Prof. Mardin, "11 Eylül'ün nedenini düşünmek lazım" diyor:11 Eylül'ü İslam'la bağdaştırmak yanlış

AB'ye girersek

tembeller yandı

PROF. Şerif Mardin, "AB'ye girersek ba­

zı şeyleri kaybedeceğiz. Bir kere tem­

belliğimize darbe inecek" diyor. Mardin,

Afganistan'la ilgili Hunting-

ton'ın "Medeniyetler çatışma­

m lii

AYRINTILI HABER

■ ■■»„. r-i-.; Ü —L Ù ._________________________

¿Milliyet

11 Eylül faciasının İslam'la bir ilgisi

olmadığını belirten Sabancı

Üniversitesi öğretim üyesi Şerif

Mardin sözlerini şöyle sürdürüyor:

"Ortada din, medeniyet çatışması

yok. Eylemi, insan davranışı açısından

incelemek lazım. Ladin'in sözlerinin

İslam dünyasında değeri yok"

I

▼

H u n tin g ton 'in, 'medeniyetler çatışm ası' tezi bu bağlamda ne ölçüde geçerli, Usame bin L a d in 'in M ü slü m a n k im liği, radikal Is la m ın teröre yönelm esi şeklinde g ö rü le b ilir m i? B unu genellemeden kaçınarak

soruyorum .

Şimdi bunu Müslümanlara atfetmek

yalnış bir şey. 11 Eylül'de N e w York'ta yaşanan, fundamentalizmin de ötesinde, teknolojik imkanlar kullanılarak

gerçekleştirilen bir facia. Kendilerini, başkalarını yok etmeyi düşünen insanlar ortaya çıkıyor ve böyle bir dehşete yol açıyor. Niçin böyle şeyler oluyor diye düşünmek lazım.

Farklı kıyamet arayışı

T

politika cısın a kadar herkes 'Bizden niye nefret ed iyorlar?' sorusuna ya n ıt arıyor.

Ç ok aykırı görüşte olanlar var. M esela bazı bilim adamları 'dünyanın yaratılışıyla, sonuyla ilgili' teoriler ortaya atıyor. Bunun arkasında bir dini düşünce tarzı var ama özel bir

düşünce tarzı, kainatla ilg

ili-▼

Kıyam etçi bir ^ — .

ODA

DERYA SAZAK

SO HBET

Pentagon

mağaradan

vurulur mu?

▼

11 Eylül Ladin'in işi değilse... Afganistan 30 günde düştü, orada bir

mağaradan Pentagon’u vurmayı planlamak kolay mı?

KUŞKULAR orada toplanıyor ama net bilgi yok. Bence yaygın bir network

var. Bu ağ eskiden beri, yani İsrail'in kurulduğu günden beri ve Filistinliler

kendi topraklarından çıkarıldıktan sonra oluşmuş, bunun yüz tane ucu var.

Burada bazen Müslümarlardan yardım alınır bazen işin içine lüzumundan

fazla terörist girer. Böyle bir network varsa, Ladin önemli biri olmayabilir.

Dini tartışabilsek

her şey farklı olur

T

araştırmalarınız hayli eleştirilmişti.

Islamiyetle ilgili araştırmalardan edindiğim sonuç şu oldu: Îslamın kendi içinden gelen hareket tarzları var. Söylediğim şeylerden biri şuydu: Politik İslam falan gibi şeyler deniyor, bunlar saçma. Aslında mesele bütün İslami değerleri taşıyan bir topluluk meydana getirmekten geçiyor. Diyorum ki İslami değerleri taşıyan insanların amacı politik baş olmak değil, topluluğu İslami değerlere göre yönetmektir. Talibanlar bunun en katı olanı.

Açık olamıyoruz ki...

▼

Evet ama bunu Müslüman Kardeşler falan söylemiyor, ne kadar demokrasi olursa o kadar özgür oluruz diyorlar. Çünkü şimdi kendilerini özgür saymıyorlar.

V

Gelişmeye engel olan en baştaki şey 'kol kırılır yen içinde kalır' anlayışıdır. A çık bir tartışma yok İslam'da...

V 1970'ler Türkiyesini incelerken Erbakaıı'ı da sorguluyorsunuz. 28 Şubat sürecinde Erbakan başbakandı ve sonunda iktidarı bırakmak zorunda kaldı

,

Hoşgörülü olmak şart

Siyasal İslam Müslümanların istemedikleri bir şey. Çünkü onlar önce topluluk değişsin ondan sonra siyaseti ele geçirelim düşüncesindeler. Erbakan'ın yaya kaldığı yerlerden biri bu. İkincisi, Müslümanlar demokratik sistemin kurallarına göre hareket ettikleri zaman kendi istedikleri şeyi ortaya çıkaramıyorlar. Müslümanların ille şunları dayatacağız noktasında olmaması lazım. Laikler de aynı ölçüde katı. Türkiye'nin bugün gelmiş olduğu noktayı kimse bir kontra - Müslüman nokta olarak tanımlayamaz.

Ladin'in sözleri

değer taşımıyor

T

benzetmesi yaptı, dolayısıyla geri planda yine medeniyetler çatışması tezi geçerlilik kazanmıyor m u?

Ladin'in kendisini bir haçlı seferine maruz görmesi aslında Müslümanların

düşündükleri bir şey. Orada

emperyalizmden gelen saptamalar var. Bu saptamaların yekününü anlamak lazım.

V

Haçlı seferi ivmesinin hakiki tarihi olgularla ilgisi yok, incelenmesi gereken şey emperyalizmdir. Devletlerin

politikasıdır, bunun karşısında A B gibi bazı kümeleşmelerdir. Bunlar Hıristiyan ama bize karşı haçh seferi hazırlanmıyor.

Bush propaganda yaptı

▼

Ladin’in sözlerinin Müslümanlar indinde değeri yok, Bush'un haçlı seferi sözleri ise propaganda amaçlı. Araplar açısından bakarsak... Suudi Arabistan'ın kendisinin 'otokratik' bir mesele olması vardır ama Ladin ondan destek aldı.

T

Hayır, mesele büyük laflar etrafında dönüyor ama gerçek, tarihi gelişmeleri görmekten geçiyor.

yaklaşım her zaman olmuştur...

T

Eskiden beri 'kıyamet', yani dinlerin söyledikleri kıyametin dışında bir kıyam eti düşünüp de ona göre hareket

eden insanlar olmuştur. Avrupa'da oldu, hatta son zamanlarda A B D 'd e bazı tarikatlarda toplu intiharlar görüldü.

Ladin'in sözleri saçma

▼

operasyonlar sonunda, eylem inin nedeni anlaşılabilecek m i? İslam a karşı duyulan kuşku azalacak m ı?

Yoksa...

Bunu bir dinle ilgili olmaktan çok bir insan davranış tipi olarak

incelem ek lazım. İslam i dünya açısından Ladin'in 'Müslümanlar Hıristiyanlarla savaş halindedir' düşüncesi çok saçma.

Kontrolden kaçan şiddet

▼

İslamla ilgisi yoktur, Batı

m edeniyetiyle problem i olan bir insanın ifade tarzıdır Usame'nin söylemi. Büyük kitlelerin, İslami ve Kuran'ı yorumlama konusunda bir arayışı var ve bazen bu arayışın cevabını da karizmatik insanlarda bulabiliyorlar. A m a gene de bunu İslami bir eylem şeklinde yorumlamadan önce terörizm ivmesi kazanan sosyal sapma olarak incelem eniz lazım.

T

M ed en iyetler çatışmasına inanmıyorum. Yaşadığım ız şey terör, kontrolden kaçan şiddet. E T A da insamn akima gelm eyecek kadar hunharca şeyler yapıyor. Bunun İslami bir ivme olması daha çok Usame'nin Müslüman olmasından ileri geliyor. O terörist ivm elerin frekansı da biraz Îslamın genişliğine bağlı.

ABD'ye öfke duyuluyor

V

b irik im le ri de etkin olm a lı. L a d in 'in siyasal şiddet anlam ında doğum u, K örfez

Savaşı'nda yabancı askerlerin Suudi A rabistan'a ayak basmasına rastlıyor.

Büyük devletlere karşı her dönem de sert politikalar gelişmiştir. Ancak 11 Eylül anti - A m erikancılığın bir tezahürüdür dem ek doğru değil. L e M onde'da falan m akaleler okuyoruz. A B D 'n in geliştirdiği ekonom i politikalarının alternatifi var m ıdır diye. Bu en iyi politika olmayabilir ama alternatifi de çıkarılamadı. Ayrıca bu tarz düşünceler 11 Eylül’ü meşru kılmaz.

Ladin ya da onun teşvik ettiği tipteki fedailerin İk iz K u leler'e inişini önlem ek için ne yapılabilirdi. A B D İsrail politikası konusunda bir şeyler yapmaya çalıştı ama Ortadoğu politikasında bunlar olmuyor diye bir fedai tipinin bunu üstüne alıp, 5 bin kişiyi katletmesi düşünülemez.

Haklıyken haksız olmak

▼

Am erika'da uçakları çarpan kişiler.

V

Orada barışçı yönetim politikaları, küçük nüvelerin üremesini engellem iyor. M esela, İsrail'deki Filistinlilerin haklı şikayetleri var. M em leketleri işgal edilmiş, sorun çözülmeli. A m a bu tip gerekçelerden bu fedailerin yaptıklarını anlamak kolay değil. Ladin aslında bir fenom en. 11 Eylül saldırısını kim düzenlemişse o insanlar hakkında herhangi bir şey söylem ek çok zor.

Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi