda, rüzgârların dolaylı etkisinden söz edilebilir?. K. Karstik arazilerde, yer altı mağaralarının tavanlarının çökmesiyle oluşmuş doğal kuyulardır. L. Yağmur suları ve eriyen kar sularının kireç taşları arasındaki çatlaklara girerek, bu çatlakları eritmesi ve genişletmesiyle oluşan delikler ya da oluklardır. M. Yeryüzüne çıkan suların bünyesindeki kalsiyum karbonatın, çökelmesiyle oluşan basamaklardır. Yukarıda tanımları verilen K, L ve M yer şekilleri, aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? K . L. M. A) Şahit kaya. Taraça. A) Lapya. Obruk. Traverten. B) Tombolo. Menderes. B) Obruk. Lapya. Traverten. C) Mantar kaya. Dev kazanı. C) Traverten. Lapya. Obruk. D) Tombolo. Birikinti konisi. D) Traverten. Obruk. Lapya. E) Delta. Kırgıbayır. E) Lapya. Traverten. Obruk 10. SINIF COĞRAFYA.

(7) BASAMAK KONTROL TESTİ 7.. Aşağıdaki haritada, bir bölgenin kıyı kesiminin haritası verilmiştir.. 9.. Karadeniz kıyılarında koy, körfez ve limanın az olması, aşağıdakilerden hangisiyle ilgilidir? A) İklimin elverişsiz olmasıyla. . B) Kıta sahanlığının geniş olmasıyla C) Akıntıların şiddetli olmasıyla D) Gelgit olayının görülmesiyle . E) Dağların kıyıya göre uzanışıyla. Buna göre, söz konusu bölgeyle ilgili olarak; I. Kıyı ile iç kesimler arasındaki ulaşım kolaydır. II. Kıyılarında koy ve körfez oluşumları fazla değildir. III. Kıyı boyunca delta oluşumları yaygındır. IV. Sıradağlar kıyıya paralel olduğundan, boyuna kıyı tipi görülür. yargılarından hangilerine varılabilir? A) I ve II . B) I ve III D) II ve IV . 10. Denizlerin sığ olduğu alçak kıyılarda falez oluşumu çok azdır. Buna göre, aşağıdaki merkezlerden hangisinin kıyılarında, falezlerin oluşma ihtimali en azdır? A) İnebolu (Kastamonu). C) II ve III E) III ve IV . B) Şile (İstanbul) C) Çeşme (İzmir) D) Cide (Kastamonu) E) Hopa (Artvin). 8.. • Akarsuların, dağların yükseklerinden getirdikleri malzemeleri, dağların eteklerinde eğimin azaldığı yerlerde biriktirmesiyle birikinti konileri oluşur.. 11. Yüksek dağ sıralarını enine yarıp geçen akarsular boğaz vadiler oluştururlar. Bu tür vadilerin yamaçları oldukça diktir ve vadi dardır.. • Akarsu yatağında eğimin azaldığı yerlerde, yana aşındırmanın etkisiyle menderes adı verilen büklümler oluşur.. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi boğaz vadiyi gösterir?. • Akarsuların taşıdığı alüvyonları, gelgit genliğinin çok az olduğu sığ körfezlerde biriktirmesiyle delta ovaları oluşur. Bu bilgilere göre, aşağıdaki yargılardan hangisine varılabilir?. . . . . A) Akarsuyun aşındırma ve biriktirme faaliyeti eğime göre değişir. B) Akarsular yüksek ve eğimli yerlerde geniş tabanlı vadiler oluşturur. C) Akarsuyun kaynağı ile ağzı arasında yükselti farkı yoktur.. . D) Delta ovası oluşturan akarsuların boyları kısadır. E) Akarsuyun biriktirme yapabilmesi için akımının ve akış hızının artması gerekir. SORU BANKASI. 15.

(8) TEST NO. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10. 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25. 3. Basamak Kontrol Testi Optiği. 3. basamak cevap anahtarı Best Pratik. Doğru-Yanlış. 1. Y 2. D 3. D 4. Y. Boşluk Doldurma. 1. kırgıbayır 2. Lapya 3. Antalya 4. sander. Kavram Eşleştirme. 1. c 2. a . Kısa Cevaplı Sorular. 1. Moren (buzul taş) 2. Falez 3. Enine. . 4. Barkan 5. Vadi 6. Boyuna 7. Denizli. . 8. Plato 9. Peri bacası 10. Obruk. Best Değerlendirme - 1. 1-D. 2-E. 11-C. 12-E. Best Değerlendirme - 2. 1-B 11-B. 3-C. 4-B. 5-A. 6-C. 7-B. 8-A. 9-A. 10-D. 2-A. 3-E. 4-C. 5-D. 6-D. 7-C. 8-D. 9-E. 10-A. 3-E. 4-D. 5-A. 6-C. 7-A. 8-C. 9-C. 10-B. 3-D. 4-C. 5-D. 6-E. 7-D. 8-E. 9-A. 10-E. 4-C. 5-D. 6-E. 7-A. 8-E. 9-D. 10-A. 4-E. 5-D. 6-B. 7-D. 8-A. 9-E. 10-C. Best Değerlendirme - 3. 1-E. 2-B. 11-E. 12-D. Best Değerlendirme - 4. 1-B. 2-A. 11-B. 12-C. Best Değerlendirme - 5. 1-E. 2-D. 3-B. 11-E. 12-B. 13-C. 1-A. 2-B. 3-C. BKT. 11-B. 3. e 4. b 5. d.

(9) YERYÜZÜNDE VE TÜRKİYE’DE SULAR. BEST PRATİK. • Harita •• Yorumlama •. 3 1. 5. 2. 6. 13. 4. 11. 9. 12. 7 8. 10. Yukarıdaki haritada, bazı bölgeler numaralandırılarak gösterilmiştir. Haritadaki bölgelerle ilgili doğru olan bilgilere işaret koyunuz. 1. 3 nolu bölgedeki denizin tuzluluğunun az olmasında, akarsuların çokluğu ve buharlaşmanın azlığı etkilidir. 2. 1 nolu bölgedeki denizimizden, daha çok ulaşım ve ticaret alanında yararlanılmaktadır. 3. 2 nolu bölgede, Kızılırmak yer almaktadır ve döküldüğü yerde Bafra Deltası oluşmuştur. 4. 4 nolu bölgede yer alan Aras Nehri, Türkiye sınırları dışında Gürcistan’daki Batum’da denize dökülür. 5. 7 nolu bölge, göller bakımından zengin olup, göllerin oluşumunda karstik süreçler ve tektonik olaylar etkili olmuştur. 6. 5 nolu bölgedeki akarsuların akış hızı az olup, döküldükleri yerlerde delta ovaları oluşturmuştur. 7. 6 nolu bölge sıcak su kaynakları bakımından zengin olup, Türkiye’nin ilk jeotermal enerji santrali buraya kurulmuştur. 8. 10 nolu bölgede yer alan Çukurova Deltası’nın oluşumunda, Seyhan ve Ceyhan nehirlerinin taşıdığı alüvyonlar etkilidir. 9. 6 nolu bölgede yer alan Tuz Gölü’nün oluşumunda, volkan lavlarının çukur alanı doldurmasıyla oluşmuştur. 10. 11 nolu bölgedeki akarsuyun hidroelektrik enerji potansiyeli düşüktür. 11. 9 ve 12 nolu bölgelerde yer alan akarsular, kapalı havzaya sahip akarsulardır. 12. 5 nolu bölgedeki akarsuların beslenmesinde, kar erimeleri ve buzul sularının etkisi fazladır. 13. 7 nolu bölgedeki akarsuların beslenmesinde kaynak sularının ve göl gideğenlerinin etkisi fazladır. 14. 4 ve 13 nolu bölgelerdeki göllerin oluşumunda tektonik olayların etkisi daha fazladır. 15. 11 ve 12 nolu bölgelerdeki akarsuların beslenmesinde kar erimelerinin etkisi fazladır. Cevap: 1 2 3 5 6 7 8 11 13 15. SORU BANKASI. 3.

(10) YERYÜZÜNDE ve TÜRKİYE’DE TOPRAKLAR. BEST PRATİK - 1. • Doğru Cümle •• Yazma • Aşağıda yanlış olarak verilen cümlelerin düzeltilmiş hâlini altlarına yazınız. Terra - rossalar, dönenceler arasında yer alan Ekvatoral ve nemli tropikal bölgelerin kırmızı renkli topraklarıdır.. 1 . Akarsuların taşıdığı malzemelerin birikmesiyle moren toprakları oluşur.. 2 . Çernezyom (kara) topraklar, ülkemizde yaygın olarak Akdeniz Bölgesi’nde kalkerli arazide oluşmuştur.. 3 . Ülkemizde Konya Ovası ve Tuz Gölü havzalarının alçak kısımlarında hidromorfik topraklar görülür.. 4 . • Tanılayıcı Dallanmış •• Ağaç • Aşağıda birbiriyle bağlantılı, doğru/yanlış tipinde ifadeler içeren "Tanılayıcı Dallanmış Ağaç" tekniğinde bilgiler verilmiştir. İlk ifadeden başlayarak, her doğru ya da yanlış cevabınıza göre çıkışlardan sadece birisini işaretleyiniz..

(11) . . . SORU BANKASI.

(12) .

(13)

(14)

(15)

(16) . . . . . . . . . 3.

(17) YERYÜZÜNDE ve TÜRKİYE’DE DOĞAL BİTKİLER. BEST PRATİK. • Görsel •• Analizi • Aşağıda, bazı bölgelerin aylara göre ortalama sıcaklık ve yağış grafikleri verilmiştir. Bitki örtüsünü etkileyen faktörlerden iklimin etkisi göz önüne alındığında, grafiklerin alt kısımlarına bölgelerde görülen bitki örtülerini yazınız.. Çayır. Yağmur ormanları. Maki. Muson ormanları. 1. . . Savan. Bozkır (step). Orta kuşağın karışık ormanları. 2. . . Kaktüs. Tundra. . 3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

(18) . .

(19) . .

(20) . .

(21) . .

(22) . .

(23) . .

(24) . .

(25) . .

(26) . .

(27) . .

(28) . . . . 4. . . . . 5. .

(29) . . . . 6. .

(30) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

(31) . .

(32) . . .

(33) . .

(34) . . . .

(35) . .

(36) . . . . . 7. .

(37) . .

(38) . . . . . . . . . . . . . SORU BANKASI. . . . . 8. . . . . . . . 9. .

(39) . . . . . . . . . . . . . . .

(40) . .

(41) . . .

(42) . .

(43) . . .

(44) . .

(45) . .

(46) . . . . . . .

(47) . 3.

(48) YAZILI SORULARI - 2. SORU - 1 Aşağıda verilen ifadeleri doğru (D) veya yanlış (Y) olarak işaretleyiniz.. 1. Kaynağını Dünya’nın derinliklerinden alan kuvvetlere iç kuvvetler denir.. 2. Akarsu aşındırmasının son evresinde, yatak eğiminin en son aldığı şekil denge profilidir.. 3. Karstik arazilerde oluşan yer şekillerinin en büyüğü lapyalardır.. 4. Barkan, rüzgârın kayaçları aşındırması sonucu oluşmuş oyuklardır.. SORU - 2 Aşağıda verilen ifadelerdeki boşlukları uygun kavramlarla doldurunuz.. 1. Deniz ilerlemesi (transgresyon) ve deniz gerilemesi (regresyon) olayları, hareketler sonucu oluşur.. 2. Manto (astenosfer) katında bulunan magmanın, yer kabuğuna sokulması ya da yeryüzüne çıkması olayına denir.. 3. Akarsuyun, yatağını derine ve enine doğru aşındırması sonucu oluşmuş, sürekli iniş gösteren uzun çukurlara denir.. 4. Türkiye’de platolar yönüyle en zengin bölge, ’dur.. SORU BANKASI. 5.

(49) yazılı soruları - 2. SORU - 5 Aşağıdaki tabloda verilen yer şekillerinin hangi kuvvetlerin etkisiyle oluştuğunu işaretleyerek belirtiniz. Yer şekli. İç Kuvvetler. Akarsular. Rüzgârlar. Buzullar. Dalgalar. Peri bacası Tafoni Sıradağlar Hörgüç kaya Delta Tombolo Şahit kaya Jeosenklinal Sirk çukuru. SORU - 6 Aşağıda verilen görsellerin, kıyı set gölü, volkanik göl, gayzer ve baraj göllerinden hangilerine ait olduğunu altlarına yazınız.. a.. b.. c.. d.. SORU BANKASI. 7.

(50)