Dikiş Makinelerinde Ürün İnovasyonu
İnovasyon asırlardır devam eden yenilik ve yaratıcılığı ifade eden bir terimdir. Yenilik ve yaratıcılık ile gelişme ve ilerlemek mümkün olduğu bilinmekte ve kabul edilmektedir. Etkinliğini gün geçtikçe artıran inovasyon konusunda birçok farklı tanım bulunmaktadır(1).
En basit tanımıyla inovasyon, farklı, marjinal, yeni fikirler bulup, bulunan fikirleri uygulamaktır(2) İnovasyon, yeni veya iyileştirilmiş ürün, hizmet veya üretim yöntemi geliştirmek ve mali gelir elde edebilecek tüm aşamaları kapsar(3)
Şekil:1 İnovasyon ile ilgili kavramlar (4). İnovasyon kendi içinde 4 gruba ayrılır. Bunlar;
1.Ürün inovasyonu: Bir firma aracılığıyla tüketiciye sunulan elle tutulan nesneler ürün olarak adlandırılırken, bir firmanın farklı yeni ve değişik bir ürün geliştirmesi ve bu ürünü pazara sunulması ürün inovasyonu şeklinde tanımlanır(5). 2.Hizmet inovasyonu: Bir firma tarafından tüketiciye sunulan sağlanan faydalar hizmet inovasyonu olarak tanımlanır. Bir firmanın yeni, farklı ve değişik bir hizmet geliştirip bunu müşterilere sunması hizmet inovasyonudur(5). 3.Pazarlama inovasyonu: Üretilen ürün ya da sunulan hizmet için farklı, değişik ve yeni tasarımların, ambalajların ve pazarlama şekillerinin geliştirilip kullanılması
4. Organizasyonel inavasyon: Bir firmanın, benzer alanda faaliyet gösteren rakiplerine göre rekabet avantajı yakalayıp bunu koruyabilmek için inovasyon ve iş yapış yöntemleridir(5).
Bu çalışmada tarihsel süreç içerisinde dikiş makinelerinin geçirmiş olduğu ürün inovasyonundan bahsedilmiştir.
Dikiş makineleri
18. yüzyılın ortalarına doğru günümüze kadar ulaşan ilk dikiş makinesi tanımlaması yapılmıştır. Bu tanımlamaya göre dikiş makinesi, teğel dikişine benzer bir dikiş yapmaktaymış. 1790 yılında İngiliz Thomas Saint zincir dikiş yapan ilk makineyi geliştirmiştir.1800 yıllarda Krems tarafından icat edilen zincir dikiş makinesinin en önemli özelliği deliği ucunda bulunan ilk dikiş makinesi iğnesinin kullanılmasıdır6).
Tam anlamıyla ilk düz dikiş makinesini 1846 yılında Elias Howe icat etmiştir ancak icadını inovasyona dönüştürememiştir. Bu icadı inovasyona dönüştürmeyi başaran Isaac SİNGER, ürüne ismini vermiş ve marka olmuştur. İlk Singer dikiş makinesi Türkiye’de 1886 yılında satılmıştır. Şirket, ilk mağazasını 1904 yılında, fabrikasını ise 1959 yılında açmıştır (9). Bu da girişimcilerin iş yapmak istedikleri alandaki patentleri incelemenin önemini vurgu yapmaktadır.. İcatlar ve patentler inovasyon için önemli fikirler verir (7).
Zamanla gelişen dikiş makineleri farklı şekillerde gruplanılabilir. Bu gruplandırmalardan bazıları şu şekildedir.
Dikiş türlerine göre dikiş makineleri;
Düz Dikiş Makinesi: Bir dikiş makinesinde hareketli mekik veya çağanoz tarafından yapılan dikiş çeşididir.
Tek İplik Zincir Dikiş Makinesi: İlmeği meydana getiren lüper parçasının bir tek iplik kullanılarak meydana getirdiği çeşididir.
Çift İplik Zincir Dikiş Makinesi: İğne kumaşa dalar ve aşağıda lüper tarafından indirdiği iplik tutulur, iğne yukarı çıkar, tekrar indiğinde lüperin genişlettiği ilmeğin içinden geçerek yeni ilmeği oluşturduğu dikiş çeşididir(8).
Çalışma sistemine göre makine çeşitleri;
Manuel Sistemde Dikiş Makineleri: Makineci başlatma, durdurma, sağlamlaştırma gibi işlemleri kullanan kişinin kendisi yapar.
Yüksek Devirli Elektronik Programlı Dikiş Makineleri: Makinenin fonksiyonları (iplik kesme, sağlamlaştırma vb.) dijital olarak programlanır. Programlanan dikiş işlemleri makineyi kullanan kişinin pedala basması ile başlar ve program bitince makine otomatik olarak durur(8).
Dikiş makinelerinin zamanla geçirdiği inovasyon aşağıdaki şekildedir.
Şekil: 2 Geçmişten Günümüze Dikiş Makineleri(9).
Başlangıçta sadece zincir dikiş yapabilen dikiş makinelerinden sonra düz dikiş yapabilen dikiş makineleri icat edilmiştir. Zamanla düz dikiş makineleri birçok farklı özelliğe sahip olmuştur. Bunlardan bazıları şu şekildedir;
Yazı karakterlerinden faydalanılarak yazı yazabilme özelliği, Fotoğrafı dikişe dönüştürebilme özelliği,
Boncuk, pul, payet gibi süsleme malzemeleri dikebilme özelliği, Desenleri uygulayabilme özelliği,
Desen aynalayabilme özelliği, Sonsuz kasnak özelliği,
Pedalsız çalışabilme özelliğidir (10).
İçinde bulunduğumuz yüzyılda tekstil ve konfeksiyon sektöründe kullanılan dikiş makinelerinin büyük bir kısmına bilgisayar destekli sistemler eklenmiştir. Dikiş makinelerine eklenen bu sistemler sayesinde çok fonksiyonlu, kolay kullanım özelliğine sahip hale getirilmişlerdir
Eklenen bu bilgisayar destekli sistemlerdeki bazı fonksiyonel özellikler şunlardır; Otomatik iplik kesme
Otomatik olarak baskı ayağı kaldırma
Başta ve sonda pekiştirme dikişi(düz dikiş makinesinde) Elektronik kontrol paneli
Elektronik panel üzeri hız ayar özelliği
Milimetrik ayak baskı ayağı basınç ayar özelliği Milimetrik dikiş adım boyu ayarı özelliği Otomatik dikiş programları(11).
Tekstil ve konfeksiyon sektöründe kullanılan dikiş makineleri, makinenin hareket etmesini sağlayacak makineyi kullanan kişinin ayağını kullanarak makinenin dikiş adımlarının hareketini sağlayacak pedala sahiptir.Bu makineleri kullanabilmek için yürüme engeli olmaması gerekir. Bu durumdan ihtiyaçla; Sümbül ve Yakut (2016) , tekstil ve konfeksiyon sektörlerinde ayak pedalı ile kontrol edilebilen tüm dikiş makinelere eklenerek, bu makinelerin uzaktan kontrol edilebilmesini sağlayabilecek ve böylelikle yürüme engelli bireylerinde bu tür makineleri kullanmalarına imkan sunabilecek kumanda bileklik sistemi(KBS) geliştirilmiştir(12).
Kaynakça
1) Hazır Giyim Sektöründe Pazarlama İnovasyonu: Türkiye Örneği ( tamamlanacak)
2) http://www.teknolojide.com/inovasyon-nedir_4929.aspx Erişim Tarihi: 18.01.2015 3) http://www.inomer.org/Inovasyon/%C4%B0novasyon-Nedir-Ne-Degildir Erişim Tarihi: 17.01.2018 4) http://www.gelisenbeyin.net/inovasyon-cesitleri.html Erişim Tarihi: 24.01.2018 5) https://sercanmedia.tr.gg/%26%23304%3Bnovasyon-%C7e%26%23351%3Bitleri.htm Erişim Tarihi: 22.01.2018
6) Makine bilgisi 1-2 Komisyon, Milli eğitim Bakanlığı Yayınevi,1999,291
7) https://scholar.google.com.tr/scholar?hl=tr&as_sdt=0%2C5&q=diki
%C5%9F+makineler+geli%C5%9Fimi&oq, BİLGİ EKONOMİSİNDE İNOVASYON KAVRAMI ve TEMEL GÖSTERGELERİ, Çiğdem Kavak, Dicle Üniversitesi, ekonomi Bölümü
Erişim Tarihi: 25.01.2018
8) Megep (Meslekî Eğitim Ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi) Giyim Üretim Teknolojisi 1- Makinede Düz Dikiş, ANKARA 2007, 65
9) https://www.tekstilbilgi.net/dikis-makinesinin-icadi.html
10) https://www.dunya.com/tekno-trend/yeni-nesil-dikis-makineleri-fotograftaki-desenleri-isleyebiliyor-haberi-397556
Erişim Tarihi: 21.01.2018
11)Konfeksiyon Sektöründe Kullanılan CAD-CAM Sistemleri, Utkun Emine, Öndoğan Ziynet, 2. Uluslar arası 6.Ulusal Meslek yüksekokulu Sempozyumları, Mayıs 2011 12)Yürüme Engelli Bireyler için Pedaldan Kumandalı Dikiş Makinelerinin Kumanda Bileklik Sistemi ile Kontrolü, Sümbül Harun, Yakut Yusuf, Politeknik Dergisi, 2016; 19 (3) : 245-249
