Adli Tıp Dergisi / Journal of Forensic Medicine, Cilt / Vol.:27, Sayı / No:2 100 101 Adli Tıp Dergisi / Journal of Forensic Medicine, Cilt / Vol.:27, Sayı / No:2
ÇOCUKLUK ÇAĞI ADLİ OLGULARININ
DEĞERLENDİRİLMESİ VE
KORUYUCU ÖNLEMLER
EVALUATION OF CHILDHOOD
FORENSIC CASES AND
PROTECTIVE MEASURES
ÖZET
Amaç:
Harici etkenler sonucu oluşan, kişilerin beden-ruh sağlığının bozulmasına ya da ölümüne se-bebiyet veren olaylar tıpta ‘adli olgu’ kavramını oluştururlar. 18 yaş altı çocukluk yaş grubunda adli nitelikteki olgulara sıklıkla rastlanılmaktadır. Bu çalışma-da çocukluk yaş grubu adli va-kaların özellikleri incelenerek önleyici yöntemlerin tartışılması amaçlandı.
Yöntemler:
Ocak 2008 - Şubat 2012 tarih-leri arasında Mustafa Kemal Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Servisine başvuran 68498 vaka içerisinde yer alan adli olgular retrospektif olarak incelendi. Olgular yaş, cinsiyet, hastaneye geliş şekli, başvuru ayları, ola-yın mekanizması ve klinik
özel-likleri açısından değerlendirildi.
Bulgular:
Ocak 2008-Şubat 2012 tarih-leri arasında acil servise baş-vuran tüm adli olguların sayısı 1093 olup bunların 237(%21)’si çocukluk yaş grubunda idi. Bu olguların 143(%60,3)’ü er-kek, 94(%39,7)’ü kız cinsiye-tinde olup, ortalama yaşlar erkeklerde ve kadınlarda sı-rasıyla 9.95±5,49(1-18yaş) ve 10,72±6,74(1-18yaş) idi. Olgula-rın en sık 13-18 yaş grubunda (%45,9) olduğu; hastaneye en sık başvuru nedenlerinin er-keklerde trafik kazası (%33,6), kızlarda ise zehirlenme (%42,6) olduğu; olguların %66’sının has-taneye kendi imkânlarıyla gel-diği, en çok başvurunun (%10.9, n=26) ağustos ve ekim ayla-rında olduğu, olguların %84,3 (n=200)’ünün hayati tehlike oluşturmayan yaralanmalar ol-duğu, %50,2(n=119)’sinin acil gözlemde takip sonrası taburcu
edildiği, %45,9(n=109)’unun ise yatarak tedavi sonrası ilaçlarla taburcu edildiği, %2,9(n=7)’unun olgunun acil serviste öldüğü be-lirlendi.
Sonuç:
Adli olguların önemli bir kıs-mını da çocukluk çağı olguları oluşturmaktadır. Çalışmamızda en sık 13-18 yaş grubu çocuk-ların adli olgu olarak hasta-neye başvurması dikkat çekici bulunmuştur. Olguların önemli bir kısmının trafik kazası ve ze-hirlenme nedeniyle acil servise başvurduğu görülmüş olup bu olayların önlenmesine yönelik hukuki ve sosyal çalışmalar ya-pılması gerektiği düşünülmüş-tür.
Anahtar Kelimeler: adli olgu,
çocukluk çağı, acil, koruyucu önlemler
Ali Karakuş1, Cem Zeren2, Murat Karcıoğlu3, Kasım Tuzcu3, Adnan Çelikel2,
Koca Çalışkan1, Veyis Taşkın1, Muhammet Mustafa Arslan2
Ali Karakuş1, Cem Zeren2, Murat Karcıoğlu3, Kasım Tuzcu3, Adnan Çelikel2,
Koca Çalışkan1, Veyis Taşkın1, Muhammet Mustafa Arslan2
1 Mustafa Kemal Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Ana Bilim Dalı, Hatay, Türkiye 2 Mustafa Kemal Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Ana Bilim Dalı, Hatay, Türkiye 3 Mustafa Kemal Üniversitesi Tıp Fakültesi Anestezi Ana Bilim Dalı, Hatay, Türkiye
Sorumlu Yazar: Adnan Çelikel
MKÜ Tıp Fak. Adli Tıp Ad Hatay - Türkiye, e-posta: celikeladnan@yahoo.co.uk Alındı: 06.12.2012 / Kabul: 20.02.2013
Çocukluk Çağı Adli Olgularının Değerlendirilmesi ve Koruyucu Önlemler
ORİJİNAL MAKALE
Karakuş A, Zeren C, Karcıoğlu M, Tuzcu K, Çelikel A, Çalışkan K, Taşkın V, Arslan MM. Evaluation of childhood forensic cases and protective measures. J For Med 2013;27(2): 100-6 doi: 10.5505/adlitip.2013.03274
ABSTRACT
Objective:
Incidents that occur as a result of external factors and cause dete-rioration of individuals’ corporal-spiritual health or death constitu-te the concept of ‘forensic case’ in medicine. Under the age of 18 in childhood age group forensic cases are frequently observed. It is aimed to analyze the features of the childhood age group foren-sic cases and discuss preventive methods in this study.
Methods:
The forensic cases among to-tal 68498 cases referred to the Emergency Service of Mustafa Kemal University Medical Faculty between January 2008 and Feb-ruary 2012 were analyzed retros-pectively. The cases were evalua-ted in terms of age, sex, the way of arrival, the month of referral,
mechanism of event and clinical features.
Results:
The number of all forensic cases between January 2008 and Feb-ruary 2012 were 1093 and 237 (21.0%) of them were in childho-od age group. One hundred forty-three of 237 cases were males (60.3%), 94 were females (39.7%) and the average age of males and females were 9.95±5.49 (1-18 years), and 10.72±6.74 (1-(1-18 years) respectively. It has been determined that most of the ca-ses (45.9%) were in the 13-18 age group; most frequent causes of referral were traffic accident in men (33.6%) and intoxication in women (42.6%); 66% of the ca-ses had come to the hospital at their own expense; most of the referrals (10.9%, n=26) to hospital were in August and in September; 84.3% (n=200) of the cases were reported to be non
life-threate-ning injuries; 50.2% (n=119) of the cases were discharged from the hospital after follow-ups in the observation unit of the emergency service, 45.9% (n=109) of the ca-ses were discharged with medica-tions after being hospitalized and 2.9% (n=7) of the cases were died in the emergency service.
Conclusion:
Childhood forensic cases con-sititute an important part of all forensic cases. In this study, 13 to 18 childhood age period was remarkably frequent in forensic cases. It is considered that legal and social studies should be per-formed to prevent traffic accident and intoxication cases which are the most frequent causes of fo-rensic cases.
Key words: forensic case,
child-hood, emergency, protective me-asures
1 Department of Emergency Medicine, Medical Faculty, Mustafa Kemal University, Hatay, Turkiye 2 Department of Forensic Medicine, Medical Faculty, Mustafa Kemal University, Hatay, Turkiye 3 Department of Anesthesiology, Medical Faculty, Mustafa Kemal University, Hatay, Turkiye
Correspondence to: Adnan Çelikel
MKÜ Tıp Fak. Adli Tıp Ad Hatay - Türkiye, e-posta: celikeladnan@yahoo.co.uk Received: December 6, 2012 / Accepted: February 20, 2013
Karakuş A, Zeren C, Karcıoğlu M, Tuzcu K, Çelikel A, Çalışkan K, Taşkın V, Arslan MM
ORIGINAL ARTICLE
Karakuş A, Zeren C, Karcıoğlu M, Tuzcu K, Çelikel A, Çalışkan K, Taşkın V, Arslan MM. Evaluation of childhood forensic cases and protective measures. J For Med 2013;27(2): 100-6 doi: 10.5505/adlitip.2013.03274
Adli Tıp Dergisi / Journal of Forensic Medicine, Cilt / Vol.:27, Sayı / No:2 102 Adli Tıp Dergisi / Journal of Forensic Medicine, Cilt / Vol.:27, Sayı / No:2
GİRİŞ
Harici etkenler sonucu oluşan, kişilerin beden ve ruh sağlığının bozulmasına ya da ölümüne se-bebiyet veren durumlarda da adli olgu kavramından bahsedilmek-tedir. Her türlü darp, yaralanma, kaza (trafik, ev, iş), zehirlenme, intihar ve intihar girişimleri, ani kuşkulu ölümler adli nitelik ta-şımaktadırlar (1). Çocukluk yaş grubu olarak kabul edilen 18 yaş altındaki adli vakaların yoğunlu-ğu azımsanmayacak kadar sık görüldüğü bildirilmektedir (2). Adli vaka türleri yaş, cinsiyet ve çevre faktörlerine bağlı olarak farklılık göstermektedir. Erken çocukluk dönemi, okul çağı ve ergenlik dönemlerinde farklı me-kanizmalar söz konusu olmakta-dır. Bu çalışmada, çocukluk çağı adli olguların sosyodemografik ve klinik özellikleri incelenerek önleyici çalışmaların tartışılması amaçlanmıştır.
GEREÇ VE YÖNTEM
Ocak 2008- Şubat 2012 tarihleri arasında Tıp Fakültesi acil ser-visine getirilen adli olgular ret-rospektif olarak incelendi. Olgu-lar yaş, cinsiyet, hastaneye geliş şekli, başvuru ayları, adli olgu oluş mekanizmaları, lezyonla-rının basit tıbbi müdahale(BTM) ile düzelip düzelmeyeceği ve ha-yati tehlike durumları, etkilenen organ ve sistemleri, yatırıldığı bölümler ve sonuçları açısından değerlendirildi. Acil servise geti-rilen 0-18 çocuk yaş grubundaki tüm adli olgular çalışmaya dahil
edilirken, 18 yaş üzeri adli olgu-lar çalışma dışı bırakıldı. Veriler SPSS for Windows 13.0 (Statis-tical Package for Social Scien-ces) paket programı kullanılarak kaydedildi. Nominal değişkenler arası ilişkiler ki-kare testi ile in-celendi. Tüm istatistiksel veriler için p <0.05 anlamlı olarak kabul edildi.
BULGULAR
Ocak 2008- Şubat 2012 tarihler arasında acil servise başvuran toplam hasta sayısı 68498, top-lam adli vaka sayısı 1093, çocuk adli vaka sayısı 237 idi. Çocuk vakaların tüm adli vakalara oranı %21 olarak tespit edildi. Olgu-ların 143(% 60,3)’ü erkek, 94 (% 39,7)’ü kız idi (p=0,001).
Ortalama yaş erkeklerde 9,95 ± 5.49 (1-18), kızlarda 10,72 ± 6,74(1-18) tespit edildi. Yaş gruplarına göre dağılım incelen-diğinde en sık 13-18 yaş grubun-da (n:109, % 45,9) olgu görüldü. (p=0,025) (Tablo 1).
Olgular cinsiyete göre başvuru ayları değerlendirildiğinde en sık
başvuru ağustos ve ekim ayın-da olduğu görüldü (n:26,%10,9) (p=0,039) (Grafik 1).
Adli olgu oluş mekanizmala-rı incelendiğinde erkeklerde en sık trafik kazası (n:48,%33,6, p=0,035), kadınlarda zehirlenme (n:40,%42,6) olduğu görüldü. Di-ğer nedenler arasında yüksek-ten düşmeler, cinsel istismar, elektrik çarpması, yanıklar, basit kesi ve sıyrıklar olduğu belirlendi (Grafik 2).
Adli olgu oluş mekanizmaları yaş gruplarına göre değerlendirildi-ğinde üç yaş grubunda da trafik kazaları en sık görülen mekaniz-ma türü idi (Grafik 3)
Yaralanma sonucu
meyda-na gelen lezyonların basit tıbbi müdahale(BTM) ile giderilebile-cek nitelikte hafif olup olmadığı ve hayati tehlike durumu incelen-diğinde; 97 (%40,9) olguda basit tıbbi müdahale ile düzelebilecek nitelikte hafif olarak değerlendi-rildiği, 200 (%84,3) olguda hayati tehlikesinin bulunmadığı şeklin-de rapor edildiği belirlendi. Olay sonrasında etkilenen organ ve sistemlere göre olgular ince-lendiğinde; en sık herhangi bir organ hasarına neden olmayan, basit müdahale ile düzelebilecek olgular (n:75, %31,6) olduğu gö-rüldü.
Olguların yaralanma sonrasında yatırıldığı bölümler ve sonuçları incelendiğinde; 106 (%44,7) olgu-nun servislere, 12 (%5) olguolgu-nun yoğun bakıma yatırıldığı, 3 (%1,2) olgunun başka bir kuruma sevk edildiği tespit edildi. 109 (%45,9)
Çocukluk Çağı Adli Olgularının Değerlendirilmesi ve Koruyucu Önlemler
103 hasta yatarak tedavi sonrasında
taburcu edildiği, 7 (%2,9) olgu ise (3’ü araç dışı, 1’i araç içi trafik
kazası, 1’i elektrik çarpması, 1’i ilaç zehirlenmesi, 1’i şüpheli be-bek ölümü) ölüm meydana
geldi-ği belirlendi. Olguların yatırıldığı bölümler Tablo 2’de gösterilmiş-tir.
Tablo 1: Yaş gruplarına
göre dağılım
Yaş Sayı(n) Yüzde(%)
0-6 79 33,3
7-12 49 20,7
13-18 109 45,9
Toplam 237 100,0
Karakuş A, Zeren C, Karcıoğlu M, Tuzcu K, Çelikel A, Çalışkan K, Taşkın V, Arslan MM
Grafik 1: Adli olguların aylara ve cinsiyete göre dağılımı
15 20 25 30 10 Olgu Sayısı 5 0
Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Aylar
Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık
Kız Erkek Toplam
Grafik 2: Adli olgu oluş mekanizmaları
80 70 60 50 40 30 20 10 0 Olgu Sayısı Trafik
kazası kazasıİş Darp DKAY ASY Zehirlenme Diğer Oluş Mekanizması
Kadın Erkek Toplam
DKAY: delici kesici alet yaralanması ASY: ateşli silah yaralanması
Grafik 3: Adli olgu oluş mekanizmalarının yaş gruplarına göre dağılımı
40 35 30 25 20 15 10 5 0 Olgu Sayısı Trafik
kazası kazasıİş Darp DKAY ASY Zehirlenme Diğer Oluş Mekanizması
0-5 Yaş 7-12 Yaş 13-18 Yaş
DKAY: delici kesici alet yaralanması ASY: ateşli silah yaralanması
Adli Tıp Dergisi / Journal of Forensic Medicine, Cilt / Vol.:27, Sayı / No:2 104 Adli Tıp Dergisi / Journal of Forensic Medicine, Cilt / Vol.:27, Sayı / No:2
TARTIŞMA
Çocukluk yaş grubu olarak kabul edilen 0-18 yaş aralığı, adli olgu-ların sıkça rastlandığı grup ola-rak kabul edilmektedir. Özellikle çocukların okul öncesi dönemde savunmasız ve bilinçsiz olması, okul çağında oluşabilecek trav-malara açık olması, ergenlik ça-ğında ise ruhsal birtakım sıkıntı-ların ortaya çıkması çocuksıkıntı-ların adli olgu olma potansiyelini ar-tırmaktadır. Çocuk adli olguların tüm adli olgulara göre oranları-nın %18 ile %43 arasında deği-şiklik gösterdiği bildirilmektedir (2-5). İntihar girişiminde bulunan olguların değerlendirildiği bir ça-lışmada; olguların %76,54’ünün 13-24 yaş aralığında olduğu be-lirtilmiştir (6). Çalışmamızda çocuk adli olgu oranı %21 olup literatürle uyumlu bulunmuştur. Günlük olaylarda ve travmalarda erkek cinsiyetin daha fazla rol
oynaması nedeniyle erkeklere kadınlara göre %58 ila %78 ara-sında daha fazla adli olgu olarak karşılaşıldığı bildirilmektedir (7-10). Mevsim şartları nedeniyle trafik kazası, düşme, intihar gibi dış etmenlerle karşılaşma sıklı-ğı fazla olan yaz aylarında daha sık karşılaşılmaktadır (1, 3, 11). Çalışmamızda da bu bilgiler-le uyumlu olarak erkek cinsiyet oranı %60,3 olup kadın adli olgu-ların en sık ekim ayında, erkek-lerin ise ağustos ayında başvur-duğu görülmüştür.
Adli olguların oluş mekanizma-ları değerlendirildiğinde; cinsi-yete göre farklı mekanizmalar öne sürülmüştür. Arslan ve ar-kadaşlarının çocukluk çağı in-tiharları ile ilgili olarak yaptığı çalışmada, kadınlarda zehirlen-me, erkeklerde ise ateşli silah yaralanması olgularının daha fazla olduğunu bildirilmişlerdir (12). Genel olarak trafik kaza-larının son dönemde artan araç
sayısına bağlı olarak arttığı ve buna bağlı olarak da yaralanma ve ölüm riskinin yükseldiği be-lirtilmektedir (3, 10, 13-16). Ze-hirlenme olgularında, özellikle kadınların psikolojik faktörler nedeniyle dikkat ve ilgi çekmek amacıyla intihar girişiminde bu-lundukları ve bunu kendilerinin bildirdikleri saptanmıştır. Erken çocukluk döneminde ise ilaçların kolay elde edilmesi veya ilaçların saklanmasında gerekli dikkat ve özenin gösterilmemesinin kaza ile ilaç alımına neden olduğu belirtilmiştir (6,17-20). Çalışma-mızda adli olguların genel olarak en sık trafik kazası sonucu ya-ralanma nedeniyle başvurduğu, ancak kadınlarda zehirlenme olgularının daha sık olduğu tes-pit edilmiştir. Bu durumun erkek bireylerin sosyal yaşamda daha aktif bulunması, kadınlarda ise psikososyal etkilenmenin daha fazla olması sonucu meydana geldiği düşünülmüştür. Ayrıca 0-6 yaş grubu olgularda düşme sonucu yaralanmaların, ebeve-yinleri tarafından bu dönemde çocuk bakımında dikkat ve öze-nin yetersizliği sonucu meydana geldiği düşünülmüştür.
Adli olguların hastanelere ön-celikle acil servislere başvur-maktadırlar. Hastaların ilk de-ğerlendirme sonrasında takip ve tedavisi yapılmakta ve ilgili bölümlerle konsülte edilerek yatırılmakta veya taburcu edil-mektedir. Adli olguların değer-lendirildiği çeşitli çalışmalarda, olguların çoğunun takip ve te-davisi acil servislerde yapılarak taburcu edildiği belirtilmekte-dir (2,3,6). Çalışmamızda da acil
servise başvuran çocuk adli ol-guların 119(%50,2)’unun takip ve tedavi sonrasında taburcu edildi-ği tespit edilmiştir.
Çocukluk yaş grubu adli olgu sayısının diğer yaş grupları ile karşılaştırıldığında azımsan-mayacak derecede sık olduğu belirtilmektedir. Bu olguların azaltılmasına yönelik kanuni dü-zenleme ile çalışmalar yapılarak koruyucu önlemler alınmaktadır (4, 7). Adli olguların meydana gelmesindeki sebepler göz önü-ne alındığında cinsiyet ve yaş gruplarına göre farklı nedenlerin öne çıktığı görülmektedir. Adli vakalar orijinlerine göre kaza, kasten yaralanma ve intihar gi-rişimi ile meydana gelmektedir. Özellikle kaza ve intihar giri-şimlerinin önlenmesine yönelik yapılacak sosyal ve hukuki ça-lışmaların bu olguların önemli oranda azalmasına katkı sağla-yacağı düşüncesindeyiz.
Sonuç olarak çocuklarda kaza ile ilaç alımının önlenmesi için ilaç-ların çocukilaç-ların oyun ve yiyecek alanlarının dışındaki evin güvenli bölgelerinde muhafaza edilmesi, düşme sonucu yaralanmaların önlenmesi amacıyla riskli olan barınma koşullarının düzeltil-mesi gerekmektedir. Trafik ka-zalarına bağlı yaralanmaların azaltılması için güvenlik tedbir-leri alınarak trafik kurallarına uyulması sağlanmalıdır. Ayrıca yaralanmaların önlenmesi ama-cıyla toplumun bilinçlendirilme-sine yönelik sosyal çalışmaların yapılması gerektiği kanısındayız.
Tablo 2: Olguların yatırıldığı bölümler
Bölüm Sayı(n) Yüzde(%)
Acil gözlemde takip sonu taburcu 119 50,2
Acil gözlemde yatış 52 21,9
Ortopedi servis 29 12,2
Genel cerrahi servis 7 2,9
Beyin cerrahisi servis 5 2,1
Çocuk servisi 5 2,1
Diğer 20 8,4
Toplam 237 100
105
Adli Tıp Dergisi / Journal of Forensic Medicine, Cilt / Vol.:27, Sayı / No:2 106 Adli Tıp Dergisi / Journal of Forensic Medicine, Cilt / Vol.:27, Sayı / No:2 1. Güven FMK, Bütün C, Beyaztaş FY, Eren
SK, Korkmaz İ. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi hastanesine başvuran adli olguların değerlendirilmesi. ADÜ Tıp Fakültesi Dergisi 2009;10(3):23-28 2. Çınar O, Acar YA, Çevik E ve ark. Analysis of forensic cases in the 0-18 years age group that were presented to emergency department. Anatol J Clin Investig 2010;4(4):148-51
3. Yavuz MS, Ozguner IF. Evaluation of forensic cases applied to Emergency Department of Suleyman Demirel University Medical School Hospital between 1999-2001. Journal of Forensic Medicine 2003;17(1):47-53.
4. Bilgin NG, Canbaz H, Mert E. Characteristics of forensic cases admitted to the emergency department of the Mersin University Hospital. Turkish Journal of Forensic Sciences 2004;3(1): 37-44.
5. Cantürk G, Eşiyok B, Polat O, Korkusuz İ, Akduman B. Evaluation of intoxication cases applied to Emergency Department of Ankara University Hospital in 2002. Turkish Journal of Forensic Sciences 2005;4(2):39-45.
6. Arslan MM, Duru M, Kuvandik G, Bozkurt S, Kaya E. Hatay’da intihar girişiminde bulunan olguların analizi Adli Tıp Dergisi 2008;22(3):9-14.
7. Demircan A, Keleş A, Gürbüz N ve ark. Forensic emergency medicine - six-year experience of 13823 cases in a university emergency department. Turkish Journal of Medical Sciences 2008;38(8):567-75.
8. Altun G, Azmak D, Yılmaz A, Yılmaz G. The characteristics of the cases which admitted to emergency department of Trakya University Medical Faculty. Bulletin of Legal Medicine 1997;2(2):62-6. 9. Tokdemir M, Küçüker H, Aksu A. F.Ü. Tıp Fakültesi Hastanesi’ne başvuran olguların retrospektif olarak değerlendirilmesi. Fırat Tıp Dergisi 2000;2(2):151-5.
10. Turla A, Aydın B. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesine başvuran adli nitelikli çocuk olguların değerlendirilmesi. Adli Tıp Bülteni 2007;12(1):106-11. 11. Akoğlu H, Denizbaşı A, Ünlüer E, Güneysel Ö, Onur Ö. Marmara Üniversitesi Hastanesi acil servisine başvuran travma hastaların demografik özellikleri. Marmara Medical Journal 2005;18(3):113-22.
12. Arslan MM, Akcan R, Hilal A, Batuk H, Çekin N.Suicide among Children and Adolescents. Child Psychiatry Hum Dev 2007;38(4):271-7.
13. Serinken M, Türkçüer İ, Aca K, Özen M. Evaluation of medicolegal reports written by physicians in the emergency unit with regard to deficiencies and mistakes. Ulusal Travma Acil Cerrahi Dergisi 2011;17(1):23-8.
14. Aşırdizer M, Zeyfeoğlu Y, Ziver A. The cases who applied to forensic Medicine Department Of Celal Bayar University hospital after injuried due to traffic accidents. Turkish Journal of Forensic Sciences 2006;5(1):15-22.
15. Çoltu MA, Durak D, Fedekar R. Evaluation of forensic cases applied
to Emergency Department of Uludag University Hospital. Bulletin of Legal Medicine 2000;5(5):36-40.
16. Dalkilic G, Oncel M, Acar H, Topsakal M, Olcay E. The presentation of surgicial emergency policlinic patients for four years. Ulus Travma Acil Cerrahi Dergisi 1998;4(1):17-422.
17. Zeren C, Karakuş A, Çelik MM, Arıca V, Tutanç M, Arslan MM. Evaluation of Intoxication Cases Applying to the Emergency Department of Medical School Hospital. The Journal of Academic Emergency Medicine 2012;11(1):31-4. 18. Turhan E, Inandi T, Arslan M, Zeren C. Epidemiology of attempted suicide in Hatay, Turkey. Neurosciences (Riyadh) 2011;16(4):347-52.
19. Deniz T, Kandiş H, Saygun M, Büyükkoçak Ü, Ülger H, Karakuş A. Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Servisine Başvuran Zehirlenme Olgularının Analizi. Düzce Tıp Fakültesi Dergisi 2009;11(2):15-20.
20. Sönmez E, Karakuş A, Çavuş UY, Civelek C, İpek G, Zeren C. Evaluation of intoxication cases admitted to Emergency Department of a University Hospital. Dicle Medical Journal 2012;39(1):21-26.
