SAHİFE DÖRT
UZAK
RUSYADAN GEZİ NOTLARI
MP
İLH A N
SELÇ
Nâzım'm mezarında
m
Sizin anlıyacağım z b ir yandan M oskovalIlar, öte yan d an A m e rik an , A lm an, İngiliz, F ransız tu ris tle ri koskoca K rem linin içi ne üşüşüp K rem lin 'd e e s ra r ve dehşet b ırak m ıy o rlar.
İlk gece k a r y ağarken K rem lin k arşısın d a duyduğum b ü tü n h is le ri ve d üşünceleri b ir yana b ırak alım . G ündüz ışın ları bana K rem lin in gerçek yüzü n ü gös te rm işti. Gece solgun m um ışı ğında pek güzel görünen geçkin b ir kadını sabah güneşinde sey re d e r gibiydim .
Z am an geçiyor, dünya değişi yor, koskoca K rem lin bile tu r is
tik olm uş a rtık .
Kâzım’ ın mezarında
M
oskova’da Nazım H ik m et’in m ezarı, Novo Deviçye m a n astırın ın y an ıb aşm d ak i iç- içe üç m eza rlık tan üçüncüde.B ir öğle zam anı v a rd ık Novo D eviçye’ye..
«Soğuk b ir gündü ve k a r v a r dı» diye b e lirtm e k a rtık fuzuli olacak. Biliniz ki M oskovadaki b ü tü n g ü n ler soğuk ve k a rlıy dı. A n la ttık la rım hep bu y ılb a şı k a rtp o sta lın ın m anzarası için de olm uş b itm iştir.
A m a o gün, özellikle b ir daha soğuktu.
M an astır olsun, m eza rlık ol sun da b ir yerde, insanın içine
işlem esin hüzün? O lu r mu? H ay atım d a b ir m ezarı sevdim yalnız. Şirazlı H afız’m m ezarıy dı. Ş iraz’da güzelim b ir bahçe o rtasın d ay d ı. K ırm ızı sa rd u n y a lar, p o rta k a l ve lim on ağaçları y etişm işti bahçede.. K eh rib ar ren g in d e m erm erd en d i H afı zın m ezarı. Ü stünde ince ve yük sek s ü tu n la ra tu tu n m u ş hafif
b ir kubbe v a rd ı uçuşacak gibi.. S ad elik içind« u y u y o rd u H a fız.
Novo D eviçye m ezarlığı ise in sanın ü stü n e ü stü n e v arıy o rd u .
Y ü rü d ü k k a rla rı h ışırd a ta ra k . N âzım ’ı arıy o rd u k .
B urası şanlı, şöhretli kişilerin göm üldüğü b ir y erd i. M ezarla rın ü stü n d e kim i zam an b ir p u t
yükseliyordu, kim i zam an b ir h ey k el, bazan h içb ir şey, ve sa dece b ir ta rih , b ir isim.
G arip m eza rlara rastlad ık . K im isi sav aşlard a ölm üş b ir generaldi, b ü stü n ü dikm işler, boynuna b ir kırm ızı k u rd ele sal lan d ırm ışlard ı. K im isi b ir şair d i; susunca ü stü n ü m erm erle örtm ü şlerd i. K im i m ezarların ü stü n d e p lâ s tik çiçekler gördük. B ir m ezar taşın ın üstü n e de dehşetli b ir ta n k h ey k eli o tu r t m uşlardı.
B üstler, heykeller, m erm erler orm anlığında y ü rü y o rd u k .
K ılavuzum uz A ndrey A ndre- yeviç K irilo f b ir tü r lü b u lam ı yordu Nâzım H ik m et’in m eza rını...
N eredeyse dönecektik. Bir köşeyi dönerken hiç b e k lem ediğimiz birşey oldu. N âzım ’ı a ra rk e n Çehov’u b u lm u ştu k .
D em ir p arm ak lık la çevrili k ü çük ve zarif b ir m ezardı Çe- hov’unki..
P a rm a k lık la r içinde b ir k a dın v ard ı. K a rla rı sü p ü rü y o r, m ezarın ü stü n d ek i çam d a lla rı nı düzeltiyordu
Çehov’un baş uçun d ay d ı ka d ın ; ama D estoyevski’nin rom an [arından fırlam ış gibiydi.
K ırkını aşm ış b ir gençliği s ü r d ü rüyordu. E lm acık kem iklerin den alnına doğru çekik m avi gözleri v ard ı, k arın beyazlığın da yan k ılan an b ir ten i. Başında kahverengi b ir k alp ak , üstünde kırm ızı beyaz b ir m anto.
H eykelci eliyle b iraz a b a rtıl mış gibiydi yüzünün çizgileri..
Bu soğuk aralık gününde, ö* lülerden yana k alab a lık , can lı lardan y an a tenha bu m eza rlık ta ve bu k a d a r güzel b ir kadın Çe- hov'un kabrinde çam d a lla rın ı düzeltsin de insan duy g u lan m a sın m ü m kün m ü!.
K im olduğunu m erak e ttik ; — A ilenin b ir yakınıyım , diye
I
t ■
-T
20 Ocak 1967 CUMHURİYET
Moskovadaki M arks anıtı. Marksizm, Sovyet toplum unun tem el felse fesi. Ne var ki b ir yabancı için Rusyada M arks’tan çok göze ve ku lağa çarpan Leniıı’dir. M arksizm diye konuşuluyor, ve sohbet sırasında
ikide b ir «Lenin dem iş ki...» sözleri duyuluyor.. cevap verdi.
A ndrey A ndreyeviç, N âzım H ik m et’in m ezarım sordu ona.. A nton Ç ehov'un m ezarından e- lin i uzatıp b irşey ler söyledi
ka-diye düşündüm .
S onunda b u ld u k şairin y a ttı ğı yeri.
Bizim tercü m an A ndrey A n d reyeviç T ürk çey i M oskova’da A sya - A frik a E n stitü sü n d e öğ ren d iğ i için O sm anlı efendisi ağ
zıyla lü g a t p aralıy o r. Söz gelişi m ezara m ezar dem iy o r:
— Ebedî istirah atg âh ... diyor. N âzım ’ın «Ebedi istirah atg âh ı» nı b u lu n ca ra h a tla d ı A ndrey.
M ihm andarlık ödevini yerine getirm işti.
Milli K u rtu lu ş Savaşı D estanı'- nın .şairi Novo D eviçye m an astı rında b ir k ay an ın dibinde u y u yordu.
K ayanın ü stü n d e N âzım ’ın si lu eti çiziliydi.
O silu etin a ltın a şu şiiri yazı nız;
H av ad a b u lu t yok, S ö ğ ü tler y ağ m u rlu T uııa’ya rastlad ım A kıyor
Ç am urlu
Ç am u rla Hey
H ikm etin oğlu, H ikm etin oğlu Sen de T una olaydın
K a ra o rm a n la rd a n geleydin, K aradeııize d ö küleydin M avileşeydiıı M avileşeydin M avileşeydin Geçeydin Boğaziçinden
B aşında İsta n b u l havası Ç arp ay d ın K adıköy iskelesine
Ç arp ay d ın , çırpm aydın V ap u ra b in erk en M em et’Ie a n a n
N âzım Novo D eviçye m a n a stı rın d a k i «ebedî istirah atg âh ı» n d a y a ta rk e n , işte böylece gönlü K a dıköy iskelesine çarpıp ç ırp ın m a k ta d ır.
N âzım ’ın Novo D eviçye m anas tırın d a k i ebedî is tira h a tg â h ın ın ebedî olm am asını istiy o r insan.. Novo D eviçye m ezarlığında sessizlik v ard ı. A ğaçlara b a k tım ; k u b b elerin e b ak tım k ilisen in ; u- çan k u şla ra b a k tım ; göğe b a k tım . O d ak ik ay ı unutm ıy ay ım diye k olum daki saate b ak tım . A klım a M illi K u rtu lu ş Sava- şı’ndan b ir te k m ısra geldi;
O saati sordu.
Z am an ne çabuk geçiyor. M e z a rla rın başında an lıy o r insan bu gerçeği.
Y A R I N ___________
MOSKOVA
RADYOSUNDA
BİR TARTIŞMA
d in ;— Ş u ra la rd a olacak... dem iştir
Kişisel Arşıvıeroe İstanbul beııeg Taha Toros Arşivi
