View of Fethiye Bölgesindeki Alabalık Kuluçkahanelerinin Teknik Özellikleri

GİRİŞ

Türkiye’de 1970 yılında, yıllık 10 ton olan alabalık üretimi, 1980 yılına gelindiğinde 19 kat artarak, 190 ton’a ulaşmıştır. 1990 yılına gelindiğinde 3.212 ton’a 2000 yılında 42.572 ton’a, ulaşmıştır. Türkiye’de 2001 yılında yaşanan ekonomik krizin etkisiyle, alabalık üretimi önemli oranda düşüş göstererek, 2000 yılındaki üretim rakamlarını ancak 2004 yılında yakalayabilmiştir. Takip eden yıllarda balık üretimine yapılan desteklemelerle üretim 2008 yılında 65.928 ton’a ulaşmıştır [1,2].

Yukarıda bahsedilen alabalık üretim rakamlarına ulaşılması için gerekli yavru materyali, çiftliklerin kendi

kuluçkahanelerinden karşılandığı gibi, yavru ve gözlü yumurta üretimine özelleşmiş işletmeler ile yurt dışından gözlü yumurta alımıyla da karşılanabilmektedir. Mevcut durum geriye doğru irdelendiğinde, Fethiye bölgesindeki ilk işletmelerin kurulumunun 1985 yılında gerçekleştiği görülmektedir. İlerleyen yıllarda bölgede hem yavru balık ve gözlü yumurta üretimi hem de yemeklik alabalık üretiminde büyük artışlar olmuştur. Bu artışta, bölgenin kaliteli ve bol su kaynaklarına sahip olmasına ilaveten, uzun yıllardan beri yavru ve gözlü yumurta üretimi yaparak tüm Türkiye’ye dağıtım yapan bir kuluçkahanenin olması önemli rol oynamıştır.

Fethiye bölgesindeki kuluçkahanelerin, alabalık

Fethiye Bölgesindeki Alabalık Kuluçkahanelerinin Teknik Özellikleri

Akdeniz Su Ürünleri Araştırma Üretim ve Eğitim Enstitüsü Müdürlüğü, Antalya

*_{Sorumlu Yazar Geliş Tarihi : 21.09.2010}

e-posta: mahirkan@yahoo.com Kabul Tarihi : 30.09.2010

Özet

Fethiye bölgesinde 1980’li yıllarda başlayan alabalık yavru üretimi, geçen zamanda önemli gelişmeler göstermiş ve Türkiye’nin en önemli üretim bölgesi haline gelmiştir. Bölgede önemli miktarda yavru ve gözlü yumurta üretimi yapılmaktadır. Bu nedenle, yavru üretimi ile ilgili teknik bilgiler ile, kapasite kullanım durumunun bilinmesi önem arz etmektedir. Bu çalışmada, Ekim 2009 ve Şubat 2010 arasında, Fethiye bölgesindeki kuluçkahanelere gidilerek, anket yoluyla toplanan verilerden kuluçkahanelerin teknik özellikleri ve kapasite kullanımı ile ilgili verilerin ortaya konulması amaçlanmıştır. Yapılan inceleme ve değerlendirmelerde, Kuluçkahanelerin daha çok, Ören bölgesinde bulunan, Çaygözü mevkiinde yoğunlaşmış olduğu, büyük kapasite de üretim yapan 2 tesisin Söğütlüdere bölgesinde bulunduğu görülmüştür. Bölgede üretim bilincinin artması, sektörün farklı zamanlarda sürekli yavru ve gözlü yumurta taleplerinin karşılanması ve araştırma kuruluşlarının bölgeye odaklanmasıyla, bazı çiftliklerde fotoperiyot ve cinsiyet dönüşümü ile ilgili çalışmalarda önemli mesafeler alındığı gözlenmiştir. Özellikle fotoperiyot sistemi, bazı işletmelerde oturmuş durumdadır. 2009 yılında onaylı yavru üretim kapasitesi 202.879.180 adet yavru, 137.000.000 adet gözlü yumurtadır. Aynı yıl içinde gerçekleşen üretim ise 79.400.000 adet yavru, 80.000.000 adet gözlü yumurtadır. 2009-2010 üretim yılı içinde yapılan gözlemlere göre, yavru ve gözlü yumurta üretiminin artacağı tahmin edilmektedir. Mevcut duruma göre, bölgenin alabalık üretimindeki lider konumunun artarak devam edeceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler: Fethiye, Alabalık, Kuluçkahane, Yavru

Technical Aspects of Rainbow Trout Hatcheries in Fethiye

Rainbow trout production beginning in 1980s in Fethiye region has improved and become one of the important production sites in Turkey. In the region a great amount of trout juvenile and eyed egg is produced. Thus it is important to determine technical aspects and capacity use regarding the juvenile production. In this study, it was aimed to determine technical aspects and capacity use of trout hatcheries in Fethiye region using data collected with questionnaire during October and February 2010. The investigation indicated that the hatcheries were more gathered in Çaygözü Site, Ören even though two big capacity hatcheries are in Söğütlüdere. Considerable improvements in the hatchery applications such as photoperiod and sex reversion have been made probably as a result of increase of knowledge, the need continuous juvenile and eyed eggs of the sector and contribution of research bodies. Particularly photoperiod application is well practised in some hatcheries. The registered production capacities in 2009 for juvenile and eyed eggs were 202.879.180 and 137.000.000 respectively. However the production realized in that year was 79.400.000 juvenile and 80.000.000 eyed eggs. Based on the observations, the juvenile and eyed egg production is estimated to increase in 2009-2010. The present situation indicates that the leadership of the region will continue in trout production.

yavru üretiminde önemli bir yer tutmasına rağmen, Muğla bölgesindeki kültür balıkçılığı sorunları adlı çalışması dışında işletmelerin mevcut durumu hakkında yeterli bilgi yoktur [3]. Bu çalışmada, Önemli bir üretim büyüklüğüne ulaşan Fethiye bölgesindeki kuluçkahanelerin, teknik özellikleri ve kapasite kullanımı ile ilgili verilerin ortaya konulması amaçlanmıştır.

MATERYAL METOT

Çalışmaya başlanılmadan önce, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, Tarımsal Üretim genel Müdürlüğü, Su Ürünleri Dairesi Başkanlığı ve Muğla Tarım il Müdürlüğünden Fethiye bölgesi alabalık üretimiyle ilgili ön bilgiler alınmıştır. Alınan bilgilerin yerinde değerlendirilmesi ve tespiti için, Ekim 2009 ve Şubat 2010 arasında, çok düşük kapasiteli işletmeler dışında, kuluçkahanesi olan ve aktif olarak üretim yapan alabalık üretim çiftliklerine gidilerek, yetkili kişi ya da mühendisleri ile şahsen görüşülmüştür. Görüşmeler sırasında, kapasite kullanımı, anaç, kuluçkahane ve yavru yönetimi ile çiftliklerde

çalışanlarla ilgili anket sorularına cevap alınmıştır. Farklı kapasitede üretim yapan işletmelerin çokluğu nedeniyle, işletmelerin değerlendirilmesinde bir sınıflandırma yapılmıştır. Buna göre, iki milyon adet/yıldan az üretim yapanlar küçük, iki milyon ile on milyon arasında üretim yapanlar orta, on milyondan fazla üretim yapanlar ise büyük işletme olarak sınıflandırılmış ve aktif olarak üretim yapan dokuz işletmenin anket formları değerlendirilerek, Fethiye bölgesindeki alabalık kuluçkahanelerinin teknik özellikleri belirlenmeye çalışılmıştır.

BULGULAR VE TARTIŞMA

Kuluçkahanelerin yerleşimi

Fethiye bölgesinde resmi kayıtlara göre toplam 71 adet alabalık üretim tesisi mevcuttur [4,5]. Bu tesislerden 23 adedi hem yavru hem de yemeklik alabalık üretimi yapmaktadır. Alabalık kuluçkahaneleri, yoğun olarak, Ören köyü ve köyün hemen üst kısmındaki Çay Gözü mevkisinde, Söğütlüder, Yaka ve Yanıklar bölgelerinde bulunmaktadır. (Şekil 1).

Üretim miktarları incelendiğinde, en yoğun üretimin Söğütlüder’de bulunan iki adet kuluçkahane tarafından gerçekleştirildiği görülmektedir. Ören mevkiinde ise sayısal olarak daha fazla işletme bulunmasına rağmen, üretim rakamları, Söğütlüder bölgesine göre düşük kalmaktadır. Diğer orta ve düşük kapasiteli bazı işletmeler de Yanıklar, Arpacık ve Yaka bölgelerinde bulunmaktadır.

Kuluçkahane Kapasitesi ve Kapasite Kullanımı

Bölgede sadece kendi ihtiyacını karşılamak için yavru üretimini yapan çiftlikler olduğu gibi sadece gözlü yumurta ve yavru satışı yapanlar ile bunun yanında pazarlık balık üretimi yapan çiftlikler de mevcuttur. Toplam 23 kayıtlı kuluçkahanenin kapasitelerine göre küçük 10, orta 8 ve büyük 5 adet şeklinde dağılım gösterdiği gözlenmiştir. Bu işletmelerin sınıflarına göre, kapasiteleri Tablo 1 de verilmiştir. Bölgedeki işletmelerin toplam üretim kapasitesi 202.879.180 yavru ve 137.000.000 adet/yıl gözlü yumurtadır [4]. Fakat işletmelerin, çeşitli nedenlerle anaç tutmayı ve üretim yapmayı bırakarak, bölgedeki işletmelerden gözlü yumurta ve yavru alarak belirli ağırlığa gelinceye kadar büyütüp tekrar satış yaptıkları tespit edilmiştir. Çok küçük işletmeler ve bilgi alınamayanlar değerlendirmeye alınmadan, aktif üretim yapan onaylı işletmelerin yavru üretim kapasiteleri, 168.534.000 adet/yıl, gözlü yumurta üretim kapasiteleri ise 137.000.000 adet/yıldır.

Her ne kadar söz konusu işletmelerin toplam kapasiteleri Tablo 1’de verilen rakamlar olsa da, bazı işletmeler henüz kapasitelerinin gereği olan yapılaşmayı

tamamlayamadıklarından ve büyük kapasiteli bir işletmenin henüz üretime başlamamasından dolayı, 2009 yılında yavru ve gözlü yumurta üretimi sırasıyla 79.400.000 ve 80.000.000 adet olarak gerçekleşmiştir. Söz konusu işletmelerden birisinde tam kapasitede üretim yapılmasına rağmen, birisinin yakın zamanlarda kapasite artış onayı alması ve bir diğerinin onaylı kapasitesinin çok altında üretim yapması, ortalama kapasite kullanımını oldukça düşürmektedir. Buna göre (durum 1) Fethiye bölgesinde toplam kapasite kullanımı, gözlü yumurta üretiminde % 58.39, yavru üretiminde % 47.11 olarak gerçekleşmiştir (Tablo 2). Kapasitesinin çok altında üretim yapan işletmenin kapasitesi, sadece ürettiği kadar kabul edilip yeniden hesaplama yapıldığında (durum 2), yavru üretiminde kapasite kullanımı % 65.33’e, gözlü yumurta üretiminde ise % 88,89’ye çıkmaktadır (Tablo 2). Karadeniz bölgesindeki alabalık besisi yapan işletmelerde kapasite kullanım oranları küçük, orta ve büyük kapasiteli alabalık işletmelerinde sırasıyla, % 113.4, %129.9 ve %102.5 olarak bulunmuştur. Bölge genelinde projede belirtilen ortalama kapasite kullanım oranı ise % 114.5 oranında saptanmıştır [6]. Türkiye genelinde alabalık yetiştiriciliği yapan işletmelerde de kapasite kullanımı ortalama % 94.0±17.0 olarak bildirilmiştir [7].

Veri alınabilen işletmelerde kapasite kullanımı sınıflandırmaya göre yapıldığında, küçük kapasiteli işletmelerde kapasite kullanımının % 180.65 gibi çok yüksek rakamlara ulaştığı görülmektedir. Orta kapasiteli işletmelerde bu oran % 54.06 büyük kapasiteli işletmelerde ise % 45.07 olarak tespit edilmiştir (Tablo 3).

Tablo 1. Fethiye bölgesinde üretim yapan işletmelerin sınıflarına göre sayıları ve üretim

kapasiteleri (Adet)

Sınıf Sayısı Yavru Üretim _Kapasitesi Gözlü Yumurta Üretim _Kapasitesi

Küçük 10 4.485.000 0

Orta 8 31.994.180 0

Büyük 5 166.400.000 137.000.000

Tablo 2. Fethiye bölgesinde aktif olarak üretim yapan işletmelerin kapasiteleri ve kapasite kullanım oranları.

Durum 1 Durum 2

Onaylı

Kapasite(Adet) Gerçekleşen Üretim

Kapasite Kullanımı

(%)

Onaylı

Kapasite(Adet) Gerçekleşen Üretim

Kapasite Kullanımı (%) Gözlü Yumurta 137.000.000 80.000.000 58.39 90.000.000 80.000.000 88.89 Yavru 168.534.000 79.400.000 47.11 121.534.000 79.400.000 65.33

Sadece Fethiye bölgesinde faaliyet gösteren alabalık çiftliklerinin onaylı kapasiteleri dikkate alındığında 9.459 ton üretimi gerçekleştirmek için ölüm payı hariç 35.400.225 adet yavru gereksinimi vardır [5]. Bazı işletmelerin kapasitelerinin üzerinde üretim yapabileceği düşünüldüğünde bu rakamın daha da artması ihtimal dahilindedir. Bu durumda bölgede üretilen gözlü yumurta ve yavru toplamının % 22.20’sinin yine bölge içinde kullanıldığı kalan kısmının ise ülke geneline pazarlandığı söylenebilir.

Büyük kapasiteli işletmelerin tamamında mühendis çalışmakta, orta kapasiteli işletmelerin ikisinde danışman olarak mühendis çalışmaktayken küçük kapasiteli işletmelerin birisinde mühendis çalışmaktadır (Tablo 3). Büyük kapasiteli işletmelerde ve orta kapasiteli işletmelerin birisinde çalışan teknik elemanlar ve işçiler sadece yavru üretiminde görev alırken, diğer işletmelerde elemanlar çiftlikteki büyütme bölümünde de faaliyet göstermektedir. Çalışan sayıları ve üretilen rakamlar dikkate alındığında, küçük ve orta işletmelerde iş gücünün çiftlikte yavru üretiminden başka işlere de yönlendirildiği açıkça görülmektedir. Büyük işletmelerde kişi başına üretim neredeyse küçük ve orta işletmelerin 8 katıdır. Bu rakamın yüksek çıkmasının bir nedeni gözlü yumurta üretiminin sayıya dahil edilmesidir. Gözlü yumurta dahil edilmediğinde büyük işletmelerde kişi başı üretim neredeyse yarıdan fazla azalmaktadır (Tablo 4).

Anaç Varlığı

Aktif olarak üretim yapan işletmelerde bulunan anaç varlığı incelendiğinde, işletmelerin çoğunda, anaç adayları ayrı olarak bakılıp büyütülürken, bazılarında pazara gidecek balıklar içinden yapılan seçimlerle anaç adayı sürüsü oluşturmaktadırlar. Anaç olarak kullanılmasına karar verilen balıklar ve anaç balıklar, 9-12 mm boyutundaki ticari anaç yemleriyle beslenmekte, bazı işletmelerde üreme döneminden önce, pigment ilaveli anaç yemleri kullanılmaktadır. Üretimde anaç balık kullanılmasının yanında, işletmelerin ikisinde yemeklik olarak pazarlanması planlanan ve ağırlığı 1 kg üstü olan balıklar, doğal üreme dönemlerinde üretimde kullanılarak, yumurtaları ve spermleri alındıktan sonra pazara sunulmaktadır. Anaç balıklar bir işletme hariç 3 yıl üretimde kullanılırken, işletmelerden biri 4 yıl kullanmaktadır.

Anaç balıklar, anaç havuzlarında stoklanmakta, fakat bazı işletmeler, pazara sunulmak için büyüttükleri balıkları, havuz su çıkışlarının toplandığı tahliye kanallarını içinde stoklamaktadır. Anaç stokunun büyük çoğunluğu 2-5 yaş aralığındadır. Toplam 79.080 adet olan anaç stoğunun % 22.26 sı erkeklerden oluşurken, sürünün % 17.17’si 1 kg, % 25.35’i 2-3 kg, % 28.89’u 3-5 kg aralığında, kalan çok az kısım ise 1 kg altı ve 5 kg üstü dişi balıklardan oluşmaktadır (Tablo 5). Üretim devamlılığının sağlanması için toplam 45.550 adet dişi,

Tablo 3. Büyüklüklerine Göre İşletmelerim Kapasite Kullanımları

Onaylı Kapasite Gerçekleşen Kapasite Kullanımı

Küçük 1.550.000 2.800.000 180,65

Orta 14.984.000 8.100.000 54,06

Büyük 152.000.000 68.500.000 45,07

Tablo 4. Kapasitelerine göre işletmelerde çalışan sayısı ve kişi başı üretim rakamları

Üretim Sayısı Teknik eleman İşçi Kişi başı Üretim

Küçük 2.800.000 1 8 311.111 Orta 8.100.000 6 18 337.500 Büyük( gözlü yumurta dahil) 148.500.000 6 55 2.434.426 Büyük(gözlü yumurta hariç) 68.500.000 6 55 1.122.951

Tablo 5. Fethiye bölgesindeki anaç stoğuna ait veriler

Dişi

Erkek -1 kg. 1-2 kg. 2-3 kg. 3-5 kg. +5 kg. Toplam

Balık

Sayısı 17.600 1.000 13.580 20.050 22.850 4.000 79.080

8400 adet erkek anaç adayı balıklardan oluşan aday stoğu bulunmaktadır. Ortalama ağırlıkları baz alınarak yapılan hesaplamalara göre m3 _{deki hem anaç sayısı hem}

de anaç ağırlığı, [8,9,10] tarafından bildirilenden yüksek bulunmuştur.

Kuluçkahane Yönetimi

İşletmeler, üreme döneminde düzenli aralıklarla dişi balıkları kontrol ederek sağım olgunluğuna gelen balıkları sağmaktadır. Sağım sırasında işletmelerin büyük çoğunluğu bayıltıcı kullanmaktadır. Yoğun üretim yapan işletmelerde, üretimin pik yaptığı dönemde haftada en az 2 sağım yapılırken küçük işletmeler haftada 1 sağım yapmaktadırlar. Sağılan yumurtaların döllendirilmesinde, kendi hazırladıkları % 0.75 oranındaki tuzlu su eriyiği kullanımı işletmelerin birisi hariç diğerlerinde rutin olarak uygulanmaktadır. Sağım ve döllendirme işlemlerinde standart uygulamalar hakimdir [8,9,10]. Ancak sağım sonrasında kuluçka tepsilerine yerleştirilmeden önce yumurta dezenfeksiyonu yapılmamaktadır.

Kuluçka süresince mantar enfeksiyonlarına karşı bir adet orta ölçekli ve bir adet küçük ölçekli işletme hariç, tüm işletmelerde günde 1-2 defa, kendi deneyimlerine göre formaldehit uygulamaları yapılmaktadır. Büyük kapasiteli işletmelerde gözlenme aşamasından sonra, makine ile yumurta temizliği yapılırken, diğer işletmeler el ile yapmakta ve ya yapmamaktadırlar. Yumurta açılımları Söğütlüdere bölgesinde su sıcaklığının düşük olması nedeniyle 40. günde gerçekleşirken diğer bölgelerde 21-26. günlerde açılım gerçekleşmektedir. Besin kesesi absorbsiyonu Söğütlüder bölgesinde 60 günü bulmakta, ören bölgesinde ise 40 gün civarında gerçekleşmektedir.

İşletmelerde çok farklı modelde kuluçka dolapları mevcuttur. Eski olanlarında metal dolaplar ve metal tepsiler kullanılmaktadır. Bazı işletmeler modernizasyona giderek plastik ve fiberden modern sistemlere geçiş yapmış, bazıları da gerekli çalışmalara başlamıştır. Orta ölçekli işletmelerden bir adedi hala yalaklarda kuluçkalandırma yapmaktadır. Bölgedeki kuluçkahane kapasiteleri oldukça yüksek olup, bir defada inkübe edilebilecek yumurta miktarı 68.750.000 adettir. Bu sistemlerin yılda 2-3 kez kullanılabileceği ve bazı üreticilerin daha modern sistemlere geçeceği düşünüldüğünde yıllık toplam kapasiteye ulaşılması için mevcut kapasitenin yeterli olacağı düşünülmektedir (Tablo 6).

Gözlü yumurta üretimi büyük işletmeler tarafından onaylı olarak yapılmasına rağmen, orta ölçekli işletmelerden bazıları da ilgi duymaya başlamış, bir tanesi 2.000.000 adet üretim yapmıştır. Gözlü yumurta satışı yapan işletmeler, yumurta açılımından 2-3 gün önce özel ambalajlarla paketledikleri yumurtaları alıcıya ulaştırmaktadır.

Yavru yönetimi

Büyük kapasiteli işletmelerin tamamında, keseli dönemde, polyesterden yapılmış 2 katlı yavru kaldırma havuzları başarılı bir şekilde kullanılmaktadır. İşletmelerin birisinde yerden kazanmak amacıyla 3 katlı sistem uygulaması tercih edilmiştir. 3*1*0,35 m ebatlarındaki bu havuzların her birinde duruma göre değişmekle birlikte ortalama 25.000 adet yavru 0,5 gr ağırlığına kadar büyütülmektedir. Bu aşamadan sonra daha büyük havuzlara m3_{’e 4.000-7000 adet yavru}

stoklanarak boylama zamanına kadar aynı havuzda tutulmaktadır. Küçük işletmelerde bu rakam 10.000 adede kadar çıkmaktadır. Yoğun üretim döneminde neredeyse işletmelerin tamamı aşırı yavru stoklaması yaptıklarından, stok yoğunluğuna bağlı ölümler görülmektedir. Anketlerden ve yerinde yapılan gözlemlerden edinilen izlenimlere göre, toplam ölümlerin yaklaşık % 50 si yeme başladıktan sonra 0,5 gr’ ağırlığına gelinceye kadar, kalan kısım ise 0,5-1 gr aralığında gerçekleşmektedir.

Yavruların beslenmesinde tüm işletmelerde, serbest yemleme yapılmaktadır. Günde en az 4 kez genelliklede 6 yemleme standart uygulama haline gelmiştir. Beslemede, granül yem kullanılmakta, balık büyüdükçe yem boyutu da büyütülmektedir. Büyüme döneminde, havuzlarda yapılan temizlikten sonra, büyük kapasiteli işletmelerde tona 200 cc formoldehit, bazılarında 200 cc formoldehit ve 25 gr Kloramin-T ile dezenfeksiyon yapılmaktadır.

Çiftlik çalışanlarının bildirdiğine göre, yavru döneminde, en sık rastlanan hastalıklar soğuksu ve kızılağız hastalıklardır. Bu hastalıkların sağıltımında piyasada bulunan mevcut antibiyotikler yoğun bir şekilde kullanılmaktadır. İşletmelerin tamamında balık 10 gr’a kadar bekletiliyorsa Streptekok ve Yersinya enfeksiyonlarına karşı enjeksiyon aşı uygulaması yapılmakta, bazı işletmelerde 3 gr ağırlığındaki balıklara, banyo şeklinde aşı uygulaması yapılmaktadır. Aşı uygulamaları ticari olarak faaliyet gösteren firmalar tarafından yapılmakta, bazı küçük işletmelerde çiftlik bünyesinde yapılmaktadır.

Tablo 6. Fethiye bölgesinde kuluçka kapasitesi

Sınıfı Kuluçka Dolabı sayısı Kuluçka eleği sayısı Kuluçka kapasitesi

Küçük 9 94 1.100.000

Orta 89 919 14.650.000

Büyük 335 3.942 53.000.000

Biyoteknoloji uygulamaları

Son yıllarda, üretimde profesyonelleşmenin en önemli göstergelerinden birisi olarak söylenebilecek biyoteknoloji uygulamaları, çeşitli üniversiteler ve araştırma kuruluşlarının desteğiyle, Fethiye bölgesinde uygulamaya konmuştur. Fotoperiyot ile mevsim dışı döl alımı ve hormonla cinsiyet dönüşümü uygulamaları, büyük kapasiteli işletmelerin tamamında ve 1 adet orta kapasiteli işletmede ticari boyutta uygulanmaktadır. Söğütlüdere bölgesindeki kuluçkahanelerde fotoperiyotla her mevsim gözlü yumurta satışı yapılmakta olup, talebe göre dişi yumurta ve dişi yavru üretimi gerçekleştirilmektedir. Yapılan incelemelerde triploid yumurta ve yavru üretimiyle ilgili çalışmaların başlangıç aşamasında olduğu gözlenmiştir. Ören bölgesindeki işletmeler daha çok kendi ihtiyaçları için benzer uygulamaları yapmakla birlikte her an satış potansiyeline de sahiptirler.

Su kalitesi

Yoğun üretimin yapıldığı Söğütlüdere bölgesi, üretim açısından ideal olarak tanımlanan su kalite değerlerine sahiptir. Yerinde yapılan ölçümlere göre, bölgede su sıcaklığı yaz kış 8.5 ile 8.9 o_{C aralığında, çözünmüş}

oksijen 10.9 ile 12.6 mg/l aralığında değişmektedir. Ören bölgesinde su yapısı, Söğütlüdere bölgesinde olduğu gibi stabil yapıda olmayıp, yağışlardan ve mevsimsel değişkenlerden oldukça etkilenmektedir. Bölgede su sıcaklıkları mevsimlere göre, 12.6 ile 15.0

o_{C aralığında, çözünmüş oksijen 9.2 ile 12.6 aralığında}

değişmektedir. pH değerleri her iki bölgede 7.6 ile 8.2 arasında değişmektedir Ören bölgesindeki en büyük problem, su sıcaklığının neredeyse her mevsim üretim için ideal su sıcaklığının üstünde seyretmesidir. Ayrıca su kaynağının yağışlardan çok etkilenmesi en büyük sorun olarak görülmektedir. Aktif olarak üretim yapan işletmelerin tamamı, kuluçkahaneye gelen suyu, kaynaktan kapalı boru ile getirmektedir. Bu uygulama sayesinde özellikle kuluçka dolaplarına ve yeni yavruya sürekli temiz su verilebilme imkanları vardır. Ancak yavrular büyüdükçe daha büyük havuzlara aktarılmaktadır. Bu havuzlara açık kanalla eşen çayından su aldıklarından yağış olan günlerde bulanıklılık problemleri yaşanmaktadır.

SONUÇ VE ÖNERİLER

Fethiye bölgesi Ülkemiz Alabalık yetiştiriciliğinin gelişimine çok önemli katkılar yapmıştır. Mevcut işletmelerin onaylı kapasitelerine çıkma çalışmaları devam etmektedir. Edinilen izlenimlere göre, işletmelerde bu gelişimi ve katkıyı yapacak birikim ve enerji mevcuttur. Üretim daha çok iş gücü ve doğal şartlara bağlı olarak sürdürülmektedir. Var olan sisteme yapılacak teknolojik

ilaveler ve daha fazla teknik eleman çalıştırılmasının üretimde önemli artışlar sağlayacağı mutlaktır. Alabalığa olan talebin canlanmasıyla önümüzdeki dönemlerde yavru üretimini arttıracağı düşünülmektedir.

Biyoteknoloji uygulamalarının bölgede benimsenmesi oldukça olumlu bir gelişme olarak görülmektedir. Halen hormonla cinsiyet dönüşümü ve büyük işletmelerde ve bazı orta işletmelerde başarıyla fotoperiyotla mevsim dışı döl alımı uygulanmaktadır. Bu çalışmaların süreklilik kazanması ve çeşitlendirilmesi ülke içinde önemli olduğu kadar ihracat yolunun açılması içinde önemlidir.

Ören bölgesinde bulunan işletmelere gelen su sıcaklığının bir miktar yüksek olmasının bazı dezavantajları olacağı kesidir. İmkan dahilinde kapalı devre sistemle suyun 10 o_{C civarına düşürülmesi önemli}

oranda performans artışı sağlayacaktır.

Bölgede mevcut organizasyon içerisinde yavru üreticilerinin bir araya gelmesi, güç birliğinin yanı sıra, Türkiye yavru balık üretimine yön verilmesi ve öncü konumunun devam etmesi açısından hayati öneme sahiptir.

KAYNAKLAR

[1] Fao, 2010. http://www.fao.org/figis/servlet/ SQServlet?file=/usr/local/tomcat/FI/5.5.23/figis/ webapps/figis/temp/hqp_32264.xml&outtype=html [2] Tüik, 2009. Türkiye İstatistik Yıllığı. ISBN 978-975-19-4770-3. Yücetepe Mah. Necatibey Cad. No:14 06100 Çankaya/ANKARA.

[3] Özdemir, N., Dirican, S., 2006. Muğla İlinde Kültür Balıkçılığı ve Sorunları. E. Ü: Su Ürünleri Dergisi Cilt 23, 3k (1/2): 283-286

[4] Anonim, 2010a. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı. [5] Anonim, 2010b. Fethiye İlçe tarım müdürlüğü. [6] Yıldız, M., Sener, E., 2003. Karadeniz

Bölgesi’ndeki Gökkusagı Alabalıgı (Oncorhynchus

mykiss) ve Deniz Levregi (Dicentrarchus labrax)

Yetistiriciligi Yapan İsletmelerin Yapısal Analizi ve Biyo-Teknolojik Özellikleri. İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi. [29(2), 241-252 [7] Rad, F. ve Köksal, G. 2001. Tükiye’deki Gökkuşağı

Alabalığı (Oncorhynchus mykiss) Üreten işletmelerinin Yapısal ve Biyo-Teknik Analizi [8] Çelikkale, M. S., 1988. İç Su Balıkları ve

Yetiştiriciliği : Cilt II, K.T.Ü., Sürmene Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Yüksek Okulu, Genel Yayın No:128, Fakülte Yayın No:3, 460 s

[9] Emre, Y. Kürüm, V. 1998. Havuz ve Kafeslerde Alabalık Yetiştiricik teknikleri. 261 S. Minpa Matbaacılık Ltd.Şti. ANKARA

[10] Tekelioğlu, N., 2000. İç su balıkları yetiştiriciliği. Çukurova Üniversitesi Su ürünleri fakültesi ders Kitabı No:2 ADANA