Çizelge 55. Dünya Ham Çelik Üretimi (Bin ton) Ülke SSCB Japonya ABD Çin B.Almanya İtalya Brezilya Fransa Polonya Çekoslovakya ingiltere Romanya Kanada G.Kore ispanya Hindistan Belçika G.Afrika D.Almanya Meksika Toplam Diğer Genel Toplam 1982 147,165 99,548 67,655 37,160 35,880 23,981 13,000 18,416 14,795 14,992 13,704 13,055 11,762 11,753 13,160 10,715 9,916 8,271 7,169 7,050 579,153 64,822 643,975 1983 152,514 97,179 76,762 39,950 35,729 21,674 14,660 17,623 16,236 15,024 14,986 12,593 12,828 11,915 12,731 10,305 10,157 7,190 7,219 6,978 594,253 68,531 662,784 1984 154,238 105,586 83,940 43,370 39,389 24,026 18,386 19,000 16,533 14,831 15,121 14,437 14,715 13,033 13,484 10,344 11,303 7,827 7,573 7,560 634,696 75,549 710,245 1985 154,668 105,279 80,067 46,700 40,497 23,744 20,456 18,832 16,100 15,036 15,722 13,795 14,500 13,539 14,235 11,054 10,683 8,582 7,853 7,367 638,709 78,000 716,709 1986 161,000 98,275 73,001 52,100 37,134 22;872 21,234 18,000 17,100 15,000 14,811 14,000 13,900 13,500 11,976 11,094 9,744 8,800 7,900 7,170 628,611 78,840 707,451 1987 161,400 98,500 81,000 55,300 36,300 22,800 22,200 17,700 17,000 15,400 17,200 15,000 14,700 16,800 11,900 12,600 9,800 8,800 8,200 7,500 650,100 82,500 732,600
ABD, Kuzey Afrika, Orta Doğu, SSCB ve Çin'de bilinen rezervlerin yanısıra, Atlantik ve Pasifik Okyanuslarında çok önemli fosfat re zervlerinin olduğu bilinmektedir.
Fosfat kayaları (apatitler) bünyelerinde flo rin, uranyum ve diğer nadir toprak elementleri taşımaktadırlar. Okyanuslardaki fosfat yatakla rında, vanadyum ve uranyum bulunduğu belir tilmektedir. Aynı şekilde, okyanuslardaki fosfat rezervlerinin milyarlarca ton olduğu düşünül düğünde, bu yataklardaki nadir elementlerin varlığı da önem kazanmaktadır.
2.10.2. Üretim
Piyasa Ekonomili. Ülkelerden ABD ve Fas en büyük iki üretici ülke durumundadır. Bun lardan ABD'nin 1987 yılı üretimi yaklaşık 41 milyon metrik ton/yıl olmuştur. Fas'ın üretimi ise 21 milyon tondur. Fas en büyük ihracatçı ül ke konumunda iken ABD ise ikinci büyük ihra catçı ülke olmaktadır. Tunus, Togo, Ürdün, İs rail diğer önemli üretici ülkelerdir. Ancak ABD (% 28), SSCB (% 23), Fas (% 15) ve Çin dünya Kaynak: Mining Annual Review, 1988; Minerals Yearbook,1986
2.9.3.1. Çelik Üretim Kapasitesi
Çizelge 56'da dünya ham çelik üretim ka pasitesine ait bilgiler verilmektedir.
2.10. FOSFAT
1987 yılında dünya fosfat kayası üretimi 1986'ya göre % 5'lik bir artış kaydederek, 144 milyon mt'a yükselmiştir.
Kısaca özetlemek gerekirse, 1987 yılı fosfat üreticileri için, aşırı üretim ve düşük tüketim oranlarının ve dolayısıyla düşük fiyatların ya şandığı bir yıl olmuştur. Sözkonusu olumsuz gelişmeler, fosfat üreticilerini etkilemiştir. ABD, Avusturalya ve Pasifik Adalarındaki fosfat üreti minin özel sektörün elinde olmasına karşılık, diğer bir çok ülkede üretim ya doğrudan ya da dolaylı olarak devler,.! kontrolü altında bulun maktadır.
2.10.1 Rezerv
Çizelge 57'de ;stat rezervlerine ait bilgiler verilmiştir.
fosfat üretiminin yaklaşık % 75'ini gerçekleştir mektedir.
Çizelge 58'de dünya fosfat üretimine ilişkin bilgiler verilmiştir.
Çizelge 56. Dünya Ham Çelik Üretim Kapasitesi (Milyon short ton)
Ulke K Amerika ABD Kanada Meksika Diğer Toplam GAmerika Avrupa AT
Diğer Piyasa Ekonomili Ülkeler SSCB 1983 151 22 12 1 186 34 207 51 200 Diğer Merkezi Planlı Ülkeler 92 Toplam Afrika Asya Japonya Çin Diğer Toplam Okyanusya Dünya Toplamı 550 16 175 45 54 274 11 1,071 Kapasite 1984 134 22 12 1 169 38 200 51 203 92 546 16 175 46 56 277 11 1,057 19901 125 22 16 2 165 44 175 53 220 95 543 21 170 59 n 1 29;) 12 1,080 Kaynak: Minerals Facts and Problems, 1985
Çizelge 58. Dünya Fosfat Üretimi (Bin ton)
Büyük fosfat rezervlerine sahip olan Fas'ın uzun dönemde fosfat üretimini 55 milyon ton/yıla çıkarmayı planladığı ifade edilmekte dir.
2.10.2.1. Kapasite
Çizelge 59'da dünya fosfat kayası üretim kapasitesine ilişkin bilgiler verilmiştir.
2.10.3. Tüketim
Fosfat kayası tüketiminin ve dolayısıyla fi yatlarının da geçen yıllara göre önemli düşüşler kaydettiği gözlenmektedir. Örneğin ABD'de 1984 yılında (28.17$/ton), 1985'te (28.86 $/ton) ve 1986'da (26.97 $/ton) olan fosfat fiyatı, Çizelge 57. Dünya Fosfat Rezervleri (Bin ton)
Ülke Rezerv Potansiyel Rezerv+
ABD israil Ürdün
Fas ve Batı Sahra Senegal
GAfrika Togo Tunus
Diğer Piyasa Ekonomili Ülke Çin
SSCB
Diğer Merkezi Planlı Ülkeler Dünya Toplamı 1,300,000 -120,000 7,000,000 40,000 2,500,000 40,000 20,000 1er 400,000 210,000 1,300,000 325,000 5,200,000 190,000 510,000 22,000,000 170,000 2,500,000 70,000 300,000 3,400,000 210,000 1,300,000 325,000 13,255,000 36,175,000 Kaynak: Mineral Commodity Summaries, 1988
Ülke 1982 1983 1984 1985 1986 1987 ABD SSCB' Fas Çin' Ürdün Tunus Brezilya İsrail GAfrika Togo Toplam Diğer Genel Toplam 37,414 31,300 17,754 11,720 4,390 4,196 2,732 2,148 3,161 2,800 117,615 9,767 42,573 31,600 20,106 12,500 4,749 5,924 3,208 2,969 2,887 2,081 128,597 10,791 49,197 31,900 21,245 11,800 6,263 5,346 3,855 3,312 2,585 2,696 138,199 11,964 50,835 32,200 20,737 6,970 6,067 4,530 4,214 4,076 2,433 2,452 134,514 12,150 38,710 32,500 21,178 6,700 6,249 5,951 4,509 3,678 2,920 2,314 124,704 12,359 40,750 33,300 20,955 12,150 6,801 6,338 4,430 3,798 2,548 2,644 133,764 12,848 127,382 139,388 150,163 146,664 137,063 146,612 Kaynak: Mining Annual Rewiev, 1988; Minerals Yearbook, 1986
kayası fiyatı, 1987'de 23.03 $/tona düşmüştür. Ancak 1988'de yapılan anlaşmaların 1987 fiyat larının yaklaşık 5 Dolar üzerinde seyrettiği ra por edilmektedir.
Çizelge 59. Dünya Fosfat Üretim Kapasitesi (Bin mt)
Ulke K.Amerika ABD Meksika Toplam G.Amerika Avrupa SSCB Diğer Toplam Afrika Cezayir
Fas ve Batı Sahra Senegal GAfrika Togo Tunus Diğer Toplam Asya Çin Christmas Adası israil Ürdün Vietnam Diğer Toplam Okyanusya Avustralya Nauru Toplam Dünya Toplamı 1983 1984 19901 58,600 1,000 60,000 1,000 35,000 500 35,000 500 2,200 27,000 2,000 3,900 3,000 7,000 800 13,000 1,800 3,300 6,000 500 3,600 13,000 1,800 3,500 6,500 500 3,700 1,000 2,000 1,000 2,000 3,000 3,000 66,200 3,000 59,600 61,000 69,200 3,600 4,500 7,000 36,000 600 35,500 35,500 36,600 2,200 28,000 2,000 4,700 3,000 7,000 800 2,200 35,000 2,000 4,700 3,000 9,000 800 45,900 47,700 56,700 20,000 1,800 5,000 7,500 500 3,800 28,200 29,000 38,600 1,000 2,000 3,000 175,800 180,700 211,100
Kaynak: Mineral Facts and Problems, 1985
Fosfatın en önemli kullanım alanlarından birinin gübre üretimi olduğu göz önüne alına rak diğer gübre hammaddeleri üretimleri de karşılaştırma olanağı sağlaması açısından Çizel ge 60'dan Çizelge 62'ye kadar verilmektedir.
Çizelge 60. Dünya Amonyum Nitrat Üretimi ( Bin mt, N ) Ülke 1982 1983 1984 1985 1986 SSCBt Çint ABD Hindistan Kanada Romanya Endonezya Hollanda Fransa Meksika B. Almanya İngiltere Japonya Polonya D. Almanya italya Bulgaristan Pakistan Trinidad ve Tobago Toplam Diğer 14.000 12,711 11,820 3,469 2,062 2,587 1,028 1,665 2,000 2,030 1,570 1,716 1,652 1,380 1,163 1,046 1,032 937 15,500 13,776 10,248 3,565 2,888 2,727 1,150 1,744 2,000 1,936 1,703 1,720 1,545 1,425 1,206 1,060 1,123 1,098 701 15,800 14,000 12,127 3,975 3,493 2,861 1,658 2,312 2,400 1,773 1,963 1,836 1,668 1,494 1,203 1,210 1,138 1,128 993 16,700 15,000 12,009 4,324 3,620 2,880 2,055 2,386 2,000 1,859 1,908 1,767 1,628 1,254 1,206 1,217 1,138 1,107 1,080 17,200 15,400 10,432 4,800 3,500 2,900 2,100 2,100 2,000 1,900 1,600 1,600 1,550 1,250 1,200 1,200 1,140 1,100 1,086 64,559 11,360 67,407 12,031 73,119 13,003 75,144 12,833 74,072 12,969 Genel Toplam 75,919 79,438 86,122 87,977 87,041 Kaynak: Minerals Yearbook, 1986
Çizelge 61. Dünya Potas Üretimi
(Bin mt, K20 ) Ülke 1982 1983 1984 1985 1986 SSCB Kanada D. Almanya B. Almanya Fransa israil ABD Toplam Diğer 8,079 9,294 9,776 10,367 9,600 5,309 6,938 7,527 6,661 3,434 3,431 3,465 3,465 2,056 1,704 1,004 1,784 2,419 1,536 1,000 1,429 2,645 2,583 1,739 1,750 1,100 1,100 1,564 1,296 6,969 3,450 2,165 1,617 1,255 1,202 23,370 26,047 27,816 27,222 26,258 1,140 1,371 1,518 1,829 1,990 Genel Toplam 24,510 27,418 29,334 29,051 28,248 Kaynak : Minerals Yearbook, 1986
40
Çizelge 62. Dünya Tuz Üretimi (Bin mt) Ülke ABD Çin SSCB' B. Almanya Kanada Hindistan Fransa ingiltere Meksika Avusturya Romanya Polonya italya Hollanda Brezilya DAlmanya ispanya Japonya Türkiye Toplam Diğer Genel Toplam 1982 34,391 16,384 15,800 11,749 7,940 7,042 6,703 7,637 5,561 4,811 4,756 3,856 4,463 3,191 3,724 3,115 3,289 966 1,314 146,692 17,573 164,265 1983 31,393 16,130 16,200 10,868 8,602 7,013 6,951 6,311 5,703 5,170 4,596 3,630 4,189 3,124 4,187 3,126 3,158 921 1,261 142,533 16,588 159,121 1984 35,612 16,284 16,500 12,212 10,235 7,728 7,149 7.126 6,167 5,695 4,874 4,711 3,978 3.674 4,527 3,133 3,389 955 1,290 155,239 17,304 172,543 1985 36,380 14,446 16,100 13,070 10,085 9,878 7,113 7,146 6,467 6,200 5,019 4,865 3,746 4,154 4,729 3,138 3,240 1,200 1,066 158,042 15,743 173,785 1986 33,296 17,300 16,100 11,158 11,088 9,983 7,083 7,076 6,532 6,200 4,990 4,900 4,030 3,763 3,538 3,133 3,100 1,370 1,180 155,820 18,561 174,381
Kaynak: Minerals Yearbook, 1986
2.10.4. Beklenen Gelişmeler
Asya ülkelerinde önümüzdeki yıllarda, fos fat tüketiminde önemli artışlar beklendiği belir tilmektedir. Bu nedenle, bu bölgeye yakın olan fosfat üreticisi ülkelerin daha şimdiden üretim kapasitelerini önemli oranda artıracak yeni yatı rımlara giriştikleri rapor edilmektedir. Aynı şe kilde tüketim artışı beklenen bir diğer bölgenin de, Latin Amerika olduğu belirtilmektedir.
2.11. GÜMÜŞ 2.11.1. Rezerv
Dünya gümüş rezervleri Çizelge 63'de ve rilmiştir.
2.11.2. Üretim
1987 yılı gümüş fiyatlarında ve üretiminde artışların kaydedildiği bir yıl olmuştur.
Çizelge 63. Dünya Gümüf Rezervleri (Milyon tr ons) Ülke ABD Kanada Meksika Peru
Diğer Piyasa Ekonomili Ülkeler SSCB
Diğer Mı Dünya
îrkezi Planlı Ülkeler Toplamı Rezerv Rezerv+ Pol 920 1,160 1,370 680 1,900 1,400 400 7,830 :ansiyel 1,800 1,400 1,400 950 3,200 1,600 400 10,800 Kaynak: Mineral Commodity Summaries, 1988
