Başlık: SOYA PROTEİNİNİN ETVETVLERDE BÜYÜME ÜZERİNE ETKİSİYazar(lar):ÖZGEN, H.Cilt: 18 Sayı: 1 DOI: 10.1501/Vetfak_0000000437 Yayın Tarihi: 1971 PDF

(1)

A.(J.

_{v,ı"in" FnMı"i r,m!Mnddd"i "}

_'Hay""" Prof ];Jr. Sabri Dilmen

i

Besleme Kürsüsü

SOYA PROTEtNtNtN etvetvLERDE BÜYÜME

ÜZERıNE ETKİSt

H" iunıeyra Özgen

*

! i

Der Einluss von Soyaproteinen auf das Wachstun von Küken

Zusaınınenfassung: Es wurdel an Newhampshire-Eintagsküken Füııerungsver-suche durchgeführt. Dabei wurde unteducht, ob der Ersatz von 8%, 4% oder O% Fisch. mehl dureh Sojaschrot, dessen Proteini gehalt dem Fischmehl ansprach, Einfluss auf das Waschstum hat. Die Grunddiüt enthielt aııe Niihrstoffe und Wirkstoffe ausgeglichener Zu-samme~setzung. .

i

Die statistisehe Auswertung der Ergebnisse zeigte, dass bei ausgeglichener Grundration stalt Fischmehl die entspreehende Proteihmenge Sojaschrot verfüttert werden kann, ohne das Wachstum und die Futlerverwertung z~ beeinflussen. Unter den angegebenen Umstiinden kann Fischmehl also voıı durch SojaseHrot ersetzt werden.

i

Özet: Bu araştırmada. çeşitli besin maddeleri bakımından dengeli bulunan rasyon-larda % 8 den % 4 ve %Oa düşürüled balık unu yerine soya küspesi kuııanılmak suretiyle soya proteininin günlük Newhampshirelcivcivıerinin büyümeleri üzerindeki etkisi

araştırıl-mıştır. .

Deneme sonuçlarının istatistik ana'izlerine göre dengeli eiveiv rasyonlarında balık unu yerine kuııanılan soya küspesinin canlı ~ğırlık artışı ve yemin etki derecesi üzerinde önemli bir etki yapmadığı anlaşıldığından bu gibi rasyonlarda gerektiğinde balık unu yerine soya-kuspesi kuııanılmasının mumkun olabildceği kanısına.varılmıştır.

.

i

<iiriş

i

Yapılan çqitli çalışmalarda (4, 9, ıo) balık unu ve benzeri hay-vansal proteinlerin büyüme ~zerinde bitkisel proteinlere nazaran daha etkili olduğu tesbit ediıaiği için hayvansal proteinlerde idan-tifiye ediIememiş bir büyüme Ifaktörünün bulunduğu ileri

sürülmek-tedir. Ancak ekonomik bir hayvancılık yem giderlerinin minimale

* A.O. Veteriner Fakültesi Yem Maddeleri ve Hayvan Besleme Kürsüsü Doçenti, Ankara, Türkiye

(2)

Soya Proteini

dü~ürülmesine geni~ ölçüde bağlı olduğundan, çe~itli ara~tırıCllar tarafından tavuk ve civciv rasyonlarındaki hayvansal proteinlerin yerine daha ucuz bir yem olan bitkisel proteinl~rin kullanılma imkan-ları ara~tırılmı~tır. Bu ara~tırmalarda hayvansal proteinin yerini ala-bilecek bitkisel protein olarak özellikle soya proteini üzerinde durul-duğu görülmektedir.

Vitamin B" dengesi sağlanmı~ rasyonlarda hayvansal protein yerine soya proteini kullanılmasına ili~kin çalı~malardan alınan so-nuçlar, soya proteininin civcivlerde canlı ağırlık artı~ından ziyade yemin etki derecesini dü~ürdüğünü, yani her birim canlı ağırlık artı~ı için daha yüksek miktarda yem yüket.ildiğini göstermi~tir (I, 6, 8, 2S).

Öteyandan bir kısım ara~tırıClların azaltılan balık unu ile

birlikte bozulan aminoasid dengesi.nin düzeltilmesine önem verdikleri görülmektedir (2, 5, 13, ı4, 16,24). Ancak çe~itli aminoasidler bakı-mından dengeye getirilmi~ rasyonlarla beslenen civcivlerde daha iyi bir yem değerlendirilmesine kaqılık canlı ağırlık artı~ının herzaman hayvansal proteinli rasyonlar kadar yüksek olmadığı tesbit edi1mi~tir.

Vitamin Bı. ve aminoasid miktarları dikkate alınarak hazırlanan rasyonlarla yapılan büyütme denemelerinde de hayvansal proteinlerin canlı ağırlık artışı ve yemin etki derecesi üzerinde soya proteinine nazaran daha etkili bulunduğu belirtilmiştir (3, S, 24).

Bu alanda yapılan daha sonraki çalışmalarda soya proteininin büyürneyi hayvansal proteinlere nazaran daha dü~ük oranda etkile-' mesinin nedeni, soya fasulyasının bu' rasyonlarda tost yapılmadan,' daha doğrusu tripsin önleyici faktörün tahrip edilmeden kullanılmış olmasına bağlanmıştır (3, iI, 12). Tost halinde i~lenmi~ soya proteini kullanılarak yapılan ilk ara~tırmalarda ise rasyonlarda aminoasid, vitamin Bı. ve mineral madde dengesi sağlanmamış olduğu için git-tikçe azaltılan balık ununa uygun olarak yemin etki derecesinin bo-zulduğu ve hayvanların yeteri kadar geli~emedikleri bildirilmi~tir

(7, .IS, 23).

Son bir kaç yıl içerisinde soya proteini ile yapılan bir sıra civciv büyütme denemelerinde (18, ıg, 20, 21, 22, 23) çqitli aminoasidler, vitaminler ve mineral maddeler, özellikle Na, K ve iyod bakımlarwdan dengeye getirilmi~ soya proteini i rasyonlardan, yemin etki derecesi ve büyüme üzerinde herhangi olumsuz bir etki meydana gelmeden ha yvansal proteinlerin kaldırılabileeeği gösterilmiştir. Bu sonuçlara dayanarak ara~tıncılar balık unu ve süttozu gibi hayvansal protein-lerde büyürneyi etkileyen idantifiye ediIememiş bir faktörün bulun-madığına i~aret etmektedirler.

(3)

44

i

Kümeyra Özgen

Bu sorunu bir açıklığa ulaştırmak amacı ile civciv büyütme ras-yanlarındaki balık unu yerine bitkisel bir protein olan soya küspesini kullanmak suretiyle konunun ele alınması ekonomik ve bilimsel yön-lerden gerekli görülmüştür.

MaterYal ve Metod

,

Dene.me hayvanları.- Deneme i5° adet günlük Newhampshire

civci-vı üzerinde yapılmıştır. i

Deneme rasyonları.- Den~me rasyonlarında i No.lu cetvelde de

görüldüğü gibi karbonhidrat' kaynağı olarak başlıca mısır, arpa ve yulaf, protein kaynağı olarakmısır gluteni, soya küspesi ve balık unu

kullanılmıştır. ( ICETVEL: 1 Rasy?nların kuruluşları i Rasyon Yemmaddelcri i % i _! II III ._-Karma yem 76 76 76 Balık unu 8 4 O Soya küspesi 7 13 19 Mineral karması. i _i 2 3 Vitamin karması •• 0.450;

i

_0.450 0.450 Mısır kırması 7.550; 4.550 1.550

Karma yemin kuruluşu, _% Mısır kırması •• 0••••••••••••••• 23

Arpa kırması .0 ...•.... o••••• LO

Yulaf kırması 0•••••• 0.0 ••••• 0•• 15

Buğday kepeği ... 15 Mısır gluteni i o••• 0.0 ••••••••••• 13

• Mineral madde karması "Kdifos", %: 41,488 Kalsiyum karbonat, 20 Sodyum klorür, 33 Kalsiyum fosfat, 51 Magnezyum karbonat, 0,27 Manganez sulfat, 0,2 Demir sulfat, 0,025 Bakır sulfat,0,005 Kobalt sulfat, 0,01 Potasyum iyodür, 0,002 Çinko sulfat. i

•• Vitamin karması "Bi-Co n II' (3,5 kg da): 10.000.000 LÜ. Vitamin A, 1.300.000 LC. U. Vitamin D" 4.000 mg .Riboflavin, 5.000 mg Ca-Pantotcnat, 7 mg Vitamin Bı" 10.000 mg Niasin, 1.000 mg Tiamin, 1.500 mg Vitamin K, 3.000 LU. Vitamin E, 1.000 mg Piridoksin, 100 ing Folikasid, 250.000 mg Kolin klorid, 10.000 mg Terramisin ve 115.000 mg ~HT.

Rasyonların

%

76 sı bütün gruplarda karma yemden ibaret olup

araştırmaya alınan balık unu (% 61 .97 protein) ve soya küspesi

(%

42 .50 protein) üzerind~ki değişiklik rasyonun geri kalan

%

24 ünde yapılmıştır. Balık un~na nisbetle daha düşük oranda protein ihtiva eden soya küspesinin ra~yonlarda hayvansal proteinlerin yerine kullanılabilmesi mısır kırması bıiktarında da değişikliği gerektirmiştir

(4)

Soya Proteini 45

Rasyonlardaki balık unu miktarı dikkate alınarak mineral madde

karması rasyonlara

%

1-3 oranında katılmıştır. Vitamin karması ise civcivIerin optimal ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde bütün gruplara eşit miktarda ilave edilmiştir.

Araştırma üç grup halinde yürütülmüş ve gruplara cinsiyet ayı-rımı yapılmadan kör seçimle (= sample randum) ellişer civciv veril-miştir.

Sekiz hafta süren denemede civcivlcr 4 ncü haftaya kadar elek-trikle ısıtılan baterilerde bırakılmış, daha sonra serbest gezinti yeri bulunan kümesIere alınmışlardır. Civcivlere yem ve su ilk günden itibaren serbest olarak (= ad !ibitum) verilmiştir.

Denemede yem tüketimi ve canlı ağırlık artışı haftalık tartılarla tesbit edilmiştir.

Rasyonlardaki ham besin madde miktarları Weende

makroana-liz metoduna göre belirtilmiş olup aminoasid ve enerji miktarları DLG* cetvellerine göre hesaplanmıştır.

İstatistik analizlerin değerlendirilmesinde Duncan's new multiple range test uygulanmıştır.

Sonuç ve Tartışına

Deneme rasyonlarının analiz sonuçları 2 No.lu cetvelde gösterilmiş-tir.

CETVEL: 2

III

ı-II

Deneme rasyonlarının Weende makroanaliz sonuçlan Rasyon

-i

Besİn maddelerİ % Kuru madde 94.56 92.81 94.23 Ham kül 4.74 5. II 6.01 Organik madde 89.82 87.70 88.22 Ham protein 23.76 22 .45 22.43 Ham sellüloz 5.13 5.34 3.92 Ham yağ 5.73 5.28 5.35 N-suz öz madde 55.20 54.63 _i 56.52

Yapılan hesaplara göre rasyonlardaki metabolik enerji yoğunluğu-nun sırasıyla 2085, 2078 ve 207 ı Cal/kg olduğu, aminoasid miktarları-nın ise "NRC* *" de 0-8 haftalık civcivler için belirtilen ihtiyaç norm-larını karşıladığı tesbit edilmiştir.

• DLC =Deutsche Landwirtschafts-Ccsellschaft .

(5)

46 iHümeyra Özgen i

Deneme süresince hafta,lık tartılarla tesbit edilen yem tüketimi, canlı ağırlık artı~ı ve yemin etki derecesi 3 ~o.lu cetvelde özetlcnmi~tir.

I CETVEL: 3

Civcivlerde yem tüketimi, canlı ağırlık artışı ve yemin etki derecesi

i Civcivlcrin yaşı, hafta Gruplar II III Yem tüketimi, g ) 2 nci hafta 154 54 156.60 175.47 4 ncü hafta 396!29 379.24 396.22 6 ncı hafta 662!96 690. 19 639.62 8 nci hafta i 1092,59 1082.35 1079.24 - ---1- ---:--- --- --.-..

-.----Sekiz haftalık yem

ı

'

i tüketimi, g 2306.38 2308.38 i 2290.68

-- -.'---'- '--1- --'

-1---

.1----.---Canlı ağırlık"', g i 2 nci hafta 114.:)4 103.77 113.20 4 ncü hafta 292!59

i

267.92 277.35 6 ncı hafta 505: 55 478.43 503.77 8 nci hafta 781 !48 762.74 743.39 Sekizinci haft;clı canlı ----,- -.

-I

,---ağırlık artışı, g __ 740j6~ o 720.92 1 70~_1

Yemin etki derecesi""" i

ı

2 nci hafta

i

2.125 2.527

i

2.458

i

4 ncü hafta 2.226 2.310 2.298 6 ncı hafta 3. İi3

i

3.278 2.705 8 nei hafta i 3.959 3.806 4.503

~;~t

c~~f~~~c~~~Tin

i

3. , 13 --

!--.-

--3 ~201----1---

3.265--'" Denemeye alınan civcivlerd~ başlangıç ağırlığı 41,82 gramdır. '"'" Her kg canlı ağırlık artışı için tüketilen yem, kg.

!

Cetvelin incelenmesinden anla~ılacağı gibi en yüksek canlı ağırlık artı~ına

%

8 balık unu ile Ibeslenen civcivlerde ula~ılml~tlr. Bitkisel proteinle beslenen civcivler1de canlı ağırlık artı~ı 6 ncı hafta

so-nuna kadar

%

4 balık unu ile beslenen civcivlerden daha yüksek

olduğu halde 7 nci haftadan! itibaren balık unu ile beslenen hayvan-larda gcli~menin birdenbif(~ hızlandığı görülmektedir.

Sekiz haftada tüketileni total yem miktarı balık unu ihtiva eden rasyonlarla beslenen birinci:ve ikinci gruplarda e~İt bulunduğu halde bitkisel proteinle beslenen üçüncü grupda yem tüketimi ilk iki gru-ba nazaran daha yüksektir.! Civcivlerde i kg canlı ağırlık artı~ı için

tüketilen yem miktarı ise birinci grupda 3113, ikinci grupda 3201 ve üçüncü grupda 3265 gramdır.

i

(6)

Soya Proteini 47

Rasyonlardaki ham protein miktarının

%

22,43 ile

%

23,76 ara-sında değiştiği analizle tesbit edilmiştir. Bu duruma göre gruplarda

100g canlı ağırlık artışını etkileyen protein miktarları 5 No.lu cetvelde gösterilmiştir.

CETVEL: 5

Gruplarda 100 g canlı ağırlık artışını etkileyen protein miktarları

Gr u p Protein, g

1. Grup relatif i00 ol-duğuna göre o-0_0 _ i LI iii 73.98 71.118 73.23 100.00 97.16 98.99

Cetvelin incelenmesinden anlaşılacağı üzere 100 g canlı ağırlık artışı için tüketilen protein miktarı

%

8 ve

%

o balık unu ihtiva eden rasyonlarda hemen eşit olup, bu miktar

%

4 balık unu ihtiva eden rasyondakinden daha yüksektir.

Sekiz haftalık deneme süresince birinci grupda

%

2,ikinci grupda

%

7 ve üçüncü grupda

%

4 oranında meydana gelen ölüm

olayların-da herhangi bir enfeksiyon etkeni tesbit edilememiştir.

Denemeden elde ettiğimiz sonuçlara göre çeşitli aminoasidler, vitaminler ve mineral maddeler bakımından dengeli bulunan civciv rasyonlarında hayvansal proteinlerin yerine soya proteininin

kulla-nılabileceği kanısına varılmıştır. Hemekadar balık unu kapsayan

rasyonlarla beslenen gruplarda soya proteini ihtiva eden rasyonla beslenen gruplara nazaran canlı ağırlık artışı ve yemin etki derecesinin daha yüksek bulunduğu tesbit edilmiş ise de gruplar arasındaki bu farkların istatistik bakımdan önemsiz olduğu anlaşılmıştır. Denemenin sonuçları ilc son bir kaç yıl içerisinde yapılan çeşitli araştırmalar (g,

17,18, ıg, 20, 21, 22, 23) arasında büyük bir benzerlik olduğu görül-mektedir.

Aynı şekilde istatistik analizlere göre civcivlerde 100 g canlı ağır-lık artışı için tüketilen protein miktarları arasındaki farklar da önemsiz

bulunmuştur. Bununla beraber dengeli civciv rasyonlarında 100 g

canlı ağırlık artışını etkileyen protein miktarı

%

4 balık unu ihtiva eden rasyonda

%

8 balık ununa nazaran daha düşük olduğu için uy-gulamada

%

4 balık ununun bir protein tasarrufu sağlayacağı kabul edilebilir.

(7)

48

i

ıHümeyra Özgen

Literatür

1- Anıschler, j. W. und H. Panınıer (1954). Brat-und

Backhüh-nermastversuch mit Terramycin und Vitamin BI2 (Bi - Con TM,

+,)

bei verschiedenen Stufen ti~rischen Eiweisses. Archiv für

Geflügel-kunde, 18, 197-202.

2- Böger, O. (I 953). Methionin als Eiweissergaenzung in der Küken-allfzucht. Züehtungskunde, 24, 137-143.

3- Brüggenıann,

J.,

H. Zucker und R. Weber (1960).

Untersu-chungen zur Einsparung VO'rl Fischmehl und zur Sojaschrotqualitaet.

Ar-ehiv für Geflügclkund~, 24, 89-95.

4- CarIson, C. W., R. F. Miller, H. T. Peeler, L. C. Norris and

i

G. F. Heuser (I 949). The complex nature of the animal proteinfactor. Pou1try Sei., 28, 750-:-753.

5- Fangauf, R., und G. V. Barlöven (1953). Methioninzugaben im

Kükenfutter. Archiv für Geflügelkunde, 17, 269-273.

6- Fangauf, R., K. W. Fangauf und G. V. Barlöven (1954).

Untersuchungen über den Bedaif an tierischem Eiweiss und den Einfluss der Antibiotica auf das Wachstum der Eintagsküken. Archiv für Gef-lügelkunde, 18, 49-65'1

7- Fangauf, R., H. Vogt und W. Penner (1960). Senkung des

tieri-i

schen Eiweissanteiles im Kükenfutter dıırch einen a-Aminobllttersaure-i

Zusatz. Archiv für Geflügelkunde, 24, 275-278.

8- Fuller, H. L. C. W. CJrrick and S. M. Hauge (1952). A

com-parison of vitamin B12, filh soluble and whey in the growth of chicks.

Poultry Sei., 31, 473-478.

i

9- Fuller, H. L. (I 967). The value of animal protein supplements for

broiler rations. Feedstuffs, 38 (2), 20-22.

10- Heuser, G. F. and

c.i

L. Norris (1951). An unknown nutritive

factor in feeds of animal 0rigin. Poultry Sei., 30, 47°-47 ı.

i1- Hohls, H. W. (I 962). Untersuchungen über die Qualitaet von Soja-extraktionsschroten. Archiv für Geflügelkunde, 26, 152-16ı.

i

12- Hohls, H. W. (1963). iDer Einfluss verschiedener Daempfungsarten auf die SojasclırotqualitaeL Archiv für Geflügelkunde, 27, 388-400.

i

13- Krieg, R. (I 960). Futte:"ungsversuche mit Methionin zur Einsparung des tierischen Eiweisses im Geflügeljutter. Archiv für Geflügc1kunde, 24, 348-363.

(8)

Soya Proteini 49

14- Krieg, R. (I 96C). Futterungsversuch mit d, l-Methionin und seinem

Hydroxyanalog (MHA) zur Einsparung des tierischen Eiweisses im Gef-lügelmastfutter. Archiv [ür Geflügelkunde, 26, 127-134.

15- Krüger, L., und K. Kirchberg (1960). Untersuchungen über die

Wirkung von Vitamin BI2 und behandeltem Sojaschrot bei der Mast von

Küken. Archiv für Tiercrnahrung, ıo, 354-364.

16- Schmidtbom, H., und A. Streuter (1960). Ober die Wirkung

eines Methionin-Zusatzes zu verschiedenen Kükenmastrationen mit re-duziertem Anteil an tierischem und entspreshend erhöhtem Anteil an pJlan-zlichem Eiweiss. Futter und Futterung, i i, 5-6.

17- Supplee, W. C. (1966). Lack oj response to supplementation of a

puri-Jied diet with menhaden Jish solubles. Pou1try SeL, 45, 1060-1061'

18- Vogt, H., und K. Stute (1967). Versuche über den vollstaendigen

Ersatz von Fischmehl durch pJlandiche Eiweisstraeger. Archiv [ür

Ge[-lügelkundc, 31, 299-314.

19- Vogt, H., und K. Stute (1968). Versuche über den vollstaendigen

Ersatz von Fischmehl dıırch pJlandiche Eiweisstraeger Archiv Jür Gef-lügelkunde, 32, 30-44.

20- Vogt, H. (1968). Vercushe über den vollstaendigen Ersatz von Fischmehl

durch pJlanzliche Eiweissteager. Archiv für Geflügelkunde, 32, 225-241.

2 1- Vogt, H. (I 968). Versuche über den vollstaendigen Ersatz von Fischmehl

durch pJlandiche Eiweisstraeger. Archiv für Geflügelkunde, 32, 331-336.

22- Vogt, H. (I968). Versuche über den vollstaendigen Ersatz von Fischmehl

durch pjlanzliche Eiweisstraeger. Archiv für Gcflügelkunde, 32, 420-422•

23- Wegener, R. (I 968). Kükenmastversuche mit Ersatz von tierischem durch pjlandiches Eiweiss in den Ration. Archiv für Gclflügelkunde,

32, 242-253.

24- Wöhlbier, W., und M. Kirchgessner (1956). Die Wirkund

eines Zusatzes von Methionin, Lysin und Vitamin BI2 zU einer aus

pJlanz-lichen FutlermiUeln bestehenden Fullerration in der KükenauJzucht.

25- Wöhlbier, W., und M. Kirchgessner(1957). Untersuchungen

über die Einsparung tierischen Eiweiss in der KükenauJzucht durch Zu-gabe von Vitamin B12• Archiv für Geflügelkunde, 21, 73-85.