Giriþ
Alabalýklar deniz ve tatlýsularda daðýlým politipik tür olduðu düþünülür. Bu nedenle gösterirler ve Avrupa ve Kuzey Afrika'da yaygýn ekolojik ve fenotipik farklýlýklarýna baðlý olarak olarak bulunurlar. Kahverengi alabalýk (Salmo önceleri deðiþiktürler, alt türler ve morflar trutta L.), somon (Salmo salar), kaynak/Alp altýnda sýnýflandýrýlmýþtýr. Salmonidae ailesinin alasý(Salvelinus fontinalis, Salvelinus alpinus) diðer bireyleri gibi, kahverengi alabalýklar da ve diðer alabalýk türleri gibi Salmonidae anadrom (Deniz alasý) ve anadrom olmayan familyasýna dâhil bir türdür. Yüksek derecede formlara sahiptir.
In recent years, molecular studies of fishes such techniques has been widely used for diagnosis and determination of the origin. One of these branches broodstock management applications. For this purpose, the selection of stocks mixed broodstock according to methods conventionally used in the multiplex PCR method faster and more sensitive. In thisstudy the nurse as a candidate that is kept different farms Brown trout tail part of 2-3 cm of tissue. Examples are 1.5ml tubes of 98% with ethanol is retained. It is made using DNA extraction consistent with commercial kits. PCR amplified with primers specific to groups using them mtDNA line ages in dloop gel images obtained from the Danube and the Adriatic line age group for a group of 410 bp and 150 bp product size were determined respectively. As a result, the 5-line age group of Brown trout in these cond line age group in Turkey were determined by multiplex PCR. Aquaculture is a fast method for the determination of the stocks mixed broodstock. However, determining the effectiveness of Turkey increased haplo type native trout.
Özet
Son yýllarda balýklarýn tür teþhisinde ve orijin belirlenmesi çalýþmalarýnda moleküler teknikler yaygýn olarak kullanýlmaktadýr. Bu kullaným alanlarýndan bir tanesi de anaç yönetim uygulamalarýdýr. Bu amaçla öncelikle karýþýk anaç stoklarýnýn seçilmesinde multipleks PZR yöntemi geleneksel olarak kullanýlan metotlara göre daha hýzlý ve hassastýr. Bu çalýþmada farklý çiftliklerde anaç adayý olarak tutulan Kahverengi alabalýklarýn kuyruk yüzgeçlerinden 2-3 cm'lik doku parçasý alýnarak yapýlmýþtýr. Alýnan örnekler 1,5 ml'lik tüplere konularak %98'lik etanolde muhafaza edilmiþtir DNA eldesi ticari kitler kullanýlarak yapýlmýþtýr. PZR kullanýlarak mtDNAdloop bölgesi soy gruplarýna özgü primerler ile çoðaltýlarak elde edilen jel görüntülerinden Tuna soy grubu için 410 bp ve Adriyatik soy grubu için ise 150 bplik ürün boyu belirlenmiþtir. Sonuç olarak Kahverengi Alabalýklar da bulunan 5 soy grubundan Türkiye'de bulunan 2 soy grubu multipleks PZR yöntemi ile belirlenmiþtir. Yetiþtiricilik de karýþýk anaç stoklarýnýn belirlenmesinde hýzlý bir yöntemdir. Fakat Türkiye doðal alabalýk haplotiplerinin belirlenerek etkinliði artýrýlmalýdýr.
Anahtar Kelimeler: : Kahverengi Alabalýk, multipleks PZR, anaç yönetimi, Türkiye
Keywords: Brown trout, Multiplex PCR, Broodstock managment, Turkiye
© Su Ürünleri Merkez Arastýrma Enstitüsü Müdürlügü, Trabzon Abstract
e-posta: sfiridin@sumae.gov.tr, oeroglu@sumae.gov.tr, dbak@sumae.gov.tr
GeliþTarihi: 26.04.2012 Kabul Tarihi: 06.12.2012
Genetic Aspect of Brood Stock Manegment in Brown Trout; Identification of Strain in Turkey by Multiplex PCR
Kahverengi Alabalýkda Genetik Yaklaþýmlý
Anaç Yönetimi;Türkiye Soy Gruplarýnýn Multipleks PZR ile Belirlenmesi
1* 1 1
Þirin FÝRÝDÝN , Oðuzhan EROÐLU , Zehra Duygu BAK 1
Son 20 yýl içerisinde genetik çeþitliliðin çeþitliliði korunarak devamýnýn nasýl saðlana-belirlenmesi için çok çalýþma yapýlmýþtýr ve caðýna karar verilir. Bir kýsým balýk anaç birçok belirteç kullanýlmýþtýr. MtDNA ile yapýlan içerisinde ayrýlýr yada yeni bireyler anaç adayý önceki çalýþmalar göstermiþtir ki Alabalýklarda olarak tutulur.
(Pleistocene döneminde büyük oranda allopatrik Moleküler belirteç teknolojisi su ürün-olarak) Atlantik (AT), Tuna (DA), Akdeniz lerinde de hastalýktan, yetiþtiriciliðe, balýkçý-(ME), Marmoratus (MA) ve Adriyatik (AD) lýktan gýdaya kadar çok farklý amaç için kullaným olmak üzere 5 ana evolüsyon soyu bulun- imkaný bulmuþtur. Doðal stok yapýlarýnýn maktadýr (Bernatchez vd., 1992). analizi, canlý türleri arasýndaki genetiksel Fakat çeþitli insan aktiviteleri sonucunda farklýlýðýn belirlenerek taksonomi veya birçok popülasyonu karýþmýþtýr. Yalnýz soy- sistematik çalýþmalar, kültür balýkçýlýðýnda ýslah-guruplarý deðil soy içerisinde de karýþmalar seleksiyon gibi uygulamalar, gen kaynaklarýnýn olmuþtur. Buda lokal popülasyonlarýn genetik karakterize edilmesi ve gýda ve orijin tespitine yapýsýný bozmuþtur ve stoklar arasý genetik yönelik yeni yöntemler ortaya koymuþtur. Ayrýca varyasyonun azalmasýna neden olmakla birlikte bir ortama sonradan sokulan türler gibi hibridizasyon görülmektedir (Hansen, 2002; faaliyetlerin genetik farklýlýk üzerine etkisini Çiftçi vd., 2002; Eroðlu vd., 2011a). belirlemeye yönelik çalýþmalar yapýlmaktadýr. Özellikle yetiþtiricilik faaliyetleri kapsa- Su ürünlerinde tür ve orijin tespitinde kullanýlan mýnda, balýklar bir yerden baþka bir yere protein tabanlý klasik metotlar artýk yerini taþýnmakta ve hatta ülke dýþýndan yumurta genomik DNA ve mtDNA üzerindeki getirilmektedir. Tam kontrollü olmayan ortam- bölgelerde; RT-PCR, RFLP, mikrosatellit, SNP larda balýklar doðaya kaçabilmekte ya da kültür ve DNA baz dizilimi gibi moleküler tekniklere ortamýnda üretimde kullanýlmaktadýr. Bu býrakmaktadýr. Bu yöntemlerle taze, dondu-durumlarda doðal populasyonlar ile yakýn rulmuþ ve hatta protein denatürasyonu gerçek-özelliðe sahip bireyler arasýnda hibridizasyon leþmiþ konserve, tuzlama, tütsüleme gibi iþleme sýklýkla görülebilmektedir. Dünyada ve süreçlerine tabi tutulmuþ örneklerin hangi Ülkemizde son yýllarda Kahverengi alabalýklarla orijinden olduðu rahatlýkla tespit edilebilir. Su kültür çalýþmalarý yürütülmektedir. Ülkemizde ürünlerinde genetik kaynaklarýn kontrol altýnda kültürü yapýlan kahverengi alabalýklarýn baþýnda tutulmasý ve korunmasý için uygun genetik Karadeniz Alabalýðý S. trutta labrax gelmektedir. belirteçlerin kullanýmý büyük bir öneme sahiptir Deniz alabalýðý tam olarak Karadeniz'de daðýlýmý (Eroðlu vd., 2011b).
bilinmemekle birlikte Karadeniz'e dökülen
birçok akarsuda bu alttürün bulunduðu Materyal-Metot
düþünülmektedir. Bununla birlikte lokal izole Bu çalýþmada; Fýrat Nehri, Uzun Göl, popülasyonlarýn kalmýþ olmasý ihtimali göz ardý Seyhan Nehri, Ceyhan Nehri, Aras Nehri edilmemelidir. kollarýndan ve bir yetiþtiricilik tesislerinden Anaç yönetimi planlanýrken elde tutulan (Trabzon) örneklemeler yapýlmýþtýr. Balýðýn anaçlarýn genetik yapýsýnýn bilinmesi bizlere kuyruk yüzgecinden 2-3 cm'lik doku alýnarak orijini ve genetik varyasyonu gibi bazý balýða zarar verilmeden uygulanan örnekleme özelliklerinin bilinmesini saðlar. Genetik analiz- metodu kullanýlmýþtýr. Alýnan doku % 98'lk lersonucunda elde edilen temel çýktýlar ile ancak etanol içerisinde DNA elde edilene kadar saf bir hat elde edilebilir ve bu hattýn genetik saklanmýþtýr.
Toplam DNA ticari kitler (QIAamp DNA (Polimerize Zincir Reaksiyonu) karýþýmýyla
mini kit ile QIAcube DNA ekstraksiyon yürütülmüþ ve sýrasýyla;1 µl (10 pm) forward
cihazýnda) kullanýlarak izole edilmiþtir. DNA primerler (16C,41T,128A,212C,278C) ve 1µl (10
örneklerinin konsantrasyonu ve saflýðýnýn pm) reverse primer (Common R), 10µl PZR
tahmini UV/visible spektrofotometre (BIO-RAD, Master Mix 2x (QIAGEN) ve 6,5µl ddH O 2
The Smart Spec Plus) kullanýlarak, 260 ve 280 nm karýþýmýndan oluþan solüsyon hazýrlanmýþ ve
dalga boyunda optik yoðunluðunun okunmasýyla PZR tüplerine daðýtýlmýþtýr. Oluþturulan farklý
yapýlmýþtýr. karýþýmlar; 95ºC de 5dk ilk denatürasyon, 95ºC de
30sn, 54ºC de 90sn, 72ºC de 30 sn olacak þekilde
Multipleks-PZR 28 kez döngü ve son olarak 60ºC de 30dk
Kahverengi Alabalýktan kuyruk doku- bekleterek gerçekleþtirilmiþtir. PZR
arttýrýl-sundan elde edilen toplam DNA içeresinden masýnýn sonucu 5µl ürün 1xTBE tampon sistemi
pro
mitokondriyal DNA'nýn tRNA -Dloop bölgesi ve %1,5'lik agaroz jelde yürütülmüþ, etidyum
Kahverengi Alabalýklarýn 5 soy grubuna ait olan bromidle boyanarak UV illüminatörle
görüntü-spesifik primer setleri (ileri veya geri yönlü) lenmiþ ve kontrol edilmiþtir(Þekil1). Jel
görün-kullanýlarak(Tablo 1) Thermal Cycler (BIO- tüleri jel dokümantasyon sistemi (Biostep,
RAD) yardýmýyla çoðaltýlmýþtýr. PZR iþlemi, her Darkhood DH 30/32) ve termal yazýcý (Mitsibushi
bir örnek DNA'sý 1µl ile birlikte 20 µl'lik PZR PS1D) kullanýlarak kaydedilmiþtir.
Þekil 1. Örnekleme bölgesi.
Sonuçlar ve Tartýþma
Kahverengi alabalýklar geniþ bir yayýlým alaný göstermekte ve sistematik sýnýflandýrmasý kiþilere ve bölgelere göre farklýlýk arz etmek-tedir. Özellikle de Türkiye popülasyonlarýnda tür ve alt tür düzeyinde sýnýflandýrmanýn yanýnda soy hattý düzeyinde de yapýlan farklý sýnýflan-dýrmalar kullanýlmaktadýr. Bu çalýþmada göstermiþtir ki multipleks PZR yöntemi ile Türkiye'de ki 2 ana filogenetik mitokondriyal soy grubu baþarýlý bir þekilde belirlenmiþtir.
Multipleks PZR sonucuna göre; 2 soy grubunu2 farklý boyda Adriyatik 150 bp (Seyhan, Ceyhan ve Fýrat) ve Danubian-Tuna 410 bp (Uzungöl, Aras ve Altýntaþ Tesisi) örneklerinden tespit edilmiþtir (Þekil 2).
alanlarýndaki kompleks evrimsel tarihleri, mtDNA farklýlýðýnýn analiziyle çalýþýlmýþtýr. Bernatchez (2001)'in kapsamlý araþtýrmasý pleistosen (buzul dönem) dönemindeki coðrafik izolasyon sonucunda baðýmsýz olarak 5 ayrý ýrkýn oluþtuðunu ve bu ýrklarýn allopatrik olarak kaldýðýný doðrulamýþtýr. Ýlk ayrýþma üç ana drenaj havzasý arasýndaki allopatrik fregmantasyonu içermektedir. Bunlar: Atlantik ýrký, Tuna (Karadeniz-Hazar) ýrký ve Akdeniz ýrký'dýr. Bu bölünme, Akdeniz havzasý içinde eþ zamanlý olarak Akdeniz, Marmoratus ve Adriyatik ýrklarý þeklinde farklýlaþmayla devam etmiþtir. Kahve-rengi alabalýk kompleksi içinde en önemli genetik bölünme, ana iklimsel deðiþimlerle ve buzullaþma sonucunda Avrupa'da oluþan havza izolasyonlarý ile iliþkilidir. Fiziksel izolasyonlara ilave olarak biyolojik faktörler de hibridizasyon ve daðýlýmlarýnýn sýnýrlanmasýnda etkili olmak-tadýr (Bernatchez, 2001).
Son buzul döneminde alabalýk soy hatlarýnýn coðrafik izolasyonu, soy hatlarý arasýnda kýsmi genetik uyuþmazlýðýn geliþme-sine yol açmýþtýr. Genetik uyuþmazlýk nedeni ile saf ýrk yavrular ile hibritler karþýlaþtýrýldýðýnda, hibritler arasýnda çok yüksek embriyonik ölüm oraný görülmüþtür (Lu ve Bernatchez, 1998). Her bir ýrkýn evrimsel tarihi habitatýn yok olmasý üzerine buzullaþmanýn farklý enlemsel etkileriyle þekillenmiþtir.
Bernatchez vd.(1992)'nýn geniþ bir
Tuna ýrkýnýn atasal merkezi olarak coðrafyada yaptýðý çalýþmada, mtDNA'nýn D
Karadeniz'in drenaj havzasý kabul edilir. Diðer loop bölgesi nükleotit dizisi temel alýnmýþ ve beþ
üç ýrk için coðrafik daðýlýmýn farklý yapýsý, önemli filocoðrafik soy hattýnýn varlýðý ortaya
yerleþilen Akdeniz barýnak havzalarýný geniþ çýkarýlmýþtýr. Bu güne kadar yapýlan çalýþmalar
olarak doðrular. Bu alanlar: Güneybatý (Ýbero-göstermektedir ki Kahverengi alabalýklar geniþ
Akdeniz), Merkez (Adriyatik-Akdeniz veya bir yayýlým alaný göstermekte ve sistematik
Ýtalyan) ve Doðu (Balkanlar-Anadolu) barýnak sýnýflandýrmasý kiþilere ve bölgelere göre
alanlarýdýr. Akdeniz ýrký baskýn olarak Batý farklýlýk arz etmektedir. Özellikle de Türkiye
havzasý akýntýsý ile iliþkilidir. Marmoratus ýrký popülasyonlarýnda tür ve alt tür düzeyinde
temel olarak Po ýrmaðý havzasýnda sýnýrlýdýr. sýnýflandýrmanýn yanýnda soy hattý düzeyinde de
Fakat Hýrvatistan ve Slovenya'dan gelen ana yapýlan farklý bir sýnýflandýrma kullanýlmaktadýr.
drenajlarý içermektedir. Adriyatik ýrký ise Balkan Kahverengi alabalýklarýn geniþ daðýlým
ve Anadolu ýrký orijinlidir (Bernatchez, 2001). Þekil 2. PCR ürün boylarý Tuna ve Adriyatik.
Son buzul döneminde alabalýk soy tanýmlamýþtýr. Ancak mtDNA analizi (Susnik hatlarýnýn coðrafik izolasyonu, soy hatlarý vd., 2004; Bernatchez, 2001; Bardakcý vd., 2006) arasýnda kýsmi genetik uyuþmazlýðýn geliþ- bu sýnýflandýrmayý desteklemeyen sonuçlar mesine yol açmýþtýr. Genetik uyuþmazlýk nedeni vermiþ ve bu popülasyonun Akdeniz Havzasýnda ile saf ýrk yavrular ile hibritler karþýlaþ- bulunan AD soy hattý ile ayný grupta olduðunu týrýldýðýnda, hibritler arasýnda çok yüksek saptamýþtýr. Ayrýca Bardakcý vd. (2006), S. t. embriyonik ölüm oraný görülmüþtür (Lu ve abanticus olarak tanýmlanan ve Abant Gölü'ne Bernatchez, 1998). Her bir ýrkýn evrimsel tarihi endemik olduðu rapor edilen alabalýk habitatýn yok olmasý üzerine buzullaþmanýn populasyonunun, DA soy hattý içinde yer alan farklý enlemsel etkileriyle þekillenmiþtir. diðer alabalýk popülasyonlarýndan genetik olarak Tuna ýrkýnýn atasal merkezi olarak önemli bir farklýlýðýnýn olmadýðýný tespit Karadeniz'in drenaj havzasý kabul edilir. Diðer etmiþlerdir.
üç ýrk için coðrafik daðýlýmýn farklý yapýsý, Kahverengi alabalýklar için yeni populas-yerleþilen Akdeniz barýnak havzalarýný geniþ yon oluþturma çalýþmalarý Avrupa'da da gittikçe olarak doðrular. Bu alanlar: Güneybatý (Ýbero- yaygýnlaþmaktadýr. Türler arasý hibritleþme balýk Akdeniz), Merkez (Adriyatik-Akdeniz veya taksonu içinde yaygýndýr. Ýliþkili türler genus Ýtalyan) ve Doðu (Balkanlar-Anadolu) barýnak içerisinde birbiriyle çiftleþebilir. Salma trutta L. alanlarýdýr. Akdeniz ýrký baskýn olarak Batý (2n=80) doðal olarak Salmo salar (2n=58) ve havzasý akýntýsý ile iliþkilidir. Marmoratus ýrký Salvelinus genusu içindeki bazý türlerle hibridize temel olarak Po ýrmaðý havzasýnda sýnýrlýdýr. olabilir (Youngson vd., 1993). Farklý ekolojik Fakat Hýrvatistan ve Slovenya'dan gelen ana kondisyonlarda, iki türün simpatrik olarak drenajlarý içermektedir. Adriyatik ýrký ise Balkan bulunduðu alanlarda ve farklý enlemlerdeki ve Anadolu ýrký orijinlidir (Bernatchez, 2001). farklý Atlantik salmonlar arasýnda doðal Alabalýk popülasyonlarýna ait genetik hibritleþme olduðu çoðu araþtýrmacý tarafýndan farklýlýkla birlikte daðýlýmýn coðrafik modelleri, rapor edilmiþtir. Populasyon örnekleri içerisinde Pleistosen dönemindeki ilk çevresel koþullar ile bulunan hibrit oranlarý %0.1 (Ýsveç) den %18 birleþtirildiðinde DA soy hattýnýn Karadeniz, AD (Ýngiltere)'e kadar daðýlým gösterir (Gephard vd., soy hattýnýn Balkanlar ve Anadolu Havzalarýyla 2000). Normal olarak iki tür de alansal ve iliþkili drenajlardan köken aldýðý öne sürül- davranýþsal olarak ayrýlmýþlardýr (Heggberget müþtür (Bernatchez, 2001).Ülkemizdeki doðal vd., 1988). Bu izolasyon mekanizmasýnýn alabalýklar Balýk (1988) ve Geldiay ve Balýk faydasý bilinmemektedir. Hibridizasyon belki (1988) tarafýndan derlenmiþ ve tek tür (S. trutta) hem çevresel faktörler tarafýndan (Örn: çevre ile bu türe ait 4 alttür olarak sýnýflandýrýlmýþtýr. biyolojik veya fiziksel olarak karýþtýrýldýðý Bunlar S. truttamacro stigma, S. trutta labrax, S. zaman) hem de popülasyonlarýnspesifik trutta caspius ve S. trutta abanticus alttürleridir. karakterleri tarafýndan harekete geçirilebilir Bunlardan S. t. macrostigma alttürü daha çok (Jansson ve Öst, 1997).
Akdeniz Havzasý, S. t. labrax Karadeniz Matthews vd. (2000), Norveç ve Ýskoçyada Havzasý, S. t. caspius Hazar Denizi Havzasý ve S. yoðun olarak salmon kültürü yapýlan yerlerin t. abanticusise Abant Gölü'ne ait alabalýklar yakýnýndaki nehirlerde Atlantik salmon x olarak tanýmlanmýþtýr. Ayrýca, Behenke (1968) kahverengi alabalýk hibritleþmenin gözlemle-Seyhan Nehri Havzasýndaki Zamanti Dere- miþlerdir. Bu gözlemin iki tür arasýndaki üreme si'ndeki alabalýklarý farklý bir alt cins altýnda izolasyonunun kýrýlmasý için gösterge olmasý Salmo (Platysalmo) platycephalus olarak muhtemeldir.
Youngson vd. (1989)'ne göre, çiftlikten kaçan diþi salmon balýklarý (Ýskoçya'nýn kuzey ve batýsýnda) doðada yaþayan kendi türlerinin yerine çok sýk olarak kahverengi alabalýklarla hibridize olmaktadýr. Atlantik salmon X kahverengi alabalýk hibritleþmesindeki aþýrý artýþ ayrýca Jansson ve Öst (1997) tarafýndan Ýsveç nehirlerinde de gözlenmiþtir. Araþtýrmacýlara göre kuluçkahane orjinli balýklarýn yoðun olarak nehirlere býrakýlmasý ve çevresel zorlamalar Atlantik salmon ve kahverengi alabalýklarýn hibritleþmesi için öncülük etmektedir.
Çalýþýlan 3 populasyonda yalnýz tuna soyu görülmüþtür.
Ülkemizde 1990 yýllarda birkaç protein elektroforez çalýþmalarý yürütülmüþtür. Togan vd. (1999) Abant alasý üzerine protein elektroforez yöntemiyle yapmýþ olduklarý genetik çalýþmada, Abant alasýnýn Doðu Karadeniz populasyonlarý ile ayný soy grubu içinde yer aldýklarýný ve Abant alasýnýn özgün bir genetik yapý göstermemesinden dolayý endemik bir populasyon olduklarýna dair bir kanýt bulunamadýðýný vurgulamýþlardýr. Genetik Genetik araçlar 20 yýldan fazla bir tekniklerin geliþimine paralel 2000'li yýllarda zamandýr kuluçkahane ve doðal alabalýk ayýrt PZR tabanlý çalýþmalar yapýldýðý görülmektedir. etmek ve genetik "etiketleri" belirlemek ve Bu çalýþmalarda en çok RFLP analizi yapýlarak balýkçýlýk yönetimi konusunda uzun bir süredir ND1/2, ND5/6, Sitokrom b-dloop gen bölgeleri kullanýlmaktadýr (Taggart ve Ferguson,1986). çalýþýlmýþtýr (Gezgin, 1999; Aksungur vd., 2005; Daha sonralarý, genetik stok tanýmlama (GSI) Bardakçý vd., 2006; Çiftçi vd., 2007; teknikleri geliþtirilerek göç yollarýnýn açýklan- Atabeyoðlu, 2007; Turan vd., 2008).Yine 2000'li masýna ve karýþýk stok balýkçýlýðýn stok yýllardan sonra bir baþka DNA tabanlý analiz olan oranlarýnýn tahmin edilmesi gibi konularda mikrosatellitler ilgili çalýþmalarý da görmek kullanýlmaya baþlamýþtýr. Teknikler geliþtikçe mümkün olmakla birlikte az sayýda popülas-ebeveyn belirlemeye dayalý teknikler geliþmiþtir. yonda sýnýrlý sayýda lokusla çalýþýlmýþtýr. Ceyhun Karýþýk stok analizleri gibi uygulamalarda çoklu (2007) Türkiye'de bulunan 2'si göl 3'ü derede lokus aile izi testleri (family printing) yapýlabilir yasayan 5 doðal Salmotrutta L. popülasyonu fakat popülasyonlarýn yada ailelerin genetik arasýndaki fenotipik özellikler ve 10 mikro-olarak homojen olmamasý gerekir (Bernatchez satellit markýr kullanýlarak genotipik varyasyon ve Duchesne, 2000; Eldridge vd, 2002; Letcher araþtýrýlmýþtýr ve toplam 62 allel belirlenmiþtir.
ve King, 1999). Genetik analizlerin çoðu için bir referans
Duftner vd. (2003) çalýþmasýnda kontrol veri koleksiyonuna ihtiyaç vardýr. Mitokondriyal bölgesinin komple sekansýný alarak Avusturya sekanslarýn büyük bir kýsmý ulaþýlabilir veri Kahverengi alabalýk populasyonlarý arasýnda ki kaynaklarýnda mevcuttur (Gen-Bank, EMBL). genetik farklýlýðý belirlemiþtir. Örnekleri %75'i Fakat bu bankalar sekans verilerini içermesine Tuna hapotipi, % 25'nin ise Atlantik haplotipine raðmen allel frekanslarý ya da haplotiplerin sahip olduðunu belirlemiþlerdir. Haçeri popülas- daðýlýmý gibi popülasyon hakkýnda yeterince yonu içerisinde ise 3 bireyde Atlantik haplotipine bilgi içermemektedir. Ayrýca bazý metotlar için sahip olduðu belirlemiþlerdir. Elde edilen (SSCP, PCR-AFLP, mikrosattellit vb.) referans sonuçlar bizlere bu tür için özellikle tuna soy örneklerinin oluþturulmasý gerekmektir. Bu grubu içerisinde ek sekans verileri saðlamýþtýr. nedenle daha çok bilgiyi içeren özel bir veri Weiss vd. (2000) yaptýðý çalýþmasýnda tabaný bu amaç için kullanýþlý bir araç olacaktýr. Avusturya'nýn birçok akarsuyunda Ýki soyu Ülkemizde doðal alabalýk populasyonlarý grubu Atlantik ve Tuna soyunu içermektedir. üzerine yapýlan sýnýrlý sayýda çalýþma bulunmak-
tadýr. Ayrýca bu çalýþmalarýn büyük çoðunlu-ðunda ise metodolojik farklýlýklardan dolayý popülasyon verilerinin karþýlaþtýrmalarda kullanýlmasý mümkün deðildir (Eroðlu vd., 2011a).
orijin belirleme gibi çalýþmalarda etkidir. Yalnýz Türkiye doðal alabalýk mtDNA haplotipleri belirlenerek geliþtirilen primerler kullanýlarak etkinliði daha da artýrýlmalýdýr.
Ayrýca mtDNA belirteçlerinin yanýnda Bu çalýþmada göstermiþtir ki multipleks çekirdek DNA genomununda çalýþýlarak genetik PZR yöntemi ile Türkiye'de ki 2 ana filogenetik varyasyonunun yanýnda orijin ve hibridizasyon mitokondriyal soy grubu baþarýlý bir þekilde gibi sorularýn cevap bulmasýný gerekmektedir. belirlenmiþtir. Bu metot güvenilir, ucuz ve kolay Bu þekilde oluþturulacak anaçlarýn üretimde bir yöntem olmasýndan dolayý anaç yönetimi, kullanýlmasý ile ancak saf hatlar korunabilir.
Aksungur, M., Togan, Ý., Zengin, M., Tabak, Ý. ve population assignment: how many loci, how many Aksungur, N. 2005. Doðu Karadeniz Kýyýlarýnda alleles? Can. J. Fish. Aquat. Sci. 57, 112
Daðýlým Gösteren Karadeniz Alabalýðý (Salmo Bernatchez, L., Guyomard, R. ve Bonhomme, F. 1992.
trutta labrax, Palas, 1811) Populasyonunun DNA sequence variation of the mitochondrial Mitokondrial ve Meristik Özellikler Bakýmýndan control region among geographically and Karþýlaþtýrýlmasý. Türk Sucul Yaþam Dergisi, 146- morphologically remote European Brown trout
153. Salmo trutta populations. MolEcol1:161173.
Atabeyoðlu, K., 2007. Bölgemizde ki Aras, Karasu ve Ceyhun, S.B. 2007. Yerli Alabalýklar (Salmo trutta Sp. L.) Çoruh havzalarýndan yakalanan yerli alabalýklarýn Arasýndaki Genetiksel Varyasyonun Mikrosatelit (Salmo trutta sp.) mtDNA d-loop F1 ile 12S1-H Markýrlar Kullanýlarak Belirlenmesi. Atatürk bölgesi arasýndaki genetik farklýlýðýn PZR-RFLP ve Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi. mikrosatellit yöntemleriyle belirlenmesi çalýþmasý. Erzurum.
Atatürk Ünüversites, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çiftci, Y. ve Okumuþ, Ý., 2002. Fish Population Genetics Yüksek lisans Tezi. Erzurum. and Applications of Molecular Markers To Balýk, S. 1988. Systematic and zoogeographic Fisheries and Aquaculture: I- Basic Principles of investigations on inland water fishes of the Fish Population Genetics, Tur. J. Fish. and Aq. Sc., Mediterranean region of Turkey. Turk. J. Zool., 12: 2, 145-155.
156-179. Çiftçi, Y., Eroðlu, O., Firidin Þ. ve Ertekin A., 2007. Bardakcý, F., Degerli, N., Ozdemir, O. ve Basýbüyük, H.H. Türkiye Kahverengi Alabalýk (Salmo trutta L.) 2006. Phylogeography of theTurkish Brown Populasyonlarinin Genetik Yapýsýnýn Belirlenmesi, troutSalmotruttaL.: mitochondrial DNA PCR- PROJE NO:TAGEM/HAYSÜD/2001/09/03/08, RFLP variation. J. FishBiol., 68: 36-55. Trabzon.
Behenke, R.J. 1968. A new subgenus and species of trout Duftner, N., Weiss, S., Medgyesy, N. ve Sturmbauer, C. Salmo (Platysalmo) plathycephalus, from South- 2003. Enhanced phylogeographic information central Turkey with comments on the classification about Austrian Brown trout populations derived of the subfamily Salmoninae. Mitteilungen aus dem from complete mitochondrial control region Hamburgischen Museum und Institut 66, 1-15 sequences. Journal of Fish Biology, 62: 427435. Bernatchez, L. 2001. The evolutionary history of Brown doi: 10.1046/j.1095-8649.2003.00038.x.
t r o u t ( S a l m o t r u t t a L . ) i n f e r r e d f r o m Eldridge, W.H., Bacigalupi, M.D., Adelman, I.R., Miller, phylogeographic, nestedclade, and mismatch L.M.ve Kapuscinski, A.R., 2002. Determination of analyses of mitochondrial DNA variation. relative survival of two stocked walleye Evolution, 33: 351379. populations and resident natural-origin fish by Bernatchez, L. ve Duchesne, P., 2000. Individual-based microsatellite DNA parentage assignment. Can. J.
genotype analysis in studies of parentage and Fish. Aquat. Sci. 59, 282290.
Eroðlu, O., Çiftçi Y. ve Firidin, Þ., 2011a. Altýndere Society, London. Series B 265: 10251030.
Alabalýk Popülâsyonundaki Genetiksel Deðiþimin Matthews, M.A., Poole, W.R., Thompson, C.E., McKillen, Belirlenmesi. Balýkçýlýk ve Akuatik Bilimler J., Ferguson, A., Hindar, K. ve Wheelan, K.F. 2000. Sempozyumu (FABA), 7-9 Eylül 2011, SAMSUN. Incidence of hybridization between Atlantic Eroðlu, O., Firidin, Þ. ve Çiftçi, Y., 2011b. Alabalýklarda salmon, Salmo salar L., and brown trout, Salmo Sekans ve RFLP Analizi ile Tür ve Orijin trutta L., in Ireland. Fisheries Management and
Belirlenmesi Üzerine Çalýþma. Biyoloji Bilimleri Ecology, 7: 337-347.
Araþtýrma Dergisi, 4 (1): 77-83. Susnik, S., Schöffmann, J. ve Snoj, A. 2004. Phylogenetic
Geldiay, R. ve Balýk, S. 1988. Türkiye Tatlýsu Balýklarý. position of Salmo (platysalmo) platycephalus Ege Ünv. Fen Fak. Kitaplar Serisi No: 97, Ege Ünv. Behnke 1968 from south-central Turkey, Basýmevi, Ýzmir, 519 s. evidencedgenetic data. Journal Fish Biology, 64: Gephard, S., Moran, P. ve Garcia-Vazquez, E. 2000. 947-960.
Evidence of successful natural reproduction Taggart, J. B. and Ferguson, 1986. Electrophoretic between brown trout and mature male Atlantic evaluation of a supplemental stocking programmes salmon parr. Transactions of the American for brown trout (Salmo trutta L.). Aquaculture and
Fisheries Society, 129: 301-306. Fisheries Management 17, 155-162.
Gezgin, F.A. 1999. Preliminary study on genetic Togan, Ý., Ergüven, A., Emre, Y., Gezgin, F., Plan, E. ve differentiation among Turkish Brown trout (Salmo Koban, E. 1999. Abant Göl'ünde ve Batý Akdeniz'de
trutta L.) populations as revealed by RFLP analysis bulunan doðal alabalýk (Salmo trutta L.) of PCR amplified mitochondrial DNA segments, toplumlarýnýn genetik yapýlarýnýn korunmasý, Proje (Yüksek Lisans Tezi), O.D.T.Ü., Fen Bilimleri No: VHAG-1396, TUBÝTAK, Ankara.
Enstitüsü, Ankara. Turan, C. , Ergüden, D., Gürlek, M., Yaðlýoðlu, D., ve Hansen, M.M. 2002. Estimating the long-term effects of Yeðen, V., 2008. Isparta ve Kahramanmaraþ Salmo stocking domesticated trout into wild Brown trout trutta (L., 1758) Populasyonlarýnýn Genetik
(Salmo trutta) populations: an approach using Karþýlaþtýrýlmasý. Süleyman Demirel Üniversitesi microsatellite DNA analysis of historical and Eðirdir Su Ürünleri Fakültesi Dergisi Cilt: 4 Sayý: 1 contemporary samples. MolEcol11:1003 1015. 2.
Heggberget, T.G., Haukebo, T., Mork, J. ve Stahl, G. 1988. Youngson, A.F., Martin, S.A.M, Jordan, W.C. ve Verspoor, Temporal and spatial segregation of spawning in E. 1989. Genetic protein variation in farmed sympatric populations of Atlantic salmon, Salmo Atlantic salmon in Scotland: comparison of farmed
salar L., and brown trout, Salmo trutta L. Journal of strains with their wild source populations. Scottish
Fish Biology, 33: 347-356. Fisheries Researcl Reoort Number 42.
Jansson, H. ve Öst, T. 1997. Hybridization between Youngson, A. F., Webb, J. H., Thompson, C. E., ve Knox, Atlantic salmon (Salmo salar) and brown trout (S. D. 1993. Spawning of escaped farmed Atlantic
trutta) in a restored section of the River Dalalven, salmon (Salmo salar): hybridization of females Sweden. Canadian Journal of Fisheries and with brown trout (Salmo trutta). Canadian Journal
Aquatic Sciences, 54: 2033-2039. of Fisheries and Aquatic Sciences, 50:1986-1990.
Letcher, B.H. ve King, T.L., 1999. Targeted stock Weiss, S., Antunes, A., Schlötterer, C., and Alexandrino, P. identification using multilocus genotype 2000. Mitochondrial haplotype diversity among 'familyprinting'. Fish. Res. 43, 99111. Portuguese brown trout Salmo trutta L. Lu, G. ve Bernatchez, L. 1998. Experimental evidence for populations: relevance to the post-Pleistocene reduced hybrid viability between dwarf and normal recolonization of northern Europe. Molecular ecotypes of lake whitefish (Coregonus Ecology, 9: 691698.
