FIKRETI A N A R K E N ...
Fikrete bakınca, hüküm kargaşalığından in
sanın başı döneceği gelir. Sıkı sıkıya yapışıp
kaldıkları dar görüş açılarından kurtulamı-
yanlar çok cepheli olan şairimizin ancak bir
cephesini yakalayıp kalmışlardır. Bu çeşitli
tarafların birbirleriyle münasebet halinde
bulundukları terkip bir meçhul olarak kal
makta devam ediyor.
•--- Y azan:
---E
d e b iy a tı C ed id en in b ü y ü k ü s ta d ı F ik r e t’in 36 ncı ölüm y ıldönüm ü, b ü tü n y u rd d a, b ü y ü k şairim izin h a ra re tle an ılm asın a vesile oldu. B u y ıl d a h a geniş ölçüde an ılm asın d a, ih tim a l k en d isin in de b ir h ü rr iy e t şa iri o la ra k geniş p ay ı b u lu n a n son siyasî g elişm elerin de b ir ro lü v a rd ır.F ik r e ti y ıld a b ir k e re olsun anm am ız, h iç a n m a m a k ta n - ç ü n k ü b a z ıla rı u n u tu lm u ş tu r - e lb e tte k i iy id ir. F a k a t, d o ğ ru su n u söylem ek lâzım gelirse, u y a n ış d ev rim izin ta m b ir tem silcisi olan F ik re t, y a zık k i h ü v iy e tin in v e şah siy etin in b ü tü n ü b a k ım ın d a n b irç o k la rım ı zın m e ç h u lü d ü r ve çoğum uzda b ir o nu ara m a h a li g a y re ti v ard ır. E vvelce de kısaca b ah settiğ im iz gibi, sık ı sık ıy a yapışıp k a ld ık la rı d a r görüş a ç ıla rın d a n b ir tü r lü k u rtu la m ıy a n la r çok cep h eli olan şairim izin a n c a k b ir cephesini y a k a lıy o rla r. O n lara göre, F ik r e t sadece o g ö re b ild ik le ri m a h d u t şah siy et p arç a sın d a n ib a re ttir. Bu çeşitli ta r a fla rın b irb irle rile m ü n aseb et h alin d e b u lu n d u k la rı t e r k ip b ir m eçh u l o la ra k k a lm a k ta dev am ediyor.
B
ir şovene göre, M ektebi S u l ta n î M ü d ü rlü ğ ü n d en a y rılıp A m e rik a lıla rla çalışm ağa baş- lıy a n F ik r e t kozm opolit b ir ş a h siy ettir. Ç ü n k ü T an in gazetesine gö n d erd iğ i m e k tu b u n son cüm lesi b ir v esik a h a y siy e ti ta şım a k ta d ır ve şöyledir: «Benim irfa n ım a rtık teb d il-i tâ b iiy e t ed iy o r dem ektir.» N itek im oğlunu da A m erik ay a gönderm iş ve T ü rk lü k te n u zak- la ştırm ıştır.Sinsi so lcu lara göre, h a ttâ b irk a ç y ıl önce açık ça y a p tık la r ı gibi, F ik r e t b ü y ü k ş a ir d ir; h e le «T arih - i K adim » b ir h a rik a d ır. Ç ü n k ü şa irim i zin b u eserd ek i d ü n y a görüşü m addeci felsefeye d ay an m a k tad ır. T e o k ra tik id a re y e isy an ı da o n la rın se m p a tile rin i F ik r e tin üzerin e to p lıy a n d iğ er b ir h u su siy ettir. K endi is te d ik le ri tip te b ir sınıf d ik ta to ry a sı k u ru lu n c a y a kadar, fırs a t b u ld u k ç a A çıktan a ç ıta , y ıl d ırıld ık ç a sam an a ltın d an , F ik re tin bu cep h elerin in p ro p ag an d ası y a p ıla c a k ve b u n d a n k en d i y a ra r la rın a fa y d a n ıla c a k tır .
M
illiy e tç ile r F ik r e ti k a rş ı cep h ey e k a p tırm a k istem ed ik le rin d e n o n lar da F ik re tin m illiy etçi o ld u ğ u n u ile ri sü re rle r. Ç ü n k ü F ik r e t ile ri b ir T ü rk iy eııin gelişm esi m ü cad elesin i yapm ıştır. B azan ölçüsüz çığ lık lar atm ışsa, bu yalnız ona değil, im p a ra to rlu ğ u n çökm e d e v rin d e y etişen s a n a tk â r la ra h as b ir h u su siy ettir. K oskoca im p a ra to rlu k te m e lle rin d e n sa rsı lırk e n ve k u ru k u ru h ü rriy e tin h e r şeyi y o lu n a koyacağına in a n ıl m ışken, on u n elde edilem em esi sa n a tk â rı ve şa iri elb e tte k iza-V e c d i
m an zam an ölçü fik ir ve ş u u r u n d a n u z a k la ştıra c a k tı.
D
in cilere ve şe ria tç ile re göre, F ik r e t zındıktı. «S ebilürreşad» c ıla rın ona k a rş ı a ç tık la rı m u k ad d es cihad h a tırla rd a d ır. O n la r F ik r e ti ta m im ansız b ir din ve cem iyet d ü şm an ı o la ra k g ö rü y o rlard ı. Eğer, F ik re tin içinde y a şadığı cem iyet sosyal ş a r tla rba-B ü r ü n
k ım m d a n 18 in ci a srın h a ttâ 19 u n c u a sır o rta la rın ın O sm anlI ce m iy eti olsaydı, İslâm ortodoksla- rın m elin d e ne h a le g etirileceğ in i kolayca ta h m in edebilirsiniz.
D iğer ta r a fta n F ik re tin bu in k â rc ı ta v r ın ın alelâd e b ir en- te lle k tü e l b u h ra n ın d a n ile ri g it m ediğini sö y liy erek aşırı d in cile r i su s tu rm a k istiy en ta r a fta rla r ı da v a rd ır. B u n la ra göre F ik r e te im a n
sız, dinsiz d em ek , im an sızlığ ın ,ta k e n d isid ir ve h e m e n m isa lle ri de h a z ırd ır;
«Ey r â y e t - i Peygam ber, ey ümmid - ahiri M ilyonla kulübün
K udsiyyet - i feyzin le açıl, rengini göster»
T
ev fik F ik r e t b u d erece ç a p ra şık g ö rü şle r a rk a s ın d a b ıra - kılsaydı, o rta m ü n e v v e r ve b ir f ik ir koğ u şu n a b ir tu lu m b a c ı sa- d a k a tile b ağ lan m ıy an h alis m ü n e v v e rle r on u n h a k k ın d a y in e de b ir fik ir ed in e b ilirle rd i. F a k a t, b ü tü n b u n la rd a n başka, « P u tları d e v ire lim!» h ay k ır işiyle o rtay a a tıla n y en i ş a irle r (!), y en i s a n a tk â r la r (!) on u n şa irlik ta ra fım da gagalam ağa c ü re t ed eb ilm işlerd ir. B u n la rd a n b iri F ik r e tin F. C oppe n in alelâd e b ir kopyecisi Vi*.u n u y azabilecek k a d a r ileri g ittiğ in i h atırlıy o ru z.V elhasıl F ik r e te bakınca, h ü - küm k a rg aşalığ ın d an in san ın başı döneceği gelir: H ü rriy e t k a h ra m anı F ik re t, eyyam cı F ik re t, d in siz F ik re t, din i b ü tü n F ik re t, m a te ry a lis t F ik re t, id ealist ve ru h çu I ı k r e t , terb iy eci F ik re t, te rb iy e d e o rijin a l b ir fik ri olm ıy an F ik re t m illiy etçi F ik re t, kozm opolit F ik - ret...
F ik r e t h a k k ın d a tarafsız ve m ev zu u n a sa d ık b ir esere k a v u şuncaya k a d a r u ta n ç içinde, onun b ir m ısra ın ı te k ra rlıy a b ilirız :
«Sen ölmedin, seni öldürdüler zavallı adam!»
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
