PGF_2a İLE ÖSTRUSLARI SENKRONİZE EDİLEN DÜVELERDE TOHUMLAMA SONRASİ UYGULANAN GNRH'NIN FERTİLİTE ÜZERİNE ETKİSİ

v«.

IliI.Dl'rı:. (200.ıı,20, 2:.ı7·52

PGF

2a

iLE ÖSTRUSLARI SENKRONizE EDiLEN DÜVELERDE TOHUMLAMA

SONRASı

UYGULANAN GNRH'NIN FERTiL

iTE

ÜZERiNE ETKisi

Mustaf a Sönmez l@ Seyfettin Gür 1

ömürlü olduğu bildirilmiştir (Evans. 1994; Rawlings. 2003).Düvelerdepuberta'nmbaşlaması,ilk

ös

t

rus

be· Iirtilerinin görülmesi ile karakterize olupırk, mevsimve beslenme gibi faktörlere bağlı olarak ortalama 10-12. aylarda görülür.Yetiştirmede kullanılma yaşı ise hay -vanın canlı ağırlığı ve

vücut

geliş im ine göre 13-17.

Th

e

Effect of GnRII

Ad minist ra tion

arter In

semination on Fcrfllity

of

Pubcrtal

Heirers Synchro nizcd

wit h

PGF2a

Özet: Buçalışma. PGF2ı.ile senk ronize edilerek tohumlan an pubertaldüvelerledoğal östrustanncatoh umlanan peberta l düve1erin gebelik oranlarını karşılaştı rılmakvebu havvanla ra lohuınlamadanhemensonra Gn RH uyg u lan mas ı nın fenilite üzerineolumlubir etkisinin olup olmadığı nı belirlemekamacıylayapıldı.Araştırmada. materyalolarakyaşla rı 11-13 ay ara -sında değ işen , 114düvekullanıldı.Düvelertesad üfi olarak 4grubaayrıldı.GrupNE (11:29)ve grupNE+G (11:28)'dekidU· veler doğal östrusıannca kızgı nl ık belirtilerinin tespitinden yaklaş ık 12 saal sonra toh u mlandı. Grup SN (n=29) ve grup SN+G(n::28)'deki düvelereise11günarayla 2 kez0.5mgcıccrcsteocle(Estrumat e®)uygulanarak östrustansenkronize edildı.Hayvanl ar ikinc ienjeksiyonutakip eden 3&108. saatlerarasındakontrOıedilerek kızg ınlığ ıntespitedilmesinde n yak· ıaşık 12 saatsonratohurraandı.Tohu mlamadanhemensonra grup NE+Gve grupSN+G'deki düve lere 0.1mggonaderelin

(Ovarelin~enjekteedildi.Yapılan çalışmada.senkronize edilen pubertal düvelerde ösırusgörülme oranı %78.9olarak

be-lırlendi.Senkronize edilerek tohumlanan düveleringebelikoran ı nda(%45.8),doğalöstrusla rı ndatoh umlanandüveıenn ge-belik oranına(%79.3 )göre önemlibir azalmaolduğu(P:O.O l 1)tesp itedildi.Senkronize edilennewanıa ralohumlama dan hemen sonra Gn RH uygulanması (Grup SN+G) sonucuekle edilen gebelik oranı (%71.4). GnRH uygulanmayan senk -ronizeedilmiş ocveıenn(GrupSN) gebe likoranl arınagöre (%4 5.8)MIŞgösterm esinerağmenaradakifarkistatistikiolarak önemsiz(P:O. 083 )bulundu.Sonuç olarak. PGF1u ilesenkronize edilenpetertardüvelerdeilktohumlama sonucu elde edi-len gebelikoranı azalm ıştır. Bununla birlikte,senkronize edilenpubertalcöveıeretoh umlamadan hemensonra GnRH

uy-gulanmasıgebelikoranın ıönem li dereceoeartırmamas ınarağmenlertiliteyi olum luyöndeetkileyebilir. AnahtarKelimeler:Düve.Puberta.PGFıu.GnRH.Gebeli kOranı

Summary: The obfecbvesol this stud ywere conduc tedlocompare pregnarıcyrates of pubertal heifersinseminaledat naturalestrus and senchronizedestruswil hPGFıa , and lo determine whetherthe positiveettectol GnRH adminislralions alte rinsemmanon on lertility ol pubertal beners.Atotalof 114pubef1alheifersat the age ol 11· 13 monlhs wereused Helters were randomly

euccat

ec

lo tour groups. Pubert alneters in Group NE (n::29)and Group NE+G (n::28) were inseminatedartifiCially approximately 12h alterthe onsetol naturalestrus. Pubef1a1 heilers in GroupSN(n::::29) and Group SN+G (n::28)were syrıchronized using two injections of0.5

mg

crccrcsteocıe (Esırumate@) given 11 d apa rtand were

observed from 36 to 108 h alte rsecondinjection ol PGF2ıı. Theywere inseminated artifiCially approxima tely 12 h after

oeıecücn ol esrrus. In addition. Milers in Group NE+G and group SN+G were giyerı 0.1

mg

çcnaocrojn (Ovarelin~ immediatelyalterinse mina tion. Helterswereobservedlorestrus between 19 and 21d after inseminalion. Estrusrate ol sencronized pubertalheiferswas determ ined

as

78.9%. Firstservice eoneeptionratewas observedtobe significantly lower (P=O.011)in heirersin group SN than the heifers ın group NE (45.8% vs 79.3% ).Although serıcronizedpubertalheiler

ıreatecwithGnRH(groupSN+G)

s

now

ec e ocrease

in pregnancy rate eomparedwithgroup SN,

u-er

e

was

no

signilic ant

oue

rerce

(P:O.083) inconceptıon

r

ate

betwee ngroupSN+Gand Group SN(71.4%

vs

45.8% ).These results

oocere

that ıberewas esignifiCantdeereaseinconceptıon rate at lirst service lorpubertal

r

ene

rs

synehroniz ed with PGF1u. F1owever, GnR H given arter ınsemınatıon to senchronized pubertal heiters mighl eüect positively on fertilily, lhough it dıd not significantly

ocrea

se

corıception

r

at

e

.

Kay Word s :Herter.Pube rty,PG F_2u'GnRH.ConceptionRate Giriş

Düvelerdeputerraöncesi ilkovulasyon, oldukça değişken olmakla birlikte 4-9. aylar arasında şe­

killenebilir. Ancak bu dönem lerde

ö

strus

un

dı ş be -Iirtilerinın görülmediği , ovutasyonla atılan ccsrünka -litesinin düşük ve şekillenen corpus luteumun kısa

GCh}Tari hi :06.1i.2003 @ :msonmc zwüraı.cdc.u

SÖNMEZ,GÜR

aylararasında de{ıişmekteolup muişletmelerde

dü-veterin 22-24. aylar arasında buza{ıılaması

amaç-lanmaktadır.(Dono van, 2003;SChillo,1992).

Yetiştirmede kullanılma yaşının belirlenmesinde

duvele

nn

yeterlicanlıağırlığa ulaşmış olmalarıdikkate

alınmaktadır. Burada pratik olarak

d

üvelenn

olgun vöcıt ağırlığının % 6O-6S'ine ulaşmış olmaları yeterli görü lmekted ir.Buağlrlı{ıa ulaşan düveler daha erken bir zamanda östus gösteriı1erse tohumlana bilirler (Lyrıch, 1997; Short, 1971). Ayrıca

düveleri

n

erken yaşlarda tohumlannıasında ağlı1lkartışınınyetersiz ol

-masının üremeyi olumsuz yönde etkilemedi{ıini ve gebe kalma sonrası yeterli besleme ile bu durumun

düzeltilebileceğini bildiriı1erken

(

Clantcn

.

1983),gebe kalmadan

ö

nce

pubertal

düvelenn

aşınderecede bes-lenmesinin ürerneyi (Utter, 1994) ve doğum sonrası süt verimini (Stetwagen, 1990) olumsuz yönde

et-kilediğideileri sürülmektedir.

Pubertaya ulaşmışdüvelerin mümkünoldu{ıunca

erken tohumlanması arzu edilir. Çünkü erken t o-humlan ıp gebe kalan hayvanlar

geç

tohumlananlara göre daha uzun birüreme hayatına sahipoluı1ar. Bu daekonomikaçıdanönemlibiravantaj sağlamaktadır

(

l

.e

s

rreis

te r

,

1973).Ancak düvelenn çok erken yaşta

tohumlanmasının, abartıara ve fötüs ile anne pelvisi

arasındaki uygunsuzluğa bağlı olarakgelişen gCıç do-ğumlara neden olabileceği de bildirilmektedir (Pat-terson.1992;Rice, 1994).

Yeterli canlı ağırlığa ulaşmış düvelerde öst-ruslann düzensiz olması ve zamanın ın do{ıru olarak belirlenememesi de dölverimini olumsuz yönde e t-kilemekted ir.Aynca uzun süre tohumlanmayan veya östruslann do{ıru belirlenemarnesi nedeniyle t o-humlandıklan halde gebe kalmayan hayvanlar e ko-nom ik yönden önemli bir kayıp oluşturmaktadır

(Foote, 1975;Senger, 1994).

Güçlü luteolitik etkiye sahip olan PGF

₂

ı:ı ile ya -pılan senkronizasyon uygulamaları özellikle öst

-rusların belirginleştirilmesi ve istenilen zamana göre ayarlanması bakımından oldukça bUyük bir kolaylık sağlamaktadı r. PGF

_ıa

ile

ö

strustan

senkronize edilen düvelerde östruslann şekillendiği ve yapılan ilk t o-humlama sonucunda yeterli gebarikoranıeldeedildiği tespit edilmiştir (Stevenson, 1984; watts, 1985).Bu -nunla birlikte, yapılan senkronizasyon uy-gulamalarında sadece

ö

s

truslann

senkronize edikliği, ovulasyonlannisefarklızamanlardaolmasınedeniyle döIveriminin belli oranda düşebileceği de bil-dirilmektedir(Morrel, 1991).

Gonadotroptn salgılatıcı homıon (Gn RH) oooaı olarak hipotalamusta sentezlenen ve evcü ha y-vanlarda adeno- hipofizden fail ikül uyarıcı hormon (FSH) ve lütelnleştirci hormon (LH) salgılanmasını uyaran bir hormondur.

D

ü

velere.

GnRH ve sentetik analoglan exogen olarakuygulandığındakandakiFSH ve LH yo{ıunlu{ıu 30-60 dakika içinde en yüksek dü -zeye ulaşmaktadır (Kaltenbach, 1974). öeuueıen senkronize edilen ineklerde tohumlama ile birlikteya -pılacak GnRH uygulamalannın plazma LH kon -santrasyonunuyükselttiği,ovulasyonu hızlandırdığı ve dölverimini artırdığı ileri söröımaştür (Pursley, 1995;

saccx.

1995).

Sunulan çalışma, PGF_2u ile senkronize edilerek

tohumlanan

pubertal

düvelerle do{ıal östrusları ndato

-humlanan pubertar düvelerin gebelik oranta nnı ka r-şılaştı rılmak ve bu hayvanlara tohumlarnadan hemen sonra GnRH uygulanmasının fertilite üzerine olumlu bir etkisinin olup olmadığın ı belirlemek amacıyla ya·

pıldı.

Materyalve Metot

Bu çalışma, Elazığ ve çevre köylerinde 2001·

2002 yıllan arasında bir saha çatışmasıolarakyaprkn.

Araştınnada materyal olarak farkl ı işletmelerden se

-çilen yaşlan 11-13 ayarasında değişen 64 Montofon ve 50 Sirrentat ırklan olmak üzere toplam 114 baş düvekullanıldı.

Düvelerin seçiminde annelerin in canl ı ağırlığ ının 213'üne ulaşmış, en az bir kez kızgınlık göstermiş ve daha

ö

nce

hiç tohumlanmamış olmalarınadikkat edil -di.Ayrıcahayvanlara rektal muayene uygulanarakge

-nıtal organların nonnal geliştiği, ovaryumların fonk

-siyonel olduğu ve hayvanların seksuel siklusun

değişikdönemlerindebulunduklarıbelirlendi.

Çalışmada kullanılan oöveıer. farklı işletmelerden

seçildiği için mevsim, beslenme ve ırksat farklı lıklar dikkate alınarak düvelerin gruplar arasında eşit da· Qılması sağlarup tesadüfi olarak kendi aralarında nor -mal östrustannda tohumlana ndüveler (grup NE),nor -mal Ostruslannda tohumlanıp tohumlamadan hemen sonra GnRHuygulanan düveler(grup NE+G),PGF₂ı:ı

ile

ö

struslan

senkronize edilerek tohumlanan düveler

(grupSN)ve PGFıaile

ö

st

ru

slan

senkronize edilerek

tohumlanıp tohumlamadan hemen sonra GnRH uy -gulanan düveler (grup SN+G) şeklindedört gruba ay-nldr.

Araştınnada grup NE (n=29) ve grup NE+G (n=28)'deki düvelersenkronize edilmek sizin doğal ö

st-PGF İleÖstruslan Senkronize Edilen Düvelerde..• ın

ruslarında kızgınlıkbelirtilerinin tespitindenyaklaşık12 saat sonra tohumlandı. Grup SN (n=29) ve grup SN+G (n=28)'deki düvelere ise seksüel siklus dö-nemine bakılmaksızın 11 gün arayla 2 kez kas içi yolla 0.5 mg cloprostenole (Estrumate; PGF2a, en-jektabl solüsyon, DIF, Istanbul) enjekte edildi. Hay-vanlar, ikinci enjeksiyonu takip eden 36-108. saatler

arasındagözlem ve rektal muayene yöntemiyle

kont-rol edilerek kızgınlık belirtilerinin tespit edilmesinden

yaklaşık 12 saat sonra tohumlandı. Tohumlamadan

hemen sonra grup NE+G ve grup SN+G'deki dü-velere kas içi yolla 0.1 mg Gonadorelin (Ovarelin; GnRH, eniektabl solüsyon, DIF, Istanbul) enjekte edil-di.

Östruslar normal gözlem yöntemiyle belirlendi.

Östrusların tespitinde hayvanın, diğer ineklerin

üze-rineatlaması ve onların kendisi üzerineatlaması

es-nasında hareketsiz kalması, çara akıntısı, vulvanın

hipremik, ödemli ve nemli bir hal alması, yem tü-ketiminde azalma, böğürme ve huysuzluk gibi be-lirtiler dikkatealındı. Ayrıcahayvanlara rektal muyene

yapılarak graaf follikülününvarlığı ve uterustaki tonu

artışı incelendi. Östrustaolduğu belirlenen bütün dü-veler, aynı boğanın dondurulup çözdürülmüş

sper-ması kullanılarak rekto-vaginal yöntemle tohumlandı.

Yapılan senkronizasyonsonrası östrus göstermeyen

düveler de kaydedildi.

Tohumlanan düvelereyaklaşık 90. günde rektal muayeneyapılarakgebe olupolmadıklarıbelirlendi.

Araştırmada, gruplar arasında elde edilen ge-belik oranları yönünden istatistiki farklılık olup

ol-madığının belirlenmesi amacıyla Minitab istatistik

programındaKi-Kare (X2)testikullanıldı.

Bulgular

Yapılan çalışmada, 11 _{gün arayla PGF2a}

uy-gulanarak senkronize edilip östrus gösteren düvelerin ikinci enjeksiyon sonrası tohumlanma saatleri Şekil

1'degösterilmiştir.

PGF2a ileöstrusları senkronize edilen düvelerde östrus görülme oranı ve gruplar arasında ilk to-humlama sonucu elde edilen gebelik oranları Tablo 1'degösterilmiştir.

Yapılan çalışmada, senkronize edilerek

to-humlanan düvelerden elde edilen gebelikoranı, doğal

östruslarındatohumlanan düvelerden elde edilen

ge-belik oranıyla karşılaştırıldığında önemli bir azalma (P=0.011) görülmektedir. Bununla birlikte senkronize edilerek tohumlanan hayvanlara tohumlamadan hemen sonra GnRH uygulanması neticesinde elde edilen gebelik oranı ise doğal östruslarında to-humlanan düvelerden elde edilen gebelik oranlarına

benzerbulunmuştur. 25 20 ii ~ <rı ~ 15 Q

"

.

~ 10 E

"

'"

e

...

5

o

12 24 36 48 60

n

84 96 108 Tohumlamıs..u

Şekil 1.PGF_ıaileöstrusları senkronize edilen düvelerin ikinci enjeksiyonsonrasıtohumlanma saatleri

Grup NE GrupNE+G Grup SN GrupSN+G Toplam

N % N % N % N O/o N %

24129 %82.8 21128 %75.0 45157 %78.9

23129 %79.38 24128 %85.78- 11124 %45.Bb 15121 %71.400 751102 %71.6

Tablo 1.PGF_ıaileöstrustarısenkronize edilen düvelerde östrus görülmeoranı ile gruplararasındailk tohumlama sonucu elde edilen gebelikoranları

Senkronizasyon sonrası östrus göstermeoranı Ilktohumlama Sonrasıgebelik oranı

SÖNM EZ,GÜR

Tartışmave Sonuç

Yapılan çalışmada, 11 gün arayla PGFıCl ho

r-monu uygulanarak senkronize edilen 11·13 aylık dü-velerde östrus görülme oranı % 78.9 olarak

be-liı1enmiştir. Elde edilen bu de{ıer, Stevenson ve ark. (1996)'nın 12aylık düve1ere PGFıu uygulanarak ya-pılan senkronizasyon sonrası tespit ettikleri%83.Tlik

ve Rorie ve ark. (l999)'nı n PGF_ıu uygulanarak

ya-pılansenkronizasyon sonrası tespit ettikleri% 70.8'lik

ös

tru

s

gösterme oran ı nabenzer bulunurken,Martinez ve ark.(2oo1)'nın14·16ayl ıkdöveere6 günMGA

ve-rilmesi sonrası 7. günde uygulanan tek enjeksiyon

PGFıaile senkronizasyonsonrasıelde ettikleri%62.5 veLamb ve ark. (2OOO)'nın pubertal düvelere 14 gün

MGA verilmesisonrası 17yada 19.günde uygulanan tekenjeksiyen PGF_{2a ile}senkronizasyon sonrası t es-pit ettikleri % 68.2'lik

ö

strus

gösterme oranından

yük-sek,Alaçamve ark.(1989)'nın yaşlan2-5arasındade

-ğişen düvelere 11 gün arayta PGF_2u uygulanması

sonrası tespit ettikleri % l00'lük ve Nonıp ve

eo

,

(2001)'nın PGF2a uygulanarak yapılan se nk-ronizasyon sonrası tespit ettikleri % 93.3'lük östrus gösterme oranından

ise

düşük bulunmuştur,

D

ü-veıeroe senkronizasyon sonrası östrus gösterme ora

-nında görülen bu far1dlllklar, araştırmacılann uy -guladıklan senkronizasyon programlannın de{ıişik olmasına, materyal olarak kullandıklan düvelerin dü

-zenli östrus göstermesine ve yaşça

daha

büyük ol-masınabağlıolabilir.

Düzenli siklik aktivite göstermeyen düvelerin

senkronizasyon programlanna alınması ve

ikinci

en-jeksiyon zamanında

fut

eoüztsln

beklenilen

ölçüde

şe­

killenmemesi veya şekillenmesinin gecikmesisonucu

luteclizis için gerekli olan corpus luteumun bu-lunmamasıgibifaktöı1erinsenkronlzasyonsonrasıÖ5t -rus gösterme oranını düşürdüğü bildirilmektedir

ISte-venson, 1987). Sunulan çalışmada da genç ve

düzensizöstrusgösterenbazı düvelerinyapılansenk

-ronizasyon sonucu östrus göstermemesi luteal d o-Kunun ikinci enjekSiyon sırasında yeterince şe­

killetvnemesindenkaynaklanabilir.

Yapılan çalışmada, doğal östruslanrda tc-humlanan (Grup NE), doğal östrusıanma tohumlanıp tohumlamadan hemen sonra GnRH uygulanan(Grup NE+G),PGFıu honoonuileösırusıan senkronizeedi·

lerek tohumlarıan (Grup SN) ve PGF

_ıa

hormonu ile östruslan senkronize edilerek tohumlanıp t

o-humlamadan hemen sonra GnRH uygulanan (Grup SN+G)pubertaldüvelerdenelde edilengebelik o

ran-lansı rasıyla% 79.3,%85.7, %45.8ve% 71.4olarak belirlenmiştir.

Sunulançalışmada,grupSN'dekidövelerdenelde

edilen gebelik oranı, Stevenson ve ark. (1996)'nın senkronizasyon sonrası ösmıs belirtilerinin baş­ lamasından 12 saat sonra yapılan tohumlamalar

so-nucu eldeettikleri% 5T likveLynch veark.(1997)'nın 14 gün arayla PGF_2Cl uygulanarak senkronize edilen

düvelerde ilk tohumlama sonucu elde ettikleri % 55,3'lük gebelik oranlarına benzer bulunurken,

Çoyan

ve ark. (1990)'nın % 29.4 olarak bildirdikleri de

-ğerlerdenyüksek,Lambveark.(2000)'nın%78.6

ola-rak bildirdikleri değerlerden ise düşük bulunmuştur. Senkronize edilen

düv

elem

gebelik oranları arasında görülen buIarklıhklar, araştırmacılann kullandıkları ha

y-vanlannyaşı ve beslenme şeklinebağlı olabileceğigibi

östrustespitetme yöntemive tohumlama zamanındaki farklılıklardan

da

kaynaklanabilir.Nt elcrn, Lambve

ark

.

(2000), PGF_ıu ile senkronize edilen dövelerde ilk t

o-humlarna sonrasıeldeettikleri gebelikoranınınyüksek olmasının düvelerin puberta ve öncesinde yüksek bir

beslenme programına bağlı olarak yetiştirilmesinden kayrıaldanabileceğinibildirmiştir.

Bazı araştırmacılar (Denevan. 2003: Morrel,

1991), PGF_{2a il}e senkronize edilerek tohumlarıan dü

-velerdeilk tohumlarna sonrası elde edilen gebelik or

a-nının doğal östnıslannda tohumlarıan düvelere göre

daha düşük olduğunu, bu azalmanın ovatasyon

za-manının

tam

olarak belirlenemarnesinden kay

-naklanabilece{ıibildirilmişlerdir. Buçalışmadaelde ed

i-len sonuçlar araştırmacıların bulgulanyla paralellik

göstermektedir.Yapılan çalışmada, senkronize edilerek

tohumlanan düvelerden elde edilen gebelik oranında

(% 45.8), doğal östruslarında tohumlanan düveletden

elde edilen gebelik oranına (% 79.3) göre önemli bir

azalma (P=O.Oll ) görülmektedir (Tablo 1). Bu

azal-manın sebebi, senkronize edilen grupta ikinci en·

jeksiyon sonrası östrustann de{ıişik zamanlarda

göz-lenmesi, buna bağlı olarak hayvanlann far1d1

zamanlardatohumlanması (Şekil 1) ve ovulasyon za

-manınıntamolarakbelirtenememesiolabilir.

Östruslan senkronize edilen düvelerde sabit z

a-manlı yapılantoburraarnatarda,tohumlamalarıngeçya

-pırmasının elde edilen gebelik oranlannı azalttığını, ancak tohumlama zamanının

iyi

ayarlanabilmesi ha

-linde yüksek gebelik oranı elde editebilece{)i bil· dirilmektedir (Stevenson, 1984:Wans, 1985). Benzer

şekilde, Martinez ve ark. (200 1)'da PGF_{2u il}e senk·

ronlze edilendüvelerde yapılan tobumıamaıer sonrası elde edilen gebelikoranının düşük olmasınınöstrusun

baştarrası ve devam etme süresininoldukçade{Jişken olmasına bağlı olabileceğiniileri sürmektedir.

Sunulan çalışmada senkronizeedilenhayvanlara

ı'( ;r İlı' (hı ruslanSenkronizeEdılenDüvelerde...

'a

edilengebelikoranındabirartışayolaçmasınamOmen aradaki far1< istatistiki olarak önemsiz (?::O.083)

bu-lunmuştur(Tablo 1).Pursey ve ark. (1995) PGFıa.uy -gulamalarınınöstruslan senkronize ettiOini ancak

ow

-tasyon

larm

deoişik zamanlarda olmasının fertilileyi olumsuzetkilediQini,bu yüzdensenkronizasyo n

so

n-rası belir1enenöstrusta tohum larlanhayvanıaraGnRH uygulanmasının LH salınımını artırmak suretiyle 01lU·

lasyonlan hızland ırdlQınl

ve

bu uygulamanın gebelik

oranlannı yükselttlQini bildirmiştir. Benzerşekilde,

L

ee

ve ark. (1983)'da

düvelerd

e

seksüel siklusun baş­

langıcında

e

cuasyo

n

gecikmesi ve arıovulasyon ol· gula rı nı n sık görüldü{ıünü ve gebe kalamayan

c

ü

-velerde ovuıasyon gecikmesinin önemli bir faktör olduğunu belirterek tohumlama an ında GnRH

uy

.

gulamaları ilegebelikoranının yükseltilebilece{ıini ileri sürmektedir.

Sonuç olarak, PGFıa ile senkronize edilerek

t

o-humlanarı pubertatdüvelerde ilk tohumlama sonucu

elde edilen gebelik oranının ~i ôstruslannda to -hulTianan

dövee

re

göre azaldlOı tespitedilmişIir.

Bu-nunla birlikte,senkronize edilen pubertal düvelere t o-humlamadan hemen sonra GnRH uygulanmasının

gebelik oranını önemli derecede artırmamasına raO -men fertililey iolumlu yönde etkiledi\')igörülmüştür.

Kaynaklar

Alaçam,E., Dinç, DA,Kadak, A., GCıler, M.,Aksoy,M. (1989). ısviçre Esmeri DCrvelerde cıoprcstercl Kontrollü Suni Tohumlama Çalışmaları. Lelahan Hay. Arş. Enst. Oerg.29(1·4):9().97.

Clanlon, O.C.,Jones,LE.,England,M.E.(1983).Eifect01 Hata and Time ot Gain M er Weaning On The Oevelopmenı OLReptacement Beet Herters.J. AnimSel.

1983;56: 280-285.

çovan,K.,Aksoy,M.,Alan,M.,Işık, K.,Tekeli,T.(1990). DCıvelerde Düşük Cloprostenot Dozlarının Luteelluk

Etkisinin Vaginal Direnç Değişimleri ve Klinik Ôsmıs

Belirtileriyie Izlenmesi Lalahan Hay. Arş. Enst. Oerg. 30 (14):31-39.

Donevan. GA, Bennett, F.L., Springer. F.S. (2003). sacters Associaled With FiIS! Servee Conception In Artificially lnseminated NuJliparous Hcısteo Heifers. Theriogenology.60:67·75.

Evans. A.C.O., Adams, G.P., Rawlings, N.C. (1994). EndocrineAlld Ovartan FollicularChangesLeadingUp To The Firsl Ovulation In Prepubertal Heifers. J. Reprod. Fertil.100:187-194.

Foote, RH EsIrus Detection and EsIrusDereeton Aids. (1975).J. Dairyseı58:248.

Kaltenbach, c.e., Dunn, I.G., Kizer, T.E., Cora, L.A.,

Akbar,A.M.,Niswender,G.D.(1974).Release ofFSHand LHin Beet HeifersBySynthetic GonadotropinReleasing Hormone.J.Allim.Sci.38:357·362.

Lamb, G.C., Nix, DW., Stevenson, J.S., Corah, L.A.

(2000). Prolonging the MGA· Prostaglandin F_ıu fnterval From17 To 19 Days In AnEstrusSynchronizationSystem For Heilers.Theıiogenology.53:691-698.

Lee, C.N., Maurioe, E., Ax, RL , Pennington, JA, Hoffman, W.F., Brown, M.D. (1983). Elficacy of Gonadotropin -releasing Hormone Administered AI The Timeol ArtifieialInseminalion ol Heifersand Postpartum and Repeat BreederDairyCows. Am.J.Yel. Res.44(11): 2160-2163.

Lesmeister, J.L., Burlening. P.J., BlackweU, A.L. (1973). Data of Fırsl Calving inBeef

cows

AndSubsequent Call Production.J.Anim.Set.36: 1-6.

Lynch, J.M., Laıri:ı, G.C., Miller, BL, Brandt, R.T., Cochran,

g.c.,

Minton,J.E.(1997).Influenceol Timingol GainOn GrowthAndReproductive Perlonnance01Beet

ReplacemenıHeilers.J.Anim.Sci.75:1715-1722. Martıoez. M.F.,

x

esterc

.

J.P.,Adams,G.P.,Mapletott,

R

J.

(2001). The Use 01 Gnm Or Estradiot To Fac nitatc

Flxed-ümeInseminatianInAnMga-basedSynchronizatiorı RegimanInBeetCattle.Allim.Reprod.Sei. 67:221-229. Mooel, J.M., Noakes, D.E., ZinlZaras, E., Dresser, D.W.

(1991). Apparerıl Oacline In Fertilıty In Herters Alter RepealedEstrus Synchronization Wilh cıccrcsteoct Vet. Rec.128:404-407.

NOflJP, LR., Haneen, P,w., Ingvartsen, K.L., Friggans, N.e.(2001).An Altempt To DetectDesIrus From Changes In FourierTransformInlraredSpecıra01 MilkFromDairy

Helters.Anim.Reprod.$ci.65:43-50.

Panerson, D.J.,Perry,RC.,Kiracole,G.H., Bellows, RA,

Staigmillar, RB., Corah, LA. (1992). Managemenl

Consideralions In Herter Development And Puberty. J. Anim.Sel.70(12):4018-4035.

Pursıey, J.A., Mee. M.O., Wiltbank, M.C. (1995).

Syndı ronization of OvulalionInDairyCows Using PGF_2u AndGnm.Theriogenology.44:915-923.

Aawlings, N.C., Evans, A.C.O., Honaramooz, A..

Bartlewski, P.M. (2003). Antral Fo/fide Grcwth And

Endocrine Changes In Prepubertal

ce

me

.

Sheep And

Goals.Anim.Reprod.$ci.78: 259-270.

Rica, L.E. Dystocia-RelaledRiskFactors.(1994).veıClin.

North.Am.Food.Anim.Pract.10(1):53-68.

Rorie, A.W.,

tester.

T.D., Undsey, RA., McNew, RW.

SÖNMEZ,GüR

Gender

aano

in 8001 Cattle. Theriogenology. 52(6): 1035-1041.

sehillo, KK.. Halı. J.B., Hileman, S.M. (1992). Ellect of

Nutntion And Season

on

The Onset ol Puberty In The

Seel Herter.J.Anim.$ci.70:3994-3999.

Senger, P.L (1994).The Estrus Oelection Problem: New Concepts, Technologies, and Possibililies. J.Oairy

Sc

.

n

:

2745.

Sholt, A.E., Bellows, RA (197 1). Aelationships Among

Weight Gains, Age At Puberty And Aeproductive Perlonnance InHerters.J.Anim.Sci.32:127· 131.

Silcox, A.W., Powell, KL, Pursley, J.A., Witıbarık, M.C.

(1995).Use olGnAH tc SynchronizeOvulation In HoIstein

CowsAnd Heifers Treated With GnAH andProstaglandin.

Theriogenology.43 (1):325.

Slelwagen,K.,Greve,O.G.(1990) EllectofPlanaNetntion On GrowthAnd Mamma ry GlandDevelopmentInHoIştain Heilers.J.OairySci.1990;73:23-33.

Stevensen J.S., lucy, M.C., Call, E.P. (1987). Failure of Timed Inseminalions And Associated lutear Function In

Oairy öetııe After Two Injections of Prostaglandin F_ıa Theriogenology.28(6):937-946.

Stevenson,J.S.,Schmidt,MK,Call,E.P.(1984).Stageof EstrousCycle,TımeOIlnsemination,AndSeason al Effeds

on

Estrus And Fertility of HoIslein Heifers Alter ProstaglandinF_ıa.J. oairy

se

.

67:1798-1 805.

Stevenson,J.S., Smith, MW.,Jaeger, J.A., Corah, LA.,

tersve

r

.

o.G. (1996). Detection of Estrus By Vısual

Qbseıvation and Aadiolelemetry in Peripubertal, Esirus • syrıchronizedBeetHeilers.J.Anim.Set.74:729-735. Utter, S.O. (1994 ). Factors Influencing Firsl Service conceplion and Overarı Pregnancy Aates In Commercial

Beet Helters. MS Thesis. Kansas State University,

Manhattan,KS.

Watts,T.L, Fuquay, J.W.(1985).Responseand lertilıtyof dairy heifars following injection with prostaglandin F'Za. during earty, middle or Iate diestrus . Theriogenology. 23: 655-661,