İlhan Berk hayatı, şiirleri / null

(1)

T. C.

FlRAT ÜNiVERSiTESi

SOSYAL BiLiMLER ENSTiTÜSÜ TÜRK DILi VE EDEBIYATI ANABiLiM DALI

İLHAN

BERK

HAY

A

Tl,

ŞİİRLERİ

YÜKSEK LiSANS TEZi

Fırat Üniversitesi Merkez Kütüphanesi

Illilll lll// 11111 llllllilli llllllilli lllfiili

*0068572* 255.07.02.03.00.00/08/0068572 TD YL/23 Danişman I<Otü.· O ,c\ ı

Yrd. Doç. Dr. RamaAtan I<ORKMAZ

Haziriayan

Tarik ÖZCAN

ELAZIG - 1995

' "r'ltASVOrı

(2)

FIRAT

ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL

BİLİ1ıtfLER ENSTİTÜSÜ

MÜDÜRLÜGÜNE

E LAZili

Iş

bu

ça.lı:;;rna. .. ~ • .l"

iürirniz

tara.fından

Türk Dili

-r.;re

Edebiva.tı E·!~itirni ' 1...,}

i\.nabilün

I)a.lında

Yük::;el::.

Lisans

Tezi ola.ra!::

l:~abul edilnüştir.

Başkan

üye

ONAY

·y·

ukandati

inızaların adı

geçen

Ö!~retinı

·-·

a.ıt

oldu.Q-unu.

•...;

(3)

II

Ö:N"SÖZ

Di-ı:.rtHl edebiyatının a.ltı

yüz

yıllıl::. ::;altana.tından

sonra

edebiyatunızırı

son

yüz;.rılı

içerisinde birbirinden çol::.

fa.rl::.lı anlayışla.rın

sa.hibi olan edebi

topluluklar

ku.ru.lnıuştur.

Son elli

;.rıla danıgasını vu.rrna::;ı bak.unından İlünci

.. feni'nin bu toplulutlar içerisindel::.i önenlini

in1::.~1.r edenıeyiz

.

.~.~.ı.raştırnıarnıza başlarken İldnci

Yeni'nin öncülerinden

İ1h:=:tn

Berl::.'in

incelennıesi zarnanının geldi;~ine

inanarak bu

işe başladil::

.

.ı.lı.ı.tnacırnız İlhan

Be

rı:

'in

!;:·izlenıeo;.re

_·-· _~

c:a

_.

1 1st:

_{• V}

ta'

birı:::ol:

_..

vönünü

_.,.

ı:)rta.;;la (:ıl:araral::. İl=:inci

_" _..

Yeni

içeri::;indel:i

l::onu.nıunu

tespit

etnıektir.

·y;::ts;::rı;.:ran

bir

sair

o1nıası

nedeniv1e

tavrıaldarını

elde ettil:ten sonra

. '

.

'

ilt

işinı nıektup

ya.zaralc ra.ndevu isternel::. oldu.

i~.ı.nc;:ü: tnektu.bunıun

cevabını alanıayınc:a

uzun bir ;,;rolculu.l::.ta.n sonra

Bodrunı·a giden:~ı::.

PTT'den

telefon

nu.nıarasını

aldun

"-.rt-=:; l::.endisi-ı:.rıe

konusarak Salver

J.~J.l.!~a. Soka~:ı'ndald

. '

.

~ ._. ~

Kar:;;ınıda •

'lettnis

# r -ı:Jedi va:;;ınd;::1.ld 1' # .,

bir

insa.nın unıu.tsuzlu.§·unun ._,

aksine

sa;~lıl::.lı

_-

l)if insan

duruvordu.

_~

Bana

iU:.

sorusu

"Niçin beni

_.

aldın?"

oldu.

Kendisine. fakülte olaral: bu

' .

dönenı İl::.inci

Yeni

tu:;;a!~hnı incelecli~"inüzi

. •..ı ._,

söy·ledinı.

Bana

"Keşl::.e

beni

a.lınasavdın.

Çol=: zorlul::. ç:ekersin. Orhan

1

_./eli

r i •

~.:e;l;:ı.

Cahit

Sıtl:ı

gibi klasit :;;airleri

aJ::;aydın...

dedi. Ben <:le ....

tarduncı

ı-, ı· U .. -.: .. :1 t-1 .. 7

ii

·=-tı:=:-·=:ı· r·-ı(l,;::,.!-1 o·,;:,.ıı· ı-i 7" t·~ "';;ı-·:1 t)ı:t-11 "';l et-ı·-ıı··r-ri

.._; .. .L ·...JW. l.~ L . .._. -· .... ·-· - "...· ;=·V ... ·-· ·-· • '-· t.- 1 -· ·- .&.- ..

2 1

Tenını

uz 1

qq4

- -

tarihli

t)u

sohbetinıden

veni bir

f g·örü.:-V

₇

-:nıenin

sözünü

alarat

ayrıldını.

Bir ay sonraJ:i

bu.lu.şrrıanıızda

üç:..

dört soru yönettince

şairin sıkıldığını

hissettitn. Sorularuna cevap

vernıel::..

istenüyordu. Daha

fazla.

sıl::.nıadan

oradan

ayrıınıanı

gerettig:ini

düşünürken

"Çol::.

gec:iktitn;

denize !2"irece§·ün"

•-J ._. c:ünılesini

duvunca

r nıüsade

isteverek ora.dan

r ay:rıldını.

.-Saatinıe b;:::ü:tığ:ınıöa

12 ..

15 oldugunu

gördünı; tonu.şnıa.tnıza

ll :OO'de

(4)

III

~ ı··::- tl·::ı r·1 lif:::ıt·~t-1 -t)ı·

r

ı;rıl ı· •'"·;::ı. ı· ı· -=·ı· ı··

tl

;:::ı. ı·

!··tr :-_

1

t·t .

.ı. .ı. ._ı.·-'-·

c• ·-· .,. -·

~. l ·,- ·-· ·-· ı·- ·.- ı -~

1995

tarihinde bütün

B~rk't.en

22 I··.·'lart

1995,

tarihli

z~hir-z~nıb~r~1=:.

bir

ceı;.rap g~ldi.

Son

cü.nılesini al::.tarıyorurn. "Konuşnıalarunızı kitabınıza

da

l::.oynıarrıanızı

dilerinı.

Özel di onlar.

vardınıcı nıa11iv~tt.e

1

_.rdi."

< 1 i 1

Kısacası

en

öııı:?rnli l(a"l!la!~.·ınıız _'

olan

...

B

erk

't.en

fa-r.:rdalananıa.dt!d·Hnızı belirt.ınel:: .,. 1._1

isteditn .

.~.~.~.nlasılnıarnaT,.rı ./

bir bü: . .rük hüner

r

anlaşıltnak

tan k orl(nl

uştu.

Kendisine

şiir

evreninde daha nice

~::a.;~:lıl(.lı yıllar (liliyorunı.

iu·a:=:tırrnanuz - 7

:=:üre:=;inc:e

- - l:onu.,;,rl:::ı. r

ihüli verli

,_. # k;::t~.rnak bulnıal::.ta sıkıntı r

çel(rnedik. i\.nc:aJ(

İlhan

Berl(J

:::11(

sık

yatat

degiştiren

bir

öz~llig:e

sahip

oldu.;~:u

için

t:ıtip

etrnekte bir hayli

zorlandılc Kaldı

l(.i son elli

yılında

oku.du!~·u. kavTıal::la.rın batılı ,_. ~

ve orUnal

.r ohnası

i:;:irnizi bir hav·li

.. 1 zorlaştırdı. ..

0_{~!-1" ·ı·}

n

_{..:-ı· ı· ı· l)q-=·1ı1:•1·:1r·ıı·ııı·ı ı· kı'}

_t'it"

_{r·L·ıı-=·r-::ı"T1 ı:"~ns·::q,-:ı,·--'.:.11:•}

_sAlt

_{ı. ldı!=!}

_U?U!l

LJ .. _. :ı.. ·.,.• - ·-··,-• ""' ._._ J • ·i ·-• ~ .. / -.•.:.ı,.l_ ._ '-'-1 •.J.-....•v. .... ..,. ... :.. .._ -· ....,

olnı;::-ı.:::ı

nedenivle

_# l(ısaltnıa

2·ere!2"ini du.-vdut. E·u.nun

_u _·-· iı:_::in l(.ısaltrrıalarHrıız

üc

i ..

başlıl(. altında toplannıışttr.

İ

lt

ı:::iddi ara:~tırnıatrıız

olan bu e:::erde. :2·eret konunun

zen!2·inlüd"itıden

• • · - · J..} · - ·

in:::-ı.nıvor ₁

ve

affıruza sı~·ınrı;.rorunı. _•...J _i

Ça.lişnıal:::1.rınıda

r)ana re11berli1(. e(len

1ıoc:anı

'Yrd. Doç. Dr.

Ranıazan

Korl(.trıaz·a

.. kaynal(

buhrıada yardını gördüg:ünı:

Gazi ÜniT-lersitesi

P.~.lnıanc:a

Bölü.nıü Ö:~-retinı Göre"~~.rlisi 1-... ·Iehnıet .~.ii;ı;,rqü.n

'-J . 1 ._,

·e

-r.le

İst:uıbu.l'dan davını İbra11iın

1

(5)

KISALTldALAR

Genel Kisaltmala:r

C. .·-·r·,

T ("'

t_., . . ·'i'.

Dr.

1vl.E.P..

Prof.

ün-r.l.

:

.~.~.~.dı

Ci-eçen Eser

: Cilt

:

Cu.nılıurivıet ~

Dönenli

Türl::. Siiri

·.r

. (AT,Tl·!-~İ-1 . 1 - 1

-:Doçent

:Doktor

:

İ'·.·Hlli Eğ:i

tün

Ba.l::.anlı;~:ı

: Profe:::ör

• <:'·:tTT1

...

\,

: Say"fa

• ('.-TTt"·- (".-TTı-=·ı

. ..; .. ::J.,

d ..;.;:ı., ._.

:Türl::. Tarih

Ku.ru.rn

u

: Üni.,.lersite

: Ya

vınla.rı _i

Kitap A

dla:rının Kısal

tm.

ası

8 .ı. .ı..

Ç.Y.

D.D.D.E.E.

D.E.

r· ..

-.

.. ..J.v<..'.i. ,.. ... .J.

G.D.

G.Irnı.

Cr.Y.

:

.~.~.;..~.tlas

: Deniz

Esl~isi

.

r·ı~ıt·=-1 T,rı::>

c ..

-)r"·ııl: • . ·-· .•..J. ı .... i'-' ._.ı_ . . .

:El

Tfazılarına

'\luru.vor

_'

Güne:~

.

:Galata

: Galile

Derüzi

: Güze

ı

I

rnıal::.

·

t!iin:~-ı.vdın ·y~r-r.;ri17ü .. ... - - l - ... i ·''

(6)

-C.T.Y.S.

:

Güneşi Yatanların SelS.rnı

İ

ni.

Ist.. K.

ı:r Li .L :...J..ı.L.

1vi.K.İ.

Ç' ...

...,.,1 o.j•.tJ. .

·::-I-"

'i'. ·:...

Ç'T

'i'. .

T

_·'i'·

Ç'

:

İnierno

:

İst;:1.!ıbul Kit:ıbı

: Kana

tl

ı

A. t

:

Iviısırkalyoniğne

:

Şiirin

Gizli Ta.rihi

:

Şairin Kanı

:

Şairin Topragı

·

Tiı· r·ı-rı·-ı;re ·;::"·::ıt·ı:ı·=-ı

.. - ... i -· ,., .• _.. ... ~-·

:Uzun Bir

.Ada.nı

Şiir Adlarının Kisattması

ATLAS:

:Bana

~~lap~·;:t

Et Gel Gel

Diven

Göl::

ÇİVİ

YAZISI:

t:i, •;::" I?"

TT

V ·=· '7 ·:: L~ . ._ .. ~·-.. 1 ..• ._ •. ı ._J

~ #

:i:.~ tunı İ steditrı

Evin

Gö;~ü

Gerin di

:Ben Senin

Krallı!~-ın

._.

Üll:ene

Yeti:;:tinı

.

G.B.O.D.B.D ...

s.ô9

:Güneşler

.. Bütün

o ..

Du.rdu.in Bir Denizde

I.

t:;

H ...

y... .-. ,.-.,

1

.LJ. . ı. . ı -:•. ·::ı :Ist.enderiı;.re'de

Bir

Hoıneros

... fazisi

1

S.N.Ci.D.l:.J. ...

s.ôô

:Sa.balı

Ne G·ü.zel

Durdunuz

~Li~şl::.ınıa

T.S.S.G.E ... s.90

:Trov·a'da. Siz Sözü (J-ü.zeldi Eslöden

1

DELT.fi& v·E ÇOCUK:

O.K.S.K ... ::;. 2 7

:0

Kadının Saba.hına Karşı

•;::" n.

fr

E

ı· T.J i:;·ı 1T !{

·=-

ı ı

7·.L~ .. ·- .. . .. '( . ._ .. L .. r •... ._ ..

:Şinışel=:li

Bir

Geı:::ede

Esti

İberit

\'e

Ölütn

üstüne

Kon

uşnıa.lar

DENİZ ESKİSİ:

:Güneşli

Bir

Kıyı

Boyu.nc::a Yürüyen

Adatn

f~E _{... } ... ..:•. . ·:... \' . . . ·.• ::>.'i}

()

çı-rfY1·'iT İ

y ,..

/"~· ._:ı

:Ölü :C.ir

Ozanın Sa;~:lığ:ında Yazdıı~:ı I(end(};l~~~!~}t;lŞı

//' }ıl'

l\· • "\...•.

~·

I.

('1. _.,.r·ı

...

_{.1 • __ ...},r ·::ı '71t _-· .. .,

J ·... ,~ ... - -... ,

{

(/~/·~,)-..-\.

(7)

Y.G.D .

.L~

...

s.

5·3

GALATA:

B.E·.B.İ.C.S.D.Ö.O.l.:..L

...

s.90

p

B B

T( " ı::· " ,.... .... .!J, .... 1

c··

ı::: V. ı. .•. ! . ..:.•. oj'. 'i' .. _T .U .ı ı ..• ,:. . .L J _..ı

E·.B.G.K.S.O.l\._.

~;.19.3

B.:C..K.K.R.-r.l.K.C.O.i)..L._.

s.15 7

B.B.Y.19ô4 Y.S•

l'·ll.

P.G.S.O.i).ı

...

s.ı4ô

GALİLE DENİZİ:

I .B.C!

.K.D.i];ı

... s ..

~)9 S.ıL:.ı.G·

...

s.l O

S.D.F.O.D.i!.ı.E·

...

s.74

GÜNıii\YDIN

YERYÜZÜ:

:YıkılıveriT,,;rordu

Geeerne Dü:;:üveren

_. Pı~zın _{._..}

:E·u Bölütn Bir

İlkbelediye

Caddesi

Sal~ini

Denıir

Özlü

'yü

Onu

.L~nlatıyor

:Bu Bôlü.tn E·ir

·yüı:se1d=:.aldıntn

Sa.l=:.ini

Şair

Şey1:ı

():;::dip'i

Onu

.Ltı.Lnlatır.

:Bu.

Bölü.nı

Gala.t::t

KuJesi

Sol=:.al:.l:::ü·ını

Onu.

ı9.nlatır

:Bu

Bölürrı

Karal=:.öv'ü Kara

1

Kôvün

1 Rıht1rr1

T-.le

Kt:>nıanteş

Caddelerini

Onları .Ltı.~.nlattr

:Bu Bölütn

T'lü.tsekkaldınrn'uı

1984

Yılı ~. ı· -

...

·laTıltS #

Persenibe Günü

T

SaJ::inlerini

Onları .~.~ın1a.tır

· A r·r·~j ;=1 -r..lır· ·ıtı r·ı·ıo P. C;=1 rıü

• .ı.J. .L ... '..J. • • -ı-

· -:İ11ıa.n

f.erl=:. Galata Kulesinin

IH~erini

.~.~nlat.ı~lor

1

:Saınt.

Antuan

·ın

Güvercinleri

:Siz

Deditrı

de

F .. O

Denizler

.~..:\ldı

Beni

GÜNEŞi

YAKANLARlN

SELArdi:

B.B.B.B ...

s.

21 B.Ivl.'·l.B.K.R ...

s.13

GÜZEL

IRMıAıK:

Ç.U.B.Cr.ıA.~..D.,

_.

s.l

_....~ TT "Q .-. ("

r· .-. ,-. ·-;

.-j fıı..Lı.l._r . .;•. J.l_r ..• :::.·.~~

K.S.G ... s.17

n -ı· ı· ı·

-

ı

-

P ı· ı· p -

t -

r· B -

1.r

1 -TT -

ı· ı

-

r

:ve ı rı ev v::1. ı:::ı e.r· .. e;te ı e

:Bir

lvinın 'ıle

Bir

K::1.ndil

Rüya:3ı

:Çok Uzun

_• Birgtüıdü i·\şka Dônü-ı:.rordunı _'...} _i

:Küc;ü.l=:.

:C.ir (]ü1

Şinıdi

Dünyadan

Geç:e~J~~n:·::c···.~,,_

!,r;; ... · .

(8)

H ('

tı

.-.

.-J ,· ... .:ı.-· ·.ı ·=· . .::..'i

İSTANBUL KİTABI:

B.H.J.~.N

...

s.79

B (''

tl" t.l" .-. ... ·:ı J • ..;•.!":...l:.. ..• :::ı. t . .)

DE ('

_{. . .}_{_T·i·. ·.• ._. ....}

ç:u

·=- '){) _v

H

_{. ·- .l.'j .. • _ ...}

r

j

Cr

TT ·::: :=; ·;

6 I. ·-::

_{_.._ •. 1.}"';T

H

_{··- ·.• ._._}

(1

·=· 7 _J.

1

T T ı· ı ı:r TT 1 .-J

1

V . . i\ .. ı::...!.i\.J S . .::..

Y

T.J

-ı:r

B E B T

c·

6 q

.. t • • • • • • • • .. • · - · · -·

-KÖROti· LU.:

~

TPPT

·--ıt=rı

J.J. . .

LJ.LJ . . 1 ·::0. ) ı'

B.JA.D.S.D.H.S.D ...

:::.149

B.~. .. J. ....

t:t"TB

.L.:. • ·- • J • I • J ·-· ·=-ı·ı:::6 _ • .ı ·.. •

E.Ç.Ç.S.

1 s.1.~)2

I.

. . . ··- . . J Dır·ır)r· ·=·ı···~ 'J ·-· 'it.}

N.B.S.(i.N.B.iL .. s

159 N.K.D.Cı.H.B.Ü.Y.

_{1 s}

145·

O.N.O.J.~.o.J.~J..I.G.ı~

..

ı

s

164 ·::: u·

t

ır

B·

i1

r·j

·=- ı_ ı::). _ı:::_.ı ... .-....ı. ··- •• ••• ·-·

KÜL:

L

_.ı

v

_.

r)

_.r\T _~.-·.i::.ı

L·r

_"}c· 1? •J .Lı...ı T,ılii

:Ta.rar Saç:ar1121

ı:)lürn

:E:.ir Halk

Ayak.la.nnıası

N

otları

:Bu.

Şiir Könıür

Kol::ar

:Dünyada En Güzel

Şehirler Uyanırdı

:Ha.;.ratı

Deliler (i-ibi

Yaşıyan Şehirler

:İstanl:)U.l

Sen

-r.le

Hatırırna.

Gelenler

.1~.1rzu1

u. d u.r

:Y'edi

ı: •• lila-ı:.ret

_•

ve Bir Esld Ba:-,.'"':ç;ehir Tü.rtüsü .

_.

:Aldı

Tepeler Bütün Bildik Tepeler

:Bir

J.~

... n Du.rUJ)

_... Su-ı;lu _~

Dinledik Hep Suvu

_~

Dinledi!~

B~-- ~tlt E·-..,11·-ıır·

·- ,... . .., ·

·vı·

B

·r-ı)~r İr

ji1'

:

ı:_.:;, ı .1 • I .::.. _ I -· H ;:ı. .JeG€.:.:"

1 e .. e ~1. •. ı:_. H · ..

:E-ı;lli-ı:la. ₁

Çelebi 'nin

_• (ainlıbel _'

Sevahatnarnesi

_~

:İ

ll::

Dı5rt Di-ı;lan Ovasına

Girdik

:Ne

Böy·ıe

Se\ldala.r Gôrdü.tn Ne Böyle

Hepbirden Bolu Üstüne Yürüdük

.~.ı\cısu

·v·un

Iş1l::

Göl'ün

Anlattı!d·ı

i • ·-·

:Lucretius Ya

(Ja

Nesnelerin

Öze11i1:1ert~:"'~?

Üstüne

(9)

PERA:

BE.

_{. . .}

It

_.ı.,u .L . . . . - . - ".} ·- .. -· ırnü ·=: qı ... P ...

T .-.

(r .. .-h .L;· . .:;. . .U . .J ·; :3. 'i: 'i

H.:P.T.J..!.iJ.J·.·-I.J.

8

_{J..T ... s.ô7}

c:

ı·

,..nH ·::

1

ı·~J ... -~·-··-... ·.J. ...

T.S.G.B.;

:::.5•3

ŞJoJLİRİN

TOPRAGI:

t

yİ T\( ·-:: ·-:: •':: (l':: .&. • ~ • • J. _,._1 • ..,1 .... ' ._ •• -· ._J

TÜRKİYE ŞılııRKI

SI:

B.D.K.E ... s. 102

~

.. lJ

I I

:Bir Babil Kulesi i\ziz Krepen Onun

Uzerinedir

:E:::ki Bir Sevgili

Ta.rlabaşı

Onun Üzerinedir

:Hristak.i

Pasajı'nın Tebe:::sün-ıü iı..J:.ordeonc:u

Iviadanı J.~na1ıit

Terziyan

:K

aral: uru.

nı

So

1::'.::-ı.gının

Ölü Y

ü:a.

yı cıları

:Sol(.ak.lar

İnsa.nlar

Evler Onun üzerinedir .. I I I

:Tarlabaşı Sol:aJ(.larının

Gece Betç:isi

:İkinci

Tfeni'nin

İ11(.eleri

·Ya. da Salt

Şiir

(10)

IX

İÇİNDEKİLER

ÖN SÖZ

BİRİNCİ

BÖLÜld

l.İLHı.~.LN BEEK'İN Hi~ı.Y.ATI

·vE

EDEt.İ KİŞİLİt~İ

ı. ı

.Hayati

ve Edebi

çe·vre::d

1.2 .Kendi

İfa.desi

....

1

lle

Poeti1::.a.sı

ı

_{.. 5-5-}

r r ı· ı

• •

orT • T T "'i_i'" • "Q

t

::.1nc:1

ı enı -r:.le

varsa

1 oK:::a

L:.:::c.ı

ı

.. }.}

ı .cıeıenekten kopnıa

ı.·:~~- ·:!ı.2

.Öv"l::.ü

ı::.

onu

·-· ·-· 1

1.

3ı

..

~:~.

3 .

.~.8_{.~.nlanısızlığın a.nlanıı} ı

..

}.}4.-ı:·laroluş d:::-ı.

""la.r

~ ·:ı •) c: W.-tıTT'"' -j, •"

p

ı-

.-

tıTT·-1 .. ) .. .) . _) .Lı d -· j d. ll IÇ _ )d . . · y •:.1.

1 ..

}.}6.Fenonıenolojiden

ontolojiye

1. 4

.Eserleri

İKİrlCİ

BÖLÜl;..i

Sayfa

No

II

I\l

1

Çı 1.)

16

ı7

20

29 .34

~~7

42

2 .ŞİİR LEEİNİN

YP .. :PI \lE TE1vLli ..

:e ..

l1J=~Il·l1IND.AN İNCELENJı

...

·IESİ

·;; ı· ·~ı· ı·

r·1

;::.-r·ı· t·ı1 r·ı

...

l·:ı rıı B··=·1=·ır·l·ıır·ı(l·::·r·ı r· rı('

···1

ı:::. ı··,

r·n

---·ci

~. ·•l ~~.ı. .ı. ~ l'-~.r-- ._t .. ....ı._t .... t' ... l .. ~ı:;::-...

64 2 .1.1.Dörtlül::tE?n

Düzı;,;razı Şiir 1 •

e

64

70

'7"")

1.:...

2. 1

J

l.Hece

ı;lezrıi

2 .1.

_·-··~

.. 2 .Kafi ve -r.;te redif

₁

(11)

2 .1.

4.Yapı

Birinü Olarak

l'·.tlısra

2.2.

Şiirinin

.

Tenıa

Bakı:rndan İncelennıe::;i

2.2 .l.l.Kent T,le in::;an

2.2 .1.2 .Kent

-r.;re t::trilıi

2.2

.1._3ı.Kent

::;ol::.al:.

ve

nesne

"'2.2.2 .

.L~ş1::.

ve

Erotiznı

2.2 .2

.l.i'lJ.şt

2.2 .2 .2

.Erotiznı

2 . 2 . 4

.1-·.·'Ii

to

1 oj

i

2.2. 4. 1

.1-·.·Htolojü:.

ş;:üuslar

2.2. 4.2

Jviitolojil::.

ta.nrılar

} ·;· 4 ·::

1· .. ·ıı· tı·">l···) ı= ı·ı·f

lf

~rıtl~r-... ~ ~ .. .. ._.1 .i·. -··- ... ... .... Lo ... .. ... ~

2.2 .5•.

Dog:a

ÜÇÜrl CÜ BÖL

Ü:&:i

·;.

ı:-·

t.,.

T,

rE

u··

('T .i""rn ._:ı. ı .. L •,• .:.a.ı..·~r

3. l.Beırl:

'in

Şiir

Dilinin

İ

bar

e Düzey·inde

İncelenrnesi

·:~

1 1

r:ı:::.ıç::..r·ıı:::. 1:·

·=·ç::..1

·~ı· ı· ı- ~"ıı·1ı·

.. _ .. ~.. . .u ... - _ • .__._ )" L

.3.1.2 .Slc·gan Dil

ve

Konuşa:na

Dili

3.1 .

.3.İ1:inci

Yeni Dili

J

1.

3.

1 .Kana

tl

ı Otonıa tizırı

3.1 .

.3.2.Kutsa11:itap

dili

J1.3 .

.3.Resirn dili

-~~.1.?,.4.Sc·vut

dil

·-

-

~ ı ~ .

Sayfa

No

ôO

,-... ():.)

97

1

ı ı ı24

130

155

1

!7.! ~ ı._.ıı._J

192

ı97

212

240

246 24ô

249

25.3

·;ı:: '7 -_;1

259

(12)

XI

3.1 ..

3 ..

5.So;.nıtla sonıut arasınd:::ü:.i

dil

.}1.3.6.Renklerin dili

.} 1 .. }

7.De;~:işinıin

dili

(Defornıasyon

-;;;re

cüınıe)

.3.1.

4.Sapnıalar

.-, 1 .'

.-J ı· ı·:::· T - i"' - • - - ı-

-.). . '±. ~ . nı :.::ı. ı;,.

e

.:;;:.~pt

na.

;::ıJ

3.

1. 4. 2 .

1.

Yazınısal

sa prnala.r

.}1.

4.2 .2

.Ses bilirnsel

sapnıa.lar

.-. i .·· .-, .-. "Q" -· 1.-·ı·- --ı- --~ı--.).ı.'±.~ .. _::ı.vı(~:ırn ~Jııtn::;e :::apın.::ı. cı.r

.-.

ı

.·· ...

I" --.. -- - -

ı

-- -- ,..,

ı .). . 'i .. ). =:..e::.ı.tn::;e ::;::.~ptn-:.1.

o.r

~:

..

1.5.Letriznı .3.1.6.Yabanc:ı1·.,.·11sralar

3.2 .Şiir

Dilinde

Kelinıeyi

Esas

~-~Jan İnc:e1enıeler

.}2

.l.Senıbol

-r.le

İnıaj

.}2 .2

.Yine lerneler

.-=).2. 2.

-

l.~.iiJliterasvon

~

ve ana.phora.

(Önı:litıelenıe)

• ~ <

3.2 .2

.2

.Çapraz

yinelenıeler

3.2 .2.

4.i\rdyinelenıeler

"';• .-J ·j ( '[.'F "C•

t

TT·-

1

T • • ··ı··

-

··ı··

•

._:ı.~.~

.ü.i·:..at

:~1

. ;.-

dpı ı ;~uıe er.rıe

et

3.2 ..

~:,.Sıfa.t Tarnlanıa::;ı

~:,.

2 . 4.

İ

::d

nı

I

arnlanıası

-~ -::~ li rıl-:.ı t;r·rı

Te

1_!"_{r·ıı· ö-ı·} .._J • .._J.J. J. ·-· l..r.L .... .I... t:• ~:

.. J

l.Betitnlenıe

3.3.2 .Geri

Dönnıe ·ı ( . .:_'

Sayfa

No

266

270

275

?7C. w ı.)

27ô

279

·~Hı? w~.}w

•) q

-~ w ı....,.} 'JQC. ~Uj .-J Q t= ~ t ) )

291

293

29.3

~:.02

302

303 3ı05

307 .307

3ı0ô

309

3.12

315

3ıl5ı ,~:,lô '-;;-~ . 'l . .ıı

.)20

-'

\~

(13)

.3 ...

3ı.

4 .Görse

ı

Ett.ilerne

·:: .. -::,.

c::.J.E:-

₇

-;-zanıanlılıl::.

TeknHH

.._ . .._..

,_.

4.Sonu.ç

S.Sözlül::.

6

.Ka-ı;.rna.l::.lar ₁

XII

Sayfa No

") '1 •) .)i..._) -::?6 JW.-.ı:.·')~ ._)i..l.}

331

(14)

BİRİNCİ

BÖLÜM

!.İLHAN BERK.İN

HAYATI VE

EDEBİ KİŞİLİGİ

l.l.Hayatı

ve Edebi Çevresi

t\.sıl adı

"Etnrullah

İlhan BİRSEN'dir"

(U.B.i\.J s.S

7).

2 ı

Tetnmuz

1994

tarHıli görüşnıenlizde şiirlerinde !~ullandığı

N. İlhan

Berk

adıyla

ilgili

sorumuza: "N} Nesrin 'i

l~arşılanıaktadır -r.le benirrı ortaol~uldaki

ilk

aşkırrıdır

...

Uzun

yıllar kullandığını

bu

adı

daha

sonral~i şiirleründe yazınaktan

vaz

geç:tün." dedi. Berk 'le ilgili

sorurrıuzu

ise

cevapsız bıral~tı.

;\n

cal~ Salalı

Birsel'in bu

!~onudaki şu

sözlerinin:

"İlhan

budurJ her güzel

şeye

tutulur}

onun

ardından gitnıeye ı~alkışır. Hayranlık

onun

sözlüğünde yaşarrıak

arılanuna

gelir.

Soyadı yasasından

sonra

Nu.rullalı Berı~·in soyadını

l~ullanrrıaya başlanuştır."(t)

konuya

açıklil~ getireceğini sanıyoru.tn.

Hi eri

1334}

1-...

·Iiladi 19

ı

ô

yılında

I··.··Ianisa

·nın

Deveciyan f..,·Iahallesinde

doğan şairinıizin}

uzun

yıllar

1916 olarak bilinen

doğutn

tarihi} hicri

takvüni

nıiladiye ç:evirirl~en yapılan

hatadan

kaynaklannııştır.

Bunu

!~endisi şöyle anlatıyor:

"Papirüsteki

arıcadaşlar

bir gelenek

koytnu.şlardıJ

söyleşiler

öncesinde nüfus

cüz.janını

da getiriyordu herkes.

İşte

ben de

götürdünı

ve

Cenıal Süreyya'nın hesabından

sonra 191ô

çıktı doğ;urn tarihitrı.

"(K .

.,.~t.J

s.

93)

Babasının adı

T··leli} annesinin

adı

Hesna olan Berk} iki

kız

.. dört erkek

çocul~tan oluşan

ailesinin en

l~üçük çocuğudur. Kızlar: Sarıiye

ve Huriye

erkeklerse· Hüsevin

• 1 }

Tevfil~

ve Halil

İbrahirn adlarını t.ac:ıyorlar. İlk

y

hahrladı~ı şey beş yaşındayl~en Ivianisa'nın Yunanlılar tarafından işgali

sırasında

bütün bir

şehrin l~adın

ve erl(ek

dağa çıkışlarıclır: "Beş

yaşındayelını

ve

lviarıisa yanıyorclu.

Bütün

l~ent

bir görnlekle

dağa çıktnışt1.

Asl~erlerüniz aşağıda düşmanla ç:arpışıyordu..

Silah

s,esirıi ill~

o

zarrıan

1 ~alah

BirseL

Ah

Beyoğlu Vfıih Beyoğlu

..

s.22:~

..

Türld;,re

İş Bcınk:31

Ya":n.nlarL'

Istantu11976

(15)

')

....

du;.rdunı.

in:

topu, ilk

u.ı:;:agı

da. o zatnan gör•Jürn. Daga

çıkışırnızı

ve

inişinlizi

unu.tanııyacagını.

Kentte

lı~ila

dutnanlar tütüyordu." (U.B .

.ı~.~

s.l7)

Berl::'in

dünyasında

en

önenıli yıkıntı bal)asızlıktır.

Onu. da.

şöyle

anlatıyor:

" Çoçukluk

asıl

babayl;:1.

ba.şhyor

... Onu.

dogdu~:unı

.. büyüdüg:ütn

e-ı;.rde

hiç

görnıedinı.

Onunla hiç

oyna.nıadını.

Kitni

bayranılar chşında}

babanıla.

hiç el ele yü.rütnedil::. Bunu bile

söylenıenı

zor. Beni hiç

dôğnıüş

olabilir

nıi? Bilnıiyorunı.

Hiç sevdi

nıi?

Onu da

bilrrüyorunı

.. Babatn, ben

doğunca

çeldp

gitnıiş}

bir daha da

e-ı;.re

ayal::

başnıatnıştı"(U.B

.

.ı~.

₁

s.15).

Bunun

için de

aynı

paragrafta "Benitn hiç

çoçul::luğunı oltnadı''

der.

Babası

bir

başl::a kadınla

evlenerek evi terl:

etnıiştir.

Evleri

vanınca

De-o;.rechra.n

J: ...

·ialıallesi

'nden Dervis

tüi

1v!a1ıallesi

'ne

' ' l'

taşınırlar.

önce ilkokula sonra da ortaokula .gider. iülenin

nıaddi cluru.rrıu

zaT

₁

Tıf

oldu2·u

_{._.}

i<,":itı

Üstü.n Sanver

adlı

di:;:

_.

lıekirrıinin -ı;.r;:uunda

_'

ill:ol:ul ücten

~

itibE1.ren

çalişnıa;la başlar

ve

bu

kıynıetli insanın hirrıayesinde

ilkotulla,

ortaol::ulu bitirir.

İlhan

Berl::

şö-~.rle

de·vatn ediyor: .. Bütün bu süre içinde

ba.na.

1

adı

üstün

San-ı;.rer

olan bu

diş

hel::irni bey

ba1:nuştır.

Sabahleyin

erkenden

nıu.avelıa.neı;.ri tenıizlerdinı

..

' i

sonra okula gider ve tel=:rar

İll:ol:ulda

okul

nıüdü.rü. .ı~znıi

Bey'in rehberliginde okul gazetesini

çıkaran

Berk'te böylece ilk edebiyat ilgisi

başlar.

Ort:tol:u.ldaysa Türtçe

ög;retnıeni Halinıe Hanınıın 1:ıinıayesinde

edebiyat sevgisi ve

yazı

yazrna

tutl:u.su

f!"i.üı ._.

Q·eC',.ti1u::e

~~ .r Q·elişir. 4_1 •

Bu arada ilk

şiirlerini •

de Hall:e..,.rleri'nin

çıl:ardığ:ı "Uyanış"

dergisinde

yayınlanıaya başlar.

Bir

nıüddet

sonra ill:

l:itabı

(iü.nes

Yal::anların Selanıı'nı ~

... ·Ianisa

Hall:e-ı:linin vardınııvla ı

q)

'1

~ '1 ' ...

-vılında (:il::arır. ~ ..,

Bunlar Ivianisa Q"ibi kü<,-:ül:: bir kentte bü.vük bir

._, ~ vanl:ı yaı)ar. r r..;

Bu arada 1via.nisa'da

baba~;ından avrı ..,t

₁

Tasadııd·1 lıavati T ' - ' t

voksullu.k

#

(16)

nıutfal: henı

de yatal:

odası

olara!::

l::.ulla.nırdık.

Her

şeyhniz odanın

içindeydi. Bir

lazınılıl::. !::.apıya. yatın

(iuru.rdu.

T(anında

da tnusluldu bir su

tenetesi. .. Bir

nunıaralı

bir gaz

la.nıbası

geç

-ı;lal::.itlere değin yanardı."

(U.B .

.~.'\.

₁

s.49)

Hüseyin

a~:abeyinin denecEği

birtaç

iş t)aş;:ı.nsızlıkla

neticelenir.

Bunların

içerisinde kaça.l:

r;::tl:ı yapınundan nıeyhane işletnıeye

ve

yapriiaya l:adar uzanan bir sürü l:anunsuz

iş va.rdır.

Nihayetinde de

ağ;abeyleri iş iı:;in

gittil:leri

İst:ınbul

'un otel

odalarında

veya

gece

kondularında pejnıürde

bir hayat

}Taşayaral:

ölürler. Berk'in çocuk

dünya;::ında

bu

olunısuz şa.rtların

büyü.l: etl:isi

olacal:tır.

Hele

babasının

lvlanisa'da~

Tez,.lir

ı:.leli

olara.k

;:uulnıasından

bir hayli

rahatsız

olur: "Bundan

çok ..

anıa

çol:

ut::-ı.nıyorunı."(U.B

.

.~.li.~.

... s.21) Elbetteld bu

olunısuz şartlar

onun

inanç

dünya.sına

da

yansıyacaktır.

Öğ:retinen

ol::.ulunun

inıtihanlarına

girerek

Balıl:esir

Necatibey

İlkögretnıen

Okulu ·nu

kaza.nır.

Böylece

parasız yatılı

olarak oku.tnaya

başlar.

Berk'in

ol:uduğ:u.rrıuz

eserlerinde bu dönenlinden hiç

baJısettnenıesi

dil~katitnizi

çektnektedir .

.~.li.~.raştırtnalarınuzda

da bu dönetnini

aydınlatacak

herhangi bir belgey·e

rast.lanıadı1:.

"Okulu bitirince Giresun 'un Espiye

nahi;lesine

atanır.

Daha sonra

.~.'\nl:ara

Gazi

Eğ;itinı

Enstitüsü'nün

Fransızca

bölürnü.ne g-irer.

_'-' B6~

₁

Tıece

hetn

Fransız edebiv·atıvla ~ 1

hetn de bü ... lül: sehirle

1 T

tanışnuştır.

Bitir(!il:ten sonra

tüplunı;:;al

çevreyi inceleyen

şa.irinıiz~ Zonguldağ;'ın işçi trıu.hitiyle

kendi

de-ı;,rrinıci

ruhu

arasında

bir

yal:ınlık

bulur.

Könıür işçilerine

ait birçok

şiirler yaznıası

onun gözlernci

ldşilig:ini yansıtnıası bakınundan önenılidir.

1··.·-Ianis;::t 'davken

1

-ı;

1 Ta.znıa,.1a ba:;;ladı:d·ı

1 . ._.

"SerT·.ret-i FünÜn" dergisindeki

yazılarını

devam ettirir.

"ı;·la.rlıl:''

dergisine az da olsa

şiirlerini

göndernıektedir: "İll: esaslı ;lazılarunı

orada

yayınıtadını sanıyoru.rn.: İll:

(17)

telif ücretini \lal::it gazetesi verdi.

Jviatalelerinı

için

150

turuş}

her

pa.zartesi

yazdıgını fıl~ralar

için 75,

kuruşu

ilk o gazeteden aldun."(3) Böylece

anne

l~ucağ:ından çıkan

BerkJ

yavaş yavaş l~endisini bulrfıaya başlar.

Daha. sonra sekiz

yıl

görev

ya.pacag:ı Kırşelıir'e

naldl olur ve ilk önerrlli

eseri olan

İsb:nıbul KitEtb'ını y;::ı.zar.

Bu ldt3.pla

şair l~endine

belirli bir çevre

edinnıe-r..re

₁

baslar. Yaz

_'

a-r.llarında

₁

da

iuıl~ara

ve

İstanbul'a

giderek

_V

sanatın

sol

l~esinıiyle ilişkilerini devanı ettirnıektedir. 1v!alıir

Ünlü'nün} Baki

Sü.lıa

Edipog:lu'ndan

aldığı şu. cü.nıleler

onun ruhsal durtununu

belirtnıesi

bal{trtundan önemlidir:

"İlhan

BerkJ o

yıllarda

Anadolu'nun

çeşitli

kasaba ve

şehirlerinde öğrettnenlil~ yaptığ:ı

için

ancal~

yaz

;::tylarında Anl~ara'ya}

İstanbul'a Q·eıebilivordu. Küsl~ün

._. 1

-r..re nesesiz bir hali

•

vardı."(4)

Yaznuş

oldugu

Günaydın

Yeryüzü

adlı l~itabından dolayı ı

42.

nıaddeye

nıu.lıalefeten rfıahl~enıeye

verilir.

Kitabın konıünist

propoganda

yapnıaJ~

ve

proleteryay·ı a:alaklandınnal:. rna.ksa.dını taşıdığı bilirkişi raporlarınca

teyit

edilnıiştir. iuıcak

eserin} Yeditepe

yayınlarından basın rnasasına gidişi altı

ayı geçtiği

için

avukatı

Burhan

J..üJ.paydın 'ın zanıan aşınunı farl~etrrıesi

sa;.resinde dava

düşer

ve

şair}

ceza alrnadan

l~urtu.lu.r.

Kendisi de

"Şirrıdi

laf

bir ;.ra.na o üç

l~itap

(la

1··..-Iarl:si~;t kitaptır} doğrusunu söylenıel~ lazını

...

(K.At.J

s.95,) diyerek bir

ba.l~ıtna yıllar

sonra

bilirldşilerin raporlarını do~rular.

Şair.. Fransızca'yı

biltnesi nedeniyle

batıyı

takip

etrrıe inıl~anına

sahiptir.

Rinıbaud'dan 1viallarnıe'ye \;~nıittnan'dan e.e.Cunınıings'e

kadar

yüzlerce

batılı şairi ol~uyunca "şiirin

sözsel

alanın

ötesinde

çol~

daha

başka

özelliiderinin oldug:unu"

(K.ı.ı\t.J

s. 95,) görür. Böylece yönünü

batıya

dönen

şairinıizJ kaynaldarını

oradan seçerek y·eni bir

şiir anlayışıyla l~arşunıza

(18)

5 Kendisi gibi

Fransızca ögretnıeni

olan Eelibe

Hanınıla

evlenir. Bu

e-ı;.rlilikten

bugün tel::

çocukları

olan ve serbest

ınirnar rnüJıendis

olarak

çalışan

P ...

tırrıet

dünyaya gelir.

195~6 yılında

T.C. Ziraat

Bantası'nın yayın

bürosuna

çevirnıen

olarale girer ve

iuıkara.'ya

nalcil olur. Sol

kesinıle

olan

baglantısını kesnıenıesine rag:nıen

yukarda

saydıgınuz şairleri tanınıası

onun

şiir dünyasında

büyü!::

değişilclildere

neden

olrnuştur.

Böylece on

üç

yıl çalışa.c;::1.ğ1 iuıkara'da İkinci

Yeni

anla;.rışının

en

yoğun

günlerini

yaşar.

Bir

bal::ınıa

1955

yılına

kadar sol çizginin en etleili

lcaynagı

olan

Nazım

Hil::.nıet'in

ett.isini de

aşnuş

olur. (J-erçi oJ 1954

yıltnda

Yeni Dergi'ye

yazmış

olduğu

"Saint ...

~

... nb.)ine'in Cl-ü:·lercinleri"

şiiriyle

bunun sinyalini

""lermiştir.

P ... ncalc

şuurlu

ve

planlı başlangıç i~

... nkara ·:·la naklinden sonra

başlar.

Bir

nıücldet

sonra bu liarel::eti

İleinci

Yeni

a.dı altında

t)ir edebi

harekete clönüsür. Eserlerinin va ...

r 1 1 lınlanrna

tarihine

bakılacak

olursa bu

clönetne ait

şiirlerinin

soyut bir kare k ter

taşıdığ:ını

söyleyebiliriz.

1970

yılına

kadar Anl::ara'da

geniş

bir sanat çe ... lresi edinen

"şairitniz~

şiir

günleri ve

nıuhtelii

görevlerle 1962

yılında

Londra ve 1964

yılında

Paris'e gider. Paris'te yedi

ayı aşl::ın

bir

zarrıan kalır.

Burada gerek

yabancı

sanat~:ılarla

gerekse Türldye'den giden

sanatç:ılarla tanışarak

resitn

sergileriyle

şiir

günlerine gider. Bunu

ı

P ... gustos'ta Tvenedil::.J 10 Agustos'ta

Belgrad gezileri izler"

(E.Y.ı:·l.G.}

ss.45-72).

"Şiir

için dünyaya çok para

harcatnuştır."(5)

...

~

... Talrupa'da ve uzak

doğuda

geztnedil::. üll::e

bıral::rrıaz.

e.u bir

ba.kırna şiirin günü.nıüz dünyasındal::i uluslararası yapı::;ifli gösterınesi

bal::ınundan

önetnlidir .

...

~

... nkara 'da bulundugu ::;üre içerisinele Galile

Denizi~

ÇiT-li

Yazısı~ Otağ

ve

I··.·'li::;ırl::.alvoni~·ne !~·ibi İl::inci

Yeni volu.nda çok önetnli eserler verir. e.u. arada

-1 u ·-· ~ .r

Pazar

Postası}

Yedi Tepe} Yeni Uful::.lar ..

Dost~ ı:.,.ra.rlık

vb. gibi dergilerde

şiir

/:·:::;:::·~.:~;·~~.::.~;~;-_\~~;~~,

..

5 Barbaros Al

tu~- İlhan

Berk, ""Dünyada. Bir

Şiirin

Benden Gizli

Y:a2ıla.C8ğin:a. '<::~ı

İntınm.am.

• ..

\lizyon

Dergisi ..

S.~>i3

.. s.1 '37 .. Nisan 1995

.·

\

,·j 'tk

(19)

6

"ıl€' şiir üzerinıe değerlendirrne ;.razılan :·.rayınlatna.ktadır.

Ece

ı8_ıylıan

_{'dan ..}

Cer.nal

SürevvEı.'va

1 1 1

.. EcliD Canse";ler'den TurP"

r·

0

Ut Uvar'a l::adar uzanan

,

İkinci

Yeni'nin

şiir clünyasında hatırı sa;ltlır

bir yer

edinnliştlr.

Bunu i\hrnet

Necdet

açıl:ltyor:

"İlhan

düşün

ce 1

erini

doğ:rula.nıal:: atnacıyla lviallarnıe

.. Ritnbaud .. 'lalery .. Pound .. Breoon .. Tzara ..

ı·

...

nchaux .. Eluard vb.

batılı şairterin sıl: sıl:: adlarını

anar; onlardan parçalar

al::tarır

..

şiirler ı;;evirir.

P.öylec:e

henı onların

izinden

gittiğ:ini

gösterrnel:: .. hetn

de !::endi

görüşlerini pekiştirnıel::

ister

."(6)

Artık şiir

onun birinci

işi olnıuştur.

Tütn

zamanını şiire

vermek

için

1970

yılında

TC.

Ziraat

Bankası'ndaki

görevinden err1ekliye

ayrılır;

bir

ayağı

İstanbul'da

digeri

Bodru.rrı'dadır. İkisinden

de

vazgeçenıez.

Kendi ifadesiyle:

"Yılda

dört ay

İst:1.nbul'da.

diger zatnanlar Bodrurn'da

yaşanıaktadır."(?)

J:.odrunı'da doğa özlenıini giı::lerirl::en İst:uıbul'da

da l::ent ve sanat özlernini

gidertnel::tedir. Sürekli ol::u;.rarak

ı::

endisini

yenilenıeye çalışır;

Husserl ve

Ponge'ye l::adar uzanan

şairitrıiz

..

Şubat

1971

t:ırilıinde

TRT'nin

düzenlediği

"Tek

Şiir Dalında

Sanat Ödü.lü"ne

ı3.;.rı1::

görülür. Kendisini

tanıarniyle

ol::unıaya

vererek defterler tutar.

"Dünyada

İstanbul

1:ad;:1.r hiçbir

şeyi sevtnedinı.

"(K .. At .. s.l

07)

diyen

A

Berl:_.19ôO'e !::adar olan

dönenıinde

..

;.roğ:un

bir

tenıpoyla çalışaral:: ıAJ.şıl::anel

Şenlil=:nanıe

..

Ta.şbasl::ısı

-r..re Atlas gibi

şiir l::itapla.rını

yazar .. Anca!::

zatnanının

büyüt bir

l::ısnunı

da

Bodrurfı

'da geçirir

-r.le

Topburnu semtinde bugün

oturduğu e-ı:li

bitirir.

Kardeşleriyle

olan

ittibatını

da

tanıanıiyle kesnliştlr:

"Halil

İt)ralıirn a~abeyitrı

öldü.

Ağabeyinlin ölünıünü

bir

al::şanı

üstü

öğrendinı

-r..re donup kaldun.

ı:Jnu

son ola.rak 197

3

yılında görnıüştütrı

..

(U

.P..ı8ı ... .-. 7? .;:. • ' .:, J. 'ı Şairiniizin

bu

1dtabını

yazarl::en 19ô3

yılında olduğunu

6 Ahmet Ne.:::det

Jlodern

Türk:

Şiiri .Antoloji~i..

s.2L Brüy

Yayınlan

.. Ekim .. 19Q3····,

7

feriha

Bü;.njl:ı:.irıcıt Ayın Konuğu~

S;3!i8.t

Çe-.;.rresL

Ayhk

Sanat

DergisL

S.1J~L s,54~ ·

1•.•lö.;l1S

1 9i38

.

(20)

7

düşünürsek.

on

yıl

bo;.runca görü.ltneyen bir

a~:aJ)ey vardır.

Berl:} yoksul

2ı.l:raba.lanndan

l:açtnalda bir

bakırcıa

kendisinin ezik ve içine

l:.apanık

yetiştne:::ine

neden olan yotsulluktan

l:aç:nıaktadır.

Bodrunı'da

bir taraftan

şiir _..

Tlazarl:en

_r di~·er taraft:ın _•-•

da

resinı

;,;ra.pınaJ:t3.(lir. Resinı

onun ..

şiir dışındaki

en

ônenıli u:~:raşı olnıuşt.ur.

Bir

bal:ırna

önernli bir

nıutlulu.l: l:a;.rna.~:ıdır.

"197 4

yılında

Galeri Baraz'da ilk

resinı sen~~-ı::dni

_{,_.}

açar."(:3)

.

Bo:;:

.

ı;.raJ:.tini

sürel:li

okuı;.rarak

~

de§·erlendirir..

~·

197 {;.'de Bedri Ra.1uni

Ey'"üpo:~:ıu.

C1a.lerisi'nde

ititı(:i resinı

sergisini düzenler.

Resi!n~

onun

dünyasında önenıli

bir ;.rer

edinrniştir.

19ô0

yılında

Kül adli

şiir titabıyla

19ô0

Yılı

Türt Dil

Kurunıu Şiir ı:)dülü'nü alır

.

.ıA.rtılc

ödüller

geç

de ol:::;a

!~telnıeı;.re ba:-

₇

-;lanH:=

₇

:tır.

1 ()70-1

qr::.o

arasıtı(la.

sairin

der~Iilere

pek

T,.razı

'-' 1- .. "' ... T ' - '

de

ha.l:kında yazılanlar ı;.r;::-ı.rdır.

19fJ3

yılında Bodrun:ılu. insanların dün;.rasına

-r.le denize yönelik Deniz

Siir

J

Ödülü

'nü.

kazanır.

YB-nk!en

der~Iilerin I.J

19ô0-1990

arası

onun

vazı 1 hayatı

bal::.ınundan

en "ilO!d·un olduQ·u

i ,_. 1_} ı::lönerndir. Cın vıl .J

i(,:erisinde Kitaplar

Kitabı'ndan

( 19ô0)

başlayıp

Deniz Esl:isi( 19ô2)J Uzun Bir

i!,J.da.ın

( 19ô2)J

Şiirin

G·izli Tarihi (

19ô.~:.)

.. El

Yazılarına ı:

••

luru;lor

(1ü.neş

( 19{; ..

3.) ..

Del ta

-r.le

(.Talata ( 19ô5·)J C!üzel Irrnak ( 19ôô)J

Şairin Kanı

( 19ôô) ve

Pera'ya lcadar uzana.n

hununalı

bir

ça.lışrnası vardır.

19.: .. 4

;.rılında

Craleri

Nev'de bir resün sergisi

düzenlerniş_.

19ô7'de

Dal:ka'da

:.,apılan .~sya Şiir

F e::;ti \la

li·

ne v·e 1

9 9

Cı

'da (la

İ

::;rail'dB

;lapılan

u

ı uslarara::;ı İ

srail I.

Şiir

F esti \?ali

·n

e l:a

tıln:uştır.

:3

Bülent Bet'kmau.

İlhan

Berk·ten Erotik Resimler.

s.17.

I•.ıtilli:.ret G-az~tesLl

ı ··-'11- 1CıCı.::i.

p-

.,,--ı-.··t-

.'

.nr öl =. •· •· .ı. tr ;-t.ı.u. )t:;

(21)

ô

.lu·tı1::

ototnat

yazı nıaldnesi

gibi

durnıa.l::sızın yaztnaktadır.

Çünkü ona

..

...

1

1 t ..

..TJ

B

.~

- - \

1 ....

ı::t " •

l

ı .

H ..

.

t

G ..

t .

gore:

ı aznıa::. ya.şatna.::. ır. ı .... } ... .::. ... }

s .

.::;,o }.

~h.J9

c an oen

tu-rı

ye . ros

.erı

ve

..

~

.. datn Sanat Derg·Herinde "LO!d'os" ve

... ._.

"İnferno" baslıQ"ı altında

"T •..J

siir üzerine

"T

denetne

yaznıaJ::tEtdır.

1990-1994

yılları arasında Şairin Topra.gı

( 1992)}

İnferno (ı

994) ve

Kanatlı

..

~t (ı

994) ishnli denerne ve günlül:lerini

ya.yınlayan

Berl:..

yayınlanıatnış

dörtlü1::.1erini

çıl::artnanın hazırlıguu

ya.parken

aynı yıl 1vlilı1

Reasürra.ns Galerisi'nde de yeni bir

resirrı

sergisini

düzenıernenin nıutıulugunu yaşar.

Dünyaya yeni

geltniş

gibi de son

hızla

çalışnıalarına devanı etnıektedir.

1.2 .Kendi ifadesiyle

Poeti:kası

İ

lhan Berl::}

poetlkasını Şiirin

Gizli Tarihi}

Şa.irin Topragı.. Şairin Kanı

-ral

e

El

Yazılarına ı:luruyor Güneş adlılötaplarıyla

Poetika I} I I} I I I

başlıklı

rnakalelerincle

ya.yınlatnıştır. ..~ncak poetil::asının

tesinlik

kazandıgını

söyleyerneyiz.

..~nılan lötaplarını okuduğunıuzda sık sık çelişkiy·e

düştü~:ünü.

görüyoruz.

Biz..

buray;::ı. incelenıetniz

süresince sil::

sıl:: yaptıgırnız

leendi

yorunıunıuzdansa

onun

şiirle

ilgili

yazılarını alnıanın

daha

doğru. olacağını

ina.ndı;~:ınuz

için böyle bir yolu tercih ettik.

1.2

.l.Şiir

Nedir?

"Bir

tragedyadır şiir

.. hep tek bir

ldşiye

gelip

dayanır"(Ş.G.T.}

s. lOS).

Doğrusu

"her

şiir

bir yolculul::tur"

(Ş.K.}

s.45•).

Şiirin tanınuna.

gelince: ben ne

t.c:vjar ozan ""larsa o l::ada.r

şiir tanunı vardır

cliye

yanıtlanıale isterinı}

bu

soruyu.

Beninı

l::endi

tanınunı: Şiiri doğruların

yürüttügü

yanlışların

:._.-raptı~ıdır.

Usun hallaç

panıu.gu

gibi

atıldığ:ı}

üstünün

çizildiğf'(K.At.}

s.66).

Şiir

bilintne;.rene

sıçrar}

yo1::sa hiç bir

şeydir

o." P ..

ynı zanıanda.

bir

yaşaına

biç:inüdir

şiir. Yaşa.rnın

!::endisi gibi de düz çizgi

izlenıez"(Ş.G.T.

₁

s. lüô}

ı

19).

(22)

9 1.2 .2

.İyi Şiir

"Her i;.ri

şiir henı

bir yetkinlil::} hern

de

bir acenüliktlr. Bir

daha

yinelennıecligi

iç:in.

İyi şiir henı bittniş henı bitnıenıiş gibiı:jir;

tarih

içerisinde

durnıa.clan

tenelisini yineleri tatnarnlar çünl::.ü. Tersi yürü.rlül::.ten

l::all::nıaktır.

Bütün ozanlar en büyülderi için

çalışır.

Bütün

aya.l::l::.abıcıların

en

iy·ıeri

için

çalıştıkları

gibi"

(Ş.(.T.T.

₁

s.ô.}. 84).

Şiir} başka şairleri

okuyarak

ögrenilir

ve

sarıld anlatnıal::t::tn l~açar

iyi

şiir} duyu.rnıal::.

ister; belirginlik

;:1 -· r·ı·ı·=ı r··ır·ı·=v.•J ._ ... 1 C·=<tıl!" ı· ..._u.:.a.. .... tHt"O::: r"!lJ -· '\J ... .. ...., -=·~r-• ...,. •

"(

9)

"İnsan

en

iyi

saba.hları düşünür. Sabahları

iyi

şiir

için

değil"(Ş.G.T.

₁

s.l O

Sı).

1.2.3.Şiir

ve Yazmak

"Ben

yazınale

eylenüni

cehennenı

olarak

görenlerdeninı.

Bana bu

dü:~üncevi _. _'

verense.

_{. ,}vazrnanın zorlw~·u. _{' . . J · ' - ' '}

g·üclü§tL kahredicili§·i de!-J

_{' - ' •} ₀

:.:,.ildir. Bunu

u

sö-ı;.rlerl::en _'

ne sözcül:lerin. ne dizelerin

_. saçtı§-ı celıennerni} _. _u

ne de

be-ı;raz ₁

bir

ı::a.~:ıdın yaptığı basl~ıyıJ sılantıyı yadsıyorunı.

l\z

şey

rnidir sôzcül::.lerin

zulnıü? .iuıcal:: cehennenı

benitn için önce bu yeryüzünü yazrnal::.

istenıenıden.

_.

bunu

üstlenınetnden ı-:

₀

-,.eHT-lor

_'

...

Dünyaya.

yaznıal::..

dün;.:a.ya bir onun için

batnıak.

Yaztnal::la

'lasanıa-ı:n birle~;tirnıel::J

bu

il~i av-rı evlenıi.

tel:: bir

evletnrrıis ~Iibi qörnıelc.

1 ' ' . ' ' . ' "T ' - ' u

Cehennenı bu"(Ş.T

... s.?-9).

"''"fazdıl::la.rınıın

bana benzernesiniJ beni ortaya

l::oynıasını istedinı... Yaznıal:J

bu

anlanıdaJ

önce kenditni sonra da

yer;.rüzünü

ı:N.ır etınel::.tir"(U.B

.

.Lııl.L.

₁

s.9).

Biliyorum ki

yaznıa.l~ olayı yaşanıa

bir anlarri vertnel::ten

başl~a

birşey· değil.

Bu

dünyanın

bir

t::ttııgı olrrıal::

ben de

varırn

dernek iç:in

yazıyorunı"(U.B

.

.Lll.L •••

s.ô 1).

9 Öner

Ciı·a:o;,;--eı~~ıu. Şiirin I:aldı:racıdır

imge.

Yediteı:>e E·1ebi"r;l8.t ....

le

Sa.nat

DergüL

(23)

10

ı

.2 _

~.t.Şiir

ve

Okuyucu

Ol::uvu.cu -=-iiri

~ y sevnıezse bt:>!d·erıtnez ._.

bir

l::erıara

atar. o kadar.

• .ı~nlamak. <

şiir

üstüne söz etrnel: onun

hal(.kı değildir.

Çünkü

şiirden anlanıakJ

heldtnlit}

nıitnarlil::

gi1)i bir bilgi

işidir .<ıo)

Hiçbir

şair

bana göre otu;lu.c:uyu.

düşünerel:: yaznıaz.

Her

şairJ şiirinin

bir yolculut

olduğunu

bilir. Bu

;lolc:uluı~u

sonunda l)ir titap ya da.

şiir

olara!(.

ya;.rınlar.

Bunun ol(.ura

yansunası

ol(.urun !(.endi

coğrafyası

ölçüsünde

bir anL:tr.n

kazanır.

"(11)

Yeni bir

şiir

söz konusu olunca ..

çoğunluk şiirden

anlarnaz dernekJ

(~o~·unlu.~u. . ._, ._,

hor

değildir. Çoğunluğun ahşl(.anlıklarına bağlı

oldu.ğ:u.nu.

.. bundan da ltolay

ltu.rtu.lanıayacağını

söylemektir"

(Ş.G.T.

₁

s.92).

Ozanlar için

yaznıalt

::;orusu}

sanıran şiirin

önce

anlaşılrrıasının

zorluö·und;:ın ta-ı;.rnaklanıvor. ohnalı. _b ₁ _{1 .}

Böyle

di-.:.rorunı anıa. _' _~

ller

şair _•

de

şiirini

bu dünyaya yazar; bu.

dünyanın anla.nıasını

ister.

Şiiri

de bunun için göze

alnııştır.

Öte yancla.nJ

şairler

birbirlerini büyüte büyü.te gelirler.

Herrı şairler

için ;.razrnat belld ele bu

denıel:::tir."(12)

1.2

.5.Şiic

ve

Şair

"Bir yeryüzü

tanığıdır

ozan -r..re

geleceğin kazanlarını l(.aynatır. Ozanın

t;::ıt-r::ır·ıc·='t t::ı c-ır·rı·='t· - -·k . ._\ ... ·•-· -~._Y -....J • .:ı

....

ıı·ı·='t ıJ-·::ıl! ı·r·ı·:::qTıt·ı cı· ('·~k .::··::ı t::ır· f)?·::ı.r·ı cı· .-··ı::ı.l! •-· ~. u. a.. Cl./ J .,~ ..., .. ....,., "" ._ .. _._ ... .ı.ı.. ·- '-''- J ,. -iv ,_.

Ozanlar ceplerinde insanlar.. ltentler.. nehirler} sol(.aklar

taşırlar.

Onla.rla

dolaşırlar. Bazı

ozanlar ölüp gittikleri halde) ölüp ölüp dirilirler.

(24)

ı ı

"Ozanın şiiri

i çin

a.larna~.raca~-ı sa~las

olrnaz

diT,,rorunı.

Ozan

'1 '-• r

oltna.nın sa;.rıhrıayacak

kada.r

!{.oşulları

var. .. Ozan da

baglidır; arrıa bağları

şiiri

için

ku.rnıah derirrı. Şiiri

için bir taJ{.Hn

doğ:rular

öne sürebilir. Pekçok

şey·e

de

tarşı çıl:abilir.

Bunu gözünü

tırpınadan yaprnalıdır

diyoru.rn. Her

güntü düzenini

yıl{.af. Ha.;.ratıyıa.

sa.lt bu

şiirin

düzeni için

oyrıar"(E."Y.ı:-l.G.}

::;.

ı ı).

Siir vazan

_~1

a.danı

vE:>nilg·i ve bozg·una

yarqılıdır.

Bütün siir tarihi

1 i '-' U U T

;lenilgilerin tarihidir. Ozanht bir

seçnıedir} ya.şaırıa

biçünidir. Bunun için

şu

;la

da bu

şiir anlayışı

içinde

olnıuş

bunun hiçbir önetni yoktur.

Ozanın

bir

yaşa.rna

r)iÇitnini seçrnesi

önenılidir"(1

:3)

Çelişki nıi?

Berl{. 'te bir hayli

fazladır: "Şairlerin

(!e

l=:.u.nduracılar}

tnarangozlar..

yapı u~;taları

gibi

ust::ı.ları vardır" (Ş.Kanı~

s. 79).

"Yalnız

ozanlann

öldTetnıeni _w

vottu.r" (S.G.T .. s.lOô).

_'

J •

1.2 .6.Şiir

ve

Dil

"Sornutlaşnıış

bir

yaşan:ıa biçinıi

olan

şiirin yapısı~ herşey·den önce~

dilde belirir. .:Bu

anlanıda şiir}

dilin bir

yaratış biçinıidir.

Bir dil

bulnıa~

turnıa

..

yaratrrıa işidir.

Bir itnge

adarrıı

olan

ozanın özgünlüğü~ getirdiği

yenililder~ doğrular} erdenıler}

gü.zelliklerden

önce~ şiirin

en lö.tçük birhni

olan dizede} dilde

yarı:3ır.:

giderel{. de

şiirin

bütününe

u.zanır.

Bunun için bir

şiirin yapısı

.. yenilig:i önce dilde olur. Bütün

yaratı sanatla.rı

içinde

şiir~

dilin

gücünün en çol{.

doru.tlaştığ:ı~

en uç ala.nlara

u.zandıgı

bir

sanattır. Ozan~

llerl{.esin

l{.onuştugu} yazdığ:ı~ kullandı;~ı

dili kendi

sözlüğü.nün

bir

parçası

yapnıal{.la başlar işine.

Dili bir

çeşit dtşlaştırrrıadır

bu; l{.endi

alanına

çekme/

ten di

alanının

bir üyesi

yapnıadır.

Da.lıa

önce

bir

başla.rına..

kendi içlerinde

yaşayan~

tendi

(25)

12

a.slında

onu

yansıtmakt1.n başka birşey

deg:ildir. Bir

ldşi

olaral:: herl:estenJ

kendisinden

ayrıltnası denıektir

.. bu. Bunu ill:: evrede sözcükleri seçrnekle

yapa.r

işte. İşi

sözcül::lerdir çünl::ü.

Ozan ..

işte

bundan sonra sözcükleri l::u.llantnaya

başlayacak

ve dil

dedü~"inıiz denıir

_w

leblebivi cild·nerneve

_~ _{.rı._ı}

ba:-

₇

-;ıa-...racaktır.

Üstelik. l::isisel bir dil

' ' • 7

yaratrnası..

salt sözcüklerle..

onları seçnıeye bağli olrnadığını

bilerek

gelecektir bura;.ra. Sözcülder ne denli k.endisinin olursa olsun}

asıl

sorunun

onla.n l::ulla.nrnaya

başlanıası:..rıa çıka.cag:ını

biliyordu.r.

Dışıatıldığı

dil .. l::endi

gövdesiJ derisiJ eti

nasıl olacal::.tır?

Ozan için aslolan

işte

budur. Bunun bir

örne;~:i

de l:endi

dışında

yoktu.r. Tek örnek kendisi

olacaktır

...

l~.ı.ncak

bu

zanıa.n

..

dili

kendinin

yaptıgı zanıan

..

oza.nı tanıtnış

oluruz biz. Öte yandan} bu

d.enli

kişiselleşen

.. benselle:;;en

dil

zarnanla herkesin olur" (Bir

Ya.ratış Biçirrıi

...

,ı·-:

··-::

1'

I"~"l ~

T

-=--=-

lo·- - 1

!li

ı._. ,JJ .. ..t. ... .ı

} ..,. . . .• ._... . .

ı._.ı } •

Şiir

.. bir dil

sorunsalıdır.

Dili

bulnıadır.

Dili bulrnak da} yine onunla

-ı ·"ı'F'T tı.

t

o

U! '· :.. . .ı. .ı.-")

s.40).

"Ozanın l:işiliğini

dili

ı::ulla.nışından t:1.nırız"

diyen Berk devarn eder: "Dilin bütü.n

olanaklarını

ı:ullanaral:J

dilin girdi

çıktilarına

uzanaral:J her

alanını (durulu.ğunu}

devinüni}

;.ralınlığınıJ l::aranlı;~:ını) deşerekJ

daha da ötesine giderek} yeni

anlanılar

..

du.yarlıl:lar kaznıat

..

onları

yeryüzüne

çıl::artnıak

..

(K ....

~t

..

s.l75)

ister.

ı)t.e

;landan

sözcülderle

yazılır şiir.

Bu

şu

detnektir: Daha ilk

başta

şiirin

ana gerecinin sözcül:: oldugudur ... Her

sözcül~

bir

fırtınadır.

Bu daJ

yaJnız şiirde

patlar.

Şairler

çüntü sözcüklerin 1)ütün

anıarn boy·utlarını

hallaç

panıuğu

gibi atarlar"(Sözcütler}

Ş.T.J

s.132 ).

1.2. 7 .Dö:rtlükten

Düzyazı

ya ...

Ölçüden

Ölçüsü:zlü~e

"Ben dize

çağında (şairlerin

natnusu.)

yetiştirn;

onu hiç} ama hiç

atarnanı. Şairi

onunla

tanırız" (İnferno}

s.2

9).

Bir

düşü

ilö

üç

nusra)J..oyun~Fl

:. ;·; ,. . \ ~.~ :. ~· .. ~ .· . ~ ) },

(26)

bütün bu dedilderün bir..

bilenıediniz

iki

nıısra sü.rrrıeli diyorurfı.

Öbür

l

.r

-...

_~ını..-ı·

--

;:::.1;:::. -. -- ,-. ""

.. _.t1}

_{tnı.::.r.:ı}

. .:1.11

ı·-

- (-. . .-;.

_.,.1.:.nıe

1· TT.'"'"

eyL ...

{E

"'.ı"' ı; l (' r· (" )

1 .... .. J.

1 .:o. j_ •.

Şiirlerinü

bazen

düzyaz1nı1ş

gibi art arda bazen de alt

altı yazıyoruın.

Bu

l:ital)ıtndald

(Dü.n

Dağlarda Dolaştırrı

E':lcle

Yol~turfl) satırlar

birer dizedir.

Yalnız

alt alta

yazılnıamışlardır.

Böyle

düzyazı

bi<;itninde

yazıyorsarfı

benim

için elbet bir

anıarnı

.,.lar

dır. :ı:}

unu

gösternı(~l~

de

benirfı işirfı değildir.

Oku.,.la.nın işidir" 1 •

(K.l\t} s.174).

Düzyazı şiir

üstünde} ne okurlar ne de

eleştirrflenler düşünnıüştür.

O;l:::a

şiirin kollarından

birisidir

o

da.04)

Şairin Kanı'nda: "Şairler (l~i dünyayı

evleri

bilnıişlerdir) ölçüsüzlü;~e

l[urarlar

otağlarını

(s.

44)

diyen

Berk~

El

Yazılarına ı:luruyor Güneş'te:

"Bir gün

koşuk şiir yazacağını

hiç

d

üşünınenıiştirn. Şinıdi

özgür

şiiri

he tn en

heınen

hiç

a.nlanuv·oruın. i

"(s. ll) diverek bir

i büı:lül:: (elişl::iT,.ri i . .

daha vasar.

1 '

1.2.8.Şii:r

ve

Anlam

"Şiirlere yaklaşınaır11z

her zatnan

aynı değildir

.

.L~.ı.Çik olduğurnuz~

kapali

olduğu.rfluz

zatnanlar

vardır. .Ll\ynı şiiri

daha önce bir l[aç kez

olcurnuş

olabiliriz}

arrıa hazır olnıanıışızdır. Kapalı

bulup

geçnıişizdir.

Bütün büyük

şiirler

yaparlar bunu. ...

Şiirin

de

düzyazının

da

sıfır noktası anlatının

üstünü

çiznıel: eylenıiclir.

Bir

şiirin derinliğine

de o

zanıan ı:.ranlır.

"Ü5)

"Şiir

bir

şey

anlattnaz;

anlaşılrnal::.

için de

değildir.

Bir

şiiri

anla.dıgıtnızı

söy1etne1(. çok su götürür. i;.ri bir

şiir atılanıla

yola

çıkrrıaya

her

zanıan

engeldir. Her

şeyden

önce bir

şiirden düzyazıdan anladığırnız

anlatnda bir anla.tn

bel::.leınel(.J

ona

ya.l(laşrrıak şiirin dog:asırıa aykırıdır. İyi

bir

şiir

bir

şey anlatnıak şöyle

dursun} ona uzaktan ..

yal::.ından yanaşnıaz;

·

artasını

döner .

.L~

...

nlatı.ltnaz olandır

onun

çabası} sa.vaşunı.

14 Tun(:er

Uç:aı·ot Şiirin

Gizli ve

.Açı:t:

Tarihi Üzerine

İlhan

Be:r:k

İle

Söyleşi_

Yazko Edebiyat Dergisi, S.33.. ss.130-13J. Temmuz 1983

. ·'·

1

₅

_{İlhan .Bert. Poetika. Hürriyet Gösteri Sarı}

_at

_{Ed e bi}

_yat

_{DergisL S .134.}

_ii.

_{O~ ak· ·}

1

cıcr:::ı

-· J~