(m
G eçerken*
• Ahmet OKTAY
r p T " ! O N yıllarda yapıtlannda ele aldığı sorunlar dolayısıyla en çok
S tartışılan rom ancılardan biri olan Adalet Ağaoğlu, çeşitli ı— ^— l dergilerde çıkmış denemeleri ile hiç yayınlanm am ış bazı yazı
larım Geçerken adlı kitapta topladı.
Ağaoğlu, T ürk toplumunun geçirmekte olduğu sosyo-ekonomik ve
kültürel değişme sürecine tanıklık etmeye çalışan, bu sürecin sorunla rını irdeleyen bir yazar hiç kuşkusuz. Rom anlarının onca tartışılması nın bir nedeni bu elbet. Gclgelelim, asıl unutulmaması gereken n o k ta şu: Adalet Ağaoğlu, anlatılan kadar anlatımı da önemseyen bir
yazar. Çünkü, yazın alanında kalınacaksa, toplumsal gerçeği anlat
m akla işin bitmediğini söylemek zorundayız. B u düzeyde belirleyici soru: Nasıl anlatm alıdır.
Geçerken'de toplanan yazılar, bana hep bu nasd anlatmak? so
rusu çerçevesinde düşünürken yazılmış denemelermiş gibi geldi. K u ş ku yok: Adalet Ağaoğlu, A .W ajd a ya da T .O k a n ’ın filmleri üzerin de de düşünüyor. A m a yöneldiği sorunlar, tartışmaya açtığı siyasal ve sanatsal konular, her şeyden önce yazın ın/sanat ın dilini gündeme getirmeyi amaçlıyor. Zaten, T .O k a n 'ın filmi dolayısıyla yazdığı de neme, Sanatın Özgür D ili adını taşıyor.
Ağaoğlu, yazın dünyamızda, daha genelde sanat ve kültür yaşa
mımızda sık rastlanan basitleştirmelere ve indirgemelere de değiniyor ve böylesi yaklaşımların yanlışlığım sergiliyor. Yazar Duyarlığı baş lıklı denemede, köy/kent/işçi romanı gibi ayrım ların yapaylığına, ya rarsızlığına değinen Ağaoğlu, bir kadın duyarlığı da olamayacağım vurguluyor. Edebiyatta Cinsellik İrdelenirken adlı bir yazıda ise, Adalet
Ağaoğlu, gerek yazarlar gerekse eleştirmeciler açısından önemsenme
si gereken yaklaşım lar getirmekten geri kalmıyor. B u konuda yapdan ve kimisi ağır suçlamalarla biten tartışmalarda gözden kaçırılan, da ha yumuşak bir söyleyişle, gereğince vurgulanaraayan bir noktayı şöyle dile getiriyor Ağaoğlu: “ B ir edebiyat yapıtında cinsellik irdelenirken amaç, bu cinsel ilişkilerin, sağlanması düşünülen yeni hayat bütünlü
ğüne kalkışım değerlendirmek olm alı” (S.63, Vurgulam a benim). Romanlarımızda Aysel adlı yazısında ise Adalet Ağaoğlu, A .N e - sin'in bir gözleminden yola çıkarak, romanlarım ıza da değişik yönle
riyle yansımış bulunan kimi kültürel ve ideolojik olgular üzerinde dü şünüyor.
Geçerken, romancının ancak kendi kendisini yetiştirebileceğim, bu
nunsa durmadan romanın sorunları üzerinde düşünmekle mümkün olabileceğini sezdiren gözlemlerle dolu. A yrıc a bu denemeler, bir ro mancının öteki sanat alanlarına yaklaşımındaki yansız ve çözümleyici olm ayı amaçlayan özgürlükçü bir tutumu da sergiliyor.
Katılmayabilirsiniz elbet yargılarının, düşüncelerinin bir bölüm ü ne. A m a yine de Adalet Ağaoğlu'nun kitabım seveceğinize, dile getir diği sorunlar üzerinde düşünmeye zorlanacağınıza inanıyorum. ( ★ ) A.A ğaoğlu: Geçerken, Remzi Kitabevi, K D V dahil 990 T L.
