54
S VASLI AL #ÂDÎ VE KERBELÂ MERS YELER N HT VA EDEN S R #K- MÂTEM ADLI ESER
Mehtap ERDO/AN* Özet
Ali âdî, 1873 y l nda Sivas’ n Çatalp nar Mahallesi’nde do mu#tur. Çe#itli gazete ve dergilerde yay mlanan #iirlerinin yan s ra “Cüst u Cû”, “Bosna Hersek yahut Osmanl lar n Alsas Loreni” ve “Siri#k-i Mâtem” olmak üzere üç eseri mevcuttur. Bu çal #mada, Ali âdî hakk nda bilgi verilerek onun do rudan do ruya Kerbelâ hadisesini anlatmayan, bununla birlikte a rl kl olarak Hz. Hüseyin’in #ehadetinden duyulan üzüntüyü dile getiren ve içinde be# mersiyenin bulundu u Siri#k-i Mâtem adl eseri ele al nm # ve söz konusu eserin Latin harfli metni verilmi#tir.
Anahtar Kelimeler: Ali âdî, mersiye, Kerbelâ, Hz. Hüseyin.
AL #ÂDÎ AND HIS WORK S R #K- MÂTEM CONTAINING KERBELÂ ELEGIES Abstract
Ali âdî was born in Çatalp nar, Neighborhood of Sivas in 1873. Besides his poems, published in various newspapers and journal, he authored three works under the titles of “Cüst u Cû”, “Bosna Hersek yahut Osmanl lar n Alsas Loreni” and “Siri#k-i Mâtem”. This article explores Ali âdî and his “Siri#k-i Mâtem” which does not directly deal with Kerbela event, but the grief caused by martyrization of Hz. Hüseyin. The paper was appendixed by Latin script of the work mentioned.
Key Words: Ali âdî, elegy, Kerbelâ, Hz. Hüseyn. Giri7
Arapça resâ kökünden gelen mersiye1, “a lamak, ölenin güzel vas flar n say p dökmek” anlam na gelmektedir. Terim olarak ise, ölen birinin ard ndan duyulan üzüntüyü dile getirmek ve o ki#inin iyi taraflar n anlatmak üzere yaz lan lirik #iirlere verilen add r. Dinî-tasavvufî edebiyat m zda ve özellikle Alevî-Bekta#î edebiyat nda Hz. Hüseyin’e duyulan sevgiyi ve onun #ehadeti dolay s yla ya#anan st rab anlatan #iirlere de mersiye ya da Kerbelâ mersiyesi denir. Hatta ço u zaman mersiye denilince akla ilk gelen ve kasdedilen >slam âleminin büyük facialar ndan biri olarak kabul edilen Hz. Hüseyin’in #ehit edili#ini konu alan Kerbelâ mersiyeleri olmu#tur.
“Genel olarak dinî-tasavvufî Türk edebiyat nda, özellikle de Alevilik-Bekta#ilik gibi zümre edebiyatlar yla divan, halk ve â# k edebiyat nda Kerbelâ hadisesiyle ilgili olarak müstakil eserler, mersiye ve manzumeler telif edilmi#, ayr ca ba#ta divan #airleri olmak üzere konuya e ilen sanatkârlar n, halk â# klar n n his ve hayal dünyalar n n ortaya konmas nda Kerbelâ ad önemli bir mazmuna dönü#mü#tür. Türk edebiyat nda *Ar#. Gör. Cumhuriyet Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyat Bölümü, merdogan@cumhuriyet.edu.tr 1Mersiye ve Kerbela mersiyeleri için bk.: Cemil Çiftçi, Divan #iirinde Kerbelâ A9 tlar , Kitabevi, >stanbul 2008.; Mustafa
>sen, Ac y Bal Eylemek-Türk Edebiyat nda Mersiye, Akça , Ankara 1994.; Elnure Azizova, “Kerbela Vak‘as ”, Yay mlanmam # Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, >slam Tarihi ve Sanatlar Ana Bilim Dal , >stanbul 2001.; Bünyamin Ça layan, “Kerbela Mersiyeleri”, Yay mlanmam # Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 1997.
55 Kerbelâ olay n ele alan lirik eserlerin pek ço u manzum olmakla birlikte manzum-mensur kar # k ve sadece mensur eserler de kaleme al nm #t r. Bunlar aras nda mesnevi, müseddes, rubai, tuyu , ilahi vb. naz m #ekillerinde aruzla yaz lanlar önemli bir yer tutmaktad r.”2
Do rudan Kerbelâ olay n anlatan eserlerin yan nda baz lar nda Kerbelâ ad n n geçmedi i do rudan Kerbelâ hadisesini tüm ayr nt lar yla anlatmayan, farkl isimlerle yaz lm # olan, Hz. Hüseyin’in Kerbelâ’da #ehit edilmesinden dolay duyulan üzüntüyü anlatan, genellikle a t muhteval manzum, mensur ve her iki #ekilde kar # k olarak yaz lm # eserler de vard r. Bu tarzda yaz lm # olanlardan tespit edebildiklerimiz #unlard r: Ahmed Safâ: >lâveli Vâveylâ Yâhud Mesâ’ib-i Kerbelâ, Ahmet Servet Beybaba: Nevha-i Dil, Ali R zâ: Hâdise-i Kerbelâ, Ali âdî: Siri#k-i Mâtem, Ali Vasfî: Mersiye, Ali Zâkî: Medhiye ve Mersiye, Azîz: Mersiye-i Mahsûsa-i Fürkat-nâme Der-Hakk- Cenâb- Hüseyn-Mahsûsa-i ehîd-Mahsûsa-i Kerbelâ, Edhem: Vak‘a-Mahsûsa-i Kerbelâ, FâhMahsûsa-ir Baba (Yûsuf FâhMahsûsa-ir Baba): Mersiye-i erîfe, Fâhir Seyyid Yûsuf Nizâmeddin Efendi: Mersiye, Feyzî: Mâtem-nâme, >brahim R f‘at (Hilmizade): Hz. Hüseyin ve Vak‘a-i Dil-sûz- Kerbelâ, >brahim Vâs f: ehâdet-i Hüseyn b. Ali, Kâmî-i Âmidî: Hadîka-i Ma‘neviyye, Lebîb: Mersiye, Muharrem Efendi (Agribozî): Mersiye-i Hazret-i >mam Hüseyin, Nevres: Mersiye, Osman ems: Mersiye-i Cenâb- Seyyidü’#- ühedâ, Senîh: Mersiye-i erîf, Senîh: Vak‘a-i Kerbelâ Mukaddimesi, Seyyid Süleymân A#kî El-Alevî El-Hüseynî: Hülâsa-i Vâveylâ Seyyidü’#- ühedâ-i Kerbelâ,
irzâd: Mersiye, Vâm k ükrü (Toplayan): Girye-i Mâtem.
Bizim bu çal #mada üzerinde duraca m z eser, Ali âdî’nin yukar da ad geçen Siri#k-i Mâtem adl eseri olacakt r. Siri#k-i Mâtem’e geçmeden önce eserin sahibi olan Ali âdî’nin hayat ve eserleri hakk nda bilgi vermek istiyoruz.
Ali #âdî’nin Hayat3
Ali âdî, 1290/18734y l nda Sivas’ n Çatalp nar Mahallesi’nde do mu#tur. Babas Köseo lu Lutfullah A a’d r. >lk tahsilini Çatalp nar Mektebinde tamamlayan Ali âdî, 1888 y l nda >stanbul’a gelerek Kas mpa#a Bahriye Rü#diyesine, 1892’de Heybeliada Bahriye Mektebine girer. 1898’de kaptan mülâz m- sânîli i ile mezun olur. 1900’de mülâz m- evvelli e (deniz üste meni) terfi edip Büyükada Liman Reisli ine atan r. 1908’de yüzba# olarak Trabzon vapuru süvarisi olur. Bezmiâlem, Nüzhet, Fethiye gibi vapurlarda görev al r. Balkan Sava# nda >#kodra vapuru süvarili iyle >#kodra’ya giden Ali âdî, oran n dü#mesi sonucunda >stanbul’a gelir. I. Dünya Sava# nda cephe gerisinde çal #an #air, Millî Mücadele Döneminde de Ankara’da çe#itli hizmetlerde bulunur. 15 Haziran 1924’te yüzba# l ktan emekliye sevk edildikten sonra >zmir Liman ba#kan yard mc l na tayin edilir. 1933’te Çanakkale Liman Reisli ine getirilir. >zmir’de 1928-1933 y llar aras nda be# y l süreyle #iirler yay mlayan #airin bundan sonraki y llar ve ölümü hakk nda kaynaklarda herhangi bir bilgi bulunmamaktad r.
2Mustafa Uzun, “Türk Edebiyat nda Kerbelâ” maddesi, TDV slam Ansiklopedisi, C. XXV, Ankara 2002, s. 274.
3Ali âdî’nin hayat ve eserleri için #u kaynaklara bak labilir: >brahim Aslano lu, Sivas Me7hurlar I, BMS Matbaac l k,
Sivas 2006.; Müjgan Cunbur, “Ali âdî” maddesi, Türk Dünyas Ortak Edebiyat Türk Dünyas Edebiyatç lar Ansiklopedisi, C. I, AKMB.Yay nlar , Ankara 2002.; S. De irmencio lu, “ âdî” maddesi, Türk Dünyas Ortak Edebiyat Türk Dünyas Edebiyatç lar Ansiklopedisi, C. 8, AKMB. Yay nlar , Ankara 2007.; Sadeddin Nüzhet Ergun, “Ali âdî” maddesi, Türk #airleri, C.I, s. 466-468.; Ömer Faruk Huyugüzel, zmirli Fikir ve Sanat Adamlar (1850-1950), KBY, Ankara 2000.; >bnü’l-emin Mahmut Kemal >nal, Son As r Türk #airleri, “ âdî” maddesi, C. III, Dergah Yay nlar , >stanbul 1988.; Burcu Kundakç lar, “Ali adi’nin Hizmet Gazetesinde Ç kan iir ve Yaz lar ”, Yay mlanmam # Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, >zmir 1996.; Türk Dili ve Edebiyat Ansiklopedisi, “Ali âdî” maddesi, C. I, Dergah Yay nlar , >stanbul 1977.; Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî, Haz. Cemal Kurnaz, Mustafa Tatc , C. II, Bizim Büro Yay nlar , Ankara 2001.
56
Ali #âdî’nin Edebî Yönü ve Eserleri
Fatih And ’n n Servet-i Fünûn’a Kadar Yeni Türk iirinde ekil De i#meleri5adl çal #mas na göre Ali âdî’nin ilk #iiri, 1895 y l nda Mektep’te yay mlanan bir k t‘ad r. 1898 y l na ait Malumat say lar nda da Ali âdî imzal baz nazire ve gazeller yer almaktad r. Ancak Sadeddin Nüzhet Ergun, Türk airleri’nde #airin kendisine gönderdi i bir mektuba dayanarak ilk #iirinin 1893’te bu derginin kapa nda ç kt n bildirmektedir: “Alî âdî, 1309/1893-1314/1898 y llar aras nda Hazineifünun, Mektep, Malûmât gibi mecmualarda #iirler ne#retmi#ti. Ali âdî, bana verdi i bir varakta diyor ki: …>lk yazd m manzume 1309/1893 senesinde Hazineifünun’a gönderilmi# olmakla mezkûr gazetenin renkli kapa na derc olunarak alt na da ‘>sminiz eserinizden eyidir’ mülâhaza-i edebiyesi yaz lm #t r. O zaman ne#rolunan k t‘a #udur:
Bî-mahâbâ yazd g n e#‘âr- bî-ma‘nâ ile Gül#en-i #i‘rin ne kasvet çekdigin gül söylesin
Böyle bârid nagmelerle etme halk bî-huzûr Ey gurâb- bî-nevâ sen sus da bülbül söylesin”6
iirlerinde âdî’nin yan s ra M. Ali ve Mehmed Süreyya takma adlar n da kullanan Ali âdî, II. Me#rutiyet döneminde Nâbî adl edebî, fennî ve hikemî bir dergi ç kar r. >lk say s 22 May s 1909’da ç kan ve tamam on iki say olan bu derginin ba# yazar Ali âdî, imtiyaz sahibi ise Mehmet Süreyya olarak görünmektedir. Ayr ca söz konusu derginin ilk say s nda Ali âdî’ye ait âdî mahlasl iki, Süreyya mahlasl bir #iir bulunmaktad r.
Ö. Faruk Huyugüzel, 1928-1933 y llar aras nda >zmir’de Hizmet gazetesinde çok say da ciddî ve mizahî #iiri ve naziresi yay mlanan Ali âdî’nin mizahî #iirlerinde E#ref’in, ciddî #iirlerinde ise Âkif’in tesirinin hissedildi ini söylemektedir.7 Bunun yan s ra >bnülemin’e gönderdi i bir mektubunda, Ali âdî’nin “ iir ve in#ada mürebbi ve mü#evvikim mekteb arkada# m kudretli #air Muhiddin Raif’tir.” #eklindeki ifadesinden onun edebî ki#ili ine yön veren ba#l ca #ahs n Muhiddin Raif8 oldu u aç kça anla# lmaktad r. >bnülemin’e göre Ali
âdî edebiyat deryas nda gemisini kurtaran kaptanlardand r.9
Ali âdî’nin ad geçen gazete ve dergilerde yay mlanan #iirlerinin d # nda, müte#eyyihlere hücum yollu yaz lm # alt sayfal k manzum bir eser olan Cüst u Cû, siyasî içerikli 28 sayfal k bir risale olan Bosna Hersek yahut Osmanl lar n Alsas Loreni ve Hz. Hüseyin’in #ehadetine ait mersiyeleri ihtiva eden Siri#k-i Mâtem adl üç eseri daha mevcuttur.
Siri7k-i Mâtem
Siri#k-i Mâtem, >stanbul’da 1326/1910’da Osmanl Meziyyet-i >ktisadiye Matbaas nda bas lm #, 31 sayfal k bir eserdir. Eser, birbirinden ba ms z ve Kerbelâ hadisesini konu alan, “Fedâkâr- Ehl-i Beyt-i MuYZafâ 5Fatih And , Servet-i Fünûn’a Kadar Yeni Türk #iirinde #ekil De9i7meleri, Kitabevi, >stanbul 1997, s. 68.
6Sadeddin Nüzhet Ergun, a.g.e., s. 466. 7Ömer Faruk Huyugüzel, a.g.e., s. 66.
8Muhiddin Raif Yengin, Servet-i Fünûn, Resimli gazete, Tercüman- Hakikat, Maarif-i Â#iyan, Malûmât, Terakkî, Mahfil
gibi gazete ve dergilerde #iirleri yay mlanm # olan ve eski tarzda gazel ve rubai yazan kudretli bir #airimizdir. Arapça, Farsça ve >ngilizce baz eserleri tercüme etmi#tir. Divan üzerine Nimet Samyeli taraf ndan bir tez çal #mas yap lm #t r. (>Ü. T. Tez: 662, 1964). O da Ali âdî gibi Bahriye Mektebine girmi# ve 1897’de buradan mülaz m- sânî rütbesi ve makine mühendisi olarak mezun olmu#tur.
57 ve Seyyid-i Sâdât- F ra[- ühedâ >mâm \üseyn >bni ‘Aliyyü’l-Murta]â Efendimiziñ Sâ_a-i Pür-aûn-Kerbelâ’da Vu[û‘ Bulan Vâ[ ‘ât- ehâdetlerini NâZ [ Merbiyedir, Enîn-i Rû_, >lhâm- Te’ebbür, Bükâ-y calb ve Nev_a” adl be# #iirin bir araya getirilmesinden olu#mu#tur.
1. “Fedâkâr- Ehl-i Beyt-i MuYZafâ ve Seyyid-i Sâdât- F ra[- ühedâ >mâm \üseyn >bni ‘Aliyyü’l-Murta]â Efendimiziñ Sâ_a-i Pür-aûn- Kerbelâ’da Vu[û‘ Bulan Vâ[ ‘ât- ehâdetlerini NâZ [ Merbiyedir” ba#l kl manzume, 9 bentlik bir müseddestir. “Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün” kal b yla yaz lan mersiyede Kerbela vak‘as ndan baz sahneler verilerek, Hz. Hüseyin’in ölümü dolay s yla duyulan üzüntü dile getirilir.
2. “Enîn-i Rû_”, 14 bentlik bir muhammes ve biri 18, di eri 10 beyitlik iki kasideden meydana gelmektedir. >kinci kasidenin sonunda 4 bentlik bir murabba mevcuttur. Muhammes, Hz. Hüseyin’in #ehit edili#ini ve bundan duyulan üzüntüyü içeren bir manzumedir. >lk kaside, ehriban’ n a z ndan #ehit edilen Hz. Hüseyin’e hitaben yaz lm #t r. >kinci kasidede Hz. Hüseyin’in övgüsü yap l rken murabbada Hz. Hüseyin’in #ehit edilmesinden sorumlu olanlara duyulan öfke dile getirilir.
3. “>lhâm- Te’ebbür”, 14 beyitlik bir kaside, Mü#â‘are-i Ma‘sûmeteyn ba#l kl 11 bentlik bir murabba, Hâtiften Nidâ adl 6 beyitlik bir mesnevi ve yine 9 beyitli Cevâb ba#l kl bir mesneviyi içerir. Kasideyle Hz. Hüseyin’in övgüsü yap ld ktan sonra Hz. Hüseyin’in k z karde#leri ehriban ve Zeyneb’in kar# l kl bir diyalo una yer verilir. Hatiften duyulan bir ses üzerine sözü Hz. Hüseyin’in o lu Zeynü’l-abâ al r ve babas n n ölümüyle ya#ad ma duriyeti ve üzüntüyü anlat r.
4. “Bükâ-y calb”, 22 beyitlik “Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün” kal b yla yaz lm # bir mesnevi ve 18 beyitlik “Mef‘ûlü Mefâ‘ilün Fa‘ûlün” kal b nda bir kasideden meydana gelmi#tir ve di er #iirlerin ço unda oldu u gibi Bükâ-y Kalb de Kerbela facias ndan dolay duyulan üzüntüyü içermektedir.
5. “Nev_a”, aras na 4 bentlik bir muhammes yerle#tirilmi# aruzun “Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün kal b yla yaz lm # 25 beyitlik bir kasidedir. Muhammes ise “Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün” kal b ndad r. Muhammesten sonra kasidenin devam eden k sm bir matla beytiymi# gibi yeniden kafiyelendirilmi#, ancak kullan lan aruz kal b ve kafiye de i#memi#, konu bir bütün olarak devam etmi#tir. Manzumenin kaside k sm nda âdî, Hz. Hüseyin’in #ehadeti dolay s yla ya#ad hüznü anlat rken, muhammeste sözü Hz. Hüseyin al r ve Ehl-i Beyt’e hitaben bir konu#ma yapar.
Sonuç olarak Siri#k-i Mâtem; Kerbelâ vak‘as n konu edinen 1 müseddes, 2 muhammes, 2 murabba, 5 kaside ve 3 mesnevi olmak üzere toplam 14 naz m #ekliyle yaz lm # manzumelerden olu#an bir eserdir. Eserde, “Mef‘ûlü Mefâ‘ilün Fa‘ûlün” (5), “Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün” (4), “Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün” (3), “Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün” (1) olmak üzere toplam 4 farkl aruz kal b kullan lm #t r.
Mersiyeler hüzün ve kasvetli ifadelerle dolu manzumelerdir ve ço u zaman tekdüze bir üslûp ta# rlar. Ancak Ali âdî, #iirlerini olu#tururken muhatab n ve söz sahiplerini sürekli de i#tirerek #iirlerini monotonluktan kurtarm #t r. Ali âdî, Hz. Hüseyin’in #ehit edili#inden dolay ,
La‘net it biñ kere dam-aâr- \üseyn ol âdî La‘netiñ varsa günâh baña Yor yâ Deyyân
diyecek kadar içten ya#ad samimi ac y yaln z kendi anlatmam #, kendisiyle ayn ac y hissetmi#, hatta söz konusu faciaya #ahitlik etmi# olan Hz. Hüseyin’in baz yak nlar na da zaman zaman söz hakk vermi#,
58 muhatab na göre bazen öfke dolu ifadelerle bazen de #efkatli ve hüzünlü söyleyi#lerle anlat m na hareketlilik kazand rm #t r. Böylece okuyucunun ilgisini bir manzumenin sonuna kadar canl tutmay ba#arm #t r.
Siri#k-i Mâtem adl eserin içerisinde verilen manzumelerin metnini a#a da veriyoruz.
1
FEDÂKÂR-I EHL- BEYT- MULMAFÂ VE SEYY D- SÂDÂT-I FIRAN-I #ÜHEDÂ MÂM OÜSEYN BN ‘AL YYÜ’L-MURTAQÂ EFEND M Z Ñ SÂOA- PÜR-UÛN-I KERBELÂ’DA VUNÛ‘ BULAN VÂNI‘ÂT-I #EHÂDETLER N NÂMIN MERW YED R
(Müseddes)
(Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün) 1 Dikildi merkez-i meydân- Kerbelâ’ya ‘alem
\üseyn mu]Zaribâne o aâke baYd [adem Yezîdiyân bu te’ebbürden old lar aurrem ‘Uyûn- bâY ra-i Ehl-i Beyt olup pür-nem
euYûle geldi o heycâda vâ[ ‘ât- \üseyn Ne žâlimâne heder old ba[ _ayât- \üseyn 2 Gelince aâZ ra _âl-i \üseyn-i pür-heyecân
Hücûm ider cigerimden ‘uyûna aûn- revân NaY l [an adlamay m rû_ olur iken giryân Cihân- ri[[ati adlatd aûn- mažlûmân Dü#ün ki aâke serilmi# vücûd- bî-bedeli Bürîde-ser yat yor yerde nûr- çe#m-i ‘Alî 3 Zülâl-i ra_met iderken o gül-rua sîrâb
Furât geldi nigâh- \üseyn’e ‘ayn- serâb Bu _âl gelmez idi ‘a[la tâ [ yâm- _iYâb
gusuz #ehîd ol versin o gevher-i nâ-yâb Revân- pâk-i \üseyn’i uyur m Yand ñ z âh
c tâle eylediñiz cür’et ey ‘aduvvullâh 4 ‘Ali’ye söyleyiñ ey Zâ’irân- ‘ar#- berîn Fürûd- nûr- Mu_ammed ufûle old ya[în
Kesildi ehli Betûl’üñ [arard dîn-i mübîn Tera__um eylemiyorlar Yezîdiyân- mühîn
u _âl-i _üznini görsün \üseyn-i mažlûmuñ Gelüp de kâm n alsun zavall ma‘Yûmuñ 5 Zemîn-i mi_nete dü#mü# \üseyn cân viriyor
59 Fe]â-y Kerb ü Belâ’dan Furât’a [an gidiyor
Ba[up da yavrus Zeynü’l-‘Abâ’ya âh idiyor Ben i#te ölmedeyim bir içim Yu yo[ m diyor Dirîd o nûr- #ebistân- MuYZafâ söndi
hiyâ-y dîde-i Zehrâ vü Murta]â söndi 6 Dilim dilim [ y l rken vücûd- ma‘Yûmân
Ç [ar mesâmi‘-i kerrûbiyâna âh u fidân Vücûd- pâk-i \üseyn’e degince rum_ u sinân
S mâa- rû_a gelür nâle-i Ebu’r-Rey_ân Bu rütbe žulm ü eiâ ey eudâ muvâf [ m Muaadderât- Mu_ammed bu cevre lây [ m 7 Güne# kemîn-i ufûlinde _â’ir ü mebhût Fidân ider bu fecâyi‘le ‘âlem-i nâsût Mu_îZ-i Kerb ü Belâ old bir büyük tâbût
Semâdan indi zemîne [an adl yor melekût Ma[âbir-i #ühedadân [ yâm idüp ervâ_
Ya[ar bu ma‘reke üstünde nûrdan m Ybâ_ 8 Yezîdiyâna esîr old Yâbirân- Betûl
ehîd ol nca hemân [urretü’l-‘uyûn- Resûl gar ld [ollar zencîre girdi zâr u melûl Bu demde itmi# idi #âm-gâh epeyce _ulûl Çevirdi le#ker-i küffâr âm’a Zodr cihet Sürüklenüp gidiyord o mu_terem hey’et 9 \uYûle geldi merâm- Yezîdiyân i#te
earâbd r yat yor yerde bir cihân i#te Benim de adlamadan çe#mim old [an i#te juyuld ‘âlem-i lâhûtiden fidân i#te Bütün [avâfil-i mel‘ûniyân- le#ker-i âm Bu [anl bir güni görmekle itdiler bayram
2 ENÎN- RÛO
(Muhammes)
60 1 Degil bu Kerb ü Belâ nev_a-i [ yâmetdir
Belâ-y mübrem-i hengâme-i melâletdir Zemîn-i mehleke peydûle-i fe]â_atdir Ma‘â#ir-i #ühedâ _avza-i felâketdir
Ma_all-i meiba_a-i eydi-i cinâyetdir 2 Remîde [ald bu demde sülâletü’l-aZyâb Muaadderât- Mu_ammed’le aâsir ü bî-tâb
ca]â bu ma_#er-i aûnîni itdirüp îcâb \üseyn’i Zu‘me-i tîr itdi ehlini enYâb Y [ ld Ka‘be aarâb old ‘umdetü’l-a_zâb 3 Fesâd- ‘aks-i merâyây gösterince #u’ûn MuZahharât- benât- Mu_ammed old zebûn Revâ[- cevve [adar ç [d nâli#-i gerdûn Semâ y [ lsa bu _âlât görmeseydi ‘uyûn \üseyn’iñ adlamadan old gözleri pür-aûn 4 Demirden olsa yürekler ta_ammül itmez aña
>_âZa itdigi dem Kerbelâ’y vâveylâ O günde badlad reng-i siyâh ser-tâ-pâ Sütû_- Yâfi-i ta‘žîm Ka‘betü’l-‘ulyâ
Tezelzülât ile çâk old Yebrib ü BaZ_â 5 \üseyn adlayup âh eyleyüp de bî-ârâm Diyord ben gibi ma‘Yûmdan al nmaz kâm
Bu žulmüñüz sizi mes’ûl ider Yabâ_- [ yâm Te’ellümât- \üseyn’i Zuyunca pür-a[dâm ‘Alem-gü#â-y ma‘âdât olurd le#ker-i âm 6 Amân efî‘-i ümem ey penâh- her dü-cihân
Bu Ehl-i Beyt’iñe yo[ m aalâYa bir imkân Ru[iyye Zeyneb ü Gülbûm u ehribân giryân
\üseyn o gözleriniñ nûr old aûn-ef#ân Ümîd bir sañad r sen de olma böyle nihân 7 Degil mi necl-i necîb-i Mu_ammed-i ‘Arabî
‘Alî degil mi bu ma‘Yûm- cân-fedân ñ ebi Bu bir zavall ki Zehrâ degil midir nesebi
61 Boduld gitdi de aûn- helâke bunca Yabî
Yeti#miyor yine imdâda mu‘cizât- Nebî 8 \üseyn aâtem-i aatmü’z-zamân iken heyhât Zemîne dü#di ba# Yanki nâzilü’l-âyât
Mu_ammed udr na itdi \üseyn terk-i _ayât \üseyn’e eyledi ol rütbe kim belâ hücümât gusuz #ehâdete _attâ r ]â getirdi Furât 9 Birer birer kesilirken bahâd rân- zamân
Hücûm ider idi Zeynü’l-‘abâ nigâh na [an Gelince va[t-i #ehâdet \üseyn’e bir heyecân Vururd Za#lara Selmâ ba# n idüp efdân
gar ld dâmenine gitme sen deyu bir ân 10 Didi \üseyn kim ey ehl-i A_medü’b-bekaleyn
Bu gün ki söndi çerâd- Mu_ammedü’l-kevneyn Bu günde old #ehâdet \üseyn’e far]u’l-‘ayn
ehîd olur da getirmem \üseyn nâm na #eyn Benim-çün adlamay ñ yâdigâr m olsun Zeyn 11 Bitirdi nuZ[ n Yald rd Yaff- a‘dâya
Y d n y d n sürerek âmiyân Ya_râya O \aydarâne besâletle Murta]â-pâye Diyord dem-be-dem ey âmiyân- bed-mâye Kim itdi [aYd- _arem kim ç [ard yadmaya 12 Hezâr la‘nete lây [s ñ z ey Âl-i Yezîd
ja# atd ñ z yüzüne ceddimiñ idüp tehdîd Siz itdiñiz pederim Murta]â’y [ahr u #ehîd Zehirleyüp \asan’ ol dem itdiñiz #eb-i ‘îd Bu gün \üseyn mi [ald _ayâtdan nevmîd 13 Elinde aançer-i aûnîn dilinde Lafžullâh Dönerdi Yâ‘i[a-âsâ miyânede her gâh Dirîd o nûr- velân ñ vücûd na eyvâh
>li#di sehm-i [a]â dü#di raa#dan ol mâh eusûfa ba#lad nûr- _a[î[at old tebâh 14 Dü#ünce aâke \üseyn >bni Murta]â bî-tâb
62 Ü#ü#di üstine a‘dâ-y dîn-i kelb-ensâb
eref Yanup bu [an imr a[ td bi’l-îcâb \üseyn’i öldürerek kâ’inât itdi aarâb O anda ehriban itdi Hüseyn’e #öyle aiZâb:
UiXâb (Kaside)
(Mef‘ûlü Mefâ‘ilün Fa‘ûlün) 1 Ey server-i Kerbelâ \üseyn’im Ey maZla‘- i‘tilâ \üseyn’im 2 Gitdiñ bizi kimsesiz b ra[d ñ >tsek kime ilticâ \üseyn’im 3 catliñle y [ ld aânumân m
Dünyâ baña bir belâ \üseyn’im 4 garY ld binâ-y \uccetullâh
Çâk olsa revâ semâ \üseyn’im 5 Lây [ m d r old gül vücûduñ
kâret-zede-i berâ \üseyn’im 6 Bir gelmi# idiñ bu aâk-dâna
Ey bî-kes-i cân-fedâ \üseyn’im 7 Bir dürr-i yetîm idiñ cihânda Olmazd saña bahâ \üseyn’im 8 Eyvâh ki gitdiñ #imdi elden
>tdiñ bizi de hebâ \üseyn’im 9 Biz eylemedik saña Ya_âbet Küsdüñ bize dâlibâ \üseyn’im 10 Âdû#uñ aç ki ehribânû
>tsün saña cân fedâ \üseyn’im 11 Gülbûm ile Zeyneb’iñ de [ald
Öksüz gibi bî-nevâ \üseyn’im 12 Allâh’a Y d nd Ehl-i Beyt’iñ
Cismiñden olup cüdâ \üseyn’im 13 Rû_uñ bize ke#f-i râh ider mi Ey nüsaa-i “Hel-etâ” \üseyn’im 14 E#kim gibi Zutd bî-mu_âbâ Dâmân ñ biñ belâ \üseyn’im 15 Sen gerçi #ehîd olup da itdiñ Cennetlere i‘tilâ \üseyn’im 16 Biz böyle _a]î]-i damda [ald [
63 17 Eyler süfehâ-y [avm-i mel‘ûn
Evlâd ña biñ ‘anâ \üseyn’im 18 >tsek kime çe#m-i aûn-fe#ânla Žâlimleri i#tikâ \üseyn’im
(Kasîde)
(Mef‘ûlü Mefâ‘ilün Fa‘ûlün) 1 Eyvâh o yegâne-i zamând r
c yma[ aña küfre bir ]amând r 2 Yerlerde _a[îr olan #u devlet Bî-çâre \üseyn-i aûn-fe#ând r 3 eâk old bugün ki bir _a[î[at Âlûde-i aûn- bî-kerând r 4 Mel‘ûn olur eyleyen _a[âret
Ol bî-kese hangi bî-amând r 5 Ol neyyir-i ki#ver-i melâ_at Žulmetler içinde câvidând r 6 Gencîne-i ma_]- fa]l- ümmet Pâ-mâl-i cünûd- âmiyând r 7 Dünyâlara Y dmayan sa‘âdet Ser-ge#te sefîl ü nâ-tüvând r 8 eûn old li[â-y âdemiyyet
aZZeyne [adar bu [an revând r 9 Birdir bu [ tâl-i pür-#enâ‘at Ma_Yûl-i Yezîd-i kâm-rând r 10 Nefrîn o la‘în-i bî-mürüvvet
eâhi#-ger-i aûn- Müslimân’d r
(Murabba)
(Mef‘ûlü Mefâ‘ilün Fa‘ûlün) 1 Ey [avm-i le’îm-i pür-denâ’et Dünyâda görülmemi# bu va_#et Bir öksüze [ar# bir cinâyet Her la_ža bu sâ_ada ‘ayând r 2 Ey bâ‘ib-i in[ lâb- edyân Ey ma_#er-i žulm >bni Süfyân Dînsizlige var m ba#[a burhân Meydânda \üseyn-i nev-cüvând r
64 3 Siz itdiñiz ol hümây aâkî
Bî-çâre \üseyn’i sîne-çâki Bilmez misiñiz ki cedd-i pâki Peydamber-i âairü’z-zamând r 4 >rdikde mu_arreme eudâ bir
calbimde aç ld yâre yir yir ja#larla dögünse ço[ degildir
#âdî ki mu_ibb-i aânedând r
3 LHÂM-I TE’EWWÜR
(Kasîde)
(Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün) 1 Ey bâ‘ib-i sa‘âdet-i Âl-i ‘Abâ \üseyn
Ey nev-nihâl-i bâd- dil-i Murta]â \üseyn 2 Ey bâr-gâh- ber[-tecellâ-y MuYZafâ Ey maZla‘u’l-me_âsin-i nûru’l-Hüdâ \üseyn 3 Ey tûtiyâ-y çe#m-i aun-â#âm- seyyidât
Ey zübde-i bevâr [- #emsü’d-dücâ \üseyn 4 Ey nükte-i _a[ây [- e#bâ_- mümkinât Ey #eb-çerâd- _ücre-i eayru’n-Nisâ \üseyn 5 Ey aâce-i _a[î[at- esrâr- Zâhirât
Ey server-i güzîde-i ehl-i kisâ \üseyn 6 Ey gevher-i yegâne-i aYdâf- ümmehât Ey lûlu-y aizâne-i kenzü’l-eudâ \üseyn 7 Ey neyyir-i me#âr [- burhân- aYfiyâ
Ey lem‘a-i mübeccele-i Kibriyâ \üseyn 8 Sen gül#en-i mu[addes-i Rabbu’l-enâm idiñ Senden gelirdi dillere bûy- devâ \üseyn 9 Sen nev-#üküfte donca-i bâd- velâ idiñ
Cellâd elinde old vücûduñ hebâ \üseyn 10 Sen [urb-gâh- ‘izzete #âyeste nûr iken Cây- ufûlüñ old o gün Kerbelâ \üseyn 11 jurdu[ça sînemizdeki sevdâ-y aânedân
Gelmez bu e#k-i mâteme bir müntehâ \üseyn 12 cald [ ne [anl günlere yo[dur mu‘în olan
65 Ehliñle me#hediñde saña veyletâ \üseyn
13 Ba[ ehribân u Zeyneb’e giryân u mu]Zarib Zeynü’l-‘Abâ’y ortaya alm # da yâ \üseyn 14 Zeyneb diyor ki kimsesizim söyle ehribân Gitdi mu‘îndi cân u dile reh-nümâ \üseyn
Mü7â‘are-i Ma‘Yûmeteyn (Murabba)
(Mef‘ûlü Mefâ‘ilün Fa‘ûlün) ehribân: 1 Zeyneb o imâm- bî-hemâli Gördüñ mi ne [anl gül-cemâli
Pejmürde perîde gül mibâli jopra[lar içinde nâ-tüvând r Zeyneb:
2 Gördüm baña Yorma ehribânû Cân gitdi y [ ld burc u bârû ga_râ-y vedâdaki o âhû gayyâd ñ elinde aûn-fe#ând r
ehribân: 3 Öksüzleri [ald â#inâs z
EZbâ‘ buñald pî#vâs z Biz neyleyelim ki reh-nümâs z Dü#menleri tünd ü bî-amând r Zeyneb:
4 A[ma[da FurâZ’a Zodr [anlar Ma_v old bu mu_terem cüvânlar Zencîre uruld pehlevânlar Göz ya#lar dem-be-dem revând r
ehribân: 5 Bir orduya [ar# bir da]anfer
Parlar ara yerde seyf ü _ançer Ma_#erlere döndi ba[ mu‘asker
Zeyneb bu ne žulm-i cân-sitând r Zeyneb:
66 Žulmetlere bodd lar o mâh
Bî-çâre \üseyn-i dîn-penâh Kim bâ‘ib-i râ_at- cihând r
ehribân:
7 Cem‘iyyet-i aânedân- îmân Çevgân- [a]âya old [urbân Ma‘Yûm yetimi zâr u uryân Çöllerde sefîl ü aûn-çegând r
Zeyneb:
8 Ben bî-kes ü aânedân perî#ân Beyt ehli bu günde old vîrân Allâh’ unutd [avm-i Süfyân Yek-dîgere girdi küfr ü îmân Dîn ehli zebûn u bî-ni#ând r
ehribân:
9 Peydamberi adladan bu ef‘âl Olmu#d ‘Alî’ye derd-i fi’l-bâl Zehrâ’y elemle öldiren _âl Bî-çâre \üseyn’i itdi pâ-mâl
Eyvâh o ne za_met-i girând r Zeyneb:
10 Öksüzler elemle öldi eyvâh Feryâd n Zuymuyor m Allâh
ga_râlar Zutd âh- cân-kâh Ya[maz m cihân böyle bir âh Bunlar da yetim-i aânedând r
ehribân:
11 Zeyneb naY l itmeli bu cândan curtulmal ma_v olup da andan guY! Diñle; zemîne âsumândan Bir ses geliyor ki rû_a când r
Hâtifden Nidâ (Mesnevi)
(Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün) 1 ‘Ar#- Ra_mân’a dü#üp nâle-i sûzi# eberi
67 Lerzeler virdi semâvâta \üseyn’iñ aaberi
2 ‘Ar# u fer# old bugün duldule-gîr-i heyecân Bu [adar gözya# dökme yeti#ir bu efdân 3 Ola kim [ahr- eudâ eyleye der-_âl žuhûr
Herc ü merc eyleye dünyây bi-_ükmi’l-ManYûr 4 Cedd-i pâk-i \aseneyn old melûl ü Yad-çâk Bu te’ebbürle [ yâmet görecekdir eflâk 5 Bu [adar sûzi#e Zehrâ getirir mi Zâ[at Murta]â’n ñ dil-i mecrû_ na yetdi mi_net 6 \a[ Ta‘âlâ diliyor ma[Yad ñ z ne ise hemân
imdi icrâya beni eyledi ‘abd-i fermân
Cevâb (Mesnevi):
(Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Fa‘ûlün) 1 Benim Zeynü’l-‘abâ ferzend-i mažlûm
Benim bu Kerbelâ’da necl-i ma‘Yûm 2 Pederden â#inâdan ayr [ald m
Bu deryâ-y _avâdibde buñald m 3 Babam yo[ [arda# m yo[ aâherim yo[
Esîrim aasteyim mi_netlerim ço[ 4 ha’îfim i[tidâr m yo[ bu tende
gar ld [ollar m zencîr ü bende 5 Sürüklenmekle artar ]Z râb m
Bu yolda \a[[’a vard r intisâb m 6 Hemân Allâh’a ‘ar] it kim bu _âli
cabûl itdim bu vâdîde melâli 7 \üseyn’iñ odl mecnûn- [a]âd r
\üseyn’iñ râh râh- i‘tilâd r 8 >lâhî #âdi-i rüsvâ-y ‘âlem
culuñdur [ lma bu ‘âlemde aurrem 9 Mezâd- ‘a#[a virdim rû_ her dem
\üseyn’iñ udr na bu cân fedâd r
4 BÜKÂ-YI NALB
(Mesnevi)
(Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün) 1 Mâtem-efzâ-y mu_arrem demi itdikçe _ulûl
ganki rû_um oluyor ye’s ile her y l ma[tûl 2 Belki biñ kerre ölüp cân bulaca[ olsa vücûd
68 3 Sereyân eyledi a‘Yâb ma dek _ubb- \üseyn
Cisme cân virdi o sevdâ-y Emîrü’l-Kevneyn 4 Ne fedâ eyleyim udruñda ki olsun çesbân Baa#- cân itmek ise a sset-i Zab‘a burhân 5 Refref-i tâ’ir-i Cibrîl-i Emîn olsayd m
\uccet-i [âZ ‘a-i ‘ar#- berîn olsayd m 6 calem-i _a[[ ile ta_rîf-i #u’ûn eyler idim
Tâ ebed ol mehi meclâ-y ‘uyûn eyler idim 7 Ne revâ olsun o gülzâr- melâ_at _ayfâ
eâr- il_âd u fesâd ñ Yademât yla hebâ 8 Kebret-i ümmeti me#hûr idi dîniñ o zamân Hani yalñ z görinür ortada yetmi# iki cân 9 Böyle bir [âfile-i mu_teremeyle o >mâm Kerbelâ sâ_as na eyledi te’sîs-i a yâm 10 >ttifâ[- ümemiñ _ükmi Yarî_u’t-ted[î[
On olmu#d mu_arrem ay n ñ bi’t-ta_[î[ 11 Ma_rekinden güne# eylerdi iuhûl-i seyrân Çe#m-i mâtem gibi gül-reng idi uf[- devrân 12 Mevecât- fere_ân ndan o dem Zurd ebîr
Ehl-i Beyt’iñ diline itmege mâtem ta[rîr 13 Gül-i bâd- emel-i ümmet-i yektâ-y \üseyn
konca-i ‘iYmet-i mü#gîn ü imâmu’l-_aremeyn 14 Ar]- Mâriyye’ye baYd [da [adem ol rua al Kerbelâ aâki Yararm #d elemle der-_âl 15 Nerde ceddiñ seni âdû#a alup _ fž itsin \âliñi söylemege âh ile kimler gitsin 16 Seni görseydi babañ böyle elemle _ayfâ Gögsine baYd rup eylerdi ölümlerle vedâ 17 Yuyaca[ Yaçlar ñ yo[ m bu câya geleli
Oa#ayan vâlideniñ nerde o #ef[atli eli 18 Öpmege [ ymaz iken gül yüzüñi Peydamber
canl topra[lara lây [ m o mü#g ü ‘anber 19 Bir mu‘în yo[ m bu Ya_râlara dü#düñ mi yetîm Yo[ m göz ya#lar ñ silmek içün dest-i kerîm 20 coca bir nehr a[ yor Kerb ü Belâ #ân viriyor Sâ[i-i Kevber’iñ evlâd Yusuz cân viriyor 21 imr-i ni’l-Cev#en-i mel’ûnuñ elinde aançer Kesdi ma‘Yûm \üseyn’iñ serini ol ebter 22 Dü#digi demde yere cism-i #erîfi heyhât
69 eayme-gehden i#idilmi#di #u yolda nev_ât
(Kaside)
(Mef‘ûlü Mefâ‘ilün Fa‘ûlün) 1 Eyvâh o ne [anl bir felâket Mehtâb- \üseyn’i bodd žulmet 2 Bir mer_amet ehli yo[ m eyvâh
curtarsa \üseyn’e itse a dmet 3 Dü#mü# yere cân virür eudâ’ya
curbân- fe]â-y mülhemiyyet 4 Zencîre vuruld [ollar ndan
Her kim ki fedâ-y ehl-i ‘iYmet 5 Öksüzleri [ald â#inâs z
ga_râ-y belâda bî-_imâyet
6 eûn old dü-çe#m-i Ümmü Gülbûm catliñle ey âfitâb- ümmet
7 Bu sâ_ada _ükmin itdi icrâ Dünyâda görülmeyen cinâyet 8 Hecriñ ile boynumuz büküldi Zehr itdi _ayât böyle mi_net 9 cal[up da ‘Aliyy-i AYdar’ gör
Meydânda kefensiz ol sa‘âdet 10 câs m ara yerde kim görürse Bûy- \asan eyliyor sirâyet 11 Yektâ-y cemâl-i nev-‘arûs
\ayfâ ki [u#atd ebr-i žulmet 12 curbuñda büyütdügün bu ma‘Yûm
A‘dâda esîr-i žulm-i mi_net 13 Yerlerde sürüklenir ‘ayâliñ Mažlûma revâ m bu eiiyyet 14 Ben bî-kes ü aânedân perî#ân
Dîn ehli bu günde pür-sefâlet 15 Oldu[da esîr-i >bni Süfyân Feryâd ile [opd biñ [ yâmet 16 curtar bizi žâlimiñ elinden
Ey server-i dîn-i bî-Ya_âbet 17 Derdiñle aaZâlar itdim ‘afv it Olmaz bu kederle #â‘iriyyet 18 ‘A#[ ñla marî] u nâ-tüvând r
70
5 NEVOA
(Kasîde)
(Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün) 1 Tîd- mâtemle gözümden dökilür aûn- revân Olurum merbiye-aân ye’s ile giryân giryân 2 Ben degil Kerb ü Belâ mâtemini yâd iderek Aña #âyeste revâ adlasa bu kevn ü mekân 3 Sîne-çâk olmayan ñ Za# m degildir [albi NaY l insân ki olur böyle zamânda fer_ân 4 Merg-i #âdî duyar m \a[ bilür a‘Yâb mdan Eylese aûn- _ayât m bu udurda seyelân 5 ‘Azm-i ManYûr ile bu râhda ber-dâr olurum Terk-i sevdâ-y \üseyn itmege yo[dur imkân 6 cays yalñ z dam- Leylâ ile Mecnûn olmu#
Ben ise _ubb- \üseyn udr na her dem [urbân 7 Var m d r böyle dam çekmeyen Allâh Allâh
Söyle ey Âl-i ‘Abâ rû_ #ehîd-i iî-#ân 8 Seni söyletmedi _ayfâ ki Yezîd’iñ tîd
Göstereydiñ ne imi# ‘âleme fey]-i burhân 9 >n#i[â[- [ameri si_r gören aal[- žalûm Yâ naY l eyler idi râh- \üseyn’e îmân
10 Büt-perestân idemez secde Yanemden gamed’e Fey]-i \a[ eylememi# anlara baa#- î[ân 11 Söyleyiñ ey _ikem-âmûz- Yanâdîd-i Yezîd Hangi bir _ikmete ma‘Zûf bu fi‘l-i ausrân 12 Hangi bir sâ’i[-i mel‘ûna uyup i#lediñiz
Böyle bir va[‘ay _âvî mi kitâb- edyân 13 Bu m d r âmiriñiz #aaY- Yezîd-i güm-râh
Dîn-i ‘Îsâ’ya uyup içdi #arâb- küfrân 14 Old lar Zâlib-i ausrân auZâm- dehriñ Dîn-i Allâh’ ferâmû# iderek aal[- cihân 15 Ü#diler Âl-i Nebî ba# na bî-ra_mâne Kimi Za# atd kimi tîr ü kemend ü çevgân 16 El-‘aZa#-aân oluyor aaymede evlâd- Resûl
F r[a-i žâlime #âd-âb Furât u reyyân 17 Lâle-reng old o gün sâhire-i Mâriyye
ühedân ñ [an eylerdi Furât’a cereyân 18 Geldigi va[t #ehâdet demi giryân olara[
71 Ehl-i Beyt’e \üseyin old #u yolda gûyân
(Muhammes)
(Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün) 1 Mu[ârin old _ayât ñ zamân- mî‘âd
Emânet eyledim Allâh’a âl ü evlâd Te’ebbür itmeyiñ art [ kesiñ #u feryâd \isâba gelmese mi_netleriñ de ta‘dâd Tevekkül itme bu ehliñ degil mi mu‘tâd 2 \üseyn içün dökilen ya#lar olsa da eb_âr Olur teYâdüm-i Zûfân- mi_netimle buaâr Ya ben naY l ideyim tesliyet bile dü#vâr gad m Yolum bu elemlerle lücce-i zeaaâr Ne vâlidem ne babam [arda# m ne kimsem var 3 ‘Ale’l-auYûY bu vadîde [ah r ile hederim Kesildi bunca yigitler [ r ld bâl ü perim Öñümde bir y d n ecsâda adl yor nažar m
Ölen [olumdaki ma‘Yûm dadl yor cigerim euZûr ider buña ba[d [ça fikrime pederim 4 Geliñ vedâ‘ idelim ey benât- Âl-i ‘Abâ Bu iftirâ[a ta_ammül çeker mi vâ _ayfâ earâb iderse beni ço[ m aançer-i mürdâ
ehâdet olmasa ma‘mûr olur m her dü-serâ Bu \aydâr’ ñ yoludur bunda cân olur yadma
19 Bitirüp nuZ[ n küffâra dönüp old revân Sell-i seyf eyleyerek istedi merd-i meydân 20 eaZve atd [ça >mâmu’l-\aremeyn’iñ eyvâh Üstine yadd belâ o[lar Zûfân Zûfân 21 ‘Â[ bet olmad pestîye #ecâ‘at dâlib
Ser-nigûn itdi o #ehzâdeyi [avm-i Süfyân 22 imr-i mel‘ûnuñ elinde oluyord heyhât Vara[- la‘l-i #ehâdetle o sîmâ tâbân 23 Bûse-gâh- Nebevî’den dökilürken aûn-âb
>#idilmi#di semâdan da bu #i‘r-i giryân
“Eyyühe’l- âtilûne cehlen üseynâ Be irû bi’l-‘a âbi ve’t-tenkîl”
72
“ ad le‘antüm ‘alâ lisânin Bin Dâvud Ve Mûsâ ve &â'ibü’l-(ncîl”
24 >diyor i#te eudâ la‘net o bî-îmâna
Ben niçün eyleyeyim la‘net içün keff-i lisân 25 La‘net it biñ kere dam-aâr- \üseyn ol #âdî La‘netiñ varsa günâh baña Yor yâ Deyyân
KAYNAKÇA
• ANDI, Fatih, Servet-i Fünûn’a Kadar Yeni Türk #iirinde #ekil De9i7meleri, Kitabevi, >stanbul 1997.
• ASLANOpLU, >brahim, Sivas Me7hurlar I, BMS Matbaac l k, Sivas 2006.
• AZ>ZOVA, Elnure, “Kerbela Vak‘as ”, Yay mlanmam # Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, >slam Tarihi ve Sanatlar Ana Bilim Dal , >stanbul 2001.
• CUNBUR, Müjgan, “Ali âdî” maddesi, Türk Dünyas Ortak Edebiyat Türk Dünyas Edebiyatç lar Ansiklopedisi, C. I, AKMB. Yay nlar , Ankara 2002.
• ÇApLAYAN, Bünyamin, “Kerbela Mersiyeleri”, Yay mlanmam # Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 1997.
• Ç>FTÇ>, Cemil, Divan #iirinde Kerbelâ A9 tlar , Kitabevi, >stanbul 2008.
• DEp>RMENC>OpLU, S., “ âdî” maddesi, Türk Dünyas Ortak Edebiyat Türk Dünyas
Edebiyatç lar Ansiklopedisi, C. 8, AKMB. Yay nlar , Ankara 2007.
• ERGUN, Sadeddin Nüzhet, “Ali âdî” maddesi, Türk #airleri, C. I, s. 466-468.
• HUYUGÜZEL, Ömer Faruk, zmirli Fikir ve Sanat Adamlar (1850-1950), KBY., Ankara 2000. • >NAL, >bnü’l-emin Mahmut Kemal, Son As r Türk #airleri, “ âdî” maddesi, C. III, Dergah Yay nlar ,
>stanbul 1988.
• >NAL, >bnü’l-emin Mahmut Kemal, Son As r Türk #airleri, “Muhyiddin Raif” maddesi, C. III, AKMB. Yay nlar , Ankara 2000.
• >SEN, Mustafa, Ac y Bal Eylemek-Türk Edebiyat nda Mersiye, Akça , Ankara 1994.
• KUNDAKÇILAR, Burcu, “Ali adi’nin Hizmet Gazetesinde Ç kan iir ve Yaz lar ”, Yay mlanmam # Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, >zmir 1996.
• TUMAN, Mehmet Nâil, Tuhfe-i Nâilî, Haz. Cemal Kurnaz, Mustafa Tatc , C. II, Bizim Büro Yay nlar , Ankara 2001.
• Türk Dili ve Edebiyat Ansiklopedisi, “Ali âdî” maddesi, C. I, Dergah Yay nlar , >stanbul 1977.
• Türk Dili ve Edebiyat Ansiklopedisi, “Yengin, Muhiddin Raif” maddesi, C. 8, Dergah Yay nlar ,
>stanbul 1998.
• UZUN, Mustafa, “Türk Edebiyat nda Kerbelâ” maddesi, TDV slam Ansiklopedisi, C. XXV, Ankara 2002.
