[Dr. Nihat Reşat Bey'in ölümü üzerine yazılmış bir yazı]

- T - r - t ó S S - s S

Aramızdan ayrılarak ebediyete geç ecen kıymetli b ir ¿oktortt^vz rezil e ril s yak: mide. kullandığımız yazı, b a şlığ ı belki bası okuyucuların hayretini davet

edecek • "ekrar edelim : %# -iiîıat ^eçat’ ıa H M U f ^üık 8«siytlojiti gerçek v© aksi: onsu ¿ ir uzvunu kaybediyor . Aıb mensupları kendi esle ;ta şların ı toss- 11i ederken biz de sosyal ilim le r le i l g i l i olan f i k i r adamlarına başsağlığı dile­ mek istiyoruz .

TbJk so sy o lo ji»! • "vet kendi dlodıausHo b i r sosyolojimizin bu'',itıdnğu «uhzukû- k t ır . ■J-oayoloji al-asimi ni bizden evvel s is i ara tiran garhli alim ler t;alın ışlar ve ta aıtcv şlarâ ır • 3i»da a»# ak o ou cana ıiturh. g»;çjsj ş i bir bakarv. • .v ' yo loğ

stb 'ttı.TufMara , b i r bakı a Eâtib *e ie b i‘ lero , b i r başka -:;"rb ş . mor \c 4onziı:..ıt son-i* 3 ¿nrbci devreye babana.* ç o ş it li ipuzİ ' Iû? i l e r i aürüi aştür • ^.-a ıs c ,a ayrı­ lan t --oşat i»ey , aou dtvraniii pek tip ik » i r mensubu , çok imanlı ve aksiyonca b i r valnlasi id i .

d krîde bu devre, hı-kkuıûa birkaç sos . -id e t evcut bll/dye göre /IX. asrın son yıllrn n di'. "ût»a.t kakaut CtlrJ.6c.uin ”oşa siyasi milee-ûele gayer.ilo i l i d tlik n iı oğlu il:-’ - /rupeya ¡v 'b e t f oıkı;. o i. Oyullariuûaa b ir i , P a ris 'te o saranlar kuvvetli b ir sosyoloji cereyanı olca LF ?L A !»aiiik la alalanıyor . “eden V ü r a bu cereyanın f i k i r l e r i arasında Csntuılı -mpiato rlu&uıun «u starib olduğu b a lta lık la ra çar esâs öle­ cek ameli tedbirler /ardır . üu keşfin arkası sıra kası safhalar vard ır ki Nihat

beş?.t eyin anlaşıl* ası için bunlara kısaca işaret etmek lazımdır :t e . il ı . --- *

4 - ris s. fi. asi v öv. , i ¿Jo e kadar sürer •)

’i r i ’ie i öd-ijıu 2- î I r k i y e safh ası v *roas Sasahaddiı*in memlekete avdetinden

savaş xaa kadir dev ıa eder . )

d» hinci haris safhası ( H r ia o i 2ünya -ö&rbi ievamnaa memleket dışında vi'.vcvdİ ;tl.ıi r i :1 : - :ı tita j ı j i r , f i l î - r - ı u a mir-ıd ilen Lal ya .\r .)

ikinci füjEkiyo saikası { I'JIS dea 1324 e ’kadar şiir iv ) ¿Çrncü Avrupa ■ rohbsri ol dabañaddin "o y la '’om safha ‘-rtrsafiîı bu sofunla. 1 nr a;ı 1 n i t i barco er ₎

a fra sı v " - 1 gvçen sosyoloji gıcırın ın x Slüa tarihi olan 1343 e kadar d ov as» I**"1 ;8 den buR iae kadar )

reos1 İS hayatı bakımından doğrudur . a oksa XX «asrın bag-ıs'Suloiat iç ia io aşka asuplar , ç ı a r ı ■* n lı bulundurrat/a gayret

e tisi §1 erdir . »anlarsa başı 4a bulunaalartltio biz i , - - ulumu İ l e h is le r i yaslan-

aron kıy?»ot¿i do?ite.nııs*uduğ « -»'ilbasir. a>îö de *'ren s in »/of '.tından sonra mektep

mensupla ı

onu ç ığ ırın

*

p ır w İ c r l arasında görmüşlerdir .

»ihat *:-cr.nt bey , tanınmış bir hukukçu elen , -e v li

t

imiusı vt 1 atiyiz akkor eei

r o is l

ik i

erinde bulun*, uş olan --eş at beyin oğlu olup verilen i t y i t it r e gere. Ioöl de

osVUcı-rda doyuyor

.

İlk

v t

orta t..’’s ilin i İstanbul

dr.

yaptıktan sonra “ ekeri *iobiyeye

-iren *»ihat , pek erken b ir y ;ta ceketibi b itira iş

$

vt gfcrdd#! siyesi tazyikler

i

.rşısm t.

ia r is ’ e Ü re r et1» iş t ir . 1 ekeri ‘¿ıbbİyeuia İnkıİ&b tarihi izdeki yovi

horkceee b ilin ir . “ ergin l i r siyoei şuur auhibi o! .ası !:

¿en ötürü olsa gerek . Bir taraftan

^:-.ria*ix

îib ihtisas

o zaaonlar ¿ransada teplaaau

öteki

in k ıla b c ıla rlı temas

bu in i i l ab ollardan Aijwet “ ısa tarafın ı deşil , fre-ıs 3 bahadı’ i.» ç ığ ır ın ı

çiş

,

son gönüne

kadar

hu ş i f i n

n

uşıkı #1 a fak yaşamış

u a u c -et

J-l kalırünştır .

-u f i k ir l e r nelerdir ? t-ialin csvobııı b ir gazete sütun and. vsmen

imkana ı ı ise <Ie bir kaç s d» eSylemek »ü mkia . “ *r sosyoloji

daktul.:

i g iM .JL

:’İA2

e^ktebinia ¿s i rauea işin temenni etti, " i b oı igtimci İslahat todblrlcr

ulardan

| lı«

ik is i

şudur s

İdarede nekesi

ıh a lllllh

9

terbiye

isadiyatta

şalisi teşebbkeoûl'ik . Af a j ı yakara

IpOO da

îıajçırlnn.oa vo 1/02

s Ademi ‘ 'erkeziyst ^«aiyati

*

nia

.

3

evre içinde yetişnesiı»' , j .'„pí a gtno 'i ı b i y s l i

et» iş , ik i züire olan .ftddU Ç ığ ırın ı t .niıp.iö*

fik iv l eri ıtiua %*ı r an

.. .Ur .Ju- ve ik t -.ri-ite teşkil edilen ” ’foşebbüs-ü vühsi

on neddolih programada yor alan bu ik i düşünce

b iri elan Nihat ^-oşot ^ayi ele sarmış vr n e s to t-iş tir . ruh halini

,’votdyetv~n ou kuıaicusundun loi-.toruı b: t n s iy a s i

f i-uıue Is.r ' r -eli since hafta 9 w « l kendisini ziyaret ettiğim azi

1erine hâki» ı . aer ik i tedbirin

losi.’ ya girmesi iain sa rfe ttiy i gayrvtl© 'i tıpkı 1902 ideşdizmi i l e ani be l i tmege b ir içtimai nuşun«>.;-edilen Ana

_

W

____ ,_______ v,_

__ JPBs_^__

__ de

s ü s t e k i d e lik a n lı

a

Türk s o s y o lo ji tarih in de " Prens Sabahaddin Mektebi n diye adla n d ırıla n 5ı .ırın te o ris iy e n ve p ra tik b ir çok mensupları v a rd ır . Ae o r ic i o la n la r arasın da ü n iverste h o cala rı , ¿ is e m uallim leri 9 m uharrirler bulunuyor . Ameli mesele­

lerd e bu mektebin f i k i r l e r i n i 1-uallim Cem iyetlerinin , s iy a s i p a r t ile r in # esnaf derneklerinin nizamname ve programlarına sokanlar pek çoktur . P r o f. ür . Nihat x‘eşat bu ik in c i ç e ş it Sabahaddin*çilerin başında g e l i r veya başında gelenlerden b ir in i tem sil eder . ■‘ en B evlitaştaki M uallim ler B i r l i ğ i bin ası onun sık sık z iy a re t e t t i ğ i konuşma la r y a p tığ ı b ir t e ş k i l a t t ı r . şüphesiz s iy a s i p a r t ile r e k a rş ı daha çok ala­ ka g ö s t e r - iş t ir . 1-ski M Ahrar iır k a s ı 8 n ı b ir ta ra fa bırakalım . 30n" olarak I2-4.G da kurulan . .1, i l e alakası iş a r e te değer . ik tis a d iy a tta ve m aarifte şah­ s i teşebbüseülüğe hamle vermek iç in bu p a r ti programını çok e l v e r i ş l i bulmuş , n jhft. yet mebusluğunu ve 1050 de S a ğ ılık ve iç tim a i yardım Mek&letini kabul ey lem işti . Takat 'i u K ^akatMia arkası çok h azin dir ve bütün id e a lis t le r in a cı r e a l i t e l e r l e karşılaşmalarından doğan b ed b in lik le örülüdür . Sonra h ü rriyet *'a rt i s i ? nihayet son günlerde g a z e te le r n memleketçi i a r t i ** i l e s ık ı alakasmcan b a h s e ttile r .ba­ z ik b ir tekzib , doktorumuzun bu alakasının birkaç p o lit ik a dostunun kendi haberi olmaksızın g ö s te r d ik le r i b ir sempati b e l i r t i s i olduğunu a n la t t ı . ‘■'ununla ^ihat “ eşat p o litik a y a veda etmiş d e ğ ild i . B ağlı olduğu s o s y o lo ji ç ığ ır ın ın ik t is a t ve m aarif s iy a s e tle rin e is t e d iğ i istik a m eti vermek iç in i l e r i yaşına rağmen adeta yunup tutuşuyordu . inançla ebediyete göçmek ancak bahtiyar fa n ile r e nasip o lsa

gerek .

. . . . . . külasa Nihat rieşat ^cyin ölümü i l e üç çeyrek a s ır lık b ir s iy a s i hayatın cıa d i b ir so sy o lo jik görüşle beslenmiş macerasını yaşıyanlardan b ir in i kaybediyoruz .

Onun h ayatın ı takip edecek genç s o s y o lo ji mensupları ve hani hatta genç p o l i t i ­ k a c ıla r b ir çok fa y d a lı d e rs le r a la c a k la rd ır . Eu d e rslerin başında * "noak inanı­ lan b ir siy a s i düşünce peşinde koşmak w g e l i r . “ eçirmekjie olduğumuz s iy a s i tecrü­ be 1er , bilh assa ev d e ğ i ş t i r i r g ib i p a rti d e ğ iştirm e le r Nihat -eşat sembolünün daim

ca n lı b ir te rb iy e numunesi olarak genç n e s ille r e gö sterilm esin i gerek tirm ek tedir. Bu v e s ile i l e memleketimizde her tabakadan t e m s ilc ile r i bulunan Prens *Vo&» haddin ç ı / ı r ı mensubu m ü tefekkirlere t muharrir ve p o lit ik a c ıla r a b a ş s a ğ lığ ı dilene

J mesleki b ir v a z ife sayıyor t gerçekten m illiy e t ç i ve ilim c i olan merhumun h a tır a s ı önünde hürmetle e ğ iliy o r u z ( )

( I ) uerek bu t m s ilc ila r t gerek bahis konusu e ttiğ im iz s o sy o lo jin in s iy a s i f i k i r l e r i iç in P r o f. Tarık

’¿ a fe r

*n ( Türkiyede Siy a s i P a r t ile r ) , Ahret Bedevi uran*ın ( İn kılap Aarihim iz ve Itt ih a d .Terakki ) t b r. Cavit Orhan T ü te n g il'in ( Prens sabahaddin ) is im li araştırm aların a b a şv u ru la b ilir . bu g ib i t em­

s ile r in başında Satvet Lütfü ve Homit Ongunsu , Namık Zeki , Tahsin Lemiray , Selahaddin ^emirkan , P r S .Ie v fik remzi k :.z a n c ıg il*le Ar. Orhan “ emsi Kazancıgil

ve başkaları bulunmaktadır . Başmuharrirler arasında ~ abib ^dib ve Ahmet kirin* in de yer a ld ığ ı unut lmamalıdır . "Teni İstanbul ** kurucusu kubib Ldib Törehen*ın bu alak asın ı gösteren yazıların dan b i r i iç in b a k ıla b ilir : r r ens Sabahaddin ,

"Teni İstanbul n , I2-9-I95B , üî . 4

Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi