ÖZET
Amaç: Bu çalışmanın amacı, çocuk ve ergen psikiyatrisi ünitesine
başvuran hastaların, kendilerini değerlendiren psikiyatristler için tercih ettikleri giyim biçimlerinin saptanması ve hastaların psiki-yatristlerin giyim tarzlarını önemseyip önemsemediklerinin belir-lenmesidir.
Yöntem: Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı
ve Hastalıkları polikliniklerine başvuran 6-18 yaş arasındaki 64 çocuk ve ergen hastadan, hekimleri için beş farklı hekim giyim tarzından (beyaz önlük, resmi, yarı resmi, gündelik ve spor) tercih ettikleri ve etmedikleri giyim biçimlerini belirtmeleri istenmiş ve hekimin giyim tarzının, kendileri için ne kadar önemli olduğu ve hekimlerine duydukları güveni etkileyip etkilemediği sorulmuş-tur.
Bulgular: Çalışmaya alınan çocuk ve ergenlerin çoğu (n=49)
he-kimin giyim tarzının kendileri için önemli olduğunu belirtmiştir. Hem kadın hem de erkek hekimler için beyaz önlüğün en çok ter-cih edilen giyim tarzı olduğu, spor giysilerin ise en istenmeyen giyim biçimi olduğu saptanmıştır. Katılımcıların büyük çoğunluğu (%67) hekimlerinin giyimlerinin, doktorlarına duyacakları güveni etkileyeceğini belirtmişlerdir.
Tartışma: Çalışmamızın sonuçları hekimlerin nasıl giyindiğinin,
hastalar için oldukça önemli olduğunu ve hastaların, hekimlerinin önlük giyerek çalışmasını daha çok tercih ettiklerini göstermiştir. Ayrıca, hekimin giyim tarzının, hastanın hekimine duyacağı güveni etkileyebileceği belirlenmiştir.
Anahtar sözcükler: Doktor giyimi, hasta-doktor ilişkisi, iletişim,
çocuk ve ergen, beyaz önlük, doktora güven
ABSTRACT
How should child psychiatrists get dressed? Children’s pers-pective
Objectives: The aim of the present study was to investigate the
patients’ preference regarding psychiatrists’ attire and whether attire styles were important for patients in child and adolescent mental health services. It was additionally sought to examine the influence of doctors’ attire on patients’ confidence in their psyc-hiatrists.
Methods: Sixty-four participants between the ages of six and
eighteen were recruited from a child and adolescent mental he-alth service within Turkey. Participants were asked to report their preferences for five types of doctor attires (white coat, formal, semi-formal, casual wear and relaxed attire) in both male and fe-male psychiatrists. Participants were additionally asked whether they considered psychiatrist dress important and whether their psychiatrists’ attire influenced their confidence.
Results: A large proportion of our sample (n=49) reported
doc-tors’ attire as important. For both male and female psychiatrists, white coat was determined to be the most preferred style of atti-re, whereas relaxed attire was the least preferred attire in child-ren’s psychiatrists. Around 67% of our respondents reported that doctors’ attire has an influence on the confidence and trustworti-ness they will hold for their psychiatrists.
Conclusions: The present study confirms that psychiatrists’
at-tire is considered as important by the children and adolescent patients, and white coat is the most preferred type of attire by children and adolescents. Psychiatrists’ attires can additionally be suggested as influencial on children and young people’s con-fidence in their doctors.
Keywords: Clothing, doctor attire, patient-doctor relationship,
communication, children and adolescents, white coat, confiden-ce in doctors
Çocuk Psikiyatristleri Nasıl Giyinmeli?
Çocuk Gözünden Bir Bakış
Veysi Çeri,1 Nil Ertürk,2 Gözde Narin,3 Burak Doğangün4
1Uzm. Dr., Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, Evliya Çelebi Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları, Kütahya 2Psikolog, 3Asist. Dr., 4Doç. Dr., İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı,
İstanbul
Yazışma Adresi: Veysi Çeri, Uzm. Dr., Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, Evliya Çelebi Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları, Kütahya
GİRİŞ
Giyim elbise, saç şekli, makyaj, aksesuar, başa ve aya-ğa giyilen şeyleri kapsamaktadır.1 Sözsüz iletişimin bir
şekli ve kişilerarası etkileşimin önemli bir aracı olan giyim, toplumsal hayatta önemli bir yer tutar.2
Giyinme-nin korunma, süslenme, ayıp sayılan yerleri kapatma ve kişinin toplumsal, siyasal, ekonomik ya da mesleki statüsünü gösterme gibi işlevlerinin olduğu ve bir yö-nüyle elbisesinin, insanoğlunun sahip olduğu ilk nes-nesi olduğu belirtilmiştir.1 Giyimin özellikle ilk izlenim
sonucunda gelişen etkilenme düzeyi üzerindeki tesiri-nin yüksek olduğu belirtilmekte, Cenap Şehabettin’in de belirttiği üzere; güzel kıyafet, iyi bir tavsiye mektubu niteliği taşımaktadır.
Karşılıklı güvene dayalı iyi bir ilişki kurmak hekim ve hastanın birlikte yürüteceği tedavi sürecinin temelini oluşturmaktadır. Hastalarla yapılan ilk görüşmelerde doktorun fiziksel görünümünün hasta-hekim ilişkisinin niteliğinde önemli bir rol oynadığı savına ek olarak,3
doktor giyiminin hastada oluşacak ilk izlenime etkisinin önemi çeşitli araştırmalarca vurgulanmıştır.4 Kurihara
ve arkadaşları tarafından 2014 yılında hastaların he-kimlerine duydukları güveni araştırmak üzere yapılan çalışmada, doktor giysisinin, konuşma biçimi, saygınlık, yaş, ünvan ve cinsiyet gibi diğer unsurlar ile karşılaştırıl-dığında, doktora duyulan güveni belirleyici önemli fak-törlerden biri olduğu saptanmıştır.5 Hipokrat, hekimin
temiz ve iyi giyimli olması gerektiğini belirtmiş,5
has-tanın hekimine duyduğu güvenin, iyi bir hasta-hekim ilişkisi ile tedavi uyumu için temel bir ön koşul olduğu-nu ifade etmiştir. Bazı araştırmacılar, hekimlerin giyim tarzlarının, hasta ile hekim arasındaki güven düzeyinde farklılıklara neden olabileceğini ileri sürmüş,4 hekimin
giyim tarzının hastanın hekimine duyacağı güveni etki-leyebileceği ve bunun da hastanın tedaviye uyumunu değiştirebileceğini belirtmişlerdir.5 Başka bir çalışmada
ise hekimin giyiminin, hastadaki güven duygusunun ötesinde, hasta-hekim ilişkisindeki empati algısında ve iyi bir hasta-hekim ilişkisi kurulmasında etkili olduğu öne sürülmüştür.9 Bu tür etkilenmeler göz önünde
bu-lundurulduğunda, söze dökme becerileri daha düşük ve gelişimsel olarak görselliğe daha fazla
odaklanmak-ta olan çocuklarda doktor giyiminin yaraodaklanmak-tacağı etkinin daha fazla olacağı düşünülmektedir.
Literatürde hekimlerin dış görünüşü ve bunun hasta hekim ilişkisi üzerine etkilerini araştıran çok sayıda ça-lışma olmakla birlikte,6-10 beyaz önlüğün hasta-hekim
ilişkisini bozabileceğine dair kanının belki de en yüksek olduğu çocuk hastalıkları ve çocuk ruh sağlığı yazınında bu konuya ilişkin herhangi bir çalışmaya rastlanmamış olması dikkat çekicidir.
Çalışmamızda literatürdeki bu boşluk tamamlanmaya çalışılmış, çocuk ve ergen ruh sağlığı ve hastalıkları po-likliniklerine başvuran çocuk ve ergen hastaların çocuk psikiyatristlerinde görmeyi tercih ettikleri giyim biçim-leri ve psikiyatristin giyim biçiminin hasta hekim ilişkisi-ne etkilerinin araştırılması amaçlanmıştır.
YÖNTEM
Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları polikliniklerine başvuran 6-18 yaş arasında-ki çocuk ve ergenler çalışma konusunda bilgilendirilmiş, bu bilgilendirme sonrasında çalışmaya katılabileceğini belirten çocuk ve ergenlerden aydınlatılmış onam for-munu okuyup imzalayan aileler çalışmaya alınmıştır. Çalışmaya alınan çocuk ve ergenlere farklı giyim tarz-larına sahip (beyaz önlüklü, resmi, yarı resmi, günde-lik ve spor) kadın ve erkek hekim fotoğrafları (Figür 1 ve 2) gösterilerek, tercih ettikleri ve tercih etmedikleri
giyim tarzlarını belirtmeleri istenmiştir. Bunun yanında hastaların hekimlerine olan güvenlerinin, hekimin tutum ve giyim tarzından etkilenip etkilenmediği sorgulanmıştır. Çalışmanın yapıldığı klinikte hekimlerin giyimi ile ilgili belirli bir kural olmamakla beraber, he-kimler önlük giymeden çalışmaktadır. Verilerin toplan-masında hekimlerin herhangi bir müdahalesi olmamış, veriler staj yapmakta olan ve gündelik kıyafetler giyinen bir psikolog tarafından toplanmıştır. Araştırma sorusu ve örnek hekim giyimi fotoğrafları tüm katılımcılara da-ğıtılmış, küçük çocuklara verileri toplayan psikolog sözel olarak da yardımcı olmuştur. Yardım sürecinde verileri toplayan kişi tarafından standart ölçülere uyulmuştur. Çalışmamız 64 çocuk ve ergen ile yapılmış, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi etik kurulu tarafından onaylanmıştır.
Bulguların istatiksel analizi SPSS 16.0 programı ile ya-pılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı is-tatistikler (ortalama, yüzde değerleri) kullanılmıştır.
BULGULAR
Çalışmamıza katılan 64 çocuk ve ergenden 26’sı kız, 38’i
erkekti. Örneklemimizin yaş ortalaması ise 10,9 idi. Çalışmamıza katılan katılımcılardan 15’i (%23) hekimin giyiminin kendileri için önemsiz olduğunu belirtirken, 49 (%77) kişi hekimin giyiminin (kısmen, oldukça ya da çok olmak üzere) kendileri için önemli olduğunu belirtmiştir. (Tablo 1)
Figür 1: Katılımcılara gösterilen beş farklı erkek doktor giyim tarzı (beyaz önlük, resmi, yarı resmi, gündelik ve spor)
Figür 2: Katılımcılara gösterilen beş farklı kadın doktor giyim tarzı (beyaz önlük, resmi, yarı resmi, gündelik ve spor)
TARTIŞMA
Çalışmamızın bulguları çocuk ve ergenlerin hekimlerinin giyimini önemsediklerini, hekimin giyim tarzının hastalarının kendisine duyacakları güveni etkileyebileceğini, ayrıca hekimlerin beyaz önlük giymesinin hastaları tarafından daha çok tercih edildiğini göstermiştir. Beyaz önlük, uzun yıllardır hekimliğin geleneksel giysisi olarak kullanılmakta ve bu mesleğin bir sembolü olarak görülmektedir.11 Beyaz
önlüğün hekimliği sembolize etmesinin ilerisinde, has-ta-hekim ilişkisi üzerine de etkisi olduğu belirtilmekte-dir.12 Beyaz önlüğün hastalarda tanınabilirlik, temizlik,
profesyonellik gibi izlenimler uyandırdığı belirtilmiştir.4
Bununla birlikte hekimlik mesleğiyle birlikte değişen çalışma biçimleri ve toplumsal beklentiler sonucunda hekimlerin giyim biçimleri de değişim göstererek za-manla daha az resmi hale gelmiş, hekimler tarafından beyaz önlüğün tercih edilmesi geçmişe oranla
azalmış-çalıştıkları ve bu hekimlerin beyaz önlüğü, hastaları ile ilişkilerini bozduğu öngörüsü sebebiyle giymedikleri belirtilmiştir.8 Avustralya’da yapılan bir çalışmada genç
hekimlerin önemli bir kısmının beyaz önlük giymediği belirlenmiştir.13 Türkiye’de de bazı pediatri, psikiyatri ve
çocuk psikiyatrisi hekimlerinin benzer kaygılarla beyaz önlük giymedikleri görülmektedir.
Hekim giyimi konusunda yapılmış birçok araştırma, hastaların hekimlerinin giyim tarzlarını önemsediklerini ve hekimlerin beyaz önlük giymesinin hastalar tarafın-dan daha çok tercih edildiğini göstermiştir.9,14,15 Bunun
yanısıra Yeni Zellanda’da yapılan bir çalışmada en faz-la tercih edilen giyim şeklinin yarı resmi kıyafet olduğu saptanmış,6 Amerika Birleşik Devletleri’nde ise farklı
doktor giyimlerinin hastaların doktorlarıyla ilgili mem-nuniyetlerinde bir etkisi olmadığı bulunmuştur.19
Çalışmamıza katılan bireylerin çoğu diğer çalışmalarda olduğu gibi hekimlerinin giyim tarzlarının kendileri Çalışmaya katılan çocuk ve ergenlerin 43’ü (%67) erkek
hekimlerinin önlüklü olmasını tercih ederken, 4’ü (%6) resmi, 2’si (%3) yarı resmi, 7’si (%11) günlük giyim ve 8’i (%13) ise spor giyim tarzının erkek hekimleri için uygun olacağını belirtmişlerdir.
Katılımcılarımızın 38’i (%59) erkek hekimlerinin çalışır-ken spor kıyafet giymemesi gerektiğini belirtmiş, bu oran resmi kıyafet için 11 (%17), yarı resmi kıyafet için 1 (%2), günlük kıyafet için 7 (%11) ve önlük için 7 (%11) olarak bulunmuştur.
Kadın hekimler için tercih edilen giyim tarzları ise
sıra-sıyla önlük 33 (%52), resmi kıyafet 15 (%23), yarı resmi kıyafet 5 (%8), günlük kıyafet 6 (%9) ve spor kıyafet 5 (%8) olmuştur. Kadın hekimler için en istenmeyen kıya-fet seçimlerinin ise sırasıyla spor %36 (23), önlüklü 12 (%19), resmi 11 (%17), günlük 10 (%16) ve yarı resmi 8 (%12) olduğu bulunmuştur.
Katılımcılarımızın 26’sı (%41) hekimin giyim şeklinin kendilerinin hekime olan güvenlerini etkileyebileceğini belirtirken, 17’si (%26) kesinlikle etkileyeceğini ifade et-miş; 21 katılımcı (%33) ise hekim giyiminin hekime olan güvenlerini etkilemeyeceğini belirtmişlerdir. (Tablo 2)
torlar için beyaz önlüğün en fazla tercih edilen giyim tarzı olması literatürdeki çalışmaların çoğunluğu ile uyuşmakta, beyaz önlük giymenin hasta hekim ilişkisini bozacağı görüşü ile çelişmektedir.
Beyaz önlüğün çocuklar için anksiyete kaynağı olacağı yaygın olarak benimsenen bir görüş olmakla beraber çocuklarla yapılan çalışmalar, çocukların doktorların beyaz önlük giymesini daha çok tercih ettiklerini gös-termektedir.7,16 Çalışmamıza katılan çocukların büyük
çoğunluğu da benzer şekilde hekimleri için beyaz ön-lüğü daha çok tercih etmiştir. Bu bulgular, çocuklar için beyaz önlük anksiyetesinin bir şehir efsanesi alabilece-ğini düşündürmekle beraber, gerek bizim çalışmamı-za gerek diğer çalışmalara katılan çocukların 6-18 yaş aralığındaki, bilişsel olarak somut işlem dönemindeki çocuklar olduğu göz önünde bulundurulmalıdır. Oysa bilişsel gelişimin işlem öncesi döneminde bulunan çocuklarda görsellik ve koşullu şartlanmanın davra-nışların ortaya çıkmasında somut işlem dönemindeki çocuklara oranla daha önemli olduğu bilinmektedir. Böylelikle, daha küçük çocuklarda beyaz önlük anksiye-tesinin daha yoğun olacağı düşünülebilir. Bununla bir-likte literatürde bu yaş çocuklarla yapılmış herhangi bir çalışmanın olmayışı, bu yaş aralığındaki çocuklar ile ilgili öngörüde bulunmamızı olanaksız kılmaktadır. Böylelik-le daha küçük çocuklara yönelik benzer bir çalışmanın gerekliliği üzerinde durulabilir.
Çalışmamızın bir diğer bulgusu, gerek kadın gerek erkek doktorlar için en istenmeyen giyim tarzının spor giyim olduğudur. Bu bulgu literatürdeki araştırmalar ile uyumlu görünmekte10,21 ve hastaların hekimlerinin
daha düzenli ya da önlüklü olmasını istemekle kalma-yıp serbest giyinmelerini istemediklerini göstermekte-dir. Bununla beraber hastaların neden hekimleri için spor giyim tarzını istemediklerine dair herhangi bir verimiz bulunmamaktadır. Bununla birlikte hekimlerin daha formal giyinmelerinin hastalarda hekimin işine ve hastalarına karşı daha titiz olduğu izlenimi uyandırabi-leceği, bundan dolayı hastaların serbest giyimi tercih etmedikleri düşünülebilir.
Çalışmamızın oldukça çarpıcı ve çocuk psikiyatri hekimlerinin klinik uygulamalarını etkileyebilecek sonuçları olmakla beraber, örneklem sayısının azlığı ve tek merkezli bir çalışma olması sonuçların etki gücünü kısıtlamaktadır.
bu kaygıyı destekleyebilecek yeterli bilimsel kanıt bu-lunmamaktadır. Oysa her türlü klinik pratikte kanıta dayalı bulgulara göre hareket eden hekimlerin, giyim şekli konusunda da kanıta dayalı bulgulara göre dav-ranması gerektiği açıktır. Hasta hekim ilişkisi tüm he-kimlik uygulamalarında önemli olmakla beraber, öne-rilen tedavilere uyumsuzluğun daha yüksek olduğu psikiyatri gibi bölümlerde,22 bu ilişkinin önemi daha
da artmaktadır. Hastaların beklentilerine uygun dav-ranılması, hastaların hekimlerine duydukları güveni artırarak, tedaviye inançlarını, böylelikle de tedaviye uyumlarını artırabilir. Nitekim hasta hekim ilişkisinin tedavi uyumunu etkileyen en önemli faktör olduğu be-lirtilmiştir.23 Böylelikle hasta hekim ilişkisini geliştirecek
adımların atılmasının tedavi uyumunu artırabileceği öne sürülebilir. Çalışmamıza katılan hastaların önemli bir kısmının hekimin giyiminin, kendisine duyacakları güveni etkileyeceğini belirtmiş olması, bu konuda daha dikkatli davranmamız gerektiğini ve hastaların beklentilerine uygun davranmanın tedavi sonucunu etkileyebileceğini düşündürmektedir.
Çalışmamız verilerine dayanarak, hasta-hekim ilişkisini irdeleyen daha kapsamlı çalışmalar yapılması, ilerde yapılacak çalışmalarda, önlük giymiş hekimlerin verdiği tedaviler ile önlük giymemiş hekimlerin verdiği tedaviler karşılaştırılarak bu konuda daha detaylı verilere ulaşıl-ması gerektiğini düşünüyoruz.
KAYNAKLAR
1. Tezcan M. Giyim Olgusuna Sosyo-Kültürel Bakış ve Türklerde Giyim. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi 1983; 16: 255-276.
2. Mehrabian A. Nonverbal communication, third ed., London, AldineTransaction Publishers, 1977.
3. Short D. First impressions. Br J Hosp Med 1993; 50: 270-271. 4. Rehman SU, Nietert PJ, Cope DW, Kilpatrick AO. What to wear today? Effect of doctor’s attire on the trust and confidence of pa-tients. Am J Med 2005; 118: 1279-1286.
5. Kurihara H, Maeno T, Maeno T. Importance of physicians’ at-tire: factors influencing the impression it makes on patients, a cross-sectional study. Asia Pac Family Med 2014; 13.1: 2-7 6. Jones WHS, Potter P. Hippocrates, Cambridge, Harvard Univer-sity Press, 1988.
7. Gherardi G, Cameron J, West A, Crossley M. Are we dressed to impress? A descriptive survey assessing patients’ preference of
9. Chung H, Lee H, Chang DS, Kim HS, Lee H, Park HJ ve ark. Do-ctor’s attire influences perceived empathy in the patient-doctor relationship. Patient Educ Couns 2012; 89: 387-391.
10. Maruani A, Léger J, Giraudeau B, Naouri M, Le Bidre E, Sami-mi M, ve ark. Effect of physician dress style on patient confidence. J Eur Acad Dermatol Venereol 2013; 27: e333-e7.
11. Lill MM, Wilkinson TJ. Judging a book by its cover: descripti-ve surdescripti-vey of patients’ preferences for doctors’ appearance and mode of address. BMJ 2005; 331: 1524-1527.
12. Vijayalakshmi A, Vel MT. Professional appearance of pediat-rician: children’and pediatricians’ opinion. Indian Pediatr 2003; 40: 66-68.
13. Farraj R, Baron J. Why do hospital doctors wear white coats? J R Soc Med 1991; 84: 43-43.
14. Shrestha A, Shrestha B, Amatya RC, Chawla C. Patients’ Pers-pective on Doctor’s Attire. Nepalese J Head N Surg 2014; 3: 23-25. 15. Nihalani ND, Kunwar A, Staller J, Lamberti JS. How should psychiatrists dress?—A survey. Community Ment Hlt J 2006; 42: 291-302.
16. Gjerdingen DK, Simpson DE, Titus SL. Patients’ and physici-ans’ attitudes regarding the physician’s professional appearance.
Arch Intern Med 1987; 147: 1209-1212.
17. Watson DAR, Chapman KE. What do Australian junior doctors think of white coats? Med Educ 2002; 36: 1209-1213.
18. Menahem S, Shvartzman P. Is our appearance important to our patients? Fam Pract 1998; 15: 391-397.
19. Fischer RL, Hansen CE, Hunter RL, Veloski JJ. Does physician attire influence patient satisfaction in an outpatient obstetrics and gynecology setting? Am J Obstet Gynecol 2007; 196: 186.e1-186.e5.
20. Matsui D, Cho M, Rieder M. Physicians’ attire as perceived by young children and their parents: the myth of the white coat syndrome. Pediatr Emerg Care 1998; 14: 198-201.
21. Sotgiu G, Nieddu P, Mameli L, Sorrentino E, Pirina P, Porcu A, ve ark. Evidence for preferences of Italian patients for physician attire. Patient Prefer Adherence 2012; 6: 361-367.
22. Kaplan HI, Sadock BJ, Grebb JA. Doctor patient relationship and interviewing techniques. Kaplan and Sadock’s Synopsis of Ps-ychiatry, seventh ed., HI Kaplan, BJ Sadock, JA Grebb ve ark. (Ed), Baltimore, Williams and Wilkins, 1994.
23. Frank E, Kupfer DJ, Siegel LR. Alliance not compliance: a philo-sophy of outpatient care. J Clin Psychiatry 1996: 56; 11-17.
