• Sonuç bulunamadı

MAKÜ, HAYVANCILIK SEKTÖRÜNDE VERIYI İŞLEYEREK GELECEĞE YÖN VERECEK

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "MAKÜ, HAYVANCILIK SEKTÖRÜNDE VERIYI İŞLEYEREK GELECEĞE YÖN VERECEK"

Copied!
5
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

MAKÜ, HAYVANCILIK SEKTÖRÜNDE

VERIYI IŞLEYEREK

GELECEĞE YÖN VERECEK

Hayvancılık alanında ihtisaslaşan ilk üniversite olan Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi (MAKÜ), hayvancılık sektöründe önemli bir projeyi hayata geçirdi. Türkiye’de hayvancılık alanında ihtiyaç duyulan sistemlerden biri de çiftlik yöne-tim sistemleri.

Türkiye’de faaliyet gösteren onlarca işletme bilgilerini ya defterlerde saklıyor ya da yabancı menşeli yazılımlarda. Bu hem veri kaybına hem de verilerin sınırlı bir şekilde işlenmesine neden oluyor. Bu soruna çözüm üretmek için yeni bir mer-kez kuran MAKÜ, geliştirilen yazılım ile veri kaybını önleyerek geniş hacimli bir veri bankası oluşturmayı hedefliyor. Gelişen teknolojilerin de entegre edilebile-ceği yazılım, yapay zekâ teknolojisinden de yararlanılabilecek.

MAKÜ, Bilgi Teknolojileri Uygulama ve Araştırma Merkezi ile Türkiye’nin ilk yerli ve milli çiftlik yönetim sistemi yazılımı olan Çiftlik İzleme ve Yönetim Sistemi yani ÇİYS’i hayata geçirdi. MAKÜ’lü bilim insanlarının öncülüğünde hazırlanan yazı-lıma veteriner hekimler, işletme uzmanları ve sektör paydaşları destek veriyor. ÇİYS’in hayvancılık alanına getireceği yenilikleri ve sunacağı katkıları, Bilgi Tek-nolojileri Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Dr. Öğr. Üyesi Onur Sevli ile gerçekleştirdiğimiz söyleşimizi yayınlıyoruz…

Dergi Ayrıntı Çiftlik İzleme ve Yönetim Sistemi ile Bölge Hayvancılığında Veriler İşlenecek

(2)

Dergi Ayrıntı: Proje fikri nasıl ortaya çıktı ve projenin gelişim seyri nasıl ilerliyor?

Bilgi Teknolojileri Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Dr. Öğr. Üyesi Onur Sevli: Bölgesel odaklı

kal-kınma üniversitesi olduğumuz anda zaten ana eksenlerimiz belirlenmiş-ti. Bu eksenlerden bir tanesi de veri yönetimiydi. Rektör hocamın aslında vizyonu ile biz bir harekete başladık. En büyük problemimiz ülkede veri kaydı. Yani bir şeyleri söz olarak ifade ediyoruz ama elimizde somut çıktılar yok. Hem geleceği yordamak için hem bugünü ama daha önemlisi geleceği tahminlemek için veriye ihtiyacımız var. Hatta rektör hocam da hep söylü-yor ben bilmem veri bilir. Ama bizim işleyebileceğimiz bir veri yoktu. Temel amaçta çiftlikteki bu hayvan varlığını en başta Burdur ili olmak üzere bölge ve ülke bazında hayvan varlığını kayıt altına almak. Daha sonra bunlar üze-rinde başta insan uzmanların katkısıy-la daha sonra sistemin kendi ürettiği çıktılarla yapay zekâ teknikleri, makine öğrenmesi, derin öğrenme teknikleri kullanarak bilgisayarların kendi analiz-lerini yapabilmesi ve gelecek projek-siyonu çizebilmesi amacıyla böyle bir projeye başladık.

Dergi Ayrıntı: Nedir bu proje ve hangi mer-kez bünyesinde yürütülüyor?

Sevli: Projenin adı Çiftlik İzleme ve

Yönetim Sistemi. Biz buna kısaca ÇİYS diyoruz. Bu proje üniversite bünye-sinde yeni kurulan Bilgi Teknolojileri Uygulama ve Araştırma Merkezi bün-yesinde yürütülüyor. ÇİYS, aslında şu an üniversite bünyesinde yürütülen hayvancılık projelerin dijital omurga-sını oluşturuyor. Şu an aktif olarak 29 tane projemiz var. Aslında teoride 40

proje. Çünkü başlayacak olan başka projelerimizde var. ÇİYS, bu projelerin hepsinin dijital omurgasına teşkil edi-yor. Yani bütün projelerle doğrudan bire bir ilişkimiz var.

Dergi Ayrıntı: Peki nedir bu Çiftlik İzleme ve Yönetim Sistemi?

Sevli: Çiftlik izleme ve yönetim

siste-mi, tamamı üniversitemiz imkanlarıyla geliştirilen; bölgedeki hayvan varlığı ve tarımsal üretimi kayıt altına almayı, veriler üzerinden ileri yapay zeka

(3)

teknikleri ile verim analizi yapmayı, hastalık takibi ve tedavi protokollerini izlemeyi, rasyon yönetimi, süt analizi, labora-tuvar numune analizi, soy bilgisi ve üreme takibi gibi hay-vancılık ve çiftlik yönetimi ile ilgili tüm ihtiyaçları karşılama-yı hedefleyen her platformda sorunsuz şekilde çalışabilen bir yazılım ve sistem çözümüdür.

Dergi Ayrıntı: Özelde bu proje ile sahada veya laboratu-varda neyi amaçlıyorsunuz?

Sevli: Projede ki ana amacımız sağlıklı veri merkezi

oluş-turmak. Bunu yapan aslında piyasada yazılımlar var fakat bunlardan farklı yanımız şu: basit anlamda baktığımızda bir sürü idari sistemi oluşturduk. Fakat biz bunun ötesinde insanlara gelecek projeksiyonu çizmek istiyoruz. Verileri yo-rumlayarak burada sadece salt hayvan verisi değil tarımsal üretim verileri, hava durumu, coğrafi koşullar bunların hep-sini entegre ederek insan gözüyle belki yordanamayacak, çıkarılamayacak ilişkileri de biz yapay zekâ teknikleriyle

çıkarıp bütün bu faktörlerin verim üzerinde-ki etüzerinde-kisini başta tespit edip verim artışını nasıl maksimize edebiliriz bunu amaçlıyoruz.

Dergi Ayrıntı: ÇİYS’iz için alanındaki ilk yazılım diyebilir miyiz? Dün-yada ya da Türkiye’de benzer örnekleri var mı?

Sevli: Sürü idare sistemlerinin örnekleri var. Fakat

bura-da sahaya baktığımızbura-da çoğu ithal ürünler. Özellikle İsrail ürünlerinin çok fazla olduğunu görüyoruz. Bu da bizim için ciddi anlamda bir gelir kaybı. İhracat için ciddi yatırımlar yapılıyor. Sadece yazılımlar almanız yetmiyor buna uyumlu donanımlar almanız gerekiyor. Bu da ciddi anlamda gelir kaybı yaratıyor. Yurt dışına akıttığımız ciddi bir sermaye var. Biz bu yazılımla birlikte yüzde yüz yerli ve milli bir çözüm üretiyoruz. Mevcut sistemler içerisinde evet bugünkü veri-leri yordayan yazılımlar var. Fakat yapay zekayla bir gelecek tahmini yapan yok. Zaten bu teknik yeni yeni gelişmeye başladı. Bu anlamda da bir ilk olduğumuzu söyleyebilirim.

(4)

Dergi Ayrıntı: Baktığımız zaman aslında bu projenin temelinde veri yatıyor. Peki hayvancılık endeks-li baktığımızda ne gibi verilerden bahsediyoruz?

Sevli: Burada aslında hayvanın

do-ğumundan hatta geçmiş soy kayıtla-rından tutunda kesimhaneye kadar geçen süreci, hatta daha da ileriye giderek hayvansal ürünlerin son kulla-nıcıya ulaşana kadar yani salam, sucuk üretimine kadar geçen süreçte tüm dataları topluyoruz. Bunların içerisin-de neler var hayvanın gen bilgisi, soy

bilgisi, üreme kayıtları, yem kayıtları, sağlık verileri, aşı protokolleri, tarımsal sahada yine en yaygın problemlerden bir tanesi hayvana ne kadar yatırım yaptınız bunun karşılığında ne kadar gelir sağladınız. Verimi sağlamak için burada en önemlisi yemleme, yemle-me için yapılan karışımlar, rasyon reçe-teleri, çiftlikler için stok takibi bunların hepsi önemli. Bir yenilik olarak çiftlik cihazlarını da biz yazılım üzerinden yönetebiliriz. İnsan kontrolü olmaksı-zın, GPS tabanlı sistemlerde bilgisayar-dan programladığımız şekilde bir yem mikserini ya da bir yem dağıtıcıyı belki

(5)

çiftlik içerisindeki bir sulama sistemini dahi kontrol edebilecek seviyedeyiz.

Dergi Ayrıntı: Proje ile önlenebilecek kayıp-lar nelerdir?

Sevli: Bir kere yetersiz beslenmeden

dolayı kayıplar var. Tabi bu hayvanın başta sağlığını etkiliyor. Akabinde de verimini etkiliyor. Bunun haricinde sağlık verilerinin düzenli olarak kontrol edilmesi gerekiyor. Salgın hastalıkların önlenmesi adına özellikle. Genelde tabi yetiştiricilerimiz geleneksel yön-temlerle birtakım şeylerin çözümünü bulmuşlar. Ancak bizim burada ama-cımız veriler girildikten sonra bunları hastanemizdeki uzman veteriner he-kimlerin önüne düşecek. Onlar gerekli incelemeyi yaptıktan sonra bazen çift-çilerimizin fark edemediği durumlarda onları bilgilendirip erken uyarılar üre-tecek bir sitem tasarlıyoruz. Veteriner

hekimlerimiz yine sistem üzerindeki analizlerden yola çıkılarak danışman-lık hizmeti verecekler. Bununla birlikte salgın hastalıktan kaynaklı kayıplar şu an buzağı ölümleri mesela bunlarda ciddi bir problem. Bunların önlenmesi ya da yetersiz beslenmeden kaynaklı hayvanın kondisyonundaki düşmeler bunların önlenmesini hedefliyoruz. Et ve süt verimi olarak çok verimli ırklar var. Üretici bunun farkında olmadan kesiyor veya satıyor. Bazen yeteri ka-dar besleyemediği için yeterli verimi alamıyor. Yine sitem tarafından bu analizler yapılarak bu ırklarında korun-masını hedefliyoruz. Bununla birlikte ari ırkların ortaya çıkarılmasını hedef-liyoruz.

Dergi Ayrıntı: ÇİYS’i şu anda kullanan bir iş-letme var mı?

Sevli: Kendi çiftliğimizde, bunun

hari-cinde iki tanesi Bucak’ta iki tanesi mer-kezde olmak üzere toplam beş çiftlikte test uygulamaları yapıyoruz. Bunlarla ilgili ve bu süreçte aslında bizim sis-temimizi kullanması için çiftliğin her-hangi bir altyapı yatırımı yapmasına gerek yok.

Dergi Ayrıntı: Projenin bölge hayvancılığına sağlayacağı somut katkılar neler olacak? Sevli: Çiftlik izleme ve yönetim

siste-minin uygulanması ile bölge ve ülke bazında verimliliğin artması, olası hastalık ve salgınların erken tespiti ve önlenmesi, süt ve et kalitesinin yük-selmesi, hayvan refahının sağlanması, çiftliklerde daha az maliyetle daha çok ve kaliteli üretimin sağlanması, kaliteli ırkların tespiti ve çoğaltılması, bölge ve ülke ekonomisine büyük katkılar sağlayacaktır.

Referanslar

Benzer Belgeler

Geçmiş yıllarda üst kademe yöneticilerin bilgi için alt kademe yöneticilere ihtiyaçları daha fazla idi.. Üst kademe yöneticileri, alt kademe yöneticilerinin verdikleri

Depozito Yönetim Sistemi kapsamındaki tek kullanımlık depozitolu ambalajlı ürünleri satan/sunan satış noktaları Ajans tarafından yürütülen Bilgi Sistemine kayıt

 Kamu İç Kontrol Standartlarına Uyum Eylem Planlarına ilişkin kurumsal değerlendirmeler.  Ön Mali Kontrol Düzenlemelerine İlişkin

o Hammadde, Alternatif Hammadde, Katkı Malzemesi, Kimyasal Katkılar, günlük gelen miktar bilgisi ve tedarikçi bilgileri.. o Yakıt, günlük gelen miktar bilgisi ve

Kişisel Veri’lerin anonim hale getirilmiş olması için; Kişisel Veri’lerin, Şirket, alıcı veya alıcı grupları tarafından geri döndürme ve verilerin başka

Diğer muhasebe sistemlerinden farklı kayıt yöntemi, hesap planı ve standart sonuçlar seti olan bu muhasebe sistemi, Türkiye’de Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı

Randevu modülü sıralamaya göre Hasta kayıt ‘dan önce veya sonra gelebilir, bu iş akışına göre değişmektedir örneğin hasta sizden hizmetini alırken ( ki

Sağlık tesisleri tarafından klinik, idari ya da yönetimsel amaçlarla kullanılan, gerektiğinde diğer bilgi yönetim sistemleri ile veri alış verişi yapabilen yazılım sistemi ya