76 8. ULUSAL BİTKİ BESLEME ve GÜBRE KONGRESİ
Artan azot ve çinko uygulamalarının kinoa bitkisinin büyeme
dönemleri üzerine etkisi
Ebru DUYMUŞ1*, Şahin CENKSEVEN1, Oğuzhan AYDIN1, İnci tOLAY2,
Ayfer ALKAN tORUN1
1Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü, Adana 2Akdeniz Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü, Antalya
eertargin@cu.edu.tr
ÖZEt
Kinoa, protein içeriğinin ve kalitesinin tahıllara göre yüksek olduğu ve protein sen-tezindeki görevleri nedeniyle azot (N) ve çinko (Zn)’nun kinoa bitkisinin beslenmesin-deki etkisinin araştırılması önemlidir. Dünyada ve Türkiye’de insanlarda çok yaygın noksanlığı görülen Zn’nun taneye taşınmasında bitkinin N’la beslenmesinin önemli olduğu, ayrıca N beslenmesinin optimizasyonuyla birlikte bitkilerin yeşil aksamda ve tanede önemli düzeyde Zn biriktirebildiği bildirilmiştir. Bu amaçla, sera koşullarında farklı dozlarda N (100, 250, 500, 750, 1000 mg kg-1) ve farklı Zn uygulama metodlarının [(Çinkosuz(Zn0), Topraktan 5 mg kg-1 Zn(Zn
T), Yapraktan %0.2 Zn(ZnY), Topraktan 5 mg kg-1+ Yapraktan %0.2 Zn (Zn
TY)] sapa kalkma, çiçeklenme başlangıcı, çiçeklenme ve tohum oluşum dönemlerinde kinoanın yeşil aksam kuru madde verimi, yeşil aksam N ve Zn konsantrasyonu ile tohum verimi, bindane ağırlığı, tohumun N ve Zn konsantras-yonlarına etkisi belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, N dozu artışına paralel olarak tüm gelişim dönemlerinde yeşil aksam kuru madde veriminin ve sapa kalkma dönemi hariç yeşil aksam N konsantrasyonunun arttığı saptanmıştır. Bu artışlar en yüksek dane oluşumu öncesi dönemde olup, kontrol uygulamasına göre en yüksek N konsantrasyon artışı 500 mg kg-1 N uygulamasında (%195) ve en yüksek kuru madde verim artışı ise 250 mg kg-1 N uygulamasında (%310) bulunmuştur. Farklı Zn uygulama metodları-nın ise yeşil aksam N konsantrasyonu üzerine etkisinin sadece çiçekleme döneminde önemli olduğu saptanmıştır. Ayrıca artan dozda uygulanan N ve farklı Zn uygulama metodları bitkinin Zn konsantrasyonunu arttırmış olup en yüksek artış çiçeklenme döne-minde (500 mg kg-1 N – Zn
TY) elde edilmiştir. Artan N dozlarının artışına paralel olarak tohumun N konsantrasyonu, kuru madde verimi ve bindane ağırlığı artmıştır. Farklı Zn uygulama metodlarıyla ise tohumun belirlenen tüm parametrelerinde artışlar meydana gelmiş, tüm Zn uygulamaları arasında en yüksek verim sırasıyla Zn0 <ZnT <ZnY <ZnTY olduğu görülmüştür (P<0.01). Yapılan korelasyon analizinde tohum verimi, bindane ve N konsantrasyonu arasında istatistiksel olarak önemli pozitif ilişki bulunmuştur. Bu ça-lışmada genel olarak, kinoanın tüm gelişim dönemlerinde artan dozda N ve farklı Zn uygulama metodlarının bitki verimini ve Zn konsantrasyonlarını arttırdığı, en uygun Zn uygulama metodununsa ZnTY uygulaması olduğu belirlenmiştir.
